Joe Bidenek bost urtez lurperatu du Europarekin hegazkingintzan duen auzia, Txinaren gorakadaren aurkako aliatu baten truke. Modu azkarrean horrela laburtu daiteke Europako Batasunak eta AEBek Airbus-Boeingen auzian egindako ituna. «AEBak itzuli dira», esan zuen Etxe Zuriko maizter berriak Bruselara iristean, aurrekoari (Donald Trump) erreferentzia eginez. Esan daiteke Bidenek kargua hartu zuenean Europako Batzordeak plazaratutako esperantzak bazuela oinarria, itzuli delako aldeaniztasunaren politika, betiere Txinaren fronteak duen pisuari esker.

Horiek horrela, uztailaren 11n hasita, bertan behera geratuko dira elkarri ezarritako muga zerga guztiak, Airbus-Boeingen auziaren harira. Bost urteko bide orria adostu dute Washingtonek eta Bruselak, eta hegazkin konpainiek «bidezko lehia batean» aritzeko konpromisoa hartu dute: alegia, beren konpainiak estatu laguntzekin gihartu gabe. Gainera, adostu dute beren aeronautika zibilak hirugarren eragileetatik babestuko dituztela, Txina gogoan.

Hegazkinen sektoreak 500.000 enplegu zuzen ematen ditu AEBetan eta Europako Batasunean, eta zeharka, beste 700.000. Airbus eta Boeing munduko konpainia handienen arteko auziak 11.500 milioi euroko balioa duten muga zergak eragin ditu, eta kalte egin die Ozeano Atlantikoaren alde bietako hainbat produkturen esportazioei: esaterako, ardoarenari, olioarenari, makineriarenari, motorrenari, edari alkoholdunenari eta hegazkingintzaren produktuenari. Arabako Errioxako ardoa eta Getariako Txakolina bera tarifa bereziekin zigortu dituzte Airbus-Boeingen auzia dela eta. Aurrerantzean, AEBetara egiten dituzten esportazioek ohiko zergak izango dituzte atzera.

Auzi komertzialik luzeena

Atzo lortutako itunak soluzioa eman dio MME Munduko Merkataritza Erakundearen barruan garatu den auzi komertzialik luzeenari. Bost urterako iraungo du behintzat, betiere potentzia biek sortu duten lantaldeak erabakitzen ez badu bietako batek akordioaren arauak urratu dituela, Airbus edo Boeing modu okerrean lagunduta, adibidez, edo konpainien kontuak gardentasun nahikorik gabe azaltzeagatik.

Ituna AEBek eta EBk egin duten arren, beste herrialde bat oso presente egon zen atzoko goi bileran: Txina. Joe Bidenek Txina izan du hizpide behin eta berriro Ingalaterran egindako G7aren gailurrean, baita Bruselan bertan ere, haren politika komertzialaz ohartarazteko. «Hazten ari den erasoaldi baten aurrean gaude», esan zuen, argi utzita Europa aliatu gisa nahi duela Txinarekin duen fronte handian.

Bidenek atzean utzi ditu hegazkingintzaren gerrak eragindako tarifa bereziak, aliantza sendoago baten truke, baina altzairuarenak eta aluminioarenak bere horretan utzi ditu. Trumpen herentzia hori ez du ukitu, eta Europako altzairuen esportazioek bereziki zergapeturik jarraituko dute AEBetan.

Ursula von der Leyen Batzordeko presidenteak ez zuen ahaztu auzi hori hor dagoela oraindik. «Lagun», «aliatu», «kooperazio espiritu» eta antzeko hitzekin batera, presidenteak esan zuen espero zuela altzairuaren muga zergen auzia «lehenbailehen» konpontzea. «Elkarrizketa onak izaten ari gara arazo hori gainetik kentzeko», azaldu zuen, Bidenekin elkartu ondorengo agerraldian.

Beraz, altzairuaren auziaren soluzioak beharko luke Europako Batasunak Bidenen administrazioarekin abiatutako aro berriko hurrengo mugarria. Trukean, hegazkingintzaren ituna errespetatzearekin batera, europarrek laguntza gehiago eman beharko dute Txinaren gorakada ekonomiko-teknologikoa orekatzeko; ikusteko dago nola eta zein alorretan, baina ez da zaila iragartzea teknologia berrien esparruan ahalegin bat egin beharko dutela, ikusita Pekin zer-nolako nagusitasuna hartzen ari den 5G teknologian eta beste esparru batzuetan.

Munduko ekonomia finkatu

Edonola ere, Etxe Zuriak garrantzi handia eman dio EBrekin lortutako akordioari, eta Bidenen administrazioak esan du mugarri bat dela munduko merkataritza harremanak finkatuko dituen geroa marrazteko: «AEBek eta Europak munduko ekonomiaren oinarriak ezarri zituzten II. Mundu Gerraren ondoren. Orain, gauza bera egin behar dute, batez ere gorabidean dauden teknologiei dagokienez».

Ursula von der Leyen Europako Batzordeko presidenteak Madrilera eta Lisboara egindako bisita batekin abiaraziko du gaur Next Generation plana. Espero denez, Europako Batzordeak ontzat joko ditu gaur estatukide batzuek aurkeztutako inbertsio eta erreforma planak: besteak beste, Espainiarena eta Portugalena. Bi herrialde horiek aukeratu izana ez da kasualitatea; horrela, erakutsi nahi du Bruselak ardura berezia duela hegoaldeko estatuekin, eta, gainera, ontzat jotzen duela haien planak negoziatu izana.

Estatukideen planen onarpena urrats garrantzitsua da Next Generation planean, baina horrek ez du esan nahi dirua orain iritsiko denik. Aurretik, beste onespen bat beharko da: Europako Kontseiluarena, hau da, beste gobernuena. Lau asteko epea dute besteen planak aztertzeko, eta gero bozkatzeko —gehiengo sinplearekin nahikoa da—.

Kalkulatu dutenez, litekeena da lehen milioiak abuztuan iristea. Urtea amaitu bitartean, 80.000 milioi euro banatuko ditu, eta kopururik handienak 2022an iritsiko dira. Baliteke Espainiak 9.000 milioi euro eskuratzea abuztuan, eta beste 10.000 milioi euro abenduan.

Akordioa EB-AEB, Boeing eta Airbusen subsidioen eztabaida amaitzeko, 2021eko ekainaren 15ean. Konpromisoa hartu dute muga-zergak bost urtez bertan behera uzteko.

ELAk eta enpresak H&Mn Hego Euskal Herrian kaleratzerik ez izatea adostu dute 2021eko ekainaren 15ean. Langileek apirilaren 22tik egin duten greba, bertan behera.

Donostiako metroa handitzeko lanak Accionari esleitu dizkiote 50 milioi euroren truke. Satorralaia auzo-mugimenduak, berriz, elkarretaratzea egingo du ekainaren 26an

Abeltzaintzek ezin dute jasan animalien elikaduraren eta, bereziki, pentsuaren kostuaren «igoera neurrigabea». EHNE eta Enba sindikatuek salaketa zehatz bat egin dute: «Mundu mailako merkatu erabat espekulatiboan, zerealen balioa izugarri handitu da». Prezioak abeltzainak itotzen ari dira, «gehiegizkoak» direlako, eta soluzio bat eskatu dute lehenbailehen.

2020an, batez ere txerri eta hegazti azienden pentsuek izan zituzten igoera handienak, «baina azken sei hilabeteetan, behi eta ardi azienden pentsuetan ere izan da igoera, bai haragitakoek bai esnetakoek erabiltzen dituztenetan». Nekazarien sindikatuek esplikatu dute prezioen igoera %20koa izan dela, gutxi gorabehera, eta hazkunde horrek areagotu egingo duela sektorearen «egoera delikatua». «Esnearen eta haragiaren prezioa ere merkatu egin da, eta arazoak daude pasteroak eta errapeko txahalak kentzeko».

Munduko pandemiaren egungo testuinguruan, janariaren eskaria nabarmen handitu da banaketan, joan-etorriek izan dituzten mugak, ostalaritzaren eta jantoki kolektiboen itxierak eta abarrek eraginda. Bada, horren ondorioz, balio kate horiek gorakada handia izan dute, bai fakturazioari dagokionez, bai etekinei dagokienez. Baina kate osoan nabaritu al dute gorakada? Ezetz diote EHNEk eta Enbak: «Paradoxa bat gertatzen da: fenomeno hori bera ez zaie ekoizleei helarazi, eta horiek ez dute isla positiborik izan emaitzen kontuan, inoiz baino janari gehiago saldu den arren».

Lege berriaren zain

Abeltzainek azaldu dute banaketaren industria eraldatzaileak estutu egiten dituela ekoizleak, eta haiek ez dituztela beren produktuen prezioa hobetu azken urtean. Alegia, pandemiaren eraginez okelak izan duen garestitzea ez dela abeltzainengana iritsi, eta enpresa handietan geratu dela.

Hala, sektoreak industriari eta banaketari eskatu die produktuen truke ordaintzen dituzten prezioak «eguneratzeko», abeltzaintzaren jarduera errentagarri izan dadin.

EHNEk eta Enbak exijitu dute Eusko Legebiltzarrak behin betiko onar dezala Elikagai Katearen Legea, «gardentasuna emateko eta katebegi guztiei errentagarritasuna emateko, gehiegizko jardunbideak galaraziz». Ekoizpen kostu zehatzak ezartzea nahi dute, eta kontratu argiak produktuak entregatzeko orduan.

BILBO. Productos Tubulares enpresatik Amazonen zentro logistikora giza kate bat osatu dute manifestaziora deitu duten gizarte talde eta sindikatuetako ordezkariek. Larunbaterako, Santurtzi eta Sestao lotuko dituen martxa bat antolatu dute prekaritatearen aurka eta Ezkerraldearen etorkizunaren alde. Manifestazio horren 28. ekitaldia izango da. Ezkerraldean gertatzen ari diren kaleratzeak salatu nahi dituztela esplikatu dute antolatzaileek. ITP Aero-PCB, Mediapost, Petronor eta San Joan Jainkoarena ospitaleko langileak izango dira han, besteak beste.

Bizkaiko Foru Aldundiak kamioi handiei bidesaria ezartzea proposatu du autobideak erabili ditzaten. Barazar, Kanpazar, Txorierri, BI-625 eta A8an jarri nahi du.

EHNEk eta ENBAk abeltzaintza sektorea itotzen duen pentsuen prezioaren “gehiegizko hazkundea” salatu dute, eta “salmenta prezioen igoera paraleloa” eskatu dute.