Eta koronabirusa iritsi zen, hornikuntza kateak geldiaraziz. Garairik delikatuenean, gutxieneko inbentarioekin lan egitera ohitutako automobilgintzak kolpea bete-betean jaso du. Sektoreak milaka langile etxean eta lantegiak itxita izan ditu mundu osoan, eta leuntze fasean salmentak amildu egin dira. Itxialdien ondoko krisi ekonomikoarekin, etorkizun hurbilean ezin daiteke espero salmentak askorik igotzerik, gauzak asko aldatzen ez badira.
Hortik datoz konpainia handien berregituraketa asmoak. Japoniako Nissanek datorren maiatzaren 28an ditu aurkeztekoak epe ertainerako bere planak, zeintzuek koronabirusaren eragina aintzat izango duten. Dena den, apirilean Nissanek jada iragarri zuen langileria doituko duela, hots, 2023ra artean berregituraketa egin eta 15.000 bat langile kaleratzeko asmoa zuela. Baina, dirudienez, doikuntza hori handiagoa izango da.
Japoniako Kyodo albiste agentzian argitaratutakoaren arabera, Nissan Motorrek 20.000tik gora langile kaleratuko ditu, horietatik gehienak Europan eta garatzeko bidean dauden merkatuetan. Yokohamako konpainiak ez du informazio hori baieztatu, eta esan du ez dela hasiko «zurrumurruak» gezurtatzen. Zurrumurru horiek diote, adibidez, japoniarrak Bartzelonako (Katalunia) lantegia ixteko asmoa dutela, hango ekoizpena Renault bazkidearen Europako beste lantegiren batera aldatzeko.
Mugimendu horretarako, hala ere, izan daiteke beste arrazoirik, salmenten jaitsierara egokitzeaz gain: estatuen laguntzen truke egin beharreko leku aldaketak.
Orain Europan zabalik dagoenez zailtasunetan dauden enpresei estatu laguntzak emateko aukera, Renault 5.000 milioi euroko mailegu/laguntza ari da negoziatzen Frantziako Gobernuarekin. Eta Bruno Le Maire Frantziako ekonomia ministroak atzo Le Figaro egunkarian egindako elkarrizketan argi esplikatu zituen «iraupena jokoan» duen Renaulti eskatu dizkion baldintzak.
Hiru dira baldintza horiek: auto elektrikoaren aldeko apustua egitea, hornitzaileak «eta jarduera teknologikoki aurreratuenak Frantzian kokatzea». Renaultek ostiralean aurkeztu behar du bere plan estrategiko berria.
Kezka osagai egileen artean
Estatu laguntzetarako baimena eskuetan, herri ekonomikoki indartsuenek dute laguntza handiak emateko gaitasuna. Alemaniak eta Frantziak laguntza horien truke automobil industria etxeratzeko eskatzen badute, arriskua ere badago automobil osagaien ekoizpena ere hara mugitzeko.
Horrekin kezkatuta agertu da, esaterako, Francisco Jose Riberas, Gestamp taldeko presidentea. Haren arabera, «Espainiak automozioaren adiskide den herrialde gisa» azaldu behar luke, eta autoen erosketan lagundu.
Batzordeak martxoan aktibatu zuen lehen aldiz Egonkortasunerako eta Hazkunderako Ituna babesteko klausula, 2009koa, eta arindu egin zituen diziplina fiskaleko arauak, estatuek aukera izan dezaten pandemiaren aurka borrokatzeko gastua handitzeko, espediente baten beldur izan gabe. Dombrovskisek azaldu duenez, betebehar fiskalak malgutuz, lagundu egin nahi diete «osasunaren arloan, enpresentzako likideziarenean eta diru sarrerenean». «Horiek dira, gure ustez, gai nagusiak oraintxe».
Bi hilabeteotan, estatu askoren defizita eta zorra nabarmen handitu dira. EBk oraingoz ez du prozedurarik ireki, baina presidenteordeak ohartarazi du «desbideratzeak zuzentzeko» eskatuko duela. «Argi dago larrialdiko neurriez haratago begiratu beharko dugula, eta epe ertainean jasangarritasun fiskala kontuan hartu beharko dugula»
Udazkenean arauak berriro aplikatzea erabakiko balute ere, baliteke Bruselak doikuntzarik ez eskatzea datorren urteko udaberrira arte, orduan gomendio berriak emango baititu. Gainera, aurreikusi du 2021erako euroguneko ekonomia % 6,1 haztea, eta uste du horrek arnasa emango diela hainbat herrialderi. «Egoerak uzten duenean, estatuek zerga bide jasangarrira itzuli beharko dute, baina, inbertitzen jarraitu beharko dutela kontuan hartuta, bi beharrak orekatu beharko ditugu».
Jaso eta eman
Dombrovskisentzat ezinezkoa da orain aurreikustea ea krisiaren aurretik zor eta defizit ratio altuak zituzten herrialdeen aurrekontu desbideratzeen gorakadak egiturazko krisi sakonago bat ekarriko duen. Dena den, azpimarratu du Bruselak kontuan hartuko duela estatu guztiak ez direla puntu beretik abiatzen. «Gaitasun ezberdinak dituzte egungo krisiari erantzuteko. Batzuk oso zorpetuta daude, batez ere hegoaldekoak, eta Europa ekialdeko eta erdialdeko batzuk. Lagundu behar diegu, eta testuinguru horretan ulertu da gure proposamena».
Batzordeak asmoa du datorren astean aurkezteko 2021-2017rako aurrekontua, eta hor sartuko du COVID-19ari loturiko plana. Dombrovskisek ez du zenbatekoa zehaztu nahi izan —aurreko astean esan zuen bi bilioi inguru izango dela aurrekontua: oraingoa halako bi—. Horren harira, adierazi du koronabirusaren krisiari aurre egiteko planak horren erdia hartuko duela eta erantzukizuna «proportzionala» izatea nahi dutela, Europako Batasunaren inbertsioaren, estatuenaren eta inbertsio pribatuaren artekoa.
Estatuen ekarpenak bikoiztea aurreikusten du batzordeak, baina EBko kutxetatik jaso baino diru gehiago jartzen duten herrialde batzuek ez dute nahi —bereziki, Austriak, Herbehereek, Danimarkak eta Suediak—. Dirua laguntza zuzenen bidez eman beharrean maileguen bidez ematea nahiago dute. Alemaniak eta Frantziak asteon aurkeztutako proposamenak, berriz, atea zabaldu die laguntza zuzenei.
Dombrovskisek azaldu duenez, Batzordeak lehiakortasunerako eta konbergentziarako tresna erabili nahi du, herrialdeetan inbertsioak eta egiturazko erreformak finantzatzekoa. Trukean, estatuek ez dute dirurik itzuliko, baina euren planak aurkeztu beharko dizkiote batzordeari, eta horrek bere gomendioekin bat datozela egiaztatu beharko du.
Bi aldeak, dena den, urrun daude oraindik. Herrialdeak dolarreko 39-42 zentimo ordaintzea proposatu die hartzekodunei, eta hiru urteko geroratzea dirua pagatzeko —Alberto Fernandezen agintaldia bukatzear den arte—. Hartzekodunek ez dute urtebetetik gorako geroratzerik onartzen, eta diru gehiago nahi dute. Talde batek 58-60 zentimo onartuko lituzke mailegutako dolarreko, eta beste talde batek, 55 zentimo.
