Gaur baino % 7,5 gehiago ordainduko da bihar argindarraren MWh eta marka berria ezarriko du: 152,32 euro. Ostiral honetako prezioa duela urtebetekoa halako hiru izango da; orduan eguneko batez besteko prezioa 45,1 eurokoa izan zen MWh-ko.

Tubacexeko zuzendaritzak eta langile batzordea negoziazioari ate bat irekitzeko prest daude; hori bai, biek marra gorriak ezarri dituzte elkarrekin esertzeko. Zuzendaritzak berretsi du ez duela kenduko helegitea, egin asmo zituen 129 kaleratzeak indargabetu zituen ebazpenaren aurka jarritakoa, baina oraingoan salbuespen bat erantsi du: baldintza hori negoziatzeko prest legoke, langile batzordeak planten bideragarritasuna ziurtatuko luketen «neurri estrukturalak» onartuko balitu. Sindikatuek askotan esan dute behin-behineko neurriak nahi dituztela, kaleratzerik ez, alegia, baina hitz egiteko prest daude enpresak gatazka «benetan» konpondu nahi badu. «Edozein akordio lortzeko prest gaude helegitea indargabetzen bada», azaldu du Edu Ibernia langile batzordeko presidenteak.

Tubacexeko aldi baterako erregulazioa luzatzeko bilera erronda asteartean amaitu zen, eta enpresak eta langileek biharamunean eman dute beren jarreren berri. Bi aldeak hitz egiteko prest daude, baina jarrerak oso urrun daude, bien baldintzak ez direlako bateragarriak. Enpresak kaleratzeak ezinbestekotzat dauzka, edo, gutxienez, haien eragin ekonomiko bera izango lituzketen murrizketak lan baldintzetan. Hori beteko balitz, langileek uko egin beharko liokete EAEko Auzitegi Nagusiaren ebazpenarekin lorturikoari. «Guk ez dugu nahi helegitea kentzea kentzeagatik», zehaztu du Iberniak; «guk indargabetu dadin nahi dugu».

Tubacexek hedabideetara bidalitako ohar batean eman ditu azalpen horiek, baina ez du zehaztu zeintzuk liratekeen onartzeko prest legokeen egiturazko neurri horiek. Bestalde, Iberniak kritikatu du orain arte ez dutela inolako akordiorako asmorik ikusi zuzendaritzaren jarreran, eta ez dakiela negoziazio mahaia berriz indarrean den. Azaldu duenez, azken hilabeteetako bilera proposamen guztiak sindikatuek egin dituzte.

Patronalaren irainak

Bien bitartean, Tubacexek Amurrion eta Laudion (Araba) dituen fabriketako langileek 210 egun daramatzate greban. Enpresak, batzordearekin izandako bileretan onartu duenez, han egin beharreko lanetako batzuk Austriako beste lantegi batera desbideratu ditu. Enpresak batzordeari bota dio muturreko egoeraren errua, «grebak eraginda»; Iberniak, berriz, bulegoetan ikusten ditu arduradunak: «Lantegiak arriskuan badaude, enpresak eginiko erregulazioarengatik da, eta ateak itxi dizkiotelako bestelako konponbideei».

Eta Arabako patronal SEA labirinto honetako bidean oztopo gehiago jartzera iritsi da. Erakundeko zuzendari Juan Ugartek «mafia» hitza erabili du batzordea izendatzeko. «Sindikatuen jarrera batzuk zailak dira ulertzeko. Enpresari bide judizialari uko egiteko eskatze horrek Siziliako mafiarekin antz handiagoa du beste edozerekin baino». Ugartek mehatxu zuzenak helarazi ditu, gainera: «Honek horrela jarraitzen badu, enpresaren bideragarritasuna dela-eta beldurtzen hasiko naiz». Sindikatuei errieta handia egin die greba mugagabeari eusten diotelako: «Gatazka soilik bilatzeak arriskuan jartzen du jarduera; denak du muga bat, eta ez da erraza enpresak batek eustea zazpi hilabetez ekoizpenik gabe egonda».

Azken bost egunetan hiru langile zendu dira Euskal Herrian lan istripu batean. Azkena, atzo eguerdian bertan, Igantzin (Nafarroa). Foruzaingoaren arabera, harrobian materiala deskargatzen ari zen kamioia irauli egin zen, eta gidaria hil egin zen horren ondorioz. Osasun langileak eta suhiltzaileak bertaratu ziren istripua artatzera, baina ezin izan zuten ezer egin. Langileak 55 urte zituen, eta Irungoa zen (Gipuzkoa). Foruzaingoa gertatutakoa ikertzen ari da.

ELAren kontaketaren arabera, 47 dira urtea hasi zenetik lanean hildakoak Euskal Herrian. Berriki, astelehenean, baso lanetan ari zen 38 urteko behargin bat hil zen Zanbranan (Araba), zuhaitz bat gainera erorita. Eta iragan larunbatean, 54 urteko gizonezko bat hil zen Berriobeitiko enpresa batean (Nafarroan), pala kargatzaile batek harrapatuta.

Hain zuzen ere, sindikatuak nabarmendu du laneko istripu-tasa %30 igo dela 2012tik, eta laneko heriotzen %40en arrazoi zuzena enpresek segurtasun neurriak ez ezarri izana dela. Bada, ELAren irudikoz, horrek guztiak «berehalako neurriak» eskatzen ditu, eta erakundeei eskatu die enpresetako segurtasun baldintzak kontrolatzeko bitarteko gehiago jartzeko.

Basogintza berraztertu

Mezu bera helarazi zieten Arabako Foru Aldundiari atzo goizean ere. ELA, LAB, ESK, Steilas, Hiru eta EHNE sindikatuek deituta, protesta egin zuten Gasteizen, basogintza sektoreko beharginen lan baldintza kaxkarrez ohartarazteko. Izan ere, dagoeneko sei dira basoko lanetan ari zirela istripua izan eta hil diren langileak aurten.

Datua «azpimarragarria» da Izaro Mujika ELA sindikatuko ordezkariaren hitzetan, «kontuan hartuz gero gutxi izaten direla sektore horretan aritzen diren langileak». Horregatik, uste du egoera bera lan baldintza txarren eta erakundeen «utzikeriaren isla» dela. «Lan hauek erakundeen menpekoak izaten dira askotan, hau da, beraiek esleitutako lanak izaten dira, eta ikusten denez ez dago inolako kontrolik».

Bat dator Igor Chillon LABeko kidea ere. Eta gogorarazi du astelehenean hildako langilea Zanbranako herri lurretan ari zela lanean, Arabako Aldundiak kontratatutako Castelloko Contrachapados Archena enpresaren- tzat. Horregatik, sindikatuaren ustez, diputazioa bera da heriotzaren «arduradun politikoa». «Behin lana esleituta, ez du inolako jarraipenik egin», gaitzetsi du, eta azalpenak eskatu dizkio: «Esplikatu behar du ea zer baldintzatan gertatu zen istripua, eta zein segurtasun neurri hartu ziren. Baina, batez ere, diputazioak adierazi behar du zein neurri hartuko dituen horrelako istripu bat berriro gerta ez dadin».

LABen hitzetan, sektorea bera berraztertu behar da. «Basogintzaren eredua bera dago tartean, horrek dakarren guztiarekin: lan erritmoak, ordu estrak, prebentzio neurririk ezak… Horrek guztiak eraman gaitu gaur egungo egoerara», adierazi du Chillonek. ELAren irudikoz ere, lana «berez gogorra» izateak ez du esan nahi «lan baldintza duinak» izan behar ez dutenik. «Argi dago sektorearen kontrola galtzen den momentutik baldintzak izugarri kaskartzen direla, eta horrelako istripuak gertatzen direla».

BILBO. Munduan potentziarik handiena izango duen haize errotan bere ekipoak jartzeko kontratua egin du Artechek General Electric AEBetako enpresarekin. Haliade-X du izena haize errotak, itsasoan jarriko dute, eta gai da egun batean 16.000 etxebizitzek behar duten argindarra hornitzeko.

Zehazki, Artechek egingo ditu haize errota horren tentsioaren transformagailuak. Rotterdameko portuan (Herbehereak) probatu zuten General Electricen Haliade X errota, eta 2019an inoizko ekoizpen handiena lortu zuen, 262 megawattekin.

Mexikon ere beste kontratu bat eskuratu du Bizkaiko ekipo elektrikoen ekoizleak. Bere argindar sarea berritzen ari da Mexikoko CFE Argindarraren Batzorde Federala, eta sare horretan joango dira Artecheren makinak.

Ipar Amerikan ere, AEBetan inoiz eguzki energiarako lortutako kontraturik handienak izenpetu ditu Bizkaiko beste enpresa batek, Ingeteamek. Kalifornian amaituta edo amaitzear diren bi parke fotovoltaikotan Ingeteamen inbertsoreak erabiliko dituzte: 350 megawatteko potentzia izango du Kings konterrikoak, eta 100 megawattekoa, berriz, San Bernardinokoak.

Argiaren prezioak urteko markarik altuena lortuko du ostegunean, 141,7 euro ordainduko baitira megawatt orduko.

Aste honetan Nafarroan hildako bat utzi duen bigarren lan-istripu da; izan ere, joan den larunbatean 54 urteko behargin bat hil zen Berriobeitin, pala kargatzaile batek harrapatuta.

Tubacexeko langileak hitz egiteko prest, enpresak gatazka “benetan” aztertu nahi badu. Mahaian esertzeko baldintza izango da, konpainiako enplegu-erregulazioko espedientea baliogabetzat jo zuen epaiaren aurkako helegite judiziala “indarrik gabe” uzteko akordioa bilatzea.

Ez dirudi Tubacexeko lan gatazka inondik ere konpontzear denik. Amurrioko eta Laudioko (Araba) plantetako langileek 210 egun daramatzate greban, eta luzaroan eusteko prestatu beharko dute. Azken astean, langile batzordeak eta enpresako zuzendaritzak lau bilera agin dituzte indarrean zegoen aldi baterako erregulazioa nola luzatu negoziatzeko, eta argi ikusi da bien jarrerak oso urrun daudela. Langileek enpresari eskatu diote ken dezala 129 kaleratzeak indargabetu zituen ebazpenari Espainiako Auzitegi Gorenean jarria dion helegitea; enpresak, berriz, baldintza hori «xantaia» dela uste du.

Tubacexek bere garaian indarrean jarri zuen aldi baterako erregulazioa etzi bukatuko da, eta hura berritzeko eginiko bilerak gatazkaren tenperatura neurtzeko aukera bikaina ziren. Eta oso bero jarraitzen du, edo hotz, nondik begiratzen zaion. Atzo izan zen azken bilera, eta, batzordearen iritziz, zuzendaritzak ez du gatazka konpondu nahi: «Gure lehentasuna gatazka konpontzea da, aldi baterako erregulazioarekin eta neurri estruktural ez-traumatikoekin». Batzordea indartsu sentitzen da, sei epaileek arrazoia eman ziotelako, eta konponbidearen bila jarraituko du, greban egotea «atsegina» ez dela jakinda. Gaur goizean, autokarabana egingo dute Laudio piketetik Deriora (Bizkaia). Enpresak han du egoitza nagusia.

Altzairuzko hodien enpresaren diskurtsoa erabat ezberdina da, eta 129 kaleratzeak ezinbestekoak direla dio, edo haren ordez diru kopuru bera aurreztuaraziko dion aldaketa bat lan baldintzetan. Herenegun eman zuen bere jarreraren berri, tonu gogorrean idatzitako ohar batean. Eginiko eskaintza guztiei muzin egitea egotzi zion batzordeari, eta bere eskubideen defentsari uko egiteko eskatu diola enpresari. Bien bitartean, Tubacexek alde bakarrez erabakiko du nola luzatu aldi baterako erregulazioa. Azken eskaintzan %70eko lanaldi murrizketa proposatu zuen langile guztientzat, kaleratu asmo zituen eta EAEko Auzitegi Nagusiak behartuta onartu zituen 129ak barne. Oraingoz, eragin txikiko neurria da, langile guztiak greban baitaude.

Urtebete greban?

Korapiloa estutuz doa, eta, auziko abokatuen arabera, Gorenak zortzi-hamar hilabete behar izaten ditu helegitearen inguruan ebazteko. EAEko Auzitegi Nagusiaren ebazpena uztailaren 6an izan zen; beraz, horrek, goiz jota, otsail edo martxo aldera kokatuko luke. Alegia, balitekeela langileek urte oso bat egitea greban —otsailaren 15ean hasi ziren—. Erreferentzia moduan, aurretik Aernnova eta ITP-PCBko ebazpenen helegiteak aztertu behar ditu Gorenak. Azken hori Tubacexekoa baino bi hilabete lehenago egin zuen enpresak.

Bitartean, Tubacexek onartu die langileei urte bukaerarako espero duela hidrokarburoen merkatua pandemia aurreko mailetara iristea, eta Araban egin beharreko lan batzuk Austriako planta batera bideratu dituela jada. Han ezin du prozesu osoa egin, baina bai zati bat. Batzordearen ustez, erabaki horrekin greba eskubidea urratzen ari da. Enpresak emaniko beste xehetasun bat grebaren eraginez soldatetan aurreztu duen dirua da: lan erregulazioarekin batera proposatu zituen kontrol neurriei zazpi urtean eusteko adina.

Horiek hala, negoziazioen inguruko iturriek konponbide aukera gutxi ikusten dituzte. Ez litzateke harritzekoa Gorenaren ebazpenera arte luzatzea eta hark askatzea korapiloa. Beste aukera bat da artekari bat sartzea. Uda hasieran, Jaurlaritza saiatu zen —Tubacexeko akziodun nagusietan laugarrena du, akzioen %3,2 baititu Itzarri funtsaren bitartez—, eta berriz ere begi guztiak gainean ditu. Langileek muga bakarra jarri dute: epaileen ebazpena osorik onartzea; hortik aurrera, edozer gauza negoziatzeko prest daude. Hori bai, langileen eta zuzendaritzaren arteko hurrengo bilerak ez du datarik.

Eusko Jaurlaritzaren Turismo, Merkataritza eta Kontsumo Sailak 12 milioi euro banatuko ditu gaueko aisialdiko lokalen jabeen artean, koronabirusak euren negozioetan egindako kaltea arintzeko.

Etxebizitzen enbargoak % 215 igo dira bigarren hiruhilekoan EAEn eta % 100 Nafarroan. Hala ere, 2020ko apirila eta ekaina artean ez zen bahiketarik izan, alarma egoeragatik. Enbargatutako 41 etxebizitzetatik, 40 erabiliak ziren eta 1 berria, eta guztiak pertsona fisikoenak.