Espainiako Gobernuak aldi baterako lan-erregulazioak ordezkatzeko tresna berri bat sortzea proposatu du: enplegua malgutzeko eta egonkortzeko mekanismoa deitu diote. Enpresek langileen lanaldiak edo kontratuak aldi batean eteteko aukera izango dute, baldintza zehatz batzuk betetzen badira.

Epsilon Euskadik Miñaoko parke teknologikoan (Araba) eraikitako haize tunela ufadaka hasiko da berriz. BERRIAk jakin ahal izan duenez, CTA fundazioak aurreakordio bat du Arabako Parke Teknologikoarekin —hura da Epsilonek utzitako instalazioen jabea—, eta gutxienez bi urterako alokatuko du tunela. CTA fundazioa aeronautika probak egiten dituen laborategi bat da, eta sektoreko enpresa garrantzitsu batek eginiko eskakizunei erantzuteko behar dute tunela. Tunela geldirik dago 2012az geroztik, eta hura teknologikoki berpizteak 600.000 euro inguruko kostua izango du parkearentzat, baina alokairuarekin estaliko luke lehen inbertsio hori.

Haize tunela Epsilon Euskadiren porrotaren ikurra izan zen. 2009an eraiki zuten puntako teknologia instalazioa, 1 Formulako talde izateko asmoa zuenaren aerodinamika azterketak egiteko. Epsilon Euskadik, baina, porrot egin zuen 2012an, eta hartaz geroztik turbina geldirik egon da. Hamar urte geroago, teknologia ez da hain puntakoa, baina bai lehiakorra, eta CTA fundazioak hura berriz martxan jartzeko pausoa eman du. Garai hartan, bultzatzaileek zabaldu zuten tunelak 25-30 milioi euroko balioa zuela. 1.000 zaldiko potentziadun turbina du, eta orduko 270 kilometroko haize ufadak sor ditzake. 2009an tankera horretako bi tunel zeuden Europan; egun, berriz, 30 inguru dira.

Horrelako instalazio bat berriz martxan jartzeko, baina, egitasmo sendo bat behar da, eta hor sartzen da jokoan CTAren atea jo duen enpresa. CTAk aurretik hainbat kontratu izan ditu aeronautika enpresa handiekin (Airbus, Boeing…), eta, bezero berriaren nahia asetzeko, tunela behar du. Parkearekin lorturiko aurreakordioaren arabera, bi urterako alokatuko du tunela, eta hortik aurrera urtez urte luzatu ahal izango du. Dena den, ez litzateke harritzekoa beste bizpahiru urtez luzatzea. Aurreikuspen baikorrek eta bezeroaren bermeak eraman dituzte tunela martxan jartzera CTAko patronoak (Jaurlaritza, Bizkaiko eta Arabako aldun- diak, ITP, Aernnova, Sener eta 11 enpresa txikiren elkarte bat). Fundazioak Miñaon du egoitza.

Tunela berriz martxan jartzea Arabako parkearen aspaldiko helburua zen. Urte luzez saltzen saiatu ondoren, azkenean alokatu egin dute. Egokitze lanetarako 600.000 euroko funts bat onartu du aurrekontuetan. Egokitze lan horien artean daude, besteak beste, softwarea eta lizentziak berritzea, tuneleko tapiz mugikorra aldatzea, entsegu banku berria eraikitzea… Aeronautika probetarako egokituko dute, eta hori da erabilerarik konplexuena. Ondorioz, prest legoke erabilera sinpleagoetarako ere, esaterako, trengintzari loturikoak edo akademikoak.

Tunelaren berriz martxan jarrita, Miñaoko Marie Curie eraikin osoa okupatuta legoke. Epsilon Euskadik hutsik utzitako 15.000 metro koadroko pabiloia da. Egun bi enpresa daude bertan: AVS, NASArekin lankidetzan diharduen aeronautika enpresa, eta Alisea Esco, energia sektorekoa. Horrek 250 langile gehiago eraman nahi ditu Miñaora. Handitze horrekin eta haize tunelaren aktibazioarekin, eraikin enblematiko osoa okupatuta legoke.

CTAk erabiliko du tunela, baina ez dio bezero bakarrari eskainiko. BERRIAk jakin ahal izan duenez, lehen enkarguarekin kostuen zati handi bat ordainduko luke, baina asmoa da ahalik eta gehien erabiltzea. Bere garaian Epsilon saiatu zen tunelari erabilera komertziala ematen, baina ez zuen lortu. Erakunde publikoek badakite tunela martxan jartzea albiste ona dela. Pandemiaren ondoren aeronautika apurka suspertzen ari da, eta enpresa garrantzitsu bat erakarri izana beste batzuentzat amu ona izan daiteke.

Greba orokorraren aukerak bizirik jarraitzen du Hego Euskal Herrian, eta lan erreforman eta pentsioen erreforman Madrilen erabakiak hartzen dituzten heinean gauzatuko da deialdi jakin bat, seguruenera. LABek alderdi politikoei erreparatu die, «beren botoak euskal langileen zerbitzura» jar ditzatela eskatzeko, baita EH Bilduri ere. Aspaldian ari da ELA jardun horretan, eta ematen du gehiengo sindikalaren bi hanka nagusiak konpasatuago hasi direla pausoak ematen.

LABeko idazkari nagusi Garbiñe Aranburuk berretsi du sindikatuak lanean jarraitzen duela «mobilizazio ziklo berri bat» martxan jartzeko, eta ziklo horren barruan greba orokorra ere badagoela. LAB adi aztertzen ari da laster Madrilen hartuko dituzten «erabaki garrantzitsuak», baina, horri aurre egiteko, Euskal Herriak «bere bide orria» landu behar duela azpimarratu du. Lan erreformak eta pentsioen erreforma erabakitzen ari diren honetan, «begirada Madrilen jarrita, bai, baina Madrilen posible ez den hori Euskal Herrian egiazko bihurtzeko helburuz» jardun behar dute euskal sindikatuek, haren ustez.

Horregatik, CEN eta Confebask patronalen egoitzen aurrean manifestatzara deitu du LABek, azaroaren 17rako, «orain delako garaia», eta euskal gehiengo sindikalak «ezin duelako denbora gehiago galdu» kalera atera gabe. «Urrats berriak egin behar dira, eta determinazioarekin jokatu», esan du Aranburuk. LABeko gidariak uste du «urte askoan erreformaz erreforma martxan jarri duten egitura osoa desegiteko garaia» dela; lan harremanak eta pentsioen sistema berreskuratzeko unea dela, «langileek lana izan dezaten, eta pentsiodunek, pentsioa», biak ala biak «duinak».

Hitzekin jolastea

Madrilen «zabalik dauden eztabaidetan eragiteko» aukera badagoela esplikatu du LABeko idazkari nagusiak. Onartu du euskal gehiengo sindikalak ez duela ordezkaritzarik hango negoziazio mahaietan, eta, horregatik, eskutitzak igorriko dizkie LABek Espainiako Gobernuko bi alderdiei, PSOEri eta Unidas Podemosi. «Lan erreforma indargabetzeko promesa betetzeko» exijituko die: «Indargabetu da indargabetzea, eta ez dugu onartuko hitzekin jolasean aritzea».

Gobernuko bazkideei «pentsio duinak bermatzeko» eskatuko die, halaber, eta gutxieneko soldata igotzeko, besteak beste. «Indargabetzea eta patronalarekin adostea ez datoz bat», esan du LABeko buruak; «ez dago itsasgarririk horiek lotzeko, patronalari betoa ematea litzatekeelako hori».

Dena den, LABek ez die idatziko soilik Madrilgo gobernuko alderdiei; EAJri ere gutun bat bidaliko dio, azaltzeko «euskal langileek ez dutela behar AHTa, lan baldintza eta bizitza duinak baizik». EH Bilduri ere igorriko dio eskutitz bat, eta eskatuko dio Madrilgo gobernuarekin lan erreforma indargabetzeko egin duen akordioa defendatzeko. «Hau da, eskatzen dieguna da beren botoak jar ditzatela Euskal Herriko langileen zerbitzura, erreformak indargabetu daitezen, eta murrizketa gehiago galarazteko», azaldu du Aranburuk.

LABeko buruak defendatu du sindikatuek alderdi politikoei erreparatu behar dietela; «akatsa» litzatekeela haien erabakien zain geratzea. «Akats bat da elkarrizketa sozialetik aterako den emaitzaren esperoan gelditzea, patronalak beto eskubidea duelako, eta estatuko sindikatuek ez dutelako gaitasuna gizarte mailan estu hartzeko gobernua».

MOSKU. Gasaren prezioak beheranzko bidea hartu du berriro, Gazprom Europa mendebaldeko bere biltegiak betetzen hasi dela egiaztatu ondoren. Atzo goizean orduko 860.000 metro kubo gas bidali zituen Alemaniara Gazpromek, Jamal-Europa gasbidearen bitartez, bezperan bidalitakoaren halako bi baino gehiago. Ukraina eta Eslovakia zeharkatzen duen gasbidetik ere gas gehiago igarotzen ari dela ziurtatu du Eustream Eslovakiako gasbidearen kudeatzaileak.

Vladimir Putin Errusiako presidenteak agindu zion duela bi aste Gazpromeko buru Aleksei Millerri Mendebaldeko biltegiak betetzeko, behin Errusiakoak bete ondoren. Prozesu hori atzo zen bukatzekoa.

Gas biltegien maila txikiak eskasiari buruzko kezka areagotu du azken asteetan, eta gorantz egin dio tira gas naturalaren prezioari. Putinek ukatu egin du berak helburu zuen egoera izan dela, Alemaniara zuzenean doan Nord Stream 2 gasbide berriarentzat funtzionamendu baimena bizkortzeko —urte amaierarako espero da—.

Emmanuel Macron Frantziako presidenteak iragarri du zentral nuklear gehiago eraikiko dituztela, herrialde horren independentzia energetikoa bermatzeko, “larrialdi klimatikoa bultzatu gabe”.

Bilbao Bizkaia Ur Partzuergoak jakinarazi du 2022an uraren tarifa garestiagoa izango dela: batez besteko igoera 19,12 eurokoa izango da urtean eta 0,128 eurokoa hilean.

Gipuzkoako Foru Aldundiak jakinarazi du urtea amaitu aurretik abian jarri nahi zituen zortzi lan-eskaintza publikoak -198 plaza, guztira- bertan behera uztea erabaki duela, epe laburrean legedian aldaketak izan daitezkeelako eta horrek deialdietan eragin zuzena izan dezakeelako.

Aste erabakigarria pentsioen sistemaren erreforman. Espainiako Gobernuak astebeteko epea jarri dio bere buruari bigarren zatia adosteko. Abuztuan aurrera egin zuen lehen parteak, Espainiako Kongresura bidalita, eta hor, besteak beste, pentsioak KPIaren arabera igotzea eta erretiro adinak atzeratzea jaso zuten. Oraingo negoziazioetan, berriz, pentsioen sistemaren finantzaketan funtsezkoa diren elementuak daude mahai gainean, eta bat bereziki, jasangarritasun mekanismoaren ordezkoa edo, gobernuaren hitzetan, belaunaldi arteko berdintasun mekanismoa. Horrek zehaztuko du etorkizuneko pentsioen goratzea nola egingo den eta, funtsean, egun hutsik dagoen pentsioen sistemako kutxa nola beteko den.

Espainiako Gobernuaren proposamena da horretarako langileen kotizazioak igotzea, eta, horrenbestez, pentsioak ez murriztea, indarrean den legediarekin jarraituko balitz gertatuko litzatekeena. Negoziazioetan parte hartzen ari diren CCOO eta UGT sindikatuek begi onez ikusten dute neurria; CEOE eta Cepyme patronalek, berriz, zalantza gehiago dituzte eta, oraingoz, ez dute aldeko jarrerarik agertu, baina ezta kontrakorik ere.

Aurreko astean aurkeztu zuen egitasmoa Jose Luis Escriva Gizarte Segurantzako ministroak: proposatu zuen kotizazioak %0,5 igotzea, hamar urtez. Atzoko bileran, hamarren bat gehitu zuen, %0,6ra iritsiz, eta honela banatzea proposatu zuen: igoeraren bi heren enpresek beren gain hartzea, eta gainerako herena langileek. Beste era batera esanda, soldata gordina %0,4 handitu beharko lukete enpresek, eta garbia %0,2 txikituko litzaieke langileei. Batez besteko soldata batean hamabi euro izango lirateke: zortzi jarriko lituzke enpresak eta lau langileak. Hasiera batean banaketa hori erdibana egitea proposatu zuen gobernuak.

Neurria gutxienez hamar urtez mantenduko litzateke, 2023tik 2033ra. Gaur egun %28,3koa da kotizazio tasa (enpresak %23,6, langileak %4,7), eta %28,9 izango litzateke: 2.000 milioi euro gehiago izango lirateke Gizarte Segurantzaren kutxarako, zehazki erreserba funts berrirako.

Atzo arratsaldean, bilera amaitu berritan ezagutarazi zuten gobernuaren eskaintza sindikatuek, ohar bateratu batean. Aurreko astean bezala, sistema berria babestu zuten, baina adierazi zuten enpresek eta langileek egin behar dituzten ekarpenen banaketa «hobea» izan daitekeela. Gobernuarentzat, berriz, bide onetik doaz elkarrizketak; «aurrerapausoak» ematen ari direla eta elkarrizketek datozen egunetan jarraituko dutela azaldu zuten ministerioko iturriek, berri agentzien bidez. Patronalak ez zuen balorazio ofizialik egin. Aurreko proposamenarekin ez ziren erabat ados agertu, eta oraingo banaketa ikusita, jarrera gogortzea espero da.

‘Baby boom’ belaunaldia

Gaur egun Madrilen eztabaidagai dago Mariano Rajoyren agintaldian ezarritako finantzaketa mekanismoa nola ordezkatu. Horrekin pentsio berriak txikitzea bilatzen zen, sistemaren itsulapikoa betetzeko. Pentsioen zenbatekoa murriztuz joan behar zen bizi itxaropena handitu ahala, baina ez zen indarrean ezarri, pentsiodunen protestak eta gobernu aldaketak tarteko.

Espainiako Estatuaren pentsioen sistemak erronka handi bati egin behar dio aurre epe motz-ertainera begira. 2023an hasiko dira erretiroa hartzen 1950eko hamarkadaren amaiera aldetik 1970ekoaren erdialdera arte jaiotakoak, baby boom deituriko belaunaldikoak. Pentsioen kutxari 2.000 milioi euro baino ez zaizkio geratzen; hamar urtean 66.000 milioi euro galdu ditu eta Espainiako Gobernuaren aurrekontuetatik tira egin behar du pentsio guztiak ordaintzeko. Hori dela eta, Europako Batzordeak ere exijitu du erreforma sakon bat.

Hala, diru gehiago biltzeaz gain, pentsioetako gastua mugatzeko kontrol neurriak ere nahi ditu Escrivak. Besteak beste, proposatu du gastuaren desbideraketa BPGaren %0,8ra mugatzea. Eta kontuak orekatzeko Erreserba Funtsetik ezin izango luke BPGaren %0,2aren muga gainditu.

Horiek ez balira nahikoa kontuen desoreka berdintzeko, pentsioen gastuaren murrizketa adostu beharko luke eragile sozialekin. Eta neurri horiek guztiak nahikoa ez balira, gobernuak kotizazioen beste igoera bat ere adostu ahalko luke patronalarekin eta sindikatuekin.

Neinor Homes euskal promotorea Via Celere erostea aztertzen ari da. Taldea Varde funtsaren konpainia bereganatzeko negoziatzen ari da. Operazioak 37.000 etxebizitzako erraldoi bat sortuko luke.

Krisi klimatikoaren aurrean Nafarroa “dagoeneko hitzetatik ekintzetara pasa” dela defendatu du Chivitek. “Gu hitzetatik ekintzetara pasa gara jadanik, eta aitzindariak gara alor horretan”, adierazi du politikari sozialistak Glasgowko COP26 goi-bileran.