Aernnova, ITP Casting eta Tubacexeko langileak elkartu ziren atzo goizean Bilbon, EAEren Auzitegi Nagusiaren aurrean. Tubacex ez da hegazkingintza enpresa bat, baina han ere kaleratze masiboa egin du zuzendaritzak —134 kaleratu— eta aurreko ebazpenek eragina izan dezakete haiek hasi nahi duten auzibidean. Bilkura zalapartatsua egin zuten, Aernnovako langileei elkartasuna adierazteko eta epaileei kaleratuak izan diren langileen errealitatea ikusarazteko.
Aernnovaren lehen epaiketak hurrengoen norabidea marka dezakeela uste dute langile eta sindikatuek. Ebazpenak aurrekari formal bat ezar dezakeela sinetsita daude, eta horregatik zen hain garrantzitsua atzokoa. Jesus Pablo Sesma epaileak, baina, erabaki bitxia hartu zuen, bai behintzat ELA ezustean harrapatu zuena —hura zen salatzailea—. USO sindikatuko abokatuak epaitegian egotea eskatu zuen, CCOOkoak eta UGTkoak egin bezala. Azken bi horiek ez ziren agertu; USOkoak, aldiz, ohar bat bidali zion epaileari, esanez ezingo zela egon, COVID-19a zuelako. Salaketa jarri zuen sindikatukoa ez izan arren, epailearen ustez hura gabe ezin zen epaiketa egin, eta apirilaren 13ra atzeratu zuen.
Egutegia eta epaiketen ordena ez dira teknizismo hutsak. Aitor Bezares Aernnovako langile batzordeko kideak azaldu zuen arrazoia atzoko epaiketa hasi aurretik: «Epaiketa honetan irteten dena besteentzat lagungarri izan daitekeela espero dugu». Azkenean, baina, Sesmak ez du izango lehen ebazpen hori emateko ardura. Ez behintzat beste epaiketak hasi aurretik. Kasu honetan, Aernnovaren bi epaiketak bateratzea erabaki logikoa izan zitekeen, baina ez da gertatuko, eta epaiketa bat bestearen atzetik egingo da. Bigarrengoaren epailea Garbiñe Biurrun da.
Epaiketa horietan argitu beharreko bi zalantza handi daude: pandemian kaleratzeak egiteko aukera dagoen eta aeronautikaren krisia aldi baterako den ala ez. Espainiako Gobernuak zenbait neurri berezi onartu zituen iaz, enpresei aldi baterako erregulazioak hartzea errazteko; haien truke, baina, pandemian kaleratzeak egitea debekatu zien. Testuinguru horretan iritsi ziren aeronautikako kaleratzeak. Enpresetako langile batzordeen helburua da epaileek kaleratzeak bertan behera uztea, eta enpresek langileak berriz ere hartu behar izatea. Ondoren, aldi baterako erregulazioak edo lanaldi murrizketak onartzeko prest leudeke.
GTSren aurrekaria
Kaleratzeak bertan behera uztea, baina, ez da erraza. Iragan astean EAEko Auzitegi Nagusiak aurkakoa ebatzi zuen GTS Ingeniaritzaren kasuan. Gestampen barnean dagoen enpresa bat da, eta Matriceria Deustorekin batera itxi zuten. Bi enpresen artean 200 kaleratze baino gehiago izan ziren. Epaitegiak hiru aukera zituen: bidezko kaleratzetzat jo, bidegabetzat jo, edo bertan behera utzi. Bidegabe jo zituen, eta horrek kaleratuen kalte ordaina hobetu baino ez zuen egin. «Arrazoi ekonomikoengatik» eginiko kaleratzeak direla ebatzi zuen, pandemiaren eraginez harago doazen arrazoiengatik. ELA sindikatua, salatzailea, helegitea jartzekotan da.
GTS, dena den, autogintza enpresa bat da. Hegazkingintzari dagokionez, sindikatuek darabilten argudio nagusia da krisia «behin-behinekoa» dela. Enpresek onartzen dute galerak izan dituztela, baina sektorea berpiztu bezain laster zenbakiak hobetuko dituztela, eta testuinguru horretan kaleratzeak ez direla ezinbestekoak. Langileak ebazpenaren zain daude, baina enpresak ere bai. Aernnovak aldi baterako erregulazioak onartu ditu beste planta batzuetan, eta Berantevillako langile batzordeak uste du epaiaren zain daudela. Dena den, eta ebazpenak edozein direla, helegiteak espero dira; beraz, Aernnovaren, ITP Castingen eta Tubacexen erregulazioen azken atala Madrilgo epaitegi batean idatziko da.
BPGrik handiena duten udalerrien zerrendan bigarren kokatu da Zierbena (Bizkaia). Herri txiki horretan (1.520 biztanle) kokatzen dira Bilboko portuko azpiegitura energetiko asko (Badia de Bizkaia, erregai biltegiak…) eta Haizea Wind, eta logistikako hainbat enpresa. Ezaugarri horiek berak ditu zerrendako hirugarrenak, Olaberriak (Gipuzkoa): jende gutxi (957) eta enpresa handi asko (Arcelor Mittal, Hine…).
Eskualdeetan ere gauza bera gertatzen da, eta horrek azaltzen du nola egon daitezkeen aberatsenen artean berez naturgune eta nekazaritza lur asko dituzten Arabako hiru eskualde: Gorbeialdea (48.531 euro biztanleko), Arabako Haranak-Añana (51.509) eta Arabako Errioxa (65.494). Azken horren paradoxa nabarmena da: biztanleko BPG handia du han biltzen diren upategien bidez, baina, aldi berean, hiru lurraldeetako biztanlerik pobreenak ditu (17.469 euro biztanleko). Hau da, han sortzen den aberastasunaren zati oso handi bat beste alde batzuetara joaten dela.
Paradoxarik ez dago Enkarterrin: biztanleko BPGrik txikiena du (18.429 euro biztanleko), eta errentarik txikienetan bigarrena (17.827). Horrez gainera, pisu erlatiboa galtzen ari da: haren biztanleko BPGa EAEkoaren %74 zen 2008an, eta %52, berriz, 2018an.
Bizkaian, Durangaldeak soilik gainditzen du EAEko batezbestekoa (109); Araban, sei eskualdeek gainditzen dute. Ohi bezala, egoerarik orekatuena Gipuzkoan dago: BPGrik txikiena duen eskualdearen eta gehien duenaren artean 28 punturen aldea zegoen 2017an, eta 24, berriz, 2018an.
Nafarroan, soldatak
Nafarroari dagokionez, Nastatek, duela gutxi biztanleko soldata gordinarenak argitaratu zituen. Hor ikusten denez, Iruñerriko kanpoaldean urbanizazio garestiak dituzten hiru udalerrik dute batezbesteko soldatarik handiena: Zizurrek (37.353), Arangurenek (32.470) eta Eguesibarrek (31.513)—. Erriberan batzen dira, berriz, soldatarik txikieneko udalerriak: Cadreita (20.603), Mendabia (20.718) eta Azagra (21.081).
