Aiaraldetik Bizkaira bidaia laburra egin zuten atzo Tubacexeko langileek, enpresak iragarritako kaleratzeak gerarazteko beste saio batean, azkena zuzendaritzak lana erregulatzeko espedientea aurkeztu aurretik. Ez zuten lortu zuzendaritzaren jarrera aldaraztea, nahiz eta aurretik enpresak iragarritako 150 kaleratzeak pixka bat apaldu dituen azken txostenak: lantaldean 129 lagun gutxiago izango dira azkenean. 95 lagun kalera botako ditu, beste 22k diruz lagunduta utziko dute enpresa, eta hamabik erretiro aurreratua hartuko dute. Guztira 600 langile ditu taldeak Amurrioko eta Laudioko fabriketan.

Enpresak argudiatu zuenez, egoera ekonomikoak behartutako erregulazioa izan da aurkeztutakoa. Alde batetik dago bere hodien erosle nagusiak, petrolio eta gas enpresak, «krisi luzean» daudela prezio txikien eta energia garbien bultzadaren ondorioz; bestetik, pandemiak inbertsioak gehiago geratu dituela. Hodigileak 25 milioi euroren galerak aurkeztu zituen iaz, eta batez ere Laudioko eta Amurrioko lantegietan pilatu dituela ziurtatu zuen, azalpen gehiago eman gabe.

Salmentak txikitu zaizkionez, lantaldea %20 txikitzeko asmoa azaldu zuen taldeak uztailean, 500 langile inguru mundu osoan, Horietatik 150 ziren Arabako plantetakoak, horietan hamar milioi euroren kostuak aurreztu nahi zituelako. Munduko beste plantetan berregituraketa «elkarrizketa sozialaren tresnen bitartez» egin ahal izan duela aldarrikatu du Tubacexek, baina Euskal Herriko fabrikak izan direla salbuespena, «irtenbide ez-traumatikoak» egin arren lehen proposamenean. «Zoritxarrez, ez da posible izan akordio bat erregulazio txostenaren kontsultek iraun duten denboran».

Langileen protesta

Aiaraldeko bi lantegietako langile batzordeek hasieratik argi utzi zuten ez zutela kaleratzerik onartuko, eta greba mugagabera deitu zituzten langileak aukera hori mahai gainean zegoen bitartean. Gaur 37. eguna beteko du greba horrek, eta ez da azkena izango, langileek lanuztearekin jarraitzea erabaki baitzuten atzo arratsaldean Laudioko fabrikaren aurrean egindako batzar jendetsuan. «Gaur ez da ezer amaitu, borrokan jarraitu behar dugu fabriketako atarietan. Partidak aurrera jarraitzen du, eta emaitza bakarra dago: garaipena», aldarrikatu zuen Edu Ibernia langile batzordeko presidenteak, eta auzitara joko dutela iragarri zuen. Goizean, ehunka langilek egurrezko 150 gurutze jarri zituzten enpresak Derion duen bulegoaren aurrean, kaleratuak izango diren langileak irudikatzeko.

Corrugadosen balizko itzuleraren harira, gogortzen ari da tirabira Azpeitiko Udalaren eta Eusko Jaurlaritzaren artean. Fabrikak itxi arte zuen lekuan berriro jarduera hastea ez dela posible argudiatu du Nagore Alkorta alkateak (EH Bildu), herriko hirigintza plan berriak ez duelako aukerarik ematen. Baietz erantzun zion atzo Arantxa Tapiak, ez dagoela «hirigintza arazorik», baizik eta « arazo politiko bat».

2013an onartu zuen Azpeitiko Udalak Hirigintza Plan Orokorra, EH Bilduren eta EAJren botoekin. Plan horren 112. orriak argi dio Corrugadosek 2013 arte bete zuen eremuak, Amue izenekoak, industria izaera galduko duela. Herrigunetik gertu dagoenez, han etxeak egitea zen udalaren asmoa, oraingo instalazio zaharkituak bota ondoren. Industriari lotutako jardunak, berriz, Trukutxon kokatu nahi ditu, Zestoara doan errepidearen ondoan. Jabier Larrañaga Gipuzkoako Sustapen Ekonomikorako diputatuak esan du proposamen hori ez dela «egingarria» eta enpresak baztertu duela.

Udalaren gaineko presioa handitu du Tapiak. «700 lanpostu arriskuan» jartzea leporatu dio, eta erabaki bat bizkor hartzeko eskatu du, Corrugadosen oraingo jabeak, Cristian Lay taldeak, duela hilabete azaldu zuelako interesa. «Jarduera hori egin nahi duen pertsona erantzun baten zain dago, eta ezin diogu gehiago itxaronarazi, halako aukerak hartu behar direlako pasatzen direnean».

Azpeitiko Udalak batzar ireki bat antolatu zuen asteazkenean Corrugadosen harira. Korapiloa askatze aldera, herri galdeketa bat egiteko aukera aipatu zuen herritar batek. Josu Labaka Hirigintza zinegotziak ez zuen aukera baztertu, baina orain ezin dutela egin erantzun zuen, ez dutelako proposamen zehatzik.

Eusko Jaurlaritzak ITP-Aeroren erosketa prozesuan izan dezakeen parte hartzeari buruz zehaztapen batzuk egin ditu Arantxa Tapia Garapen Ekonomikorako sailburuak, «oso zuzenak ez diren informazioak» zabaldu direlako. Haren esanetan, «ez da logikoa» erosle bat hobestea, mahai gainean aukera bat baino gehiago daudenean. Euskal aeronautika enpresaren jabea Rolls Royce da gaur egun, baina salgai jarri du.

Asteazkenean, Pedro Azpiazu Ekonomia sailburuak esan zuen Gasteizko gobernua «aztertzen» ari zela ITP-Aeron esku hartzea Aernnovaren balizko eskaintza bat laguntzeko. Atzo, berriz, «aukera bat baino gehiago» daudela azaldu zuen Tapiak, eta beste bi hautagai aipatu zituen: Sener eta Aciturri. «Jaurlaritza ez dago aukera baten edo beste baten alde edo aurka». Diskrezioa eskatu zuen, prozesua hasi berria delako.

Tapiak onartu zuen Jaurlaritzak «azter dezakeela» ITPn sartzea, baina aurretik jakin behar dela nork egiten duen eskaintzarik onena, eta hark gobernuaren baldintzak betetzen ote dituen.

Lan-gatazka Tubacexen: Konpainiak 95 behargin kaleratuko ditu Laudioko eta Amurrioko lantegietan. Halaber, 12 aurretiko erretiro eta 22 baja pizgarri izango dira.

Iñaki Arriola Eusko Jaurlaritzaren Garraio sailburuak esan du Espainiako Gobernuak “2026 amaieran edo 2027ko hasieran” kokatzen duela “’Euskal Y’ren lanen amaiera”.

Eusko Jaurlaritzak adierazi du Azpeitiko (Gipuzkoa) Hirigintza planak baimendu egiten duela Corrugados berriz irekitzea.

ITP Aerori salgai kartela kenduko diotenen artean Eusko Jaurlaritza bera egongo da agian. Pedro Azpiazu Ekonomia kontseilariak onartu du «arrazoizkoa eta ona» izango litzatekeela Jaurlaritzak operazio horretan esku hartzea, Finkatuz funtseko diruekin. Ez litzateke erosle nagusia izango —rol hori Aernnovarentzat izango litzateke—, baina laguntzeko prest legoke salmentarekin lortuz gero aeronautika enpresa horren jarduera Euskal Herrian errotzea.

El Correo egunkariak atzo kaleratu zuenez, Jaurlaritza eta Espainiako Gobernua Aernnova «animatzen» ari dira ITP Aero erostera. Horrela lortu nahi dute oraingo jabeak, Rolls Roycek, epe luzerako ikuspegia duen industria enpresa baten esku uztea bere euskal adarra, eta ez epe laburreko interesa duen inbertsio funts baten esku.

Operazio horretan laguntzeko prest ote zegoen galdetu zioten atzo Azpiazuri, Forum Europa gunean emandako hitzaldiaren amaieran. Gaia aztertzen ari direla onartu zuen, eta horretarako tresna Finkatuz funtsa izan zitekeela, haren zeregina baita enpresen errotzea bermatzea. Funtsa Ekonomia Sailaren esku egonagatik ere gaia Arantxa Tapia Garapen Ekonomikoko sailburuaren mahaian dagoela azaldu zuen, eta hark dituela datuak. Hain zuzen, Tapiak ere aipagai izan zuen gaia, beste konferentzia batean, eta operazioaren garrantzia onartu zuen. «Euskadirentzat, ITP puntako enpresa da, eta haren berrikuntza baliabideak oso garrantzitsuak dira, hornitzaile kate oso bat elikatzen baitu. ITPrentzat etorkizunik onena nahi dugu, eta, Rolls Roycek ITP salmentan jarri duen honetan, haren errotzea bermatuko duen proiektua nahi dugu. Eta ez naiz ari soilik haren egoitza sozial eta fiskalaz ari; nahi dugu bermatzea ere haren jarduera produktiboa eta hornitzaileentzako trakzio izaera»

Navalen, VGPrekin hizketan

Beste fronte batean ere ari da Jaurlaritza lanean, Navalen. Azpiazuk onartu zuen gobernua hizketan ari dela ontziola zenaren orubeak eta instalazioak erosi dituenarekin, VGP Belgikako logistika enpresarekin, inguru horretan industria jarduera bat ere egon dadin. «Espero dezagun industria gehiagoko irtenbidea topatzea, gogo beteko dituena bai irabazleak, bai langileak, eta bai Sestaoko herria».

Egoera ekonomiko orokorrari dagokionez, Azpiazuk aitortu egin zuen aurki 2021erako hazkunde aurreikuspena jaitsi egin beharko dutela, orain arteko %8,6 ezinezkoa egiten dutelako urte hasierako neurri murriztaileek. Gainera, iragarri zuen hemendik gutxira bonu jasangarrien 1.000 milioi euroren beste jaulkipen bat egingo dutela, zerga bilketak betetzerik izango ez duen aurrekontuaren zati bat estaltzeko.

Urtebeteko etenaldiaren ostean, lan erreformaren «alderdirik kaltegarrienak» indargabetzeko negoziazioak abiatu zituen atzo Espainiako Gobernuak. COVID-19aren krisiaren hasierak Elkarrizketa Sozialaren Mahaiaren lanak eten zituen, eta horko kideek beste lehentasun batzuk ezarri zituzten: telelana arautzea eta aldi baterako erregulazioak, adibidez. Aurreko astean Rider edo banatzaileen egoera erregularizatzeko akordioa lortu ostean, gobernuak berriz heldu die Espainiako sindikatu eta patronal nagusiekin dituen negoziazioei. «Orain, lan erreforman egiturazko aldaketak egiteko lanak abiatuko ditugu», adierazi zuen Yolanda Diaz Lan ministroak. Atzokoa lehen bilera izan zen, eta aldeek ez zuten beren asmoen inguruko zehaztasunik eman.

2018an, bere lehen gobernua osatu zuenean, Pedro Sanchez presidenteak hitzeman zuen Jose Luis Rodriguez Zapateroren (PSOE) eta Mariano Rajoyren (PP) agintaldietan egindako lan erreformak edo horien zati batzuk indargabetuko zituela, eta asmo hori berretsi zuen Unidas Podemos Moncloan sartu zenean, baina ezer gutxi egin dute orain arte.

2010eko, 2011ko eta 2012ko lan erreformek, besteak beste, kaleratzeak merkatu zituzten; enplegua erregulatzeko espedienteak egiteko administrazioen aurretiazko baimena kendu zuten; lan itunen aurreraeragina urtebetera murriztu zuten; azpikontratazioa erraztu zuten, eta enpresa hitzarmenak sektoreko hitzarmenen aurretik lehenetsi zituzten.

PSOEren eta Unidas Podemosen arteko akordioan ez dago zehaztuta zein neurri indargabetu nahi dituzten, eta gobernuak urtarrilean Bruselara bidalitako dokumentuan ere ez dira azaltzen. Dena den, negoziazioan parte hartzen ari diren sindikatuek, UGTk eta CCOOek, esan dute puntu horiei guztiei «modu batera edo bestera» heltzea espero dutela. Duela urtebete bilerak eten aurretik, lan batzuk abiatu zituzten, eta horiekin jarraitzea da Diazen asmoa. Bi gai aipatu zituen ministroak: sektoreko hitzarmenak eta itunen aurreraeragina.

Testuinguru nahasian

Negoziazioak bi mahaitan egingo dira: gobernuaren, sindikatuen eta patronalen artekoan, eta Espainiako Diputatuen Kongresuan. Hego Euskal Herriko gehiengo sindikalak ez du parte hartzerik izango, baina jakinarazi dute presioa egingo dutela.

Horren harira, Mikel Lakuntza ELAko idazkari nagusiak EAJri eta EH Bilduri eskatu die Espainiako Kongresuko euren agenda politikoen erdigunean jartzeko lan erreforma «osorik» indargabetzeko lehentasuna. Lakuntzak bi horiei eta Kataluniako eta Galiziako gainerako alderdi «nazionalista eta independentistei» eskatu die «beharrezkoa den aritmetika parlamentarioari» bide emateko xede hori lortu ahal izateko.

ELAk kanpaina bat abiatu du Galiziako CIG eta Kataluniako CSC intersindikalarekin batera, eta martxoaren 25erako manifestazioak deitu dituzte hiru herrialdeetan; Hego Euskal Herrian, lau hiriburuetan egingo dituzte, eguerdian. Lakuntzak azpimarratu duenez, erreforma horien ondorioz langileen pobretzea areagotu egin da, eta COVID-19aren krisiak bizkortu egin du prozesu hori. Uste du egungo egoeran «premiazkoa» dela lege horiek osorik indargabetzea: «Ez da nahikoa aldaketa partzial batzuk egitea. Ez genuke inolaz ere ulertuko erreforma bat langileak lan baldintzak negoziatzeko eskubiderik gabe uzten dituena edo haiek kaleratzeko erraztasunak mantentzen dituena».

Era berean, Lakuntza «kezkatuta» agertu da Espainiako politikagintzan egunotan izaten ari diren mugimenduekin. Uste du Madrilgo erkidegoko bozetan aurkezteko Pablo Iglesias Unidas Podemoseko buruzagiak gobernuko presidenteordetza uzteak eta haren tokia Nadia Calviño Ekonomia ministroak hartzeak bigarren horren ikuspuntua «indartuko» duela. Lakuntzaren arabera, Calviñok «korronte bat» ordezkatzen du gobernuaren barruan, «eskuinekoena» eta «lan erreforma indargabetzearen aurkakoena». Gainera, gogorarazi du hura izango dela Europako Funtsak «kudeatuko» dituena eta diru laguntza horien trukean Bruselaren eskaerak betearazteko ardura izango duena. «[Calviñori] ahots, espazio eta protagonismo gehiago emateak kezka sortzen digu».

Miguel Angel Lopez Siemens Gamesaren presidenteak ziurtatu du konpainiaren egoitza sozialak Zamudion jarraituko duela aurrerantzean ere. 2021eko martxoaren 17an.