Horiek horrela, «jarduera erdira murriztu delarik», berregituraketa etorriko dela uste dute enpresaren buruzagiek. «Sektore guztian iragarri dira berregituraketa basatiak. Guk ahalik eta ondoena egingo dugu, baina ezingo diogu utzi berregituraketa egiteari, argi dago».
Gaia aztertzen ari direla azaldu zien hedabideei, taldearen akziodunen batzarraren harira, Jesus Esmoris kontseilari ordezkariak, taldeko konpainia bakoitzaren produktuaren eta merkatuaren arabera joango dela berregituraketa. Euskal lantegiei buruz, Esmorisen ustez, «mundu guztiak estutu beharko du gerrikoa. Lehen defentsa enplegua aldi baterako erregulatzeko espedienteak dira, baina ezin da enplegu erregulazioan egon bizitza guztian. Merkatuaren eboluzioaren araberakoa izango da guztia».
Erabat ezkor ere ez zuen agertu nahi izan. «Ikusiko dugu zer gertatzen den datozen hilabeteetan. Ea zer erabaki hartzen dituzten gure bezeroek atzera lanean hasten direnean. Ea suspertzea datorren eta, oxala, erregulazioa edo haren zati bat ken dezakegun urte amaierako» —600 lagun ditu erregulazioan, apirilaz geroztik—.
Urte hasieran, Tubacexek 800 milioi euroren salmentak egitea jarri zion helburu bere buruari, baina gauzak erabat aldatu dira. Urtea galerekin itxiko dutela uste du taldeak, baina Esmorisek zehaztu zuen azken buruko galerak izango direla, amortizazio eta besteengatik, eta taldearen EBITDA positiboari eutsiko diotela, «kutxa erre gabe eta funtsezko inbertsioak gelditu gabe».
Taldeak finantza egoera ona duela ere gaineratu zuen Tubacexeko buruzagiak. Bonu eta agindu txartelekin, luze gabeko finantzatzearekin kezkatuta zeudela aitortu du, «baina ari da konpontzen». ICO kredituak eskatu ditu Tubacexek, eta, era berean, bankuekin egin beharreko guztia egin eta finantzen berregituraketa egin dutela ere esplikatu du, ordainketa batzuen epea luzatuz. «2008ko krisian enpresak likidezia faltagatik hiltzen ziren, baina krisi honetan ondo egiten ari dira, likidezia emanez enpresa gehienei. Guri, behintzat, eman digute». Laster, behintzat, Tubacexek ez du arriskurik ikusten arlo horretan.
Tubacexek ez du dibidendurik banatuko aurten, eta horretarako aurreikusitako sei milioi euroak bere akzioak erosteko baliatuko ditu. Kontseiluko kideek %30eko murrizketa egin dute euren ordainsarietan, eta %10-30 murriztu dira zuzendarien soldatak. 2020ko bonus guztiak ere kendu egin dira.
Merkatua
«Gero eta gehiago, gasa gara, eta gutxiago,petrolioa», dio Esmorisek. Baina oraindik ere petrolioarena da altzairu herdoilezineko eta goi aleazioko tutugilearen merkatu nagusia. Saudi Arabia eta Errusiaren arteko prezio gerrak upela amildu zuen, eta koronabirusak itzelezko gutxitzea eragin du eskarian. «Ondorioz, azken buruko bezero guztiek iragarri dute murrizketak egingo dituztela langilerian eta inbertsioetan. %30-40 proiektu eta inbertsio gutxiago izango direla aipatzen da, eta horrek zuzenean eragingo digu guri».
Tubacex beste merkatu batzuetan sartzen ari da azken urteetan; automobilgintzan eta aeronautikan, esaterako. Aeronautikan datozen bi urteetarako %40tik gorako erorketa espero du Tubacexek, 2022an suspertzea iritsi artean. «Oraintxe,Tubacexek ez dauka aeronautikako eskaririk. Zero eskari dugu hortik. Drama bat».
Ekainaren 30ean ziren bertan behera geratzekoak pandemiaren harira Espainiako Gobernuak sortutako aldi baterako erregulazio bereziak, «ezinbesteko arrazoiengatik» erabakitakoak. Erregulazio arruntak baino baldintza hobeak dituzte, estatuak bere gain hartzen baitu langilearen Gizarte Segurantzaren kotizazioaren ordainketa —%75, 50 langiletik gorako enpresetan, eta guztia, enpresa txikietan—, eta erregulazioan dauden langile guztiei ordaintzen baitie langabezia saria —gainontzeko baldintzak bete ala ez—. Orain, erregulazio bereziek irailaren 30era arte iraungo dute.
Oraindik itxita dauden negozioetan —hotel askotan, esaterako—, ezinbesteko erregulazioan segitu ahal izango dute, eta langile guztiak egon ahalko dira erregulazioan. Hori bai, aurrerantzean langileen kotizazioen zati bat beren gain hartu beharko dute enpresek: %30 uztailean, %40 abuztuan, eta %65 irailean, 50 langiletik beherako enpresetan; eta %50, %60 eta %75 handietan. Gainera, ezinbesteko erregulazioa eskatu ahal izango dute COVID-19aren agerraldiengatik itxi behar dutenek ere. Kasu horretan, kotizazioen %20 ordaindu beharko dituzte txikiek, eta %40 handiek. Ministroen asmoa zen erregulazio bereziak ezabatzea, baina amore eman dute azkenean.
Erregulazioa eskatu zuten enpresa gehienetan, lantaldearen zati bat baizik ez dago orain egoera horretan. Haiek ere kotizazioak aurreztuko dituzte: txikiek %40 soilik ordainduko dute lanera itzuli diren langileen truke, eta %65 lanik gabe jarraitzen dutenen truke. 50 langiletik gorakoetan, berriz, %60 eta %75 ordainduko dute. Berrikuntza da baldintza horiek jasoko dituztela ez soilik ezinbesteko arrazoiengatik aldi baterako erregulazioa onartua dutenek, baita arrazoi objektiboengatik eskatzen dituztenek ere —ekoizpena jaitsi behar dutelako edo galerak dituztelako—.
Bai. Ahalik eta enpresa gehien jarduera normalera itzularazi nahi ditu Madrilek, eta, horregatik, baldintza sorta bat jarri die erregulazio berezia edo arrunta nahi dutenei. Ezingo dituzte langile gehiago kontratatu, ez zuzenean, ezta aldi baterako enpresen bitartez, eta ezingo dizkiete aparteko orduak eginarazi beren beharginei. Muga handiak izango dituzte lan edo zerbitzu batzuk azpikontratatzeko —beren langileak ez badaude horretarako prestaturik—, eta sindikatuei jakinarazi beharko diete hala egin behar badute. Gainera, aldi baterako erregulazioan dauden enpresek debekatua izango dute beren akziodunei dibidenduak banatzea; horretarako aukera izango dute soilik kotizazioetan aurreztutakoa ordaintzen badute.
Jose Luis Escriva Espainiako Gizarte Segurantzako Ministroaren arabera, udako denboraldian —uztailetik irailera— euren jarduera erabat etengo duten edo fakturazioan %75etik gorako galera izango duten autonomoentzako «laguntza gehigarri bat» izango da. Gainera, negozioa irekia izan arren ere jaso ahalko dute, eta ez dute kotizatu beharko laguntza jasotzen duten bitartean.
Urteko hirugarren hiruhilekoko fakturazioan halako beherakadarik izan ez baina orain arte laguntzak jaso dituztenei, berriz, autonomoen kuotan murrizketak aplikatuko dizkie Madrilek: ez dute kuotarik ordaindu beharko uztailean; abuztuan, erdia ordaindu beharko dute; eta irailean, hiru laurdenak.
Autonomoen eskarietako bat ere onartu zuten atzoko bileran: sasoikako autonomoei ezohiko diru laguntza ordaintzea. Espainiako Gobernuak alarma egoera indarrean jarri eta diru laguntzak onartu zituenean, diru sari haiek jaso gabe geratu ziren sasoikako autonomoak, ez zeudelako Gizarte Segurantzan izena emanda orduan.
Gutxienez 661 euro
Diru laguntza berezia jaso nahi dutenek mutualitateen bidez egin behar dute eskaria, eta, onartuz gero, autonomoak bere kotizazio oinarriaren %70 jasoko du —661 euroko gutxienekoa kotizatu badu eta haurrik ez badu—. Apirilean, Gizarte Segurantza laguntza horiek ematen hasi zenean, Hego Euskal Herriko 38.000 autonomok jaso zuten.
Egun batzuk badira akordioa «gertu» dagoela esaten ari direla gobernuko eta sindikatuetako ordezkariak. Isilago dabiltza enpresaburuak, eta aukera baliatzen ari dira enpresentzat onuragarriak diren neurriak lortzeko. Hitz bitan, erregulazioen kostua txikitzen ari dira enpresentzat eta handitu, berriz, estatuarentzat. 3.000 milioi euro bideratu ditu Madrilek ABEEtan dauden langileen langabezia sariak eta Gizarte Segurantzaren kotizazioak ordaintzera.
Ildo horretatik doa Lan Ministerioak aurkeztutako azken proposamena. Ezinbesteko arrazoiek eragindako erregulazioak bertan behera utzi nahi zituen, eta arrazoi ekonomikoengatiko erregulazioak baizik ez zituen utzi nahi —baldintza gogorragoak dituzte, esaterako, enpresek bere gain hartu behar dituztela langileen gizarte kotizazioak—. Azkenean, ordea, ontzat hartu du sindikatuen eta enpresaburuen argudioa ezinbesteko ABEEei eusteko: jarduera ekonomikoek ia muga ofizialik ez duten arren, eskaria ez da berreskuratu eta osasun neurri zorrotzagoek trabak jartzen dizkiete hainbat negoziori.
Gaur egun ezinbesteko arrazoiengatik erregulazioa onartuta duten enpresek egoera horretan jarraitu ahal izango dute beste hiru hilabetez. Uztailaren 1etik aurrera eskatzen dutenek, berriz, arrazoi objektiboengatik egiten dutela arrazoitu behar dute, ekoizpena txikitu behar dutelako. Berritasuna da azken ABEE objektiboek ere izango dituztela orain arte bereziek zuten ezaugarri bat: estatuak bere gain hartzea langileen kotizazioak.
Hori bai, erregulazio batzuk eta besteak onartu dituzten enpresek kotizazioaren zati bat beren gain hartu beharko dituzte. Azken hiru hilabeteetan, erregulazioan zeuden 50 langiletik beherako enpresek ez dute kotizaziorik ordaindu behar izan, eta %25 baizik ez enpresa handiek. Jakinarazitako azken proposamenak, berriz, diote 50 langiletik gorako enpresek kotizazioaren %70 pagatu beharko dutela lanera itzuli diren langileen kasuan, eta %55, berriz, itzuli ez direnena. Txikiek, berriz, %60 eta %35 ordaindu beharko lukete, hurrenez hurren.
Baldintzak
Horren truke, enplegu erregulazioak dituzten enpresek debekatuta izango dute langileak kaleratzea, langile gehiago kontratatzea zuzenean eta aldi baterako enpresen bitartez, eta ezin izango diete beren langileei eskatu aparteko orduak egitea. Gainera, ezingo dituzte lan batzuk azpikontratatu.