Horiek horrela, aurreko hiru kolpeak baino leunagoa izan da ekainekoa, eta, Nafarroari esker batez ere, enplegua galdu ez, irabazi egin du. Bakarrik lurralde horrek egin du ekarpen positiboa: 673 pertsona atera dira langabeziatik. Edonola ere, COVID-19a hasi zenetik 33.700 lagun gehiago daude langabe gisa izena emanda. Okerragoa da, ordea, afiliazio datuaren atala. Kolpe bakar batean 6.185 afiliatu galdu baititu Gizarte Segurantzak. Ekainean, 1.223.279 pertsona zeuden sisteman kontraturen batekin edo bestekin Hegoaldeko lau lurraldeetan, eta azken bi urteetan irabazi adina afiliatu galdu da martxotik ekainera. Ekainean, 500 autonomo gehiago daude sisteman, baita ehun etxeko langile gehiago ere, baina ekarpen horiek ez dira gai izan sistema orokorreko galera eta nekazariena orekatzeko (-6.725 eta -1.769, hurrenez hurren).
Erregulazioen eboluzioa
Ekainak utzitako langabeziaren argazkian badu bere garrantzia aldi baterako erregulazioen eboluzioak ere. 250.000 behargin inguru egon ziren dosierrei loturik osasun krisiaren garairik okerrenean. Koronabirusaren ondorioz ezarritako dosier horietan egon direnen %60 inguru atera dira jada egoera horretatik, eta jarduerari ekin diote. Hala, 144.625 behargin gutxiago daude erregulazioan jadanik, baina 87.000tik gora geratzen dira oraindik dosierretan. Sektore batzuetan besteetan baino langile gehiago ari dira jarduerara itzultzen. Esaterako, autogintzan %90 itzuli dira dagoeneko, Lanbideko zuzendari nagusi Borja Belandiak atzo esan zuenez. Industrian ere asko dira enpresetara bueltatu diren beharginak erregulazio batean egon ondoren, %77 hain zuzen; Jaurlaritzako eskumeneko lurraldeei dagokie datu hori.
«Egonkortu egin da duela hilabete marrazten hasi zen ordokia», esan zuen Belandiak; dena den, erantsi zuen krisia «arantzaz betea» dagoela, nahiz eta mezu baikor bat eman segidan: «Egoerak pentsaraz diezaguke jarduera ekonomikoa suspertzen ari dela Euskadin». Eta Belandiak uste du harekin batera lan merkatua txukuntzen ari dela.
Nafarroako Gobernuarentzat, ere langabeziaren datua «positiboa da, baina ñabardurak badaude». 2013ko otsailean jo zuen goia langabeziak Nafarroan: orain baino %28 handiagoa zen, eta azpimarratu du aldi baterako erregulazioak direla orduko eta oraingo egoeren arteko «aldea».
Ekainak berretsi duen beste datu bat da birusaren krisiaren ondorioek kolektibo ahulenei eragiten dietela gehien. Izan ere, 1.447 emakume eta 2.268 gazte gehiago daude langabezian izena emanda maiatzean baino. Bada datu esanguratsu bat gazteen egoera nola okertzen ari den ikusteko: otsailetik, 25 urtetik beherakoen langabezia %52 igo da. «Langabeziaren hazkundeak berriro emakumeei eta gazteei egiten die kalterik handiena», salatu du ELA sindikatuak; «kopuruek adierazten dute krisi ekonomikoak gehiago zigortzen dituela behin-behinekotasuneko eta partzialtasun handiko enpleguak, eta erakusten dute zein ahul dauden kolektibo horiek».
Diru laguntza eskatu duten etxeko langileek, beraz, hilabetero ordaintzen duten kotizazio oinarriaren %70ren adinako diru sarrera jaso zuten atzo. Bankuekin lorturiko akordioen eraginez, ez da hilabeteko hamargarren egunera itxaron beharko ordainketarako. Joaquin Perez Rey Espainiako Enplegu idazkariak azaldu zuenez, eskaerak kudeatzeko erreminta informatikoaren garapena izan da atzerapenaren arrazoia. Etxeko langileak aurretik ez zuten ordainsaririk jasotzen, eta hutsetik hasi ziren aplikazioa diseinatzen.
Etxeko langileekin lan egiten duten elkarteek «pozez» hartu dute erabakia, duela bi aste hasitako ekinaldiak helburua lortu duelako, baina ez dute ahaztu «sektorea jasaten ari zen abandonu egoera lotsagarria». Izan ere, atzora arte sosik ikusi gabeak ziren, eta elkartekoak beldur ziren, SEPE Espainiako Enplegu Zerbitzu Publikoak hiru hilabeteko epea baitzuen eskaera bakoitza aztertu eta onartu edo ez ebazteko. Epe horrekin, irailera arte atzeratu zitekeen lehen ordainketa. Hori bai, dirusariak atzerako eragina du; beraz, ondo bidean, martxoaren 15etik aurrerako ordainsari guztiak jasoko dituzte.
Etxeko langileen eskaeretako bat bete da, baina ez guztiak. Kexu dira, diru laguntza eskatzeko tramitea oso konplexua delako, eta horrek eskaerak atzeratu zituelako. Era berean, etxeko langile guztien «erregularizazioa» eskatu zuten, atzo goizean, Bilbon —ordainketaren albistea eguerdian jakin zen—, asko ez baitaude Gizarte Segurantzan.
«Etxeko langileentzat normaltasun zaharra da», salatu zuen Maria Juncayk, Torre de Babel emakume migratuen elkarteko kideak. Gobernuei egotzi zien «beste alde batera» begiratzen dutela etxeko langileen auzian, «haien lanak gizarte zerbitzuen kostua murrizten duelako».
Langile batzordeko ordezkariak Agoizko lantegiaren aurrean bildu ziren atzo itxiera iragarpenaren ondoren egin nahi dituzten urratsak iragartzeko. Greba ez ezik, manifestazio bat ere antolatu dute uztailaren 11ko 18:00etarako, Iruñeko autobus geltoki zaharretik abiatuta. Agertzeko deia egin diete herritarrei: «Ziur gaude Agoizko Gamesa ez ixtea lortuko dugula».
Nafarroako ordezkari politikoekin bilera sorta bat egitea ere eskatu dute. Maria Txibite lehendakariarekin elkartu nahi dute, baita Unai Hualde Parlamentuko presidentearekin, Arartekoarekin eta Parlamentuan ordezkaritza duten alderdi politikoekin ere.
Langileen ordezkariek ukatu egin dute enpresak fabrika ixteko erabilitako argudioa, hau da, ez dela errentagarria. «Deslokalizazio hutsa eta gogorra da. Ez da galerak dituen enpresa bat, baizik eta diru asko irabazten duena eta are gehiago irabazi nahi duena gure etorkizuna eta gure familiena axola gabe».
«Ez dugu hitz politik nahi»
2021eko irailera arteko lan karga bermatua zutela ziurtatu dute. «Gure lantokiak hamar urte baino ez ditu, eta oso lantoki lehiakorra da. Produktibitate eta kalitate maila handiak ditu, eta, gainera, pala eredu handiagoak egiteko eta egokitzeko gaitasuna dugu». Hain zuzen ere, enpresaren argudioetako bat da pala txikiagoak egiten dituztela Agoitzen, eta handiagoak esportatzeko arazoak izango lituzke, «200 kilometro baino gehiagora» dagoelako portua. Bilbotik esportatu izan ditu palak Siemens Gamesak.
«Aitzakiak» dira horiek, langileen iritziz. «Ixteko benetako arrazoi bakarra eskualde oso baten etorkizuna sakrifikatzea axola ez zaion multinazionalaren eskrupulu falta eta zekenkeria da, enpresa honek lehenago Nafarroan Altsasuko, Tuterako, Imarkoaingo edo Olatzagutiko lantegia itxi zuenean erakutsi duen jokamolde bat».
Langile batzordeak ziurtatu du Siemens Gamesa «diru publiko asko» jaso duela, eta, horregatik, uste dute erakundeek gogor egin behar dutela presio. «Ez dugu nahi hitz politik eta elkartasun faltsurik gure agintarien eta gure erakundeen aldetik. Egitateak nahi ditugu, eta benetako konpromisoak».
