Errebote efektua ez da aski izango. Alegia, aurtengo atzerapauso handia ez da 2021ean leheneratuko. Laboral Kutxak espero du aurten Araban, Bizkaian eta Gipuzkoan batez beste ekonomiak %10,2 atzera egitea, eta Nafarroan, %9,5; 2021ean, berriz, Hego Euskal Herri osoan jarduera ekonomikoa %7 haziko dela uste du. Lehen hiruhilekoan, txerto kanpainarekin hastekoa bada ere, COVID-19aren transmisioa eragozteko neurri murriztaileak hartu beharko direlakoan dago. Horregatik uste du apiriletik hasiko dela susperraldia. «Bigarren hiruhilekotik aurrera hasiko da benetan ekonomia irmo hazten, eta, urtearen erdialderako, normaltasunerantz abiatuko gara».

Bilbon eta Iruñean egindako aurkezpenean, Ibon Urgoiti Negozio Garapenaren Eremuko zuzendariak ohartarazi du egoera kaltebera dela, eta, horregatik, beharrezkotzat jo du Europako Batasunak egonkortasunerako arauak malgutzeko erabakiari eustea, gutxienez pandemia aurreko egoera itzuli arte: «Izan ere, erdizka leheneratzeak eta kontu publikoak doitzeak krisia bera luzatuko luke, eta langabezia eta gizarte desberdintasunak areagotuko lituzke».

Pandemiari aurre egiteko ezarri diren neurrien ondorioz oraindik ere haren kaltearen sakontasuna ez dagoela ikusterik ohartarazi dute. Adibidez, aldi baterako erregulazioan diren langileak landun gisa kontabilizatzen dira, baina laguntza hori kentzen denean batzuk langabeziara joan daitezkeela uste du Madariagak: «Enpresei eta langileei emandako laguntzak desagertzen direnean, pandemiak ekoizpen ehunean nolako kaltea egin duen ikusiko dugu, eta ez dugu kolpean ikusiko, apurka baizik».

Langabezia handituko bada ere, ez da ausartu datu bat ematera, ez dakitelako zenbatekoa den kaltea. Enpleguari dagokionez, aurten Araban, Bizkaian eta Gipuzkoan %8,7 eta Nafarroan %8,2 jaistea espero du, eta 2021ean errebote bat jotzea, nahiz eta ez den aski izango aurtengo jaitsiera konpentsatzeko: EAEn, %6ko igoera, eta Nafarroan, %6,2koa.

Sektoreka, Laboral Kutxaren ustez, konfinamendua bertan behera utzi zenez geroztik, industria «nabarmen» suspertu da Hego Euskal Herrian; «besteak beste, neurriek ez dutelako sektorean eragin». Irailera arte, industria jarduera %5,7 erori da Araban, Bizkaian eta Gipuzkoan martxoko datuekin alderatuta, eta %4,5 Nafarroan.

Aitzitik, zerbitzuetan bestelakoa da egoera. «Aurrekoarekin alderatuta, krisi hau oso desberdina da. Aurrekoa nazioartetik etorri zen, eta industriari eragin zion. Oraingo honek zuzen-zuzenean jo du zerbitzu sektorean, eta kontuan izan behar dugu lanpostu ugariko sektorea dela. Ondorioz, baliteke suspertze orokorra motelagoa izatea».

Horrek guztiak ziurgabetasuna eragiten du eragile ekonomikoetan, hala sendietan nola enpresetan. «Kontsumitzaileen konfiantza gutxieneko mailan dago. Logikoa denez, lan merkatua nola egongo den begira daude, eta elementuok kontsumoaren inguruko erabakiak atzeratzera eramaten ditu».

Alde positiboari begira, EBko Next Generation plana euskal ekonomiarentzat aukera handia dela uste du Madariagak, eraldatzeko baliatu daitekeelako. «Ezin dugu oraingoz gauza handirik jakin. Badakigu Espainiako Gobernuak 2021ean 26.600 milioi euro baliatu nahi dituela, baina ez dakigu askoz gehiago. Falta da jakitea zer proiektu diren, nola erabiliko den erkidegoetan, zer gobernantza eredu ezarriko den…».

«Arau hau ez da inoren aurkakoa. Guztiz kontrakoa, demokraziaren eta lehia justuaren aldekoa baizik, hiritarren babeserako». Thierry Breton Barne merkatuko komisarioak esaldi horrekin azaldu zuen atzo Europako Batzordeak Internet enpresa erraldoiei jo dien hordagoa. Google, Amazon, Facebook eta antzeko atarien jarduna arautu nahi du, haiek merkatuan duten «kontrol egoera» murriztu eta lehia orekatzeko. Horretarako, bi lege proposamen eratu ditu: Zerbitzu Digitalen Araua (ZDA) eta Merkatu Digitalen Araua (MDA). Onartuz gero, batzordeak enpresei isunak jartzeko ahalmena izango du, eta, muturrera iritsiko balitz, enpresak zatitzera behartu ditzake.

Urtebete da Europako Batzordeak merkataritza elektronikoari buruzko arauak eguneratzea erabaki zuela. Aurrekoak 2000. urtekoak ziren, eta zaharkituegiak zeuden erraldoi elektronikoen jarduna kontrolatzeko. Bretonek eta Margrethe Vestager Lehia komisarioak zuzendu dute 3.000 iritzitik gora bildu dituen legegile taldea. Azken hori ezaguna da azken urteetan teknologikoei ezarri izan dizkien isunengatik. Urrunago joan gabe, 2016 eta 2019 artean 8.257 milioi eurora arteko isunak ezarri zizkion Googleri.

Europako Batzordeak bere neurrira diseinaturiko bi erreminta dira ZDA eta MDA, eta 27 herrialdeetan izango dute eragina. Semaforo batekin alderatu zituen Vestagerrek: «Europan mundu guztiak daki zer ezin daitekeen egin gorri dagoenean». MDAk enpresen estruktura arautzen du: tamaina eta hari esker ezarritako kontrola. ZDAk, berriz, jarduna, eta zabal dezaketen informazioa. Arauek, orain, Europako Parlamentuaren eta Europar Kontseiluaren galbahea pasa behar dute.

Arauen berri ematean Vestagerrek azaldu zuen merkatu elektronikoan enpresa erraldoiak daudela, eta bere tamainari esker informazio fluxua ere kontrolatzen dutela. Legeak «atezain» bezala definitzen ditu, «zein pasatzen den eta zein ez erabakitzen dutelako». 45 milioi erabiltzailetik gora dituzten atariak dira atezainak, eta «rol kritiko bat jokatzen dute enpresa txikiago eta bezeroen artean».

Enpresa txikiago horiek, askotan, atezainen lehiakide dira, baina ez dute maila berean lehiatzen, atari handiek informazio askoz gehiago duelako. Beharrezko bitartekari izateak abantaila handia ematen die. Horri aurre egiteko, MDAk informazio bilketa oztopatzeko neurriak ezar ditzake; esaterako, aplikazio jakin bat onartzeko obligazioa legez kanpokotzat jotzea. Atezainek, halaber, enpresa bat erosten badute, batzordeari jakinarazi beharko diote, eta ordezkari bat izan beharko dute Europan. Gehienak AEBetakoak dira, eta Europako egoitza Irlandan izan ohi dute.

ZDAk, berriz, atarietako informazioa kontrolatuko du. Esaterako, legez kanpoko osagaiak ezabatzera behartuko ditu, hirugarren batek eskegiak izanda ere. Era berean, algoritmoekin gardenagoak izatera behartuko ditu. Algoritmo horiek funtsezkoak dira erabiltzaileei publizitate eskaintza pertsonalizatuak egiteko.

Sidenorrek jakinarazi du datorren abenduaren 26an bertan behera utziko duela lantalde osoari -1.500 behargin inguru- eragiten dion aldi baterako lan-erregulazioa.

Zerga bilketa 2020ko azarora arte Bizkaian eta Gipuzkoan: Bilketak % 12,3 egin du behera Bizkaian eta % 8,3 Gipuzkoan azarora arte, aldundiek jakinarazi dutenez.

2021eko EAEko aurrekontuak 12.442 milioi eurokoak dira. Gastu erreala % 7,1 hazi da aurreko ekitaldiarekin alderatuta.236,6 milioi euroko hazkundea aurreikusten dute

Itsasoak gora eta behera egiten duen moduan, brexit-aren inguruko negoziazioetan ere ezkortasunaren mareak dena estaltzen du egun batean, eta atzera egiten du hurrengoan. Joan den asteko ikuspegi beltzaren ondoren, aste hau baikortasun haize batekin hasi dute bi aldeek, oraindik jarrerak «oso urrun» daudela dioen erretorika gorabehera. «Akordiorako bide mehar bat dago», aitortu zuen atzo Michel Barnier Europako Batasuneko negoziatzaileen arduradunak. Akordiorik gabeko brexit-a gertatzea «posible» dela erantzun zuen Londresek; ostiralean, ordea, «oso litekeena» zen brexit-ik gogorrena.

Iganderako «erabaki irmo» bat iragarri zuten Ursula von der Leyen Europako Batzordeko lehendakariak eta Boris Johnson Erresuma Batuko lehen ministroak. Baina erabaki bakarra izan zen negoziatzen jarraitzea; zerbait aldatu zen seinale.

EBko iturrien arabera, Londresek funtsezko puntu batean amore eman izanak handitu du merkataritza akordio bat hurrengo egunotan ixteko aukera. Haren merkatu bakarra irekita izatearen truke, Bruselak nahi du bi aldeetako enpresek antzeko arauak bete behar izatea lan eta ingurumen kontuetan, eta estatu laguntzak mugatuta izatea. Horrela eragotzi nahi du haren auzo batek lehia desleiala egitea, enpresak diru publikoz laguntzen dituelako edo ekoizpen arau malguagoak dituelako. EBk arau horiek inposatu nahi zituelako kexu izan da Londres, baina orain badirudi printzipio hori onartzen duela, eta agindu duela ez dituela berehalakoan aldatuko.

Baina arazoa da zer gertatuko den etorkizunean, norbaitek arauak aldatu nahi dituenean. EBk eskatu du tresna bat sortzeko, etorkizunean izan daitezkeen desorekak zuzentzeko, eta alde biei eskubidea emateko neurri zuzentzaileak alde bakarreko erabakiz hartzeko —muga zergak, esaterako—, arbitratze epe bat gainditu ondoren. Orain arte ezetz esan izan du Erresuma Batuko Gobernuak, baina asteburuan iritzia aldatu zuela diote Bruselako iturriek.

Arrantzan, atzera

Beste eztabaidagune nagusia arrantzarena da, hau da, zenbateko sarbidea izango dute EBko ontziek Erresuma Batuko kala oparoetan. Urtero berritzen den kuota sistema nahi du Londresek, eta urte batzuetarako konponbidea eta trantsizio epe luze bat nahi ditu Bruselak, haren ontziak errealitate berrira errazago egokitzeko. Puntu horretan aurrera baino atzera egin dutela azaldu zuen atzo Barnierrek. Edonola ere, zaila dirudi arrantzaren gaiak merkataritza ituna eragoztea, besteak beste, eskualde zehatz batzuetan soilik duelako garrantzi ekonomikoa.

Argi dagoena da, oraingoz behintzat, ez alde batek ez besteak ez duela elkarrizketak etetearen arduradun agertu nahi. «Gure ardura da elkarrizketei arrakastarako aukera guztiak ematea», esan zuen Barnierrek. «Inoiz ez da halako akordio zabal bat —merkataritza, energia, arrantza, garraioa, polizia eta justizia kooperazioa eta abar— horren gardentasun handiarekin eta horren denbora gutxian negoziatu».

Akordioarekin ala gabe, urtarrilaren 1ean amaituko da trantsizio epea, eta Erresuma Batuak de facto utziko dio Europako Batasuneko kidea izateari.