Gaur arte izenik gabe zeuden Nafarroako Bertsolari Txapelketako finaleko zortzi eserlekuak. Bada, koskatxo bat aitzineratu dira gaur, eta bete dute lehen aulkia: Eneko Lazkoz Martinez da lehen finalista. 508,5 puntu batu ditu gaur Agoitzen, txapelketako lehen finalaurrekoan. Nahiko hurbil izan du hurrengo kantukidea: Saioa Alkaiza Guallar, 496 puntu lortuta. Haien gibeletik zerrendatu dituzte Ekhiñe Zapian Arlegi (494 puntu), Eki Mateorena Zozaia (488,5 puntu), Julen Zelaieta Iriarte (458,5 puntu) eta Endika Legarra Nuin (441 puntu). Irabazleak seguru daki, baina gainerakoek sailkapenaren zain gelditu beharko dute finalean kantatuko ote duten jakiteko; lehendabiziko hirurek aukera anitz dituzte barnera sartzeko. Eserlekuak bete direnean banan-banan hasi dira bertsolariak eszenatokira hurreratzen, eta ikusleak txaloka agertzen orduan. Mantso samar abiatu da saioa, baina berehala hasi dira bertsolariak euren arrastoa uzten. Zortziko handian Zapiainen eta Mateorenaren ofizioa izan da borobilena. Herritarren paperean jarri dituzte, eta ibaian pilatzen den zaborrarekin arduratuta, deialdi bat egin dute hura garbitzeko. Izandako arrakasta ikusita, kontent agertu da Mateorena: «Gaur deialdia egin dugu ta/ lehendik ezin genun jakin/ dirudienez nahikoa zela/ urak harrotze hutsakin». Garbitzearen premia arrazoitu du Zapiainek, ondotik: «Ta deialdia zabaldu dugu/ hori baitugu lortu nahi/ ibaia garbi mantendu dadin/ ta kontzientziak ere bai». Irrika eta arin-arin jardun dira zortziko txikian, ondotik. Lankideak izan dira Alkaiza eta Mateorena, eta enpresak motibazioa lantzeko aholkulari batera joan daitezen agindu die. Lehen saioa bukatu aitzinetik alde egin nahi izan du Mateorenak: «Lana uztea da nire/ motibazioa». Bertzelako irtenbide bat eman dio Alkaizak: «Ez al zaude soldata/ on baten gerizan/ gelditu paso egin/ diruaren ehizan/ buruarekin bai bai/ beti hola esan/ ta egin kruzigramak/ beste denon gisan». Txalo eta irri anitz bildu ditu Lazkozen eta Zelaietaren ofizioak: maizterra izan da Zelaieta, eta errentaria Lazkoz. Zelaieta sinistuta, izpiritu bat bizi dela haren etxean, eta kontu eske joan da Lazkozengana. Ironiaz galdegin dio errentariak: «Baldin bada bat beti/ eztula duena/ ziur aski izango da/ birraitonarena». Hamarreko txikian bertsoaldi politak ondu dituzte bertsolariek, eta jakin dute tonuarekin zein edukiarekin asmatzen; Zapiainek eta Lazkozek, bereziki. Sare sozialetako eduki sortzailea izan da Lazkoz, eta Zapiain lagunak sareak uzteko aholkatu dio. Hala hasi da eduki sortzailea: «Zuk diozu uzteko/ nabilela goizik/ nahiz ta jakin ez dela/ gezur txar bat baizik/ soilik gezur horretan/ egoten naiz pozik». Erremedio bat eman dio Zapiainek: «Famatu izateak/ dakar miseria/ erran gaizki zaudela/ eman aurpegia/ bizitza ez da soilik/ itxurakeria». Lekuz kanpo Saio gehienetan izaten da horrela, eta Agoitzen ere ganbarakoa izan da ariketarik maitatuena. Honako gai honi kantatu behar izan diote doinu eta neurri librean: «Berriz ere lekuz kanpo sentitu zara; hala ere, bertan gelditzea erabaki duzu». Aita enpresari baten semearen larrutik kantatu du Lazkozek, eta horrek sentiarazi du lekuz kanpo. «Garagardo bat eskatu/ eta eman diot trago/ eta irainka etorri/ zaizkit bi tipo barbaro/ nere aitaren enpresa/ arazo larritan dago/ ta haren semea naizenez/ gaizki ikusia nago». Denak hari begira dauzkala kontatu, eta eskari bat egin du, azkenerako: «Enpresan zer gertatzen den/ nik oso ongi ez dakit/ baina ni epai nazazue/ nere jokaerengatik». Bertso horren aitzinetik, baina, poto bat egin du Lazkozek; bigarren bertsoan zehazki, birritan erabili baitu pena errima. Barrenetik aritu da bakarka Alkaiza, eta nabaritu da; emakume izateagatik bertsotan nola sentitu izan den kontatu du, eta entzuleek txaloen bidez babestu dute bertsolaria. Hala esan du: «Nere buruak esan izan dit/ aguanta Saio aguanta/ zu ona zara merezi duzu/ ta zenbat sirena kanta/ baina inpostore sentitu izan naiz/ sistema latz honen tranpa/ baina sartu naiz atalka/ eta saihestu dut talka/ emakumeok leku eginda/ eginen dugu zarata / kasu emazu Navarra Arena/ gehiago izanen gara ta». Saioko gazteena zen Mateorena, eta enpresa bateko langilerik gazteena gorpuztu du kartzelan; horregatik sentitu da lekuz kanpo. 15 urteko alaba bat gorpuztu du hurrena Zapiainek, eta aitaren etxean lekuz kanpo sentitzen dela kontatu. «Ihes egiteak sarri/ dakartza zenbait arazo/ baina ze egin ondokoak/ egiten badu eraso/ berriz komisaldegira/ sartua naiz mantso-mantso/ poliziei galdetzeko/ non dagon nire amatxo». Txalo zaparrada luzea jaso du bueltan. Zazpigarren kantatu du Legarrak, kuadrillan hark nahi ez lituzkeen gaiez aritzen direla erranez: «Futbolaz eta ligeez/ hortxe ohi dira aritu/ bestelako gaietan ez/ baikara inor aditu». Zelaieta, berriz, herrian egiten dituzten kinto bazkariez jardun da, eta zehaztapenez josi ditu hiru bertsoak: «Denek daukate ume bat/ tira ume bat edo bi/ euren kontuak kontatzen/ praktika eta teori». Sailkapenak aditu ondotik txaloz eta irri txikiz agurtu dute elkar bertsolariek eta ikusleek, eta hurrengo astean berriz elkartzekotan geratu. HURRENGO SAIOA Bertsolariak: Jabi Lezaun, Julio Soto, Kattin Madariaga, Mikel Lasarte, Patxi Castillo eta Sarai Robles. Lekua: Leitzako Herri aretoa. Eguna: azaroak 8, 17:30ean.

Urduritasuna, lehia, presioa… Derbiek izaten dute halako kutsu berezi bat, eta partidetako gidoia ere askotan antzekoa izaten da. Lan asko, eta joko gutxi. Eta, ondorioz, apenas aukerarik eta golik. Bada, derbietan ohikoa den erritmo biziarekin jokatu dute partida gaur Realak eta Athleticek, baina izan dira aukerak, baita golak ere. Ez da inor aspertu, bazen-eta zer ikusia zelaian. Azkenean, txuri-urdinek bukatu dute irribarretsu, eta serio zuri-gorriek. Gorrotxategik 92. minutuan sartu du lehiako gol erabakigarria, eta festa lehertu da Anoetan. Ezin denak etxera gustura joan. Hustuta amaitu dute bi taldeetako jokariek, baina zuri-gorriek ordaindu dituzte despisteak garestien. Azkar osatu beharko dute, asteazkenean partida inportantea baitute Txapeldunen Ligan, Newcastleren aurka. Esan liteke Bizkaiko taldeak zertxobait hobeto hasi duela neurketa, baina pixkanaka Reala izan da partidari neurria ondoen hartu diona. Gogor zelairatu dira bi taldeak, aurkaria estu hartu nahian. Aldiz, baloia hanketan, ez oso fin. Garrantzitsua izaten da halakoetan huts larririk ez egitea eta geldikako jokaldiak aprobetxatzea. Halaxe izan du partidako lehen aukera Realak, hogeigarren minutua betetzear zela. Arbeleko jokaldia agindu bezala egin dute, baina Solerrek ez du erdiraketa nahi bezala errematatu, eta Unai Simonek urrundu du. Oiartzabalek ere izan du aukera on samar bat handik gutxira. Athletic saiatu da berriro partidaren kontrola izaten, eta orduantxe Realak notizia txar bat eta on bat jaso ditu. Txarra: Barrenetxeak min hartu duela. Ona: talde txuri-urdinak gola sartu duela. Medikuek artatu eta gero, zelaira itzuli eta probatzea erabaki du Barrenetxeak, herrenka sartu bada ere, eta erabakigarria izan da. Hari iritsi zaio baloia, eta, hara non, goleko pasea eman dio Brais Mendezi, 38. minutuan. Lehen errematea Unai Simonek gelditu du, baina aldaratzean ezin izan du ezer egin. Eta, segidan, aldaketa: Barrenetxeak zelaia utzi du, eta Zakharian sartu da haren ordez. Gustura zeuden realzaleak, baina gutxi iraun die pozak, azkar erantzun baitu Athleticek: 42. minutuan berdinketaren gola sartu du. Bizkaitarrek azkar atera dute falta bat, txuri-urdinak despistatuta zeudela. Gorosabel azti ibili da, eta, ahal bezala, Guruzetari utzi dio baloia. Aurrelariak ez du barkatu. Aldageletatik bueltan, ordea, zuri-gorriak lo atera dira. 47. minutuan Guedesek kontrol bikaina egin du, bigun defenditu dute Athleticeko atzelariek, eta portugaldarrak ederki bukatu du. Berriro ere, aurretik zen Reala, 2-1. Konfiantza hartu, eta erasora jo dute txuri-urdinek. Orduantxe, aulkia mugitzea erabaki du Ernesto Valverdek. Talde zuri-gorriko izarra zelairatu du: Nico Williams —Sanceten ordez sartu da—. Eta nabaritu da Williams anaietan gazteenaren freskura. Behar zuen taldeak. Sergio Franciscok ere 63. minutuan egin ditu aldaketak: Marin eta Kubo sartu dira Brais Mendezen eta Guedesen ordez. Erasoan segitu du Athleticek, berdinketa helburu, baina Reala ere lehiakor aritu da, edozein abagune aprobetxatzeko prest. Eta halaxe, 67. minutuan, eman du abisua. Zakharianek gola sartu du, baina epaileak, VAR sistema erabilita, jokoz kanpokoa adierazi du azkenean. Hurrengo minutuetan ere bi taldeak aritu dira nor baino nor gehiago, erritmoa jaitsi gabe. Athleticek izan du nagusiki baloia, eta talde zuri-gorria saiatu da gehien. Hala ere, ez da defendatzera mugatu Reala. Aukera izan duenean, aurrera jo du. Azkenerako, esfortzuaren saria jaso du Athleticek. Vivianek buruz atzeraka jo du baloia; Remirok gelditu du, baina aldaratzea Robert Navarrori iritsi zaio, eta ez du barkatu, 79. minutuan (2-2). Gainera, jarraian, Zakharianek min hartuta utzi behar izan du zelaia. Azken hitza, Realak Kolpea hartu dute realzaleek, hoztu egin da Anoeta, eta haserretzen hasiak izango ziren zale asko. Bazirudien puntu banarekin konforme geratu beharko zutela bi taldeek. Baina epaileak azken txistua jo arte edozer gerta daiteke, eta azken hitza esan gabe zuen oraindik Realak. Luzapenean sartutako golak gozoagoak edo mingarriagoak izaten dira, eta are gehiago derbietan. Bada, Gorrotxategi izan da realzaleei karamelua oparitu diena. Baloiari sekulako zartatekoa emanda sartu du partidako azken gola, 92. minutuan. Lehen Mailan sartutako lehena du, berehalakoan ahaztuko ez duena. Neurketa amaitutakoan, halaxe esan du: «Egundokoa izan da, egoeragatik, momentuagatik… Hirugarren gol hori zaleena ere bada». Yuri Athleticeko jokalariak, berriz, aitortu du azken golak min egin diela: «Gogorra da. Hobeto ari ginen, baina futbolean detaileek erabakitzen dute, eta ez ditugu zaindu. Azkenean, etxera esku hutsik goaz. Norabide berean egin behar dugu arraun». Partida hasi aurretik, Realeko zaleek harrera beroa egin diote talde txuri-urdinari, jokalariei bultzada eta hauspoa emateko asmoz. Harmailak eta taldeak bat eginda hasi dute neurketa, eta halaxe bukatu dute. Hoztuta eta burumakur, berriz, zuri-gorriek. Reala-Athletic Reala. Remiro; Aramburu, Jon Martin, Zubeldia, Sergio Gomez; Gorrotxategi, Soler, (Goti, 82. min) Brais Mendez (Marin, 63. min) ; Guedes (Take Kubo, 63. min), Barrenetxea (Zakharian, 41. min. Aihen, 82. min.) eta Oiartzabal. Athletic. Unai Simon; Gorosabel (Areso, 82. min), Vivian, Laporte, Yuri; Galarreta (Rego, 68. min), Jauregizar; Berenger, Sancet (Nico Williams, 53. min), Navarro; eta Guruzeta. Golak. 1-0: Brais Mendezek (38. min); 1-1: Guruzetak (42. min); 2-1 Guedesek (47. min); 2-2: Navarrok (79. min). 3-2: Gorrotxategik (92. min).

Euskal selekzioa-Palestina futbol partida eta haren aurretik antolatu den martxa genozidioaren aurkako eta herri libreen aldeko «oihu erraldoia» izatea nahi dute Gure Esku, Gu Ere Bai eta Gernika-Palestina elkarteek. Halaber, nabarmendu dute euskal selekzioaren ofizialtasuna aldarrikatzeko eguna ere badela, eta euskal herritar guztiak deitu dituzte azaroaren 15ean, partidaren aurretik, Bilboko Arriaga plazatik San Mamesera egingo den martxan parte hartzera: «Mundu osoari bidalitako bake eta elkartasun mezua izatea nahi dugu». Donostiako Anoeta estadioaren aurrean egin dute agerraldia, gaur, eta Jesus Mari Zamora Realeko jokalari ohiak eta Arritxu Iribar kirol kazetariak irakurri dute agiria. Martxaren alde bildu dituzten kirol munduko 200 atxikimenduetako bi dira haienak. Zerrendan ageri dira, besteak beste, Gaizka Garitano Cadizeko entrenatzailea; Inaxio Kortabarria Realeko jokalari ohia; Ainhoa Tirapu eta Eva Ferreira Athleticeko jokalari ohiak; Oier Sanjurjo Osasunako jokalari ohia eta Nafarroako Ikastolen elkarteko presidentea; Yaser Hamed Palestinako selekzioko jokalaria; Joxe Mari Mitxelena Euskadiko pilota federazioko presidentea; Xabier Usabiaga eta Xabier Euzkitze kirol esatariak; eta Isuntza, Getaria eta Hibaika arraun taldeak. Sinatzaileek adierazi dute bat egiten dutela Herri libreak. Euskal Herria-Palestina. Genozidioa Stop lelopean azaroaren 15ean Bilbon egingo den martxarekin, eta espero dutela Palestinako herriak pairatzen duen genozidioaren aurkako «oihu erraldoia» izatea. Nabarmendu dute munduko herriak genozidioaren aurka agertu direla, eta behar adina alditan oihukatuko dutela «Genozidioa stop». Baita ofizialtasuna ere «Herri libreak» nahi dituztela aldarrikatu dute, eta pertsona guztien eskubideak bermatuko diren mundu bat nahi dutela ere bai. Horregatik uste dute hala Euskal Herriak nola Palestinak «askatasunez bizitzeko» eta beren etorkizuna «demokratikoki erabakitzeko» eskubidea dutela. Bide horretan kirola «elkartasun tresna» oso eraginkorra izan daitekeela iritzi diote, eta haren berezko balioak goratu dituzte: «topagunea da, eta bizipenak partekatzeko eremua». Sinatzaileek gogoratu dute euskal selekzioen ofizialtasuna aldarrikatzeko ekitaldi bat ere badela, eta Euskal Herriak, Palestinak bezala, eskubidea duela nazioartean modu ofizialean lehiatzeko: «Dei egiten dugu hainbat eremutan egindako urratsak futbolean eta gainerako kiroletan ere egiteko».