2021eko Ertzaintzaren eta udaltzaingoen lan eskaintza: ELAk oinarriak inpugnatu ditu, Ertzaintzarako deitutako 700 lanpostuetatik 238tan ez baita euskara eskatzen.

LABek «trantsizio ekosozialista eta feministarako programa sozioekonomiko berri bat» eratu du. 120 proposamen zehatz biltzen dituen txosten mardula da, sindikatuaren ustez etorkizuneko euskal lan kode eta gizarte segurantzako lege propio baten oinarri beharko luketenak. Besteak beste, gutxieneko soldata 1.400 euro gordinera igotzea eta ordainduriko zaintza baimenak ezartzea proposatu du. Era berean, ezinbestekotzat jo du zerga erreforma sakona egitea. Etorkizunera begira idatzitako agiria da, baina ostiralean bertan hasiko dira eztabaidatzen oinarriekin, eta gero zabalduko dute eztabaida beste gizarte eragile batzuetara.

«Ezin gara Paristik eta Madrildik datorrenaren begirale hutsak izan. Lan erreforma indarrean dago oraindik, eta pentsioena badator. Behar-beharrezkoa da Euskal Herritik eta Euskal Herrirako balioko duten lege berriak onartzea». Garbiñe Aranburu LABeko idazkari nagusiak horrela eman dio sarrera sindikatuaren gizarte lanaren oinarri izango den marko teorikoari. Hilabeteak egin dituzte lan kode eta gizarte segurantza lege propio bat ikertzen eta taxutzen, eta horien zirriborroa da programaren oinarrietako bat.

Sei ezaugarritan aletu ditu lege proposamen horiek. Aurrenekoa da «lana eta zaintza lanak arautzea». Zaintza erdigunera eramatearen leloa, baina, mamiz hornitu behar da, eta hor datza proposamenaren berritasun nagu- sietako bat: zirriborroaren arabera, zaintzarako baimena eskatzen duen langileak soldatapean eta kotizatzen jarraituko luke. Baina nola ordaindu hori? «Funts espezifiko bat sortuta, enpresen, langileen eta erakunde publikoen artean horniturikoa».

LABen iritziz, langile guztientzat kotizazio erregimen bera ezarri behar da, «diskriminazioa amaitzeko». Era berean, enplegu bermatua aldarrikatu du, eta, sei hilabetean hala izan ezean, administrazioak gutxieneko soldata bermatu beharko lioke enplegu eskatzaileari, kalte ordain gisa. Era berean «kaleratze librea» ezabatuko litzateke legeditik.

Gutxieneko soldataren eztabaidari ere heldu dio LABek, eta, haren ustez, «beste urrats bat» egin behar da eskaeretan. 35 orduko lanaldiaren eta 1.200 euroko gutxieneko soldataren alde borrokan jarraituko duen arren, urrunago begiratzeko garaia da: 30 lanorduko astea, eta 1.400 euroko lanaldi gordina, hamalau ordainsaritan. «Euskal Herriko batez besteko soldataren %60 da», zehaztu du Aranburuk. Era berean, soldata handiei ere mugak jarri behar zaizkiela uste dute, 1:3ko proportziora, alegia, 4.200 eurora hain zuzen. «Ondasunak egoki banatzea» eta «lanen digitalizazioak ekar dezakeen lanpostu galerari aurre egitea da» muga horien filosofia.

Pentsioen sistema publiko eta unibertsalaren alde dago LAB, «sistema osagarririk gabeko» sistema baten alde. Erretiro adina 60ra aurreratu beharko litzateke, eta 58 urtetik aurrera erretiro mailakatua ezarri. Gutxieneko pentsioa eta soldata parekatzearen aldeko da sindikatua, baina trantsizio gisa 1.080 eurokoaren alde borrokatzen jarraituko du. Pentsioa kotizazioen arabera kalkulatuko da, langilearentzat komenigarrienak diren bost urteak kontuan hartuz.

Seigarren ezaugarria lan harremanak erregulatuko dituen erakunde berri bat da: langileen botoen bidez hautaturiko Lanaren Kontseilua. Aranbururen ustez, elkarrizketa sozialeko mahaia ez da eraginkorra, eta erreminta berri bat behar da. Kontseilu horrek ahalmena izango luke erakunde publikoen erabakiak ikuskatzeko eta lege proposamenak egiteko.

Euskal Herri osorako proposamenak dira. Hego Euskal Herrian egun instituzioek dituzten eskumenak erabili beharko lirateke, EAEko kontzertu ekonomikoak eta Nafarroako Itunak ematen dituzten aukerak baliatuz. LABek badaki Iparraldean eskumenak mugatuagoak direla, baina, oraingoz eta «batez ere», administrazio publikoko lan baldintzak arautzeko ematen dituen aukerak baliatu behar lirateke.

Nola ordaindu?

Eta hau nork ordainduko du? Aranburuk argi du oinarria zerga erreforma dela: «Zerga politika herritarren zerbitzura ipini behar dugu». Pentsioen kasuan, esaterako, nagusiki kotizazioekin ordainduko litzateke, soldatak duinduz eta kotizazio mugak handituz. Baina, «momentuak eskatzen duenean», aurrekontu bidez finantzatzeko aukera egongo litzateke. Zerga erreformarekin, besteak beste, enpresen irabaziak gehiago zergapetuko lirateke.

Proposamen horrekin «herri eztabaida sortzea» da xedea. Lehen pausoak bere militantziarekin emango ditu LABek, eta ostiralean egingo dute lehen aurkezpena, Donostian.

Barne eztabaida udararako bukatuta izatea espero dute, eta gero zabalduko lukete beste kolektibo batzuetara.

Adar industrial eta tekniko batzuek ez dute profesionalik aurkitzen Euskadin. Giza baliabideek arazoak dituzte jarduera-adar batzuetan talentua biltzeko.

EIT Foodek Euskaditik bi programa abian jarri ditu, Europa Hegoalderako nekazaritza eta elikagaien sektoreko proiektu berritzaileen bila

ELA sindikatuak bi greba egun deitu ditu Arabako adinekoen egoitza pribatuetan: bata, otsailaren 17an eta, bestea, 24an. Baldintzak hobetzea eskatu du sindikatuak.

Energy Intelligence Center (EIC) 2022ko udazkenerako martxan egotea espero du Eusko Jaurlaritzak. Ezkerraldea-Meatzaldea parke teknologikoan (Bizkaia) altxatuko den lehen eraikina izango da, eta 39,7 milioi euroko aurrekontua du. Hidroge- noaren erabilerarako ikerketa eta garapen zentro bat hartuko du barnean, eta dagoeneko jakina da Petronor, Ampo, Vicinay, Tubacex eta Tubos Reunidos enpresek eraikin berria erabiliko dutela.

EIC akronimoa zeresan handia emateko iritsi da euskal ekonomiara. Atzo jarri zuten eraikinaren lehen harria, eta Iñigo Urkullu Eusko Jaurlaritzako lehendakariak ekitaldi sinbolikoan nabarmendu zuen «nazio egitasmo» bat dela, inguruko ekonomiaren «bultzatzaile» izatea asmo duena. Energia sektorea eta harentzako osagaiak egiteko industria etorkizuneko apustuetako bat da Jaurlaritzarentzat, eta EICen ezarri nahi du apustu horren erpina. «Munduan ematen ari den trantsizio energetikoa aukera bihurtu behar dugu, aldaketa teknologikoan sakonduz», iradoki zuen.

Egitasmoa aurrera eramateko, Europaren laguntza eskatu dute Jaurlaritzak eta Bizkaiko Aldundiak. Alde horretatik, Unai Rementeria Bizkaiko ahaldun nagusiak mezu argia bidali zion Espainiako Gobernuari, hark baitauka azken hitza Hurrengo Belaunaldia funtsen banaketan: «EIC Europako funtsak lortzeko hautagai argietako bat da. Haiek lortzeko ezarrita dauden irizpide guztiak zehazki betetzen ditu. Europan erreferente bihurtu nahi du hidrogeno berdearen sektorean, eta gure enpresak liderrak izan daitezela».

Baina zer egongo da zehazki EICn? 18.932 metro koadro eta lau solairuko eraikina izango da. Besteak beste, bulegoak, teknologia campusa eta laborategiak izango ditu. Energiaren sektorearen ikerketarekin zerikusia izango duten jarduerak hartuko ditu. Petronorrek, esaterako, hara eramango ditu bulego nagusiak, baita Edinor bere filialak ere. Bien artean eraikinaren 2.000 metro koadro inguru erabiliko dituzte.

Arantxa Tapia Garapen Ekonomiko eta Azpiegitura sailburuak nabarmendu zuen trantsizio energetikoarekin harremana duten ikerketa eta garapeneko lau lan lerro ezarriko dituztela bertan: «Ibilgailu elektrikoa, hidrogenoa, energia berriztagarriak eta petrolioa eta gasa». 39,7 milioi euroko inbertsioaren erdia eraikina bera altxatzeko erabiliko dute, eta beste erdia hura barnetik hornitzeko, eta parkeko sarbideak bukatzeko. Lanak iazko abenduaren 15ean hasi ziren, eta, ondo bidean, 2022ko abuzturako amaituak egon beharko lukete.

Energia garbiaren erronka

Tapiak azaldu zuenez, energiaren sektoreak «argiak eta ilunak» ditu, eta «aukerak eta mehatxuak» dauzka bere barnean, baina oinarrizko sektorea da euskal industrian, eta haren eraldaketaren erronka onartu beharra dauka, «ingurumenarekiko konpromisoan oinarrituta». Energia iturri garbien bilaketan, hidrogeno berdea da etorkizuneko lehengaia, eta, haren eskutik, EIC «energia klasikoen eta berrien arteko zubia» izatea espero du Rementeriak.

Hidrogenoaren garapen zentroan, osagai kimiko horrek sektore ezberdinetan zer erabilera izan ditzakeen aztertuko dute. Rementeriak hainbat izendatu zituen azalpenean: ibilbide luzeko merkantzien garraioa, hegazkingintza eta tamaina ezberdineko eraikinen beharrak betetzeko beroa, besteak beste.

Zazpi urteko goranzko joera eten du etxebizitzen salerosketak. INEren behin-behineko datuen arabera, iaz 21.870 etxebizitza salerosi ziren Hego Euskal Herrian, aurreko urtean baino 4.546 gutxiago (-%17,2). Hilez hileko datuek erakusten dutenez, salerosketak erdira jaitsi ziren udaberriko konfinamenduan, eta, horren ondorioz ,urteko lehen erdian %26 gutxitu ziren. Orduz gero animatu dira pixka bat salmentak, baina beheranzko joera eten gabe: 2020ko abenduan, esaterako, 2019ko hilabete berean baino %6,8 etxe gutxiago salerosi ziren Hegoaldean.

Etxe gutxiago saltzeak prezioen beherakada ekarri ahal du, eskaintzaren eta eskaeraren arteko desorekaren ondorioz. Oraingoz, ordea, halakorik ez da gertatu. Hori bai, prezioen igoera moteldu egin dela erakusten dute azken datuek, 2020ko hirugarren hiruhilekoek: batez beste, urtebete lehenago baino %1,8 garestiago zeuden etxebizitzak. Urtebete lehenago, berriz, %4,8 garestitu ziren.

Etxebizitzen merkatuak 2007an jo zuen goia, 35.000tik gora bizitegi salerosi baitziren urte horretan. Atzeraldi Handiak %60 jaitsi zituen salmentak 2013rako, eta horren zati bat berreskuratu du azken urteetan, hazkunde ekonomikoa dela eta. Joera hori 2019an eten zela iragarri zuten INEren lehen datuek (-%4,8), baina datu horiek zuzendu ditu Espainiako estatistika erakundeak, %0,2ko hazkundea erakutsi arte. Alegia, igoera ia eten egin zela, baina ez zela jaitsierarik izan. 2020ko datuen zuzenketak ezingo du halako aldaketarik ekarri.

Salmenten murrizketak mota guztietako etxebizitzei eragin die. Bizitegi berriena %16,5 gutxitu da, eta %17,4, berriz, bigarren eskukoena. Etxebizitza berriak ozta-ozta ez dira iristen bostetik bat izatera —2007an, ia bitik bat ere izan ziren—.

Aldaketa izan da, ordea, erositako etxebizitzen sustapenean. Azken urteetan saldutakoen %10 inguru izan dira etxebizitza babestuak, baina 2020an kopuru hori %13,3ra heldu da. Izan ere, gutxitu ez, ugaldu egin dira saldutako babes ofizialeko bizitegiak, %10,7 hain zuzen ere.

Autogintzak aspaldian gainean daraman zama, dieselaren beherakada tarteko, are astunagoa bihurtu da pandemiak lehertutako krisi ekonomikoaren ondorioz, eta 2020. urtean sektoreak izan dituen zenbaki txarrek eragin handia izan dute kontzesionarioen jardueran. Hego Euskal Herriko auto saltzaileek 395 milioi euroko salmentak galdu zituzten iaz, aurreko urtearekin alderatuta. Guztira, 1.906 milioi euroko fakturazioa lortu zuten: hau da, 2019an baino %17,8 gutxiago.

Martxo-apiril-maiatzetako konfinamendu gogorra harlauza handia izan da kontzesionarioentzat, baina urte osoan normaltasunari ezin eusteak ere ixtera behartu ditu batzuk, eta, hortaz, dozenaka enplegu galdu dira. Urte bakar batean lau kontzesionario itxita, 8.085 laguni ematen die lana sektoreak, Araba, Bizkai, Gipuzkoa eta Nafarroan. Baina kopuru horiek modu nabarmenean okertu ahal dira, salmentak ez badira suspertzen aurten. Faconauto Espainiako patronalak egindako galdetegi batek islatu du kontzesionarioen %64k uste dutela lantaldea murriztu beharko dutela aurten. Patronalak dio orain arte ABEE aldi baterako erregulazio espedienteei esker eutsi diotela enpleguari, hein handi batean, baina kaleratze masiboak egon daitezkeela aurten, osasun egoera hobetzen ez bada, eta, testuinguru berri batean, ez bada sektorea suspertzen atzera.

Errentagarritasunari eutsi al diote auto saltzaileek? Patronalak baietz dio, baina «tarte oso txikiekin». Alegia, dirurik ez dute galdu, oro har, baina kontzesionarioak zabalik mantentzeko baizik ez da izan irabazi hori. «Gure bideragarritasuna posible izan dadin, aurtengo lehen seihilekoan salmentak handitzea lortu behar dugu. Guretzat ezinbesteko baldintza da orain arteko krisia egiturazko krisi ekonomikoa ez bihurtzea, horrek kontsumoa suspertzea galaraziko bailuke», esan du Faconautok, ohar batean.

Krisia gehiegi irauten ari da sektore batzuentzat, eta auto saltzaileena amildegiari begira jarri da. 2022. urterako lortuko ditu 2019. urtean zituen salmenten parekoak, patronalaren arabera, eta, aurtengoari begira, bi aukera ikusten ditu Faconautok: lehena, Espainiako estatuan milioi batetik gorako salmentak lortzea, eta, bigarrena, milioi baten azpitik geratzea. Bigarren jokaleku horretan, kontzesionario askok arrisku handia lukete ateak ixteko, patronalak aurreikusi duenez.