Auto zaharra bota eta berria erosteko beste Renove plan bat indarrean jarriko du Eusko Jaurlaritzak. «Espero dugu azkenekoa izatea», Arantxa Tapia Ekonomiaren Garapeneko sailburuak azaldu duenez. Salmenta eskasen ondorioz une gogorrean dauden auto ekoizleei eta saltzaileei laguntzeko ez ezik, CO2 isurketak gutxitzeko tresna bat dela argudiatu du Tapiak. Baina, 2020an indarrean izan zen planean bezala, «neutraltasun teknologikoa» izango du; hau da, gasolina eta gasolioa erretzen duten autoak erosten dituztenek ere jaso ahal izango dutela, eta ez soilik elektrikoak erosten dituztenek. Auto berriek zaharrek baino karbono gutxiago isurtzen dutela esanez justifikatu du erabakia.

Jaurlaritzak ez du zehaztu noiz izango den indarrean, baina «lehenbailehen» izatea espero du, administrazio prozedura amaitzen denean. Bai, ordea, bateragarria izango dela Espainiako Gobernuak apirilean abian jarritako Moves planarekin. Haren bidez, auto elektrikoak edo hibrido entxufagarriak erosten dituzten Hego Euskal Herriko herritarrek 7.000 euro jaso ahal izango dituzte, trukean erreketa motorreko bat txatartegira bidaltzen badute; 4.500 euro izango dira, berriz, auto zaharra kentzen ez badute. 45.000 eurotik beherako auto elektriko bat erosten dutenek eskatu ahal izango dute laguntza.

3.000 eta 2.000 euro artean

Apalagoak izango dira, berriz, Jaurlaritzak emandako laguntzak. Tapiak ziurtatu du 2020ko planekoen «oso antzekoak, berdinak ez esatearren» izango direla. Hala balitz, 3.000 euro arteko laguntza jasoko lukete auto elektrikoaren erosleek, 2.500 euro hibrido entxufagarria aukeratzen dutenek, eta 2.250 euro, berriz, sarera konektatu behar ez diren hibridoa nahi dutenek. Gasolina edo gasolioa erretzen dutenentzat 2.000 euroren laguntza izango da Araban, Bizkaian eta Gipuzkoan. Horietakoak izan ziren aurreko planaren laguntza jaso zuten 5.000 auto gehienak.

Urtarriletik apirilera bitarte 10.300 auto saldu dira, Hego Euskal Herrian baino %21 gehiago. Edonola ere, kontuan hartu behar da iazko martxoaren erditik maiatzera bitarte itxita izan zirela saltokiak. 2019ko lehen lauhilekoarekin alderatuta, berriz, %42 gutxiago saldu dira aurten.

Eusko Jaurlaritzak automobilak erosteko ‘Renove plan’ berria onartuko du aurten automobil parkea eraldatzeko, elektrikoak sustatzeko eta CO2 isuriak murrizteko.

EAEko Justizia Auzitegi Nagusiak baliorik gabe utzi du ITP Aero taldeak Barakaldoko eta Sestaoko lantegietan gauzatutako 83 kaleratzeak. 2021eko maiatzaren 4an.

2022eko lan egutegia Euskadin: Jaiegunak eta zubiak. Kontsultatu hemen Euskal Autonomia Erkidegoko 2022ko lan egutegiko jai-egun ofizialak eta zubiak.

ITP Aeroren salmentaren harira, Espainiako Gobernua harremanetarako iragarkiei ukitu propioa ematen ari da azken asteotan: gobernu bat enpresa serio baten bila dabil, harreman luze baterako. Enpresa horrek ezaugarri batzuk behar ditu, hala nola industria alorrekoa izatea, sendoa eta «espainiarra». Hautagaien artean hasieratik agertu izan dira Aernnova eta Sener; lehenengoa, aeronautikan aritzen delako, eta bigarrena, ITPren sortzaile izan zelako. Orain, beste bi euskal enpresa batu zaizkie hautagaien kinielari, aeronautikarekin zerikusirik ez dutenak, gainera: CAF eta Gestamp.

Cinco Dias-ek atzo argitaratu zuen Beasaingo trengilea «aztertzen» ari dela ITP erosteko eskaintza egitea. «Beste industria espresa espainiar baten bila» legoke, eskaintza bat aurkeztu aurretik. Are gehiago, Madrilgo egunkari ekonomikoak dio CAF «faboritoa» dela.

BERRIA-k CAFeko iturri ofizialekin hitz egin du, baina ez diote informazioa baieztatu ezta gezurtatu ere, albistearen jatorria haiek ez direla argudiatuta. Eusko Jaurlaritzako iturriek ere ez dute beren iritzia azaldu nahi izan, hitza enpresarena delakoan. Edonola ere, baliteke Arantxa Tapia Ekonomiaren Garapeneko sailburuak balorazioren bat egin behar izatea gaur, agerraldia baitu gobernu kontseiluaren amaieran.

Eusko Jaurlaritzak badu zeresana operazioan. Batetik, CAFen akzioduna da, 2018ko urtarrilean akzioen %1,24 erosi zizkionetik Kutxabanki. Bestetik, Tapiak eta Pedro Azpiazuk argi esan dute gobernua prest legokeela ITP Aero erosi nahiko lukeen euskal enpresa bati laguntza emateko, Finkatuz funtsaren bitartez, partaidetza txiki baten bidez.

ITP Aero erosteko operazioan sartzea urrats handia izango litzateke CAFentzat. Lehenik, orain arte ez delako aeronautikan sartu eta ez direlako erraz ikusten sor dakizkiokeen sinergiak. Bigarrenik, koska egiteko arrain handia da ITP Aero: Rolls Roycek gutxienez 1.500 milioi euro nahi ditu Zamudioko enpresaren truke, eta hori CAFek gaur egun burtsan balio duena baino gehiago da —1.360 milioi euro—. Diru asko mugitzen duen enpresa bat da —2.762 milioi euroren salmentak egin zituen iaz—, baina nahiko irabazi apalak ditu —10 milioi, iaz—.

Egia da, ordea, azken urteetan CAF negozioa dibertsifikatzen aritu dela, errentagarritasuna handitzeko. Lehenik, Vectia enpresa sortu zuen autobus elektrikoak egiteko, eta 2018an arlo horren aldeko apustua biderkatu zuen, Europako liderra erosita, Poloniako Solaris. Apustua ongi atera zaiola dirudi, Solarisek egin baitzituen iaz taldearen kontratazio berrien heren bat: 713 milioi autobusetan, eta 1.410 milioi trenetan. Tren sektorearen barruan ere esparru gehiago betetzeko asmoarekin, 2019an Suediako Euromaint enpresa erosi zuen, Eskandinaviako liderra mantentze lanetan.

Rolls Royce 2016an egin zen ITP osoaren jabe, Sener Bizkaiko ingeniaritza enpresari bere zatia erosita. Iaz, ordea, Zamudioko enpresa salgai jarri zuen, diru freskoaren beharra baitu beste negozio batzuetan izaten ari den galerak estaltzeko. Iaz, esaterako, 4.660 milioi euro galdu zituen.

Prezioa ez da, ordea, operazioa zailtzen duen elementu bakarra. Kontua da Espainiako Gobernuak beto eskubidea duela, ITP «sektore estrategiko bateko enpresa» delako, hegazkin militarrentzat ere egiten dituelako motorrak. Hain zuzen ere, joan den astean zabaldu zen ITPk parte hartu egingo duela Europako hurrengo belaunaldiko ehiza hegazkina izan behar duenaren motorraren garapenean.

Hegazkingintza, larri

Madrilek ez du nahi ITP Espainiatik kanpoko inbertsio funts baten esku geratzea, funts horien helburua izan ohi baita enpresa kosta ahala kosta errentagarri egitea eta urte gutxiren buruan saltzea, prezio handiago baten truke. Horregatik, luzera begirako inbertsio bat egingo luketen industriak sondeatzen ari da, eta eskaintzak aurkeztera animatzen.

Arazoa da, turismoaren amiltzearen ondorioz, oso une zailean dagoela hegazkingintza, eta sektoreko enpresa guztiak beren lan taldeak txikitzen ari direla, galerak txikitzeko. Gainera, suspertze handirik ez dute espero, gutxienez, 2024 arte. Hau da, ez daude operazio handiak egiten saiatzeko unerik onenean.

Horren ondorioz, orain arte eskaintza egin duten bakarrak kanpoko inbertsio funtsak dira. Cinco Dias-ek zehaztu duenez, bost eskaintza daude orain: Bain, KKR, Cinven, Platinum, eta Towerbrook. Azken funts horrek faktore bat bere alde: Aernnova hegazkinentzako osagaien Arabako enpresaren akziodun nagusia da. Gainera, sektorean inbertsioak dituen beste funts batekin batu da eskaintza egiteko, Onex izenekoarekin.

Eroskik hozkailu berria du. Hozkailu berri eta erraldoia, gainera, Euskal Herriko eta Espainiako iparraldeko dendak produktu freskoz hornitzeko erabiliko duena. Kooperatibak nasa berria jarri du martxan Jundizen (Gasteiz, Araba), elikagai freskoak jaso eta banaketa antolatzeko. 27.400 metro koadroko biltegi handia da —ia bost futbol zelai—, eta horietatik 17.000 metro giroa hozteko aparatuz hornituta daude. Azpiegiturak hogei milioi euroko kostua izan du, eta 50 langile berri kontratatu dituzte han jarduteko.

Eroskik atzo inauguratu zuen nasa, eta Iñigo Urkullu Eusko Jaurlaritzako lehendakaria gonbidatu zuen. Bertan egon ziren, besteak beste, Arantxa Tapia Garapen Ekonomiko sailburua eta Gorka Urtaran Gasteizko alkatea ere. Urkulluk Eroskiren «ausardia» txalotu zuen, COVID-19ak eragindako krisiaren eraginpean egon arren tamaina horretako inbertsioa egin duelako. Era berean, kooperatibak iaz izandako urte oparoa goratu zuen: «Urte positiboa izan zen Eroskirentzat: salmentak igo zituen; lanpostu berriak sortu zituen; gertuko hornitzaileei gehiago erosi zien; digitalizazioan pausoak eman zituen; eta denda propio gehiago ireki zituen».

Etxeko lanak ondo eginda joan zen lehendakaria, Eroskik emandako datuekin bat datozelako. Iaz %2,1 igo ziren Eroskiren salmentak, eta elikagaietan nabaritu zuen gorakada handiena: %9. Ostalaritza itxita egotearen eraginez, herritarrek jaki gehiago erosi zituzten. Euskal Herrian eta Espainiako iparraldean, 0,3 handitu zuen merkatu kuota, %13,3raino. Bestalde, ekoizle txikiei erositako produktuen kopurua %13 handitu zen.

Agustin Markaide Eroskiko presidenteak egin zituen agintarien cicerone lanak biltegian. Ondoren, hitza hartu zuen, eta kooperatibaren egoerari argazkia atera zion. Mediterraneoko negozioaren erdia Txekiako EP Corporate Group inbertsio funtsari saldu izanaren garrantzia nabarmendu zuen: «Eremu geografiko horretan gure negozioak indartu egingo dira. Gure zorra normaltasun maila batera murriztu da. Ibilbide luze baten azken pausoa da, eta ziklo bat amaitu dugu. Ziklo berri honetan gaitasun handiagoa izango dugu». Eroskik 2019an lortu zuen zorra arintzeko azken akordioa bankuekin, eta bost urtez luzatu zuen orduan 1.540 milioi euro itzultzeko epea.

Urkulluk ere nabarmendu zuen diru kontuak txukuntzeko bidean Eroskik eginiko lana, eta egoera berriak eman dion arnasa: «Azken urteetan zor gehien kitatu duen estatuko enpresa da. Duela hamar urte hasitako berregituraketa finantzarioa bukatu du. Gainera, arrakastaz garatzen ari da on-line salmentak handitzeko prozesua, koronabirusaren krisiak bizkortu duena».

ITP Aero osagai aeroespazialak egiten dituen lantegiko langile batzordeak mobilizaziorako deia egin du “jarduera sindikalaren jazarpena” salatzeko.

Langile bat hil da arratsalde honetan Zornotzako Forging enpresa izan den “istripu ez traumatikoan”. Bihotzekoak jota hil dela zehaztu dute.

Suediako moda katearen enplegu-erregulazioko espedienteak EAEko eta Nafarroako 52 langileri eragiten die. Lanaldiak murriztuta dagoen lana banatzea eskatu dute.