Arabako, Bizkaiko eta Gipuzkoako Foru Aldundiak euren aurrekontuak izapidetzeko prest daude. Bizkaiak eta Gipuzkoak gaur aurkeztu dituzte euren proiektuak, eta Arabak azaroaren 15ean ezagutaraziko du berea.

Oposizioarekin aurrekontuen negoziazio “errealista” egiteko konpromisoa agertu du lehendakariak. EH Bilduk “ikuspegi zabala” eskatu dio aurrekontuen esparrutik harago doazen akordioak bilatzeko, eta Elkarrekin Podemos-IU beldur da aurrekontuetan jasotako inbertsioa ez ote den nahikoa izango.

Eusko Jaurlaritza telelana arautzeko eta eredu hori administrazio publiko guztira zabaltzeko legea lantzen ari da, eta dekretu horren zirriborroa aurkeztu die sindikatuei ostegun honetan egin duten bileran.

Facebook-en enpresa jabeak Meta izena hartu du eta metabertso berria iragarri du. Erraldoi teknologikoaren sortzaileak “Interneten hurrengo atal” gisa izendatu du metabertsoa, presentzialtasun sentsazioaren bitartez elkarrekintza simulatuko duena.

3.000 langabe gehiago daude Hego Euskal Herrian 2021eko hirugarren hiruhilekoan. Nafarroan nabarmen igo da langabezia, 1.600 langabe gehiago baitaude, eta langabezia tasa % 10,70ekoa da.

Iberdrolak Hego Euskal Herrian egin asmo dituen inbertsioei eutsiko die. Espainiako Gobernuak energiaren prezioaren igoerari aurre egiteko herenegun onarturiko lege dekretuak argindar konpainia baretu du, eta ez du neurri traumatikorik hartuko. Irailean mehatxu egin zuen energia berriztagarrien inguruko hainbat egitasmo atzeratuko zituela, eta urduritasuna zabaldu zuen haren hornitzaile diren euskal enpresa ugarien artean. Jaurlaritzak, berriz, begi onez ikusi du su-etena. «Inbertsiorik gabe ez dago deskarbonizazioari ekiterik», nabarmendu du Arantxa Tapia Garapen Ekonomikoko sailburuak, eta «berme juridikoa» eskatu du baldintza horiek mantendu daitezen.

Iberdrola eta Espainiako Gobernuaren arteko iskanbilak harroturiko hautsa apurka pausatzen ari dela dirudi. Argindarraren garestitzeari aurre egiteko asmoz, konpainien irabazi marjinari eragingo zioten neurriak iragarri zituen Espainiak irailaren 14an. Iberdrolak, berriz, azpiegitura energetikoetan egin beharreko inbertsioak atzeratuko zituela esanez erantzun zion enbidoari. Enbidoa, baina, ez da hordagora igaro. Ignacio Sanchez Galan argindar konpainiako presidenteak horrela azaldu zuen atzo bere jarrera aldaketa: «Ez ditugu aldatu Espainian genituen inbertsio aurreikuspenak. Guk aukera onenak eskaintzen dituzten herrialdeetara jotzen dugu».

Galanek, halaber, lasaitasun mezua bidali zien hornitzaileei: «Ez dute eraginik sumatuko. Erosketa asko egitea aurreikusi dugu, eta ez dira bertan behera geldituko». Baina zer da aldatu dena Iberdrolak artaziak gorde ditzan? «Egonkortasuna», laburbildu zuen: «Egonkortasuna eta egoerak aurreikusi ahal izatea nahi genuen. Astearteko aldaketarekin egoera argiagoa da, eta, ondorioz, ez dugu planik aldatuko».

Baina zeri deritzo Galanek egonkortasuna? Bada Espainiako Gobernuaren herenegungo dekretuak aurrekoa leundu duela. Erabaki zuen irabazien inguruko mugak ez aplikatzea epe luzeko kontratu finkoetan. Ezta minorizazioa irailaren 16aren aurretik sinaturikoetan ere. «Gure energia garbia epe luzeko kontratuen bidez saltzen dugu, eta haiei guztiei klausulak mantendu dizkiegu. 2.000 milioi euro aurreztu dituzte horri esker», zehaztu zuen.

Eusko Jaurlaritzak keinua txalotu zuen. Tapiak «segurtasun juridikoa» eskatu zuen enpresentzat, horrelako lan handiei ekiteko «ezinbestekoa» delako. Era berean, zehaztu zuen bere poza ez dela bakarrik euskal enpresek eskaerei eutsi ahal izango diotelako, baizik eta inbertsiorik gabe ez dagoelako trantsizio ekologikorik.

Mozkin txikiagoak

Iberdrolak, berriz, diru sarrerak handitu egin ditu urteko lehen bederatzi hilabeteetan, batez ere AEBetako eta Brasilgo merkatuetan erdietsitako emaitza onei esker. Hala ere, iaz baino %10,2 gutxiago irabazi du: 2.408 milioi euro; besteak beste, ez duelako iaz adinako ezohiko sarrerarik izan, iazko zerga batzuk aurten ordaindu dituelako, eta Espainiako Gobernuaren iraileko dekretuak 114 milioi euro jan dizkielako kontuei.

Gobernuaren dekretuaren eragina, iaz Siemens Gamesaren %8a saltzean lortutako gainbalioak (485 milioi), eta Erresuma Batuan geroratuko zergak urte arteko alderaketatik kenduta, Iberdrolak 2.688 milioi euroko mozkin garbia erdietsi du urteko lehen bederatzi hilabetetan, eta iazko emaitza %5,2 handitu.

Iberdrolak adierazi du ez diela probetxurik atera energiaren prezio garestiei. Gasaren eraginez garestitutako pooleko argindarraren kostua, konpainiaren arabera, ez da iritsi kontratu finkoa duten beren bezeroetara, haietan argindarraren prezio finkoa dagoelako ezarrita.

Aljeriako Gobernuak ziurtatu du Espainia gas naturalez hornitzeko sinatu zuen kontratua bete egingo duela eta, behar handiagoa izanez gero, gehiago esportatzeko prest agertu da.

Eusko Jaurlaritzak Europako funtsetatik 595 milioi euro jasoko ditu 2021 eta 2023 bitartean. Ekonomia eta Ogasun sailburuak azaldu duenez, funtsekin lotutako proiektuen izapidetzea arintzeko, premiazko prozedura ezarriko dute.

Neurri berriak datorren urtean sartuko dira indarrean. Helburua eskaintza doitzea, joko patologikoa prebenitzea eta osasun publikoa bermatzea dira.

Energia bonu soziala eskatua duten Hego Euskal Herriko biztanleek laguntza handiagoa jasoko dute negu honetan. Espainiako Gobernuak onarturiko dekretuaren arabera, energia kontsumitzaile zaurgarrienek argindarraren fakturan jasotzen duten babesa %25etik %60ra igoko da, eta zaurgarritasun larria pairatzen dutenei, berriz, baliteke %70eraino iristea. Hortaz gain, kontsumitzaile horiek 90 euroko laguntza eskatu ahal izango dute gasa ordaintzeko. Espainiako Gobernuak 100 milioi euroko funtsa jarriko du erkidego autonomoen esku babes horiek handitu ditzaten.

Teresa Ribera Espainiako presidenteordeak atzoko Ministroen Kontseiluaren ondoren eman zuen neurri horien berri. Ezohiko egoerak ezohiko neurriak eskatzen dituela iritzita, dekretu bidez arautu du negurako laguntza. Gasaren «txekea» abenduan ordaindu nahiko luke Riberak, eta argindarraren inguruko neurriei martxora arte iraunaraziko diete. Dena den, presidenteordeak zehaztu zuenez, salbuespenezko neurriak dira, eta gasaren txekea behin bakarrik banatuko dute.

Eta zenbat jendek du bonu sozialaren babesa Euskal Herrian? Hego Euskal Herrian eskatu daiteke, eta 68.759 dira haren onuradunak. Horretarako hainbat baldintza ekonomiko eta sozial bete behar dira, eta, besteak beste, kontsumitzaile txikiarentzako borondatezko prezioak arauturiko argindar kontratua izan behar da etxean.

Energiaren prezioaren igoerari aurre egiteko dekretuak beste neurri batzuk ere biltzen ditu. Esaterako, argindar konpainiek industriarekin dituzten hornidura kontratuak erakutsi beharko dituzte, «gardentasunaren izenean». Espainiako Gobernuak, neurri honekin, «epe luzeko» kontratuak sinatzen lagundu nahi dio industriari. Are gehiago, konpainiek kontratuetan aldaketarik egin nahiko balute, hilabete lehenago jakinarazi beharko diete bezeroei eta gobernuari.

Dena, baina, ez da konpainien kalterako. Riberak zehaztu zuen enpresa edo teknologia jakin batek gasaren igoerari esker irabazi handiagoak lortzen dituen kasuetan bakarrik aplikatuko dela minorizazioa, eta irailaren 16a baino lehenago sinaturiko kontratu finkoak salbuetsita daudela, egun hartan sinatu baitzen minorizazioa arautzeko dekretua. Horiek hala, konpainiek energia erosi zutena baino merkeago saltzeko arriskua saihestuko dute.

Aldaketarik ez Europan

Argindar eta gas garestiaz hitz egiteko EBko Energia ministroen goi bilera bereziak aldaketa gutxi ekarri ditu, nahiz eta eztabaida bazegoen: Espainiak eta Frantziak proposamen formala egin dute «salbuespeneko» egoeretan herrialdeek aukera izan dezaten argindarraren eredu marjinalista alde batera uzteko. Baina aurrean izan dituzte beste hainbat herrialde, merkatuak bere horretan uztearen alde jarrera bateratua erakutsi dutenak, Alemania bera tartean. Eta Kadri Simsom Europako Batzordeko Energia komisarioak ere tarte oso gutxi utzi du aldaketa baterako.

Espainiak nahi du argindarraren prezioaren eraketa egokitu ahal izatea egoera jakin batzuetan. Horretarako, adibidez, argindar guztiaren prezioa merkatuko uneko iturririk garestienarena izan beharrean —horrela ezartzen da eredu marjinalistan—, nahi du prezio hori batezbesteko batekin kalkulatzea, zeinak erreferentzia izango lukeen askoz ere merkeagoak diren iturri berriztagarrietako energiaren kostuetan.

Gai berari dagokionez, gasarekin ekoitzitako argindarraren eskaintzei gehienezko prezio bat ezartzea ere proposatu dute Espainiak eta Frantziak, kostuarekiko aldea konpentsatuz. Nazioarteko merkatuetan modu bateratuan gasa erosteko plataforma bat eratzea ere nahi dute, eta neurriak eskatu dituzte espekulazioa eteteko isurketa eskubideen merkatuan.

Baina Espainiako eta Frantziako Energia ministroek beste hamabi herrialdeetakoak izan dituzte kontra. Haien arabera, ez dago zertan ukitu argindar merkatuen eredu marjinalista, eta uste dute Espainiak badituela beste modu batzuk argindarraren faktura apaltzeko. Europako Batzordeak ere ez du proposamena babestu.