Enpresaren erabakia «haserre» hartu zuen Nafarroako Gobernuak, eta hala jakinarazi zioten enpresari Maria Txibite lehendakariak eta Manu Aierdi Ekonomiaren Garapenerako kontseilariak. Ildo horri eutsi zion atzo Javier Remirez bozeramaileak ere. Azaldu zuen zuzendaritzarekin eta sindikatuekin harremanetan daudela erabakia aztertzeko, «eta, posible bada, atzera egiteko». Remirezek, ordea, onartu zuen ez zaiola erraz izango, gaia «konplexua» dela; horregatik, fabrika ixten bada, «horrek langileengan izango duen kaltea apaltzeko tresnak» lantzen saiatuko dira. Sindikatuek, berriz, helburu bakar bat aldarrikatu dute: itxiera eragoztea.
Astearte iluntzean igorritako agirian, Siemens Gamesak lehiakortasun eta kokapen arazoak eman zituen Agoizko lantegia ixteko eta han aritzen diren 239 langile kalera botatzeko —aurretik iragarria zuen aldi baterako kontratua zuten 70 behargin kaleratuko zituela—. «Kostu handiagatik eta duen kokapen geografikoagatik, portu gertuenetik 200 kilometrora dagoelako» itxiko du Siemens Gamesak, ohar batean azaldu duenez. Agoitzen egindako palak Bilboko portura bidaltzen zituen esportaziorako zirenean.
Halako arazorik ez luke, berriz, enpresak Portugalen erosi berri duen fabrikak, Vagos herrian baitago, Aveiroko portutik kilometro eskas batera, autobide baten ondoan. Senvion lehiakide alemaniarrarena zen lantegia, baina hark saldu egin zuen, arazo ekonomiko handiak zituelako.
Itxiera arrazoitzeko, beste arrazoi bat eman du Siemens Gamesak: Agoitzen SG 3.4-132 haize errotarako palak egiten dituztela, eta horiek «etxeko merkaturako» direla, eta ez esportatzeko. 132 metroko gailuetarako palak dira, eta enpresak dio 170 metroko haize errotak direla etorkizuna.
«Aitzakia hutsak»
Errentagarritasunaren argudioa gezurtatu egin du lantegiko sindikatu nagusiak, ELAk —sei ordezkari ditu Langile Batzordean, lau LABek, bi UGTk eta bat CCOOk—. «Aitzakia hutsak dira. Hamar urte eskas dauzkan lantoki honek sorreran zituen baldintza berdinak ditu egun lehiakorra izateko, eta lehiakorra ez izateko elementu bakarra Siemensen jabetzakoa izatea da».
Izan ere, ELAk uste du Agoizko plantaren «deslokalizazioaren» abiapuntua Siemensek Gamesaren kontrola hartu zuen garaian aurkitu behar dela, 2017ko udaberrian. «ELAk kezka adierazi zuen, Euskal Herriarekin izan zitzakeen lotura guztiak gal zitzakeelako, eta gure lantokien etorkizuna kolokan jartzen zuelako». Orduko hartan bi enpresen bat egitea babestu zuten erakundeak kritikatu ditu, eta jakinarazi die Agoizko fabrikaren itxiera geratzen saiatuko dela. «Agoizko lantokia bideragarria da, eta lan karga du. Inork ezin du pentsatu gure herrian horrelako deslokalizazio bat erantzun irmorik gabe egin daitekeenik».
Enpresaren justifikazioak «gezurra» iruditzen zaizkio LABi. «Joan den astean jakinarazi zion Langile Batzordeari urte osokorako lan karga ziurtatua zutela. Hilabete hauetan guztietan normal aritu dira lanean. Hala ere, multinazionala gezurretan ari zitzaien bitartean, lantegia ixteko erabakia hartua zuen». Sindikatuak «luzaroan diseinatutako plan bat» ikusten du Agoitz ixtearen atzean: «Berriki Portugalen erosi duen lantegira eta jada Tangerren duenera eramango du ekoizpena […] Poltsikoak bete ahal izateko kostuak merkatuko ditu, familia askoren enpleguaren kontura».
LABek ere gogorarazi du Nafarroako Gobernuak eta Eusko Jaurlaritzak «txalotu» egin zutela Siemensen esku hartzea. Orain, orduko jarrera horren ardura hartu behar dutela uste du: «Multinazionalaren erabakiaren aurka inplikatu behar dute, eta enplegu galera basatiari irtenbideak eskaini behar dizkiote».
«Agoizko lantegiaren itxiera ulertezin eta izugarria» eragozten saiatuko dela agindu du, berriz, UGTk. Oroitarazi duenez, 2016ko azaroan CNMVk baimena eman zion Siemensi akzioak erosteko eskaintza publiko bat ez egiteko, baina trukean eskatu zion industria plan bat egiteko. «Plan horrek al zekarren Miranda Ebroko lantegia ixtea (2018), bulegoetako langileen erregulazioa (2018), onshore ataleko bulegoetako langileen doikuntza (2019), eta, azkenik, Agoizko lantegiaren itxiera? Ez, noski». UGTren arabera, «lurreko energia eolikoaren atalean Siemens Gamesak dituen arazoak argi eta garbi ez daude Espainian».
Haserrea ezkutatzeko ahaleginik ez du egin, berriz, Agoitz herriko alkateak, Angel Martin Unzuek (EH Bildu). Enpresako ordezkari batek deitu zion berria emateko, eta berehala hots egin zion Txibite lehendakariari, hitzordu bat eskatzeko. Izan ere, Unzuek ziurtatu du lantegia ixtea «sekulako kolpea» dela Agoitzentzat eta haren eskualde osoarentzat [Pirinioaurrea]. «Paradoxikoa da, baina eskualde honetan dago Itoizko urtegia eta hemen hasten da Nafarroako ubidea, eta biek ematen diote aberastasuna Nafarroa osoari. Baina eskualdea husten ari da; langabezia gehien jasaten dutenetakoa da, eta orain gehiago handituko da». Kaleratze zuzenei batuko zaie merkataritzak eta ostalaritzak galduko dutena.
Zuzendaritzak bilera batera deitu zituen sindikatuak atzo goizean, enplegua erregulatzeko espedientearen berri emateko. Datorren asteazkenean hasiko dute negoziazioa.
«Konpromisoa»
Agoitz itxi arren Siemens Gamesak «Nafarroarekiko konpromisoari» eusten diola ziurtatu du Alfonso Faubel onshore adarreko kontseilari ordezkariak. Sarrigurenen (Eguesibar) biltzen ditu lurreko haize erroten ataleko ingeniaritza eta I+G ataleko lanak, eta logistika eta zerbitzu zentro bat du Aratzurin eta Iruñeko Agustinos industrialdean. Egoitza nagusia Zamudion du (Bizkaia), eta motorrak egiten ditu, Gearbox filialaren bidez, Mungian (Bizkaia) eta Asteasun (Gipuzkoa).
Esan duzue ez zenutela espero zuzendaritzak Agoitz ixteko hartu duen erabakia. Siemens iritsi zenetik, ordea, gauza asko gertatu dira,ezta?
Siemensek Gamesa erosi zuenetik, urtero egon dira itxierekin lotutako auziak, eta aurten ere ez da salbuespena izan, tamalez. Bagenekien ez zutela asmo onik aspaldi honetan, baina ez genuen espero horrelakorik, lan karga baitugu 2021eko irailera arte behintzat. Zuzendaritzak berak berretsi zigun duela gutxi: 95 errotore eraikitzeko karga dago, eta horrek oso agerian utzi du itxieraren erabakia.
Lan karga badago, orduan, eta Portugalen berriki erositako enpresa bat ere bai. Fabrika lekualdatzen ari dira?
Inolako zalantzarik gabe, lekualdatze argi baten aurrean gaude. Portugalgo enpresa hori erosi zutenetik, aurreikus zitekeen gure ekoizpenaren zati bat hara eramango zutela, lan kostuak are gehiago merkatzeko. Gertatu dena da ekoizpen osoa lekualdatzea erabaki dutela, eta hori ez genuen espero, ezta orain gertatzea ere.
Eta orain zer?
Orain, borroka. Agoizko fabrika ez da itxiko borrokarik gabe. Sindikatu guztiak ados gara; elkar hartuta gaude, eta lantegiari eta lanpostu guztiei eutsi nahi diegu. Hori da gure helburua. Kontuan hartu behar da lantegi honi diru laguntza ugari eman dizkiola Nafarroako Gobernuak, eta besterik gabe ixtea ez litzateke amaiera duin bat izango.
Grebari eta bestelako mobilizazioei buruz hitz egin duzue sindikatuek?
Gure lantegiari zabalik eusteko ezer ez dugu baztertzen. Berehala [atzo arratsaldean] elkartuko den Langile Batzordearen bileran finkatuko dugu zer bide orriri jarraituko diogun. Hurrengo urratsak langile batzarrari helaraziko dizkiogu, eta, ados baldin badaude, aurrera egingo dugu erabakitzen denarekin.
Siemensek Gamesa erosteko operazioa txalotu egin zuten erakundeek, ELAk dioenez. Zer eskatzen diezue orain erakundeei?
Nafarroako Gobernuaren eta Agoizko Udalaren sostengua eta elkartasuna jaso dugu jadanik, eta aurrerantzean ikusi beharko da zertan gauzatuko den laguntza hori, bakarrik hitzak ote diren ala benetako neurriak iritsiko ote diren. Guk hartu beharreko neurri guztiak hartuko ditugu, eta ate guztietara joko dugu laguntza eske.
Enpresak dio ezin direla egin pala handiagoak Agoitzen, eta horiek direla geroa. Zer diozu?
Atzo arte egiten ari ginen palak egiten jarraituko du enpresak, eta mota horretako lan karga hor dago; ez dakit zergatik ezin dugun jarraitu orain haiek agindutako lanarekin. Edonola ere, pala handiagoak ere egin daitezke Agoitzen. Aitzakiak besterik ez dira.
Sindikatuak jakinarazi duenez, MEK Mallabian (Bizkaia) egoitza duen taldeak bi enpresak erosteko interesa azaldu du, eta eskaintza bat egin dio konkurtsoaren administratzaileari. Hori bai, gaur egungo 52 langileetatik 29 baino ez ditu nahi. Gainera, betiere ELAren arabera, gaur egungo enpresa ituna bertan behera utzi nahi du, eta Bizkaiko hitzarmena ezarri nahi die hartuko lituzkeen langileei. Haien lan baldintzak okertuko lituzke horrek.
ELAk eskatu dio administratzaileari «fede onez» joka dezala eta atzera bota dezala kaleratu nahi dituen langileen zerrenda. Eskaeraren helburua gaur egungo lanpostu guztiak eta haien lan baldintzak mantentzea da, eta, horretarako, langile batzordearen eta MEKen arteko elkarrizketa prozesu bat hasi nahiko luke. Bideragarritasun plan bat diseinatzea posible ikusten du.
Enpresetako langileei, berriz, eskatu die beren burua antolatzeko, eta borrokatzeko lantalde osoari eta haien lan baldintzei eusteko. MEKen egoitzaren aurrean biltzera deitu ditu gaurko 11:30erako, Goitondo industrialdean (Bizkaia). Hau ez da Inyectados Gabi eta Galterko langileek egingo duten lehen protestaldia. 2018an, hamabost eguneko greba egin eta lan aurrehitzarmen berria adostea lortu zuten. Bi enpresek zuzendaritza bera zuten.
11 kaleratze Arcelorren
Ez dira egun gozoak Euskal Herriko industriarentzat; izan ere, Arcelor Mittalek Agurainen (Araba) duen lantegia itxiko du hilaren amaieran. Sapem du izena enpresak, eta hamalau langileetatik 11 kaleratuko ditu. Beste hirurek taldeak Basaurin (Bizkaia) duen enpresan jarraituko dute lanean.
Arcelorrek iaz jakinarazi zuen asmoa zuela kaleko argientzako bakuloak eta altzairuzko zutabeak egiten dituen enpresa hori ixteko. ELA sindikatuak salatu du langileak aldi baterako erregulazioan daudelarik egingo direla kaleratzeak, eta «negoziatzeari uko egin izana» egotzi zion zuzendaritzari. 2014an, antzeko egoeran izan zen enpresa; orduan 54 langile zituen, baina langile batzordeak jarduna bost urterako luzatzea lortu zuen.
Arcelorrena, baina, ez da Arabako kasu bakarra, eta atzo Ramiro Gonzalez diputatu nagusiak argi gorria piztu zuen batzar orokorretan. Koronabirusaren ondorioz lurraldeko ekonomia «kinka larrian» dagoela esan zuen: «Urduritzeko moduko albisteak dira, eta oraindik okerrena etortzeko dago. Langile asko daude erregulazioan, eta horiekin zer gertatzen den ikusi behar da».
Gonzalezek izen-abizenak jarri zizkien bere beldurrei. Arcelorren itxieraz gain, Mercedesen ikusten dituen zantzu txarrak eta Tubacex Aiaraldeko enpresetan prestatzen ari den berregituraketa aipatu zituen. Azken erabaki horren harira, langile batzordeak salatu du «urteetako kudeaketa txarraren» ondorio dela, eta «langileen konpromisoa» auzitan jarri izana egotzi dio zuzendaritzari.
