Ertzaintzako 70 plazako eta 18 udalerritako 51 udaltzainetako Lan Eskaintza Publikorako prozesua datorren urtarrilaren 11n hasiko da.

Eusko Jaurlaritzak kidego diplomatikoari BERPIZTU programa aurkeztu dio

2021eko arrantza kuotak: Legatzaren kuota % 5 murriztea adostu dute Europar Batasuneko (EB) estatu kideek. Berdelaren eta txitxarroaren kuotak ere hitzartu dituzte.

EH Bilduk eskatuta Europako funtsei buruz Eusko Legebiltzarrean atzo egindako eztabaida monografikoan zaharrak izan ziren berri. Hitza hartu zuten guztiek azpimarratu zuten zer garrantzitsuak izango diren funts horiek, eta guztiek aipatu zituzten «hurrengo belaunaldiak», «elkarlana» eta «elkarrizketa». Hortik aurrera, eztabaida gorren arteko elkarrizketa izan zen. Oposizioko alderdi nagusiek proiektu hautagaien inguruko itxitura eta argitasun falta salatu zuten, eta gobernuari leporatu zioten ez diela ia informaziorik eman Euskadi Next planaren osaketari buruz.

EH Bilduko Mikel Oterok honela esan zuen: «Nahi duzue gu konforme egotea Next Euskadi planaren berri egunkarien bitartez izatearekin, eta gero noizean behin zuek informazioren bat ematea egiten ari zaretenari buruz. Baina informatzea ez da elkarlanean gobernatzea; informatzea ez da parte hartzea. Eta gauzak horrela egiten direnean, gezurretan edo erdi egiak esaten aritu beharra etortzen da. Esaten zaigu esparru argia egongo dela gure ekarpenak egiteko, baina gero ez dago mekanismorik. Esaten duzue prozesu gardena izango dela, baina gero diozue zerrenda gordeko duzuela zalaparta ez sortzearren».

Miren Gorrotxategik ere (Elkarrekin Podemos) planari buruzko gardentasun falta salatu zuen: «Itsu gaude; ez dakigu zer gertatzen ari den». Ohartarazi zuen ez dagoela inolako aktarik Eudelekin egin ei diren elkarrizketei buruz.

Urkullu ez zen han

Oterok bere hitzaldiaren hasieran gogor gaitzetsi zuen Eusko Jaurlaritzako lehendakari Iñigo Urkullu legebiltzarrean ez egotea: «Garrantzitsuagoa da Banco Santanderren foro batean egotea? Hori da [monografikoaren deitzaileei] zor zaigun errespetua?».

Gobernuko alderdiek (EAJ eta PSE) eta Pedro Azpiazu Ekonomia sailburuak, berriz, funtsei buruz, Europari buruz, proiektuentzako ildo orokorrei buruz eta proiektuen zerrenda aurkeztu ondoko elkarrizketa eta akordioei buruz bakarrik hitz egin zuten. Bestelakoan, azpimarratu zuten lan handia egin dutela plana osatzeko, eta oposizioari leporatu zioten atzoko eztabaidaren helburua gobernuari kritika egitea zela.

Europako dirua jasotzeko hautagaiak zein diren oraindik ez da publikoa. Eusko Jaurlaritzak abenduaren 29ko Gobernu Kontseiluan aurkeztuko du proiektuak zerrendatuko dituen Euskadi Next planaren lehen bertsioa Madrilera bidaliko da.

Itxaso Berrojalbizek (EAJ) azaldu zuen hainbat eragilerekin hitz egiten dutela plana osatzeko, prozesua irekia eta parte hartzailea izan dela, eta zera esan zion Mikel Oterori: «Zuek alderdi politiko gisa foro horretan ez egoteak ez du ezerezten prozesuaren lana». Eztabaida monografikoarekin «liskar mediatikoa» bilatu nahi izatea egotzi zion Itxaso Berrojalbizek EH Bilduri. Eneko Andueza (PSE) ere Oterori mintzatu zitzaion: «Zuek gaur gobernua kritikatzera etorri zarete, ez proiektuez hitz egitera».

Proposamenak, bereak

Goizeko saioaren ondoren, arratsaldean talde politikoen ebazpenak eztabaidatzeko eta bozkatzeko txanda izan zen. Gobernuko taldeek beren gehiengo osoa erabili zuten EH Bilduren 22 proposamenak eta Elkarrekin Podemos-IUren 66ak atzera botatzeko. Halaber, ez zuten onartu ezkerreko oposizioaren proposamen bateratu bat, zeinak eskatzen zuen elkarrizketa eta negoziazio gune bat sortzeko funtsen banaketari buruz.

EAJk eta PSE-EEk ontzat hartu zituzten beraiek aurkeztutako 22 proposamenak. Horietako batean, Eusko Jaurlaritzari eskatu diote gai izan daitezen administrazio egiturak sendotzeko funtsak kudeatzeko. Beste batek, berriz, Espainiako Gobernuari galdegin dio funtsen kudeaketa erkidegoen esku uztea haien eskumeneko gai bati dagokionean.

Europako Banku Zentralak bankuei jartzen dizkien mugak ez dira oztopo euroguneko enpresa ez finantzarioentzat. Horietako batek, Euskaltelek, atzo iragarri zuen 25 milioi euroren dibidendua banatuko diela bere akziodunei. 178 milioi akzio ditu telekomunikazio enpresak, eta akzio bakoitzeko 0,14 euro banatuko ditu 2021eko otsailaren 12an.

Dibidendu hori ongi etorriko zaio Kutxabanki, banku negozioan irabaziak zailagoak diren garai batean. Ia bost milioi euro patrikara ditzake, Euskaltelen akzioen %19,8 baititu. Akziodun nagusia, berriz, Zegona funts britainiarra da (%21).

Telekomunikazioen sektoreari ezer gutxi eragin dio koronabirusaren krisiak. Are gehiago, itxialdiak indartu egin du zerbitzuen kontratazioa eta erabilera, eta horri etekina ateratzen ari dira. Euskaltelek, esaterako, iazko irabaziak (62 milioi euro) gainditzekotan dago aurten, urteko lehen hiru hiruhilekoetan jada 53 milioi euroko irabazi garbia izan duelako.

Emaitza horien eskutik Espainia erdialdera eta hegoaldera hedatzen ari da Derioko konpainia, Virgin Telco markarekin. Sei hilabetean 60.000 bezero lortu ditu Virgin Telcok, espero baino gehiago.

Irabazi asko banatu ahal izatea garrantzitsua da Zegonarentzat; horren ondorioetako bat da akzioen balioa handitzea eta, behin maila batetik gora, funtsak bere partaidetza saldu ahal izango du, irabaziekin.

Brexit-ari buruzko akordio baten inguruko hotsak bolumena hartzen ari dira. Akordioa badagoela ere iragarri zuten sare sozialetako mezu batzuetan, baina berehala ukatu zituzten beste iturri batzuek. Edonola ere, akordio baterako giroa berotu zuen Ursula von der Leyen Europako Batzordeko lehendakariak berak, esan baitzuen desadostasun nagusietako bat konpontzeko bidean jarri dela.

Von der Leyenek eurodiputatuei esan zienez, tresna bat adostu dute bi aldeek lan, ingurumen, eta estatu laguntzen araudietan atzerapausorik izan ez daitezen. Bruselaren eskaera nagusietako bat da hori, ez baitizkio bere merkatu handiaren ateak zabaldu nahi araudi malguagoekin merkeago ekoitziko lukeen bazkide bati. «Ez dakit ituna izango den ala ez, baina esan diezazuket badela akordiorako bide bat, meharra bada ere».

Tonu baikor hori apalagoa izan zen Londresen. Boris Johnson lehen ministroak «zentzuz» jokatzeko eskatu zien EBko «adiskideei», eta haren bozeramaile batek errepikatu zuen akordio bat ez izateko aukera handia zela. Aldi berean, Erresuma Batuko Gobernuak ohartarazi die diputatuei prest egoteko, Eguberrietan parlamentuko saio bereziak egon daitezkeelako itun bat bozkatzeko.

Itun horretarako oztopo nagusia arrantza dela iradoki zuen Von der Leyenek, gai horretan eztabaida «oso zaila» delako. Reutersen arabera, Bruselak ez du onartu Londresen azken proposamena, hots, hiru urteko epe batean EBko ontziak Ingalaterrako eta Eskoziako ur aberatsak uztea.

Hain zuzen ere, brexit-erako akordiorik ez egoteak trabatu egin du EBko Arrantza ministroak ados jartzea kuoten banaketari buruz. Izan ere, legatz, oilar eta zapo kuoten zati handi bat Londres menpeko uretan egiten da. Euskal itsasontzi gutxi dabiltza hango uretan —Ondarroako hiru baizik ez—, han dituzten kuotak gertuagoko uretakoekin trukatzen dituztelako. Baina, akordiorik ez badago, orain batez ere Ingalaterran ari diren asko Bizkaiko golkora etortzea da euskal arrantzaleen kezka.

Bazkide handia

Erresuma Batua aurten atera da ofizialki Europako Batasunetik, baina haren merkatu bakarrera lotuta jarraitzen du, behin-behinean. Trantsizio hori, ordea, abenduaren 31n bukatuko da, eta luzatzeko aukerarik ez dago jadanik. Bi aldeak hilabeteak daramatzate negoziatzen zer-nolako merkataritza harremana izango duten urtarrilaren 1etik aurrera. Johnsonen gobernuak baztertu egin dituenez Erresuma Batuak merkatu bakarrean jarraitzeko aukerak, merkataritza itun bat da orain mahai gainean dagoen aukera bat. Lortuko balitz, muga zergarik ez litzateke izango bi blokeen artean, eta horrek bidea emango luke gaur egungo harreman estuak eta produkzio kateak neurri handi batean jarraitzeko. Hori bai, mugetan kontrolak izango lirateke, eta burokrazia handituko litzateke esportatzaileentzat.

Beste aukera da akordiorik ez egotea; kasu horretan, MME Munduko Merkataritza Erakundearen arauen araberako harremana izango lukete EBk eta Erresuma Batuak. Horrek muga zergak ekarriko ditu, ekoizpen kateak urratzea, bien arteko harremana txikitzea eta, agian, finantza astindu bat ere.

Berri txarra izango litzateke euskal enpresentzat, Erresuma Batua bazkide komertzial handienetan hirugarrena delako. Iaz, Hego Euskal Herrien esportazioen %8,4 joan ziren hara, ia 3.000 milioi euro; inportazioak gutxiago dira, %2,9 edo 750 milioi euro.

Oposizioko alderdiek “norabide aldaketa” eskatu diote Eusko Jaurlaritzari Europako funtsak eskuratzeko proposamena aurkezteko orduan.

Bigarren greba eguna EAEko haurreskoletan: sindikatuen arabera, jarraipena % 75ekoa izan da. Abenduaren 22an negoziazio-mahai batera deitu dituztela iragarri dute.

Ikastolen Elkartearen erantzuna Euskal Eskola Publikoaz Harro kanpainari. Ikastolak ez daude prest beren hezkuntza proiektuak administrazioaren esku uzteko.

Inoiz baino diru gehiago gastatu nahi du Eusko Jaurlaritzak 2021. urtean: 12:442 milioi euro. Zerga bilketak aurten izango duen kolpe historikotik erdizka baizik osatuko ez den urte batean egingo du hori, gainera: aurten galtzekoa den 2.000 milioi euroko zerga bilketaren erdia soilik berreskuratzea espero dute aldundiek. Formula horrek koadratzeko, zorraren makinari berriro eragin beharko dio Gasteizko gobernuak. 1.784 milioi euro gehiago bilatuko ditu merkatuetan eta bankuetan, eta beste 768 milioi euro beharko ditu aurreko urteetako zorrak amortizatzeko eta interesak ordaintzeko. Etorkizunean ordaindu beharreko zama horren inguruan ez du aparteko kezkarik erakutsi Pedro Azpiazu Ekonomia eta Ogasun sailburuak: «Zorpetzearen ala ez zorpetzearen artean zalantza izatea okerreko zalantza da ». Gogorarazi duenez, interes tasa txikiei esker posible da merke eta erraz finantzatzea.

2021eko aurrekontu proiektua onartu zuen Jaurlaritzak atzoko bileran. Aurrekontu «anbiziotsua» dela ziurtatu zuen Azpiazuk, egoera larriak eskatzen duenaren parekoa: «Urteari indarrez heldu nahi diogu, pandemiari eta krisiari aurre egiteko». Sailburuak nabarmendu zuen ez dela murrizketarik izango gastuan. «Austeritatetik urrun dauden aurrekontuak dira, austeritatearen aurkakoak».

Sailek, 770 milioi gehiago

Kopuru bat nabarmendu zuen Azpiazuk: gastu erreala 770 milioi euro gehiago izango dela, %7,1 handiagoa. Sailek gastatzeko izango duten dirua izango da hori, baina horri batu behar zaio finantza gastuetarako jarritakoa, hau da, zorrak eta interesak ordaintzeko jartzen den dirua. Hori kontuan hartuta, %5,7 handituko da aurrekontua: iaz baino 668 milioi gehiago.

Hori bai, konparazio horiek 2020ko aurrekontu proiektuarekiko egindakoak dira, eta ez, berriz, 2020ko benetako gastuarekin. Izan ere, pandemiak eragindako gastuei aurre egiteko gastu bereziak egin ditu Iñigo Urkulluren gobernuak. Azaroan eguneratutako aurrekontua 12.143 milioi eurokoa zen. Horrekin alderatuz gero, 300 milioi gehiago gastatu nahi ditu datorren urtean Jaurlaritzak, %2,4 gehiago.

Ohikoa den moduan, Osasun Sailak izango du aurrekonturik handiena: hiru eurotik bat. Bere aurrekontua %6 handituko da, 236 milioi gehiago. Osakidetzak 70 milioi gehiago izango ditu inbertitzeko, eta hamalau milioi bideratuko dira txertoen inguruko gastuetara.

Hezkuntza Sailaren aurrekontua %5,7 handituko da, 3.108 milioi euroraino. Aurrekontuaren laurdena doa hezkuntzara. Batezbestekotik gora handituko da Haurreskolak partzuergora bideratutakoa (+%7,4), eta txikitu, berriz, EHUra doana (+%3,5).

Datorren urteko aurrekontuaren berritasun nagusietako bat da Covid Programa izeneko bat izango duela Jaurlaritzak. Sail batzuen artean banatzekoa izango da programa hori, eta 542 milioi euro izango ditu. Horretatik kopuru handiena, 185 milioi euro, osasun arloan egon daitezkeen gastu gehigarriak ordaintzeko izango da, eta beste 95,6 milioi hezkuntzan errefortzuko kontratazioak egiteko. Gainera, programa horretan 140 milioi euroko diru sail bat egongo da, urtean zehar pandemiak eragin ditzakeen ezusteko beharrak betetzeko.

Ikerketa eta garapenaren atala ere indartzea erabaki du Gasteizko gobernuak: urtero %6 handituko zuela agindu zuen Iñigo Urkulluk bere gobernu programan, baina datorren urtean hortik gora joango da, %9,7 handituta. «Zeharkako lerro bat» dela nabarmendu du gobernuak, hau da, sail askori eragiten diela, baina, batez ere, Ekonomiaren Garapenari (270 milioi) eta Hezkuntzari (169 milioi), haren esku baitago unibertsitatean ikerketa bultzatzeko programa.

Jaurlaritzako langileen soldatak %0,9 handituko dira, eta hori halako bi, berriz, DBSE diru sarrerak bermatzeko errentaren zenbatekoa (+%1,8).

Babes beharrik ez

Bihar eramango du aurrekontu proiektua Eusko Legebiltzarrera. 2020ko kontuak Ahal Dugu-ren babesarekin onartu zituen Urkulluren gobernuak, baina aurten horren beharrik ez du, gehiengo osoa baitute EAJk eta PSE-EEk. Edonola ere, beste talde politikoen babesa lortzen saiatuko dela ziurtatu du gobernuak. «Ez da bilbotarkeria bat, baina iruditzen zait zaila dela aurrekontu hauei ezezkoa esatea, gastua hainbeste handituta», ziurtatu du Azpiazuk.