Bilboko portuko zamaketarien greba gaur amaituko da, oraingoz. 57 eguneko protestaldiaren ondoren, euren lanpostuetara itzuliko dira 08:00etan. Atzo goizean eginiko bileran, langile batzordearen gehiengoak Espainiako Lan Ministerioaren bide orriari emaniko babesa berrestea erabaki zuen. Zamaketariek aurretik esana zuten negoziazio aukera hori babestuko zutela, baina, Bilbo Estiba zamaketa enpresen elkarteak herenegun bide orriko bilerei jarritako marra gorrien ondoren, berriz ere aztertu behar zuten egoera. Eta erabaki bera hartu zuten, beste inolako baldintzarik ezarri gabe.

Lan Ministerioak baieztatu du martxan dela Bilboko portuko lan gatazka konpontzeko bide orria. Horiek hala, zamaketarien ordezkariek eta enpresak elkarren arteko negoziazioak hasi behar dituzte. Bi aldeek onarturiko eskemaren arabera, gutxienez bi aldiz elkartu beharko dute hilaren 21aren aurretik. Ondoren, 22an, hiruko bilera bat egingo dute, enpresa, sindikatuak eta Espainiako Lan Ministerioa elkartuko dituena. Madrilen izango da, ministerioaren egoitzan. Bilera horrek izan beharko luke lehen mugarria. Ondoren, enpresa eta sindikatuen arteko bigarren negoziazio prozesua hasiko da urtarrilaren 12ra arte. 13an berriz bilduko dira hiru aldeak. Ministerioak ez du zehaztu zer egingo duen baldin eta egun horretara iritsi eta akordiorik ez balego.

Asteak dira enpresa eta zamaketarien langile batzordea ez direla biltzen, eta ez da erraza izango berriz hastea. Jarrerak nahiko urrun daude, baina ministerioaren presioak akordioa erraztu dezake. Oraingoz, zamaketariak lanera itzuliko dira. Abenduaren 9ra arteko greba deialdia zuten, eta ez dute beste aurreabisurik sartu. Hori ministerioak ezarritako ezinbesteko baldintza zen.

Bilbo Estiba osatzen duten enpresei —Toro y Betolaza, Berge, SLP eta Txinako Cosco—, berriz, «negoziatzeko borondatea» eta Bilboko portua «bake sozial» luze batera eramango duen «apustu garbia» exijitu die ministerioak. Herenegun erantzun zioten, lan hitzarmenaren negoziazioari bi marra gorri ezarriz baina: lan osagarriak eta lan horizontalak direlakoek —portuaren barruan lurrez egiten direnak, kamioiekin— kanpoan gelditu behar dute. Espainiako Lehia Batzordearen ebazpenetan oinarritzen dute baldintza hori. Ministerioaren ustez, eskaera horiek ez dute urratzen bide orriaren muina. Bi baldintza dira, baina ez nolanahikoak: bi jardun horiek zamaketarien lanaren herena dira gutxi gorabehera, eta, sindikatuen ustez, legezkoa da horiek ere lan hitzarmenaren bidez arautzea. Korapilo hori askatzea izango da negoziazio prozesuko oztopo handietako bat.

Behin-behinekoen auzia

Ikusi beharko da bide orriak fruitua ematen duen. Hala izan ezean, gatazka berriz piztuko da urtarrilean, eta zamaketariak berriz ere grebara joateko prest daude. Behin horra iritsita, zaila litzateke arbitraje loteslea saihestea. Enpresek publikoki esan dute bide hori gustuko dutela; ez, ordea, sindikatuek, eta, dirudienez, ezta Espainiako Gobernuak ere. Hurrengo egunak borondatea neurtzeko termometro ona izango dira, eta ikusi beharko da, besteak beste, Bilbo Estibak lan poltsa historikoko behin-behineko zamaketariak lanera deitzen dituen. Halere, azken egunetan ez da lan askorik egon portuan.

Langile horiek hamabi urte daramatzate behin-behinean lanean egun bateko kontratuak pilatuz. 103 dira, eta bat egin dute 320 zamaketari finkoekin deialdian. Eskaera haientzat lana bermatzea da, eta behin-behineko kontratu horiek apurka finko bihurtzea.

Udako hiruhilekoan, ekonomiak hazkunde handia izan zuela jakinarazita zuen Eustatek: %15,2ko errebotea. Itxialdi handiaren eroriko historikoaren ondoren, uste baino hazkunde handiagoa izan zuen Eusko Jaurlaritzako eskumeneko lurraldeen BPG barne produktu gordinak udako sasoian, baina urte arteko tasan islatu zen pandemiak eragindako zuloa: -%7,7. Bada, Jaurlaritzako Ekonomia Sailak datu horiek zabaldu ditu orain, eta pixka bat zuzendu ere bai. %15,2koa ez, baina %15,5ekoa izan zen udako errebote handia, atzo Eustatek jakinarazi zuenez, hiru hamarren handiagoa. Eta urte arteko tasan -%7,5 apaldu da hiru lurraldeen osotasunaren ekonomia, aurretik emandako datuan baino bi hamarren gutxiago.

Datu hori da irail bukaera arte pandemiak egindako zuloa. Lehen hiruhilekoan, -%4,7ko jaitsiera egon baitzen, eta bigarrenean, -%16,4koa. Hirugarrenaren hazkundearen ondoren, azken hiruhilekoak finkatuko du inoizko urterik okerrenetakoaren eboluzioa eta -%7,5 horretatik zenbat jaitsiko den; izan ere, pandemiaren bigarren olatua ez da laguntzen ari jaitsiera ez dadin izan bi digitukoa. Irailean, Jaurlaritzak aurreratu zuen ekonomiak %10,1eko jaitsierarekin itxiko duela 2020a. Baina egungo errealitateak estimazio hori aldatu behar izatea eragin dezake, asteon Pedro Azpiazu Ekonomia sailburuak aitortu duenez.

Enplegua eta sektoreak

Enpleguari dagokion datu aurreratua ere aldatu du Jaurlaritzak. Esandakoa baino hobea da, eta hobekuntza hori hiru hamarrenekoa da, bai hiruhilekoen arteko tasan, bai urte artekoan; 2019ko udako hiruhilekoarekiko %6,2 apaldu da enplegua, hortaz. Kontsolamendu txikia enplegu suntsiketa handiari begira, inondik ere.

Bestalde, urte arteko tasan balio erantsiaren atzerakada orokortua izan dela esplikatu du Eustatek, administrazio publikoaren, hezkuntzaren, osasunaren eta gizarte zerbitzuen adarretan izan ezik. Baina aurreko hiruhilekoarekin alderatuta, igoera handia izan da adar gehienetan, lehen sektorean izan ezik.

Bilboko portuko zamaketariek bertan behera utzi dute urriaren 9an abian jarritako greba, eta larunbat honetan lanera itzuliko dira, negoziazioari ekiteko.

EAEko ikuskizunetako langileen ustez, sektorerako laguntzak ez dira nahikoak. Teknikariok sindikatuak dioenez, sektorearen % 60 ez da lanean ari.

SPRIk ‘brexit’ari buruzko aholkularitza zerbitzu berria sortu du enpresentzat. Akordiorik lortzen ez bada, Erresuma Batuak abenduaren 31n utziko du Europar Batasuna

Rolls Roycek bi albiste on eman dizkio ITP Aero euskal enpresari. Britainia Handiko multinazionala da hegazkin osagaiak egiten diren lantegiaren jabea. Bi albisteen jatorria Ingalaterran dago: batetik, Hucknallen duen planta ITP Aeroren barnean txertatuko du; eta, bestetik, Barnoldswicken duen lantegiko ekoizpenaren zati bat bidaliko dio. Azken erabaki horrek lan karga igoko du Zamudioko (Bizkaia) plantan. Hala jakinarazi du ELA sindikatuak; «epe ertainean» kokatzen du igoera. Halere, eta ITP Aerok esan duenez, erabakiak ez du eragingo euskal enpresek indarrean dituzten enplegua erregulatzeko espedienteetan. Duela hilabete, 121 langile kaleratu zituzten Zamudion; egunotan 136 kaleratze negoziatzen ari dira Precision Castings Bilbaon. ITP da PCBren jabea.

Aspaldiko partez argi pixka bat sartu zen atzo euskal hegazkingintzan. Rolls Roycek ITP Aero saldu nahi du, eta bi erabakiek are erakargarriago bihurtzen dute enpresa. Estrategikoki, Hucknalleko planta xurgatzea garrantzitsuagoa da ITPrentzat, aurretik ez zituen gaitasun batzuk lortuko dituelako. Euskal Herrira begira, baina, eragin gehiago izango du Barnoldswickeko mugimenduak. Ingalaterrako prentsan ziurtzat jotzen dute hura itxiko dutela, eta brexit-aren itzala ikusten dute atzean. Bertako langileek abuztuan greba egin zuten Rollsek lanaren zati bat Singapurrera bidali zuelako, eta orain Euskal Herria izango da onuraduna.

Rolls Roycek agiri bidez jakinarazi duenez, Barnoldswickeko mugimenduan «lan karga» igorriko diote ITPri. Besteak beste, hegazkingintza zibileko motorren estrukturak egiten dituzte. Langileak eta instalazioak kanpoan gelditzen dira; beraz, ITPrenek hartuko dute ardura hori. Baldintza horrek sartzen du Zamudio ekuazioan, besteak beste turbinak muntatzen baitituzte. Enpresako iturrien arabera, ekoizpenaren eskualdatzea faseka egingo da, eta ez da guztiz bukatuko 2023ra arte. Aurretik, Ingalaterrako enpresetako langileen ordezkariekin bildu behar dute. ELAren agirian ziurtzat jo dute lan hori Zamudiora etorriko dela; izan ere, besteak beste, hala ulertarazi diete langileei aste honetan.

Lanuzte arrakastatsuak

ITPrena argi izpi bat da, baina errealitatea oso iluna da euskal hegazkingintzan. Urrunago joan gabe, ITPn bertan, PCBn zehazki, atzo lau orduko lanuzteak hasi zituzten Sestao eta Barakaldoko (Bizkaia) plantetan. Langileen «%95ek» egin zuten etena, eta negoziazioak aldatzen ez badira, egun oso greba hasiko dute 14an. Aernnovan (Berantevilla) ere lanuzteak egin zituzten, zortzi ordukoak txandako. Langile guztiek egin zuten, bulegoetako batzuk izan ezik. 101 langile kaleratu nahi ditu zuzendaritzak.

Bilboko portuko zamaketarien grebak egun bat gehiago iraungo du gutxienez. Espainiako Lan Ministerioak gatazka konpontzeko bilera bide-orri bat proposatu zien zamaketarien ordezkariei eta Bilbo Estiba Bilboko portuko zamaketa enpresei, eta atzo bukatzen zen erantzuteko epea. Zamaketariek baietz erantzun zuten astelehenean, eta Bilbo Estibak atzo onartu zuen eskaintza, baina baldintza zorrotzak ezarrita. Bi marra gorri ezarri zituen: portuko lan osagarriak eta lan horizontala negoziaziotik kanpo uztea. Erantzun baldintzatua dela ikusita, zamaketarien sindikatuak gaur goizean bilduko dira euren jarrera berrikusteko. Ikusteko dago, halaber, ministerioak enpresen baldintzak onartzen dituen ala ez.

Bilbo Estibak ez zion erantzun argia eman Lan Ministerioaren eskaintzari. Are gehiago, plazaratutako agirian «uko egin ezinezko baldintza» gisa ezarri zuen portuko lan osagarrien eta lurreko lan horizontalen inguruan ez hitz egitea. Enpresak, era berean, Espainiako Lehia Batzordearen agiri bat gehitu zuen, zeinak dioen lan osagarriak lan hitzarmenetatik kanpo uzten ez dituzten klausulek ez dutela indarrik.

Eta hain garrantzitsuak al dira jardun horiek? Bada, bai. Portuan itsasontziekin harreman estu- estua ez duten jardunak dira: azpiegitura barneko garraioa… Orain arte zamaketariek egin zituzten, eta haiek gabe lan karga handia galduko lukete. Berez, jardun horiek liberalizatuta daude, eta enpresek aldi baterako lan enpresen bitartez kontrataturiko langileekin ere egin izan dituzte. Haien lan hitzarmena zamaketariena baino kaskarragoa da.

Zamaketarien ordezkariak gaur bilduko dira, baina litekeena da bide orriarekin jarraitzea onartzea. Horrek greba bertan behera uztea eragingo luke, eta bihar lanera itzuliko lirateke —gaurkoa 56. eguna da—. Ministerioak baldintza hori ezarri zien esku hartzeko. Zamaketarien eskaera argia da: lan karga 320 langile finkoentzat eta hamabi urtez behin-behinean aritu diren 103entzat.

Pablo Iglesias Espainiako bigarren presidenteordeak jakinarazi du Lan Ministerioa eta Yolanda Diaz ministroa “aztertzen” direla lau laneguneko astea.

Bilboko portuko zamaketa enpresek onartu egin dute Espainiako Lan Ministerioak proposatutako negoziazioa langileekin duten gatazkari aterabidea emateko.