Koronabirusaren krisiak gogor jo du hegazkingintza. Munduan %55 egin du behera hegazkinez bidaiatzen duten bidaiarien kopuruak, eta Euskal Herriko industrian kalte nabarmenak eragiten ari da hori. Hegoaldean ITP Aero eta Aernnova izan dira kaleratzeak iragarri dituzten sektoreko lehen enpresak, eta atzo Ipar Euskal Herrira heldu zen olatua: Lauak taldeak 156 langile kaleratuko ditu Aiherran eta Hazparnen (Lapurdi) dituen lantegietatik. Guztira, 528 ditu han. Beharginek ostiralean izan zuten erabakiaren berri, eta lehen kaleratzeak 2020ko azaroan izango dira.

Sektore aeronautikoaren «egoera ekonomiko kritiko» hori bera argudiatu du enpresak erabakia hartzeko. Lan eskaerak %40 jaitsi direla azpimarratu du, eta luze gabe ez dirudi egoera hobetuko denik: urteko azken hilabeteetarako eskariak %50 jaitsiko direla aurreikusi dute. COVID-19aren krisiak guztiz lehortu du hegazkinen eskaria, eta arriskuan jarri du sektore osoa, Airbus erraldoia barne.

Airbus da, hain justu, Lauak taldearen bezero nagusietako bat: hari saldutako piezetatik eskuratzen ditu bere irabazien %60. Berdin Ipar Euskal Herriko beste enpresa batzuentzat: Dassaultek Lapurdiko lantegi handiena du Miarritze eta Angelu artean, 900 langilekoa, eta Zuberoan, berriz, Elkar ingeniaritza enpresaren jarduera nagusia da aeronautika.

Hegazkinentzako piezak ekoizten ditu Lauak-ek. Lapurdin du egoitza nagusia, eta lantegi gehiago ditu Okzitanian, Portugalen, Mexikon, Kanadan eta Indian. Krisia hasi zenetik ez du aldi baterako langilerik kontratatu enpresak, eta, orain, kaleratzeak ez ditu Euskal Herrian soilik egingo: Okzitanian dituen bi lantegietan ere 93 langile kaleratuko ditu, Isle-Jourdanen 33 eta Saint-Germen, 60. Enpresak argi utzi du kaleratutako langileei ezin diela lanposturik eman bere beste lantegietan.

Frantziako Gobernuak 15.000 milioi jarriko ditu industria aeronautikoa salbatzeko. Bruno Le Maire Ekonomia ministroak ekainean aitortu zuen ehun mila lanpostu inguru kolokan daudela. «Estatuak ez badu berehala esku hartzen, sektoreko hiru enplegutik bat desager daiteke», ohartarazi zuen, eta Lauak-en kasuan bederen, bete da aurreikuspena.

Aeronautikaren kolpea

Euskal Herrian funtsezko sektorea bilakatu da aeronautika. Hegoaldean, oraingoz, Arabako Aernnovak eta Bizkaiko ITP Aerok iragarri dituzte kaleratzeak.

Aernnovak Berantevillan (Araba) du egoitza nagusia, eta joan den astean plazaratu zuen langileen %20 kaleratzeko asmoa: Euskal Herrian eta Espainian 650 behargini eragingo die neurriak, eta 350i gainontzeko herrialdeetan.

ITP Aerok, berriz, uda ostean kaleratuko du lantaldearen %15. Hegazkinentzako motorrak eta osagaiak ekoizten dituen enpresak lau planta ditu Bizkaian: Zamudion, Derion, Sestaon eta Barakaldon. 1.900 behargin, guztira.

«Hasieratik erabaki genuen agerraldiak izan diren guneak eta haien inguruak kontrolatu behar genituela; horretan jarraitu behar dugu, izan aisialdi, garraio edo lan eremuak, non, gainera, ez den agerraldirik izaten ari». Arantxa Tapia Eusko Jaurlaritzako Ekonomia Garapen eta Azpiegituretarako sailburuak hala defendatu zuen atzo langileak beharrera itzultzeko hartu zuten erabakia, Onda Vasca irratian.

Tapiaren iritziz, frogatuta dago osasuna babestearen eta jarduera ekonomikoarekin jarraitzearen arteko oreka aurkitu behar dela, nahiz eta horrek «esfortzu ikaragarria» eskatzen dien osasun langileei: «Euskal gizarteak udazkenean izango duen erronkarik handiena da oreka hori aurkitzea».

Azken asteetan hainbat enpresak iragarri dituzten kaleratzeen inguruan, adierazi zuen Jaurlaritzak «dena emango duela» konponbideak aurkitzeko. Tapiak proposatu zituen batzuk. Batetik, ordu poltsak sor daitezkeela esan zuen, eta, bestetik, azken asteetan gehien babesten ari den aukera aipatu zuen, langileei soldatak murriztea: «Egoera txarra delako egin daiteke hori, enpresak une zail honetatik irteteko eta, berriz irabaziak dituztenean, soldatak berreskuratzeko».

Aiaraldeko alkateekin

Tapiak bilera bat ere egin zuen atzo Ander Añibarrorekin eta Josune Irabienekin, Laudioko eta Amurrioko alkateekin. Langabeziak gogorren jo dituen eremuetako bat da Aiarako eskualdea —besteak beste, han daude Tubacexen lantegi nagusiak—.

Ekintza batzuk adostu zituzten. Lehenik, eskualdeko enpresa nagusiekin bilduko dira haien informazio zehatza eskuratzeko, hala, krisiaren eraginak arintzeko ezarri beharreko neurriak zehaztu ahal izateko.

Horrez gain, erabaki zuten berriz ere abiatzea Eusko Legebiltzarrean eratutako Aiaraldeko Sozioekonomia Lantaldea, Jaurlaritzak eta udalek hartzen dituzten erabakiak koordinatzeko eta eztabaidatzeko.

Ostalaritzak ohartarazi du Eusko Jaurlaritzaren “inposaketak” enplegua suntsitzea ekarriko duela, “Euskal defizitean izango duen eragina nabarmena” izango duela.

Manu Ayerdiren ustez, Nafarroak COVID-19aren kasu positiboak hautematean duen eraginkortasunak kalte egiten dio alderdi ekonomikoari eta turismoari dagokienez.

Laboral Kutxak 46 milioi euroko irabazi garbia izan du 2020ko urteko lehen seihilekoan, hau da, % 39,8 jaitsi da aurreko urtearekin alderatuta.

Sekula ez bezalakoa izan da udaberria, eta halakoxea da aurtengo uda ere. Kolpe latza jaso du turismoak itxialdiko hilabeteetan; ordea, alarma egoera amaitzearekin batera, badira hobera egingo duen zantzuak. Inoiz ez bezala, hurbileko turismoak xarma eta garrantzia bereganatu ditu urruneko helmugen ordez.

Gertutasun hartan ibili nahian, lau hormetatik ihes egiteko alternatiba gisa aurkeztu dira euskal kanpinak. Hainbat hilabete etxean konfinatuta igaro ostean, itxialdiak efektu argia izan du gizartearengan, eta jendeari hainbeste falta izan zaion askatasuna eskaintzen diote. Gainera, badirudi segurtasuna eta lasaitasuna nahitaezkoak direla aurten oporretako helmuga hautatzean; uda honetan leku ireki eta espazio pertsonal seguruak erakargarriak izateaz gain, lehentasuna dira bisitarientzat.

ZARAUTZ

Talai Mendi kanpina

Uztailean ireki zuten Talai Mendi kanpina, Zarautzen (Gipuzkoa), eta erritmo onarekin hasi zirela adierazi du arduradunetako batek, Haimar Arozenak: «Atzerritik jende gutxiago zetorren, baina tokikoekin bertakoekin konpentsatzen zen. Ikusita nondik gentozen, ondo hasi genuen uda». Hil hasieran ireki eta bi astera, baina, denen begiradapean zegoen Talai Mendi: bi kanpinzale ohik positibo eman zuten. Bezero eta langile guztien artean 250 PCR probetatik gora egin zituzten. Bi positibo agertu ziren, baina fokurik egon ez zela baieztatuta, normaltasunera itzuli ziren hurrengo egunean.

Halere, Arozenak azaldu duenez, egoera ez zen inolaz ere berbera: «Lanean normal jarrai genezakeela esan ziguten. Normal bai, baina kanpina husturik. Jende nahikotxo geneukan, baina jende oso gutxirekin geratu ginen. Ordu gutxian kaltea handia izan zen guretzat; oraindik ere deitzen digute galdetzeko ea konfinaturik gauden». Gertakariaren ondoren, 250 bezero ingurutik herena geratu ziren kanpinean. Gehienak, atzerritarrak; ingurutik etorri ziren kanpinzaleek ospa egin zuten.

«Desastre hutsa» izan da negozio ikuspuntutik, baina jazotakoa guztiz «logikoa» deritzo arduradunak. Kanpin batean horrelakorik gertatzen den lehen aldia izan da, eta denen arreta bereganatu du Talai Mendik: «Zentzu guztietan puztu da gertatutakoa. Hori izan da diskurtsoa, jendeak irentsi duena. Jendea lasai etortzera dator, eta ulergarria da emaitza».

Zailtasun guztien gainetik, atzerritarren etorrera ohi bezala ari da mantentzen Talai Mendin. Datorkiena, aldiz, «ezjakintasunez» ikusten du Arozenak: «Oraintxe bertan, ez dakigu zer esan. Ez da konparagarria izango beste udekin, baina ona izan daiteke. Joan zirenen parte bat itzuliko balitz, gaitz erdi!». Uztailean, behintzat, eguraldiak lagundu die Talai Mendikoei, baita Zarautzeko hondartzak ere.

Izan ere, surf egiteko leku gisa «gero eta ezagunagoa» da Zarautz, eta asko dira kanpinera doazenak surf oholarekin. Zaletasun berbera dute bezero askok, eta, Arozenaren ustetan, leku gutxitan lortu daiteke kanpinetan ohikoa dena: «Kanpinzaleen artean harremanak sortzen dira. Estilo berdineko jendea etortzen da, eta segituan nabaritzen da haien arteko kontaktua. Nire ustez, hemen sortzen diren harremanak ez lirateke sortuko beste inon».

Talai Mendiko kanpinzale errioxar batek uztailaren 10etik darama Zarautzen, eta kanpina leku «segurua» dela adierazi du. Urtero bezala igaroko du hilabete bat euskal kostaldean. «Lasaitasun» osoz gogoratzen du uztail erdialdean gertatutakoa: «Hogeita lau orduko kontua izan zen, eta ez zen izan inongo arriskurik. Guztia zuzen egin zuten, eta segituan baretu zen kanpineko egoera».

ARBIZU

Eko kanpina

Hondartzak Talai Mendira bezala, mendiak erakartzen ditu bezeroak Eko kanpinera, Arbizun (Nafarroa). Ezohiko uda izanda, «nabarmen sumatu» dute atzerriko jendearen falta, eta tokikoak bertakoak izan dira nagusi. Orain, hirietara joan baino gehiago, mendi bueltak eta txangoak egiten dituzte kanpinzaleek. Izan ere, Aralar, Urbasa eta Andia mendien artean dago kanpina.

Urte osoan irekitzen dute kanpina, abendutik urtarrilera bitartean izan ezik. Tamalez, aurten martxoaren 15ean berriro itxi behar izan zuten, eta ondorioen inguruan aritu da arduradunetako bat, Jesus Mari Reparaz: «Kalte ekonomikoa nabarmena izan zen, noski. Ez zen diru sarrerarik izan, eta gastuek bere hartan jarraitu zuten ». Gainera, itxialdian zehar, aukera paregabeak galdu zituzten: San Joseko zubia, Aste Santua, Ehunmiliak eta Tritoiena lasterketak… Abuztuaren 30ean egitekoa dute hori.

Itxialdiko bigarren fasera sartu ostean ireki zuten kanpina, maiatzaren 29an. Ekain amaiera aldera arte «lan oso gutxi» izan zuten —nafarrak soilik joan zitezkeen fase guztiak amaitu arte; erkidegoen arteko mugak itxirik zeuden—. Beraz, normaltasun berrira iristearekin batera, goia hartu zuen kanpinak: «Beste urteetan sanferminak amaitu arte ez da mugitzen jendea, eta, aurten, uztail hasieratik ongi ari gara. Kontentu gaude».

Ez zaizkie falta gustura jarraitzeko arrazoiak. Abuzturako aurreikuspenak onak dituzte Arbizuko kanpinean, alokairu dituzten etxetxoak beterik baitaude, eta asteburuero «mukuru» betetzen baitira lursailak.

Kanpinzale asko itzuli ohi dira berriro, baina lehenengo aldiz kanpinera joatea erabaki dutenak ere badirela azaldu du Reparazek. Hurrengo urteetara begira, kanpineko arduradunaren ustez egonkortu daiteke tokiko bertako jende gero eta gehiago etortzearen joera: «Hedabideen eraginez dei efektua egon dela garbi dago, eta esperientzia ona izanda, jendeak hurrengo urteetan errepikatu egiten du».

Kanpineko bezeroek ere izan dute zer esan aurtengo turismoari buruz. Itziar Gimbert gasteiztarrak Arbizura joatea erabaki du aurten, beste urte dezentetan egin duen bezala. Mendi inguruak eta Sakanako parajeak asko gustatzen zaizkio, eta ontzat jo du inguruko bisitariak aurkitzea: «Euskara gehiago entzuten da aurreko urteetan baino. Bertakoekin topo egitea aukera aproposa da lagun berriak egin ahal izateko».

GORLIZ

Arrien kanpina

Bizkaiko kostaldean, Gorlizko hondartzatik oso hurbil, zuhaitzek kanpin bat ezkutatzen dute, Arrien izenekoa. Eguzkiak ez du gogor jotzen, eta lasai dago kanpina; hostoen artetik sartzen diren eguzki izpiek argia ematen diote tokiari. 280 lagun daude orain. «Ez dago gaizki», dio Javier Fernandez kanpineko kudeatzaileak, «baina joan den urtean data hauetan 480 pertsona zeuden». Asteburuetan, Euskal Herriko jende asko egoten da, baina kanpotar gutxi: «90 frantses egon beharko lirateke oraintxe bertan, eta bederatzi daude. 164 euskal herritar daude orain, baina ez dago kanpoko turismorik». Eguraldi onarekin kanpinak beteta egon beharko lirateke, baina pandemiak dena suntsitu duela azaldu du Fernandezek. Abuzturako hainbat erreserba bertan behera geratu diren arren, bungalowak beteta daude. «Etxean egotea bezala da. Ez dira beste pertsonekin batzen».

Charo Gonzalez getxoztarra bere lursaileko landareak ureztatzen ari da. Hamar urte daramatza kanpinera etortzen: «Uda arraroa izaten ari da. Javierrek kartela jarri ohi du data hauetan beteta dagoela esanez; aurten ez dut ikusi». Gonzalezek gorroto du maskara, eta, horregatik, eroso dago bere lursailean, bertan ez duelako jantzita eraman behar. «Nire tokitik kanpineko jendea ikusten dut, eta denek erabiltzen dute maskara».

Gerizpea aprobetxatuz, Christoph Reichelt ere bere lursailean dago, irakurtzen. Alemaniatik etorri da emaztearekin eta bi semeekin. Hemengo neurriak, Alemaniakoekin konparatuz, zorrotzak iruditzen zaizkio Reichelti: «Maskara beti erabiltzea ez da beharrezkoa. Toki itxietan edo distantzia errespetatu ezin denean erabiltzea nahiko». Kanpinean jendea maskara gabe ikusi duela onartu du.

Naia Hernando Bilboko gaztea lagun batekin etorri da, eta kanpin denda prestatzen ari da: «Kanpin honetara etorri gara autorik ez geneukalako, eta hondartza hurbil dagoelako». Uste du kanpinean lasaiago egongo direla, nahiz eta guztion lekuetan maskara erabili behar duten.

Kanpineko kafetegian Izaskun Alkortak egiten du lan. Konfinamendua amaitu zenean, kanpina bizkaitarrez bete zela dio Alkortak; gero, arabarrez eta gipuzkoarrez ere bai. Mugak ireki zituztenean, baina, jendea Kantabriara joan zen, eta kanpina hustu egin zen. «San Ignazio izango da orain, ez luke tokirik egon behar», azaldu du Alkortak, «kanpinak jende gehien izango zituzten guneak izango zirela espero zen, baina Zarauzko kanpineko kasuak min handia egin duela uste dut». Langileen zein turisten ustez, kanpinak lasaitasun guneak dira. Hala ere, nahiz eta uztailean jendea egon den, mesfidantzaz begiratzen diote abuztuari. Alkorta: «Beldurra ari zaizkigu sartzen gorputzean; eta jendeak nahiago du etxean geratu».

Auto saltzaileek uztailaren hasieran ikusitako argi printzek hilabete osoa argitu dute. Laguntza publikoen bitartez, auto berrien salmenta biziberritu egin da uztailean. Guztira, 5.735 auto matrikulatu dira, iaz hilabete horretan baino 1.377 gehiago (+%31,6). Edonola ere, urtearen bilakaera oso negatiboa da oraindik ere, merkatua heren bat txikitu baita: 20.013 saldu dira, iazko 31.157en aldean (-%35,7).

Eusko Jaurlaritzak jarri zituen lehenik indarrean auto berriak erosteko laguntzak, eta ondoren iritsi ziren Espainiako Gobernuarenak. Hasieran esandakoaren aurka, laguntzak bateragarriak dira —ekainaren 15etik aurrera erositakoentzat soilik, orduan jarri baitziren Indarrean Espainiarenak—. Gasolina eta gasolioa erretzen duten motordun autoen kasuan, 4.000 euroraino irits daiteke deskontua Araban, Bizkaian eta Gipuzkoan —erdia, gobernuek, eta beste erdia, saltokiek—, eta 8.000raino auto erabat elektrikoen kasuan. Nafarroan txikiagoak dira laguntzak, Iruñeko gobernuak ez baitu sustapen plan berezirik.

Uztaileko datuetan argi ageri da Jaurlaritzaren menpeko lurraldeetan bilakaera hobea izan dela (+%34) Nafarroan (+%21) eta Espainian baino (+%1). Azken datu horretan eragina izan du autoak alokatzen dituzten enpresen eskaria asko jaitsi izanak, atzerriko turista eskasiaren ondorioz. Merkatu horrek garrantzi txikiagoa du Euskal Herrian.

Elektrikoen gorakada

Laguntza handienak motor alternatiboak dituztenek jasotzen dituzte, eta horiexek egin dute saltorik handiena salmentetan. Uztailean, motor hibridoak, elektrikoak eta gas bidezkoak dituzten 1.328 auto matrikulatu dituzte, iaz hilabete horretan baino 849 gehiago. Hau da, salmentak ia-ia iaz halako hiru izan direla (+%177). Horri esker, atal horretako ibilgailuak dira 2020an joera positiboa duten bakarrak, %21,6 gehiago saldu baitira. Horrenbestez, haien merkatu kuota inoizko handiena da: %23 uztailean, eta %20 2020an.

Atal hori xehatuz gero, nabaria da saldutako lau auto berritik hiru hibridoak direla; hau da, motor elektrikoa eta erreketakoa uztartzen dutenak. Baina elektriko hutsen pisua hasi da handitzen, azkenean: 147 saldu dituzte uztailean, iaz baino %188 gehiago. Hau da, joan den uztailean matrikulatutako autoen %2,5 dira elektrikoak.

Gaur egun beren eremuan dauden lantegietan errekuntza motorreko autoak guztiz nagusi direnez, eta sektore horiei bultzada eman nahi dietenez, Jaurlaritzak eta Espainiako Gobernuak erabaki dute gasolioa eta gasolina erretzen duten autoak ere diruz laguntzea. 800 eta 4.000 euro artean jaso ditzakete. Laguntza hori salmentetan antzeman da: gasolina bidezko autoen matrikulazioa %11,9 handitu da, eta gasolio bidezkoena, berriz, %18,9.

Motor alternatiboen hedapena gasolina bidezko autoen kontura iristen ari da. Iaz, %65,6ko merkatu kuota izan zuen gasolinak Hego Euskal Herrian, eta %57,6 aurtengo lehen zazpi hilabeteetan.

Dieselaren gainbehera ez da eten, baina moteldu dela dirudi: saldutako auto berrien %23,7 izan ziren iaz, eta %22,3 izan dira aurten. XX. mendearen hasierako urteetan erabateko nagusitasuna lortu zuten diesel motorrek, eta 2011n jo zuten goia, hamarretik zazpik motor hori baitzuten. Iaz %32ra jaitsi zuten kuota.

COVID19: Alarma egoeran zehar lan eskaintzak % 74,8 egin zuen behera Euskadin; murrizketarik handiena izan zuen hirugarren erkidegoa izan zen. 2020ko abuztuak 2.

Turismoa Euskadi COVID19: Euskal Autonomia Erkidegoko (EAE) kanpalekuek 12.482 bidaiari hartu zituzten 2020ko ekainean, 2019an baino % 62,8 gutxiago.

«Bigarren Mundu Gerra geroztik, nazioartean izan den erronka instituzionalik, politikorik eta sozialik handiena da COVID-19a». Hitz arranditsu horiekin aurkeztu zuen atzo goizean Nafarroa Suspertu 2020-2023ko egitasmoa Maria Txibite lehendakariak. Planak 190 neurri jasotzen ditu, eta, Txibiteren hitzetan, eredu ekonomiko eta sozial berri baterantz jo nahi dute: «Ez du soilik oraina markatuko; etorkizuneko zutarri sendoak jarriko ditu». 2023ra arte, ia mila milioi euro (989 milioi) erabiliko ditu berreraikuntzarako, eta datozen hiru urteetako Nafarroako aurrekontuen bidez finantzatuko dute. Zenba- teko horri gehitu behar zaizkio Europako Batasunetik zein Espainiatik etor daitezkeen funtsak, bai pandemiari aurre egiteko sortu direnak, bai eta egitasmo honen gidalerro estrategikoekin bat egiten dutenak ere.

Ezohiko kontseilu bereziaren osteko agerraldian aurkeztu zuen agiria Txibitek, Javier Remirez eta Jose Mari Aierdi presidenteordeak alboan zituela. Ekitaldiari arrandia emateko asmoz, Nafarroako Jauregiko patioan egin zuten, eta ez prentsa aretoan, ohi duten moduan.

211 talderekin bilkura

Aurretik, parlamentuan berreraikuntza aztertzeko batzorde bat osatu zuten, eta 126 proposamen egin zizkioten taldeek gobernuari, planean bil zitzan. Halaber, gobernuak azaldu zuen asteotan 211 elkarterekin eta eragilerekin bildu direla. Aurrera begira, edukia aurkeztuta, irailetik aurrera eztabaida abiatu nahi dute, edukia moldatzeko. «Nafarroarentzat eta Nafarroaren eskutik egindako plana da». Txibiteren irudiko, askok bere burua islatua ikusiko dute. «Gauza ez da nireari erreparatzea, baizik eta norbere interesak orokorrarekin bateratzea».

Pandemiaren ondorioz, bigarren hiruhilekoan barne produktu gordinak %15,6 egin du atzera, eta urtea aspaldian ikusi gabeko atzeraldiarekin amai dezake. Diru sarreretan 818 miloi euroko jaitsiera aurreikusi du gobernuak, eta, finantza publikoetan zuloa erabat nola estaliko den oraindik argitu ez den honetan, egitasmoa etorri da. 2021etik aurrera ekingo zaio berreraikuntzari. Txibiteren hitzetan, aurretik zituzten asmoak eta anbizioak «hauspotu» ditu pandemiak. Ez du uste egungo egoerak baldintzatu dezakeenik: «Ez dugu egin berehalako egoerari begira, luzera begira baizik».

Ez zuten argitu aurrekontu bidezko finantzaketarako zerga erreformarik egingo duten. Aierdik nabarmendu zuen Nafarroako zerga erregimen propioari esker hobeto erabil ditzakeela baliabideak. Haren hitzetan, COVID-19ak osasun eta ekonomia arloetan utzi dituen irakaspenak kontuan hartu dituzte, baita aurreko krisiak utzitakoak ere. Hala, «ez da berehalakoan otu zaien laguntza sorta bat».

Egitasmoan bost gidalerro estrategiko eta 190 neurri proposatu ditu gobernuak, eta horien artean lehentasuna 46k dutela. Dena den, komunikabideei azaldutako agiriak gobernuak legealdi honetarako aurreikusiak zituen egitasmo nagusiak biltzen ditu. Halaber, neurri zehatzak baino egitasmo orokorrak eta asmoak zerrendatzen dira.

Adibidez, ekonomia eraldatzeko prozesuan, COVID-19ak gehien erasandako enpresentzako laguntzak proposatu ditu, «bideragarriak diren enpresen galerak eragozteko eta likidezia bermatzeko». Gainera, aipatzen da sektore estrategikoak bultzatzea, eraldatze digitala bizkortzea lurraldearen lehiakortasuna hobetzeko, Ikerketaren eta Garapenaren atalean Europan duen posizioa hobetzea, gizarte ekonomia eta ekintzailetza bultzatzea, eta enplegu aukerak hobetzea. Azkenik, azpiegiturak eta garraio sistemak hobetu behar direla aipatzen da, eta hor sartu dute Abiadura Handiko Trena.

Erdia, berriztagarria

Trantsizio digitalari dagokionez, helburuen artean jarri dute energia kontsumo osoaren erdia berriztagarri bidezkoa izatea. Eraginkortasun energetikoa bultzatu nahi dute; besteak beste, ibilgailu elektrikoak sustatuz eta alor horretan administrazio publikoa eredugarri bihurtuz.

Eraikuntzaren atalean ere zaharberritze jarduerak bultzatuko dira. Ekonomia zirkularraren aldeko apustua ere aipatu dute. Jarrera bera azaltzen dute gainerako hiru ildo estrategikoetan, aurretik gobernuak planifikatutako asmoak baitira.