Next Generation funts handiaren barruan, EB Europako Batasunak pandemiaren ondorioei aurre egiteko React-EU funtsa egituratu zuen iaz. Orotara, 47.500 milioi euro banatuko dira, eta Nafarroari 148 milioi euro egokitu zaizkio —Hego Euskal Herriari, orotara, 574 milioi euro—. Nafarroako Gobernuak diru hori 44 proiektutan inbertitzeko proposamena aurkeztu zuen atzo: 54,5 milioi euro sei osasun etxe eta bost eskola eraikitzeko eta berritzeko erabili nahi ditu gobernuak; 36,7 mi lioi, enplegu arloko programetarako, eta gainerako 47,8 milioi, trantsizio ekologiko eta digitaleko egitasmoetarako .

Next Generation inbertsio plan zabalaren barruan, EBren tresna nagusia Suspertze eta Erresilientzia Funtsa izango da, eta Nafarroako Gobernuak 125 proiektutan inbertitzeko asmoa aurkeztu zuen urte hasieran. Inbertsio horiek sei urterako epea dute; React-EU funtsak finantzatuko dituen egitasmoek, berriz, 2023rako gauzatuta egon behar dute, eta, horregatik, gobernuak garrantzitsutzat jo zuen aurreratuta diren inbertsioak aukeratzea. Maria Txibite lehendakariak azpimarratu zuen «apustu irmoa» egin dutela: «Baliabideekin, eta ez murrizketekin, aurrera jo besterik ez dugu, ez baitugu utziko krisi honek beste krisi bat eragitea».

Alde batetik, 54,5 milioi erabili nahi dituzte zerbitzu publikoak sendotzeko. Hezkuntzan, zehazki, 8,7 milioi eta 3,6 milioi jasotzea proposatu dute Iruñeko Lezkairu auzo berrian eta Erriberako Sesma herrian eskola bana eraikitzeko. Horrez gain, 10,5 milioi baliatuko dira Agoizko eta Zudairiko ikastetxe publikoa eta Iruñeko hezkuntza bereziko Andres Muñoz Garde ikastetxe publikoa berritzeko.

Osasun arloan, berriz, hiru milioi euro proposatu dira pandemiak ezarri dituen beharretarako. Halaber, bost osasun etxe eraikiko dituzte, Zarrakaztelun, Cascanten, Garesen, Atarrabian eta Zizur Nagusian, eta, horretarako, 18 milioi euro eskatuko dituzte. Gainera, Berriozarko osasun etxea zabaldu egingo da, eta 1,2 milioi eskatuko ditu horretarako. Proposamenak jasotzen duenez, 7 milioi inbertitu nahi dituzte erradioterapia eta onkologia zerbitzuak berritzeko.

Enpleguaren arloan 36,6 milioi inbertitzea aurreikusten du, eta digitalizaziorako eta trantsizio ekologikorako, 47,6 milioi euro. Besteak beste, bioerregaien laborategirako 7,6 milioi eskatu ditu, eta 4,4 milioi euro Naveac egitasmorako: ibilgailu elektriko eta autonomoen proiektuak bultzatu nahi ditu.

Nazioarteko talde garrantzitsu bat negoziatzen hasi da Sestaoko La Navalen itsasontziak eraikitzeko, Euskal Telebistak 2021eko apirilaren 7an jakin ahal izan duenez.

Euskadi: Eusko Jaurlaritzak bosgarren bonu iraunkorra jaulki du, 1.000 milioi eurokoa; % 70 nazioarteko inbertitzaileentzat eta % 30 nazioko inbertitzaileentzat.

Nazioarteko Diru Funtsak (NDF) errentarik altuenak dituztenei aldi baterako zerga bat ezartzea proposatu du, pandemiak eragindako krisia gainditzen laguntzeko.

Konfinamenduak lan merkatuan eragindako zauria ez da itxi urtebetean. Aurtengo martxoan, jarduera ekonomiko ez derrigorrezkoa eteteareren lehen urteurrenean, erabaki horren aurretik baino 13.370 enplegu gutxiago zeuden Hego Euskal Herrian. Gizarte Segurantzak hilabeteko afiliatuen batez bestekoa egin ohi du, eta, horregatik, 2020ko martxoko datuak erdizka baizik ez zuen islatu hilabete horretako martxoaren 15ean indarrean jarritako etxeratze agindua. Faktore horrek berak laguntzen du orain urte arteko konparazioa egiten. Hurrengo hilabeteotan, ordea, konparazioak agian ez du erakutsiko egoeraren larritasuna, kolpe ekonomikoaren datuekiko egingo baitira alderaketak eta horrek ekarriko du ezinbestean urte arteko datuak hobeak izatea. Horregatik, hurrengo hilabeteotan datuak «kontuz eta perspektibarekin» egiteko eskatu du Alfonso Gurbindo Eusko Jaurlaritzako Enplegu sailburuordeak.

Sindikatuek garbi dute datuak txarrak direla. «Oraindik ez da galdutako enplegua berreskuratu. […] Agenda sozial argia bultzatu behar da, pentsioen erreformak eta lan erreformak bertan behera uzteko», azaldu du ELAk. Koronabirusaren krisiak batez ere gazteei egin diela kalte nabarmendu du LABek, 35 urtetik azpikoen artean %35 handitu baita langabezia. CCOOk ziurtatu du datu «gazi-gozoek» baieztatu egiten dutela supertzea «motel» doala.

LANGABEZIA

Otsailean baino 494 gehiago

Martxoan ohikoa da langabezia jaistea, Aste Santuak kontratazioak sustatzen dituelako ostalaritzan. Aurten, ordea, pixka bat egin du gora langabeen kopuruak: SEPEren datuen arabera, 172.508 langile daude langabe gisa erregistratuta Hego Euskal Herrian, otsailean baino 494 gehiago. Langabe kopuruak gora egin du Bizkaian (+785), Gipuzkoan (+165) eta Araban (+43), baina behera egin du Nafarroan (-499).

Eusko Jaurlaritzak badu azalpen bat bilakaera desberdin hori azaltzeko: martxoan SEPE Espainiako enplegu zerbitzuek jasandako eraso zibernetikoa. Hainbat egunez blokeatuta izan ziren langabezia laguntzak kudeatzen dituen erakunde horren ordenagailuak, eta tramiteak eskuz egin behar izan zituzten langabeek. Gurbindok azaldu duenez, erasoaren aurrean Lanbideren sistema informatikoa babestea erabaki zuen. Ondorioz, martxoaren 9tik aurrera automatikoki berritu zituzten lana bilatzen zutenen eskaerak, ez zitzaten sariak eraso horren ondorioz galdu. Gurbindoren arabera, horrek ekarri du sistemak langabetzat hartzea jada enplegua aurkitu duten hainbat herritar.

Enplegu bulegoetan langabe gisa erregistratuta ageri diren langileetatik %56,2 dira emakumeak, eta %43,8, gizonezkoak. Krisiaren eragina handiagoa izan da emakumeen artean: haien langabezia tasa %14,3tik %15era igo da, eta %10,5etik %10,9ra gizonena.

Martxoan, aurretik enplegurik ez zutenen artean handitu da gehien (+653). Gora egin du lehen sektorean (+132) eta eraikuntzan (+64), eta behera, berriz, zerbitzuetan (-196) eta industrian (-159).

ENPLEGU ERREGULAZIOAK

Ia 12.000 gutxiago

Hilabete bakarrean laurden bat jaitsi da ABEE aldi baterako enplegu erregulazioan daudenen kopurua: otsailaren bukaeran 46.594 ziren, eta 34.996 ziren martxoa amaitu zenean. Jaitsierak eten du azaroan berriro abiatutako goranzko joera, ostalaritzari jarritako mugekin hasitakoa. 2020ko apirilean jo zuen goia erregulazioan zeuden langileen kopuruak, 230.000 lagunekin.

KONTRATAZIOAK

Bizkortu egin da

Aste Santua ezohikoa izaten ari da aurten, baina haren eragina antzeman daiteke kontratazioetan. Izan ere, otsailean baino 18.745 kontratu gehiago egin dira martxoan. Aldea oso handia da iazko martxoarekin alderatuz gero (+%24,7), baina kontuan hartu behar da duela urtebete ezarri zutela herritarren konfinamendua, eta horrek jarduera ekonomikoa asko gerarazi zuela. Pentsatzekoa denez, aldea are handiagoa izango da apiriletik aurrera.

Baina bada arreta erakartzen duen beste datu bat: martxoan sinatutako kontratuen %12,3 izan dira mugagabeak. Lehen begirada batean gutxi badiruditeen arren, %7-8 inguruan izan dira azken urteetan.

Alstomek ez du berriz negoziatuko Parisko RER B linearako aldiriko 146 tren egiteko kontratua, eta, ondorioz, ez dio trabarik jarriko CAFek eta Bombardierrek irabazitako lehiaketa publikoari. BFMTV Frantziako telebistak zabaldu duenez, Alstom trengintza enpresak, Bombardierren egungo jabeak, ez dio helegiterik jarriko emaitzari. Hala, CAF aurki hasi daiteke ekoizpen lanean.

Korapiloaren jatorria aurtengo otsailean dago, kontratua lehiaketa publikoz adjudikatu zenean. Alstomen ustez, 2.560 milioi euroko eskaintza irabazlea merkatu preziotik behera zegoen, eta lehiaketari helegitea jartzeko asmoa plazaratu zuen. Kontua da CAFek eta Kanadako Bombardierrek eskaintza bateratua egin zutenean Alstom oraindik ez zela Bombardierren jabea, eta adjudikazio prozesua egin bitartean erosi zuela. Alstomen muzina baieztatzen bada, albiste bikaina izango da CAFentzat, azken asteetako ziurgabetasun egoera uste baino bizkorrago uxatu ahal izango duelako.

Albistearen iturriaren arabera, Valerie Pecresse Ile de France eskualdeko presidentearen esku hartzea erabakigarria izan da egoera desblokeatzeko. Auziarekiko jarrera aldatu ezean Alstomek ondorio ekonomikoak jasan zitzakeela jakinarazi zien enpresako buruei. Ez zen nolanahiko mehatxua, Alstomen enkarguen %25 RATPk (Parisko garraio publikoaren kudeatzaileak) egin dituelako. Dena den, litekeena da trenak egin ahala prezioan aldaketa txikiak egotea. Ohikoa da halako enkargu handietan.

600 milioi euroko aldea

Alstomek hasiera bateko jarrera irmoa aldatu du. Otsailean esan zuen enkargua egiteko 600 milioi euro gehiago behar zirela, eta baldintza horietan ez zela errentagarria. Are gehiago, Henri Poupart-Lafarge Alstomen presidenteak kritika zorrotza egin zion CAFi Le Figaro kazetari emaniko elkarrizketa batean. Besteak beste, bi enpresen arteko lankidetza akordioetan arazo tekniko handiak egon direla esan zuen eta atzerapenak ohikoak izan direla. Are gehiago, ulertzera eman zuen Parisko enkargua bi urtez atzeratu zitekeela. Epea 2025. urtea da.

CAFek ezer gutxi esan du gaiaren inguruan azken asteetan. Alstomek bere asmoa plazaratu zuenean, kontratua ziurtatuta zuela nabarmendu zuen Beasaingo enpresak. Bien bitartean itxaron egin du. Ozen hitz egin duena, aldiz, Pecresse izan da, batez ere iragan martxoaren 10ean. Alstomi «gogoratu» zion RATPek haren lan poltsan duen pisua, eta kontratu hori onartuko balu, etorkizuneko lehiaketetan «leialtasun klausula» sartzeko prest agertu zen. RER B lineak Frantziako hiriburuko iparraldea eta hegoaldea eta haren aireportuak lotzen ditu.

BRUSELA. Frantziako Gobernuak 4.000 milioi euro sartuko ditu Air France-KLM hegazkin konpainian, eta konpainiaren %30 arteko parte hartzea eskuratuko du, Europako Batzordeak operazio hori baimendu ondoren. Margrethe Vestager Batzordeko lehendakariordeak esan du laguntza horrek zenbait baldintzarekin iritsiko dela, besteak beste Frantziako Estatuak jaso dezan jaso beharreko ordaina negozioaren irabazietatik, eta lehiakideak ez oztopatzeko. Esaterako, Air France-KLMk aireratzeko eta lurreratzeko hemezortzi baimen eman beharko dizkie lehiakideei, Parisko Orly aireportuan. Hemezortzi slot horiek, Air Francek Orlyn dituenaren %4 baizik ez dira. Koronabirusak eragindako egoera dela eta, erreskate operazio zehatzak baimentzen ari da EB.

Nafarroako garbiketa-sektoreak lau greba egun iragarri ditu datorren asterako, era mugagabean luzatu daitezkeenak, patronalak sektorearen aldarrikapenak aditu ezean.

Jaurlaritzak ez ditu ordaindu beharko aurreko krisi ekonomikoan euskal administrazio publikoko funtzionario bakoitzagatik Itzarriri eman ez zizkion zenbatekoak.

Langabezia datuak: 2021eko otsailean baino 993 langabe gehiago zenbatu dituzte Euskal Autonomia Erkidegoan (EAE) martxoan, eta Nafarroan, berriz, 499 gutxiago.