Lehen Arretan dauden arazoak Jaurlaritzari egotzi dizkio ELAk. Egoera horren aurrean, “neurri garrantzitsuak” hartzeko beharra azpimarratu du, “Jaurlaritzak pertsonen osasunarekin duen konpromisoa indartu, eta kalitatezko osasun sistema publikoa bermatu behar du”, sindikatuaren iritziz.

BILBO. CCOOk, UGTk eta sektoreko patronalek %6,5eko soldata igoera adostu dute Bizkaiko eraikuntzaren sektorean. Igoera hori bat dator abenduko KPIarekin. CCOOk ohar batean azpimarratu duenez, hori aintzat hartzen duen Hego Euskal Herriko lehen lan hitzarmena da. Akordioa sinatu dute Ascobi eraikuntzako sektoreko Bizkaiko patronalak, AVE hondeamakinenak eta AMPV margolarienak. CCOOk azaldu du horri esker «eskulan gehiago erakarri» ahal izango duela sektoreak. Ohartarazi du akordioa enpresa handi, txiki eta azpikontratetan ezarri behar dela.

CCOOk, UGTk eta patronalek % 6,5eko soldata igoera sinatu dute Bizkaiko eraikuntza sektorean. CCOOren hitzetan, “albiste ona” da, “eraikuntza erakargarri egiten duelako profesional onak eusteko”.

Sindikatuek lan erregulazioa errefusatu dute, Mercedesek % 10eko soldata jaitsiera planteatu duelako. Zuzendaritzak aurkeztutako aldi baterako lan erregulazio espediente berria errefusatu dute Gasteizko Mercedes lantegiko sindikatuek, aurrekoaren baldintzak kaskartzen dituelako.

EAEko ogasunek gainditu egin dute garai prepandemikoko diru-bilketa. Arabak, Bizkaiak eta Gipuzkoak azken bi urteetan baino diru-bilketa handiagoarekin itxi dute 2021a. Kontuak hala, guztira, 15.962 milioi euro batu dituzte, 2020an eta 2019an baino % 14,4 eta % 3,1 gehiago, hurrenez hurren.

Gasteizko Mercedesek eta sindikatuek erregulazio berriaren negoziazioei helduko diete berriz asteazken honetan. Zuzendaritzak sei hilabeteko lan-erregulazioa proposatu zion enpresa batzordeari joan den astean. Langile bakoitzari gehienez 30 egun aplikatuko zaizkio.

Bizkaiko metal sektoreko bi langileri bi urteko espetxe-zigorra ezartzea eskatu du Fiskaltzak. Sindikatuetako iturriek azaldu dutenez, ahozko saioan “bi langileei egotzitakoa demostratzeko frogarik ezin izan dute aurkeztu”.

Osakidetzaren 2018-2019ko lan-eskaintza publikoan (LEP) izena emateko epea astearte honetan irekiko dute eta otsailaren 24ko 14:00ak arte egongo da zabalik. Guztira, 3.535 lanpostu aterako dituzte.

EAJ ez dago oparitarako, edo hala dirudi behintzat. Espainiako Gobernuari lan erreformaren aldeko bozak lortzeko epea amaitzen ari zaio, eta jeltzaleek ez dute asmorik beren eskaeretan beherapenik egiteko. «Une honetan gure boza ezezko biribila litzateke», onartu zuen atzo Aitor Esteban EAJk Kongresuan duen bozeramaileak. «Hitz egin dugu haiekin, baina oraindik ez dugu aurrera egin», gehitu zuen. Jeltzaleen eskakizunak ezagunak dira: autonomia eta lurralde mailako lan hitzarmenen lehentasuna eta bizitzeko gutxieneko diru sarreraren transferentzia «arin» egin dadila.

Lan erreformaren bozketa egiteko atzerako kontua hasia da. Muga otsailaren 7a da, baina, Madrilgo hedabideetan zabaldu denez, 3an bozkatuko da, hurrengo asteko ostegunean. Espainiako Gobernuak aldeko 155 boz ziurtatuta ditu, PSOE eta Unidas Podemosenak, baina 176 behar ditu. Bide horretan EAJ eta ERC limurtzen saiatzen ari da. Sei eta hamahiru eserleku dituzte hurrenez hurren, eta, haien baiezkoarekin, erreforma onartua izango luke pisu txikiagoko bazkide batzuk lotuak ditu dagoeneko. Ciudadanos alderdi eskuindarrak ere bere bederatzi bozak eskaini dizkio erreformaren testua ez aldatzearen truke, baina Espainiako Gobernuak, oraingoz, ez du bide hori urratu nahi, Kongresuan dituen aliatuak ez haserretzeko.

Nazionalisten babesa lortzea, baina, pentsa zitekeen baino gehiago kostatzen ari zaio. Bere garaian, EAJk eta ERCk gobernuko inbestidura babestu zuten, baina lan erreformaren aldeko baietzari baldintzak jarri dizkiote. Estebanek Euskadi Irratian eginiko elkarrizketan zehaztu zuenez, erreforma urgentziazko lege dekretu moduan bozkatzea nahiko luke, alderdiek aldaketak erantsi ahal izateko. Izan ere, Espainiako Gobernuari gogoratu zion sindikatuen eta patronalaren adostasuna garrantzitsua dela, baina legeak Kongresuan erabakitzen direla.

Korapiloaren lehen haria tokian tokiko lan itunen lehentasuna da, eta estatus hori legalki blindatzea salaketen aurrean. Estebanek ez du ulertzen nola katramilatu den hainbeste auzi hori, besteak beste Espainiako sindikatu eta enpresariekin hitz egindakoa baita. Argitu zuenez, CCOOk ez luke trabarik jarriko, eta UGTk uxatuak ditu hasieran zituen zalantzak. CEOE Espainiako enpresarien elkartean legoke oztopoa, beraz, esana baitute erreformaren testua aldatzen bada ez dutela babestuko. Estebanek adorea eskatu zion Pedro Sanchez Espainiako presidenteari: «Eta kexatzen badira, zer? Egun bateko zarata eta bale. Kexa hori aitzakia hutsa da».

CEOEren jarreraren inguruan ere zehaztasunak egin zituen Estebanek: «Haiekin hitz eginikoak gara, eta ez diote garrantzirik ematen tokian tokiko lan itunen lehentasunari. Agian, enpresari elkarte batzuk aurka agertu daitezke, Madrilgoa-eta, baina CEOEko buruek esan ziguten puntu hori gero politikariek aldatzen bazuten ez ziotela garrantzia emango». EAJko bozeramailearen ustez Europako Batzordeak ere ez luke oztoporik jarriko. Horiek hala, ez ditu ulertzen gobernuak aldaketa hori onartzeko dituen arazoak: «Gogorra litzateke itxura kontu bategatik lege hain garrantzitsu bat blokeatzea».

Eta aurrerago?

El País Espainiako kazetak atzo argitaratu zuenez, Pedro Sanchezek eskatu dio Yolanda Diaz Enplegu ministroari erreforma ukitu gabe konpromiso batzuk hitzartu ditzala EAJrekin eta ERCrekin aurrerago aldaketak egiteko, eta gero horiek onargarriak izatea CEOErentzat. Informazio horien arabera, gobernuak bozketaren ondoren ere erreforma aldatzeko moduren bat izango luke. Ikusi behar balizko promesa hori nahikoa den EAJren irmotasuna leuntzeko.

Korapiloko bigarren hari muturra bizitzeko gutxieneko diru sarreraren transferentzia da, eta gai horretan EAJ da Espainiako Gobernuari presio egiten diona, eskualdatzea iaztik onartuta baitago. «Arin egin ezean, EAJk ez du lan erreforma onartuko», nabarmendu zuen Estebanek. Auzi horren inguruan epelkeriarik gabe mintzatu zen: «Noiz den arin? Hurrengo astean edo, luze jota, otsaileko lehen astean».

Korapiloa aska daitekeela ematen du. Hitzarmen Ekonomikoaren abenduaren 19ko azken akordioan, Nafarroako eta Espainiako gobernuek erabaki zuten inputazio indizearen zenbatekoa zehazteko ahalmena bien arteko koordinazio batzordearen eskuetan uztea. PSNrentzat legean egindako txikikeria tekniko bat baino ez zena, autogobernuaren aurkako erasotzat jo du Nafarroako Gobernuko beste bazkide nagusiak, Geroa Baik. EH Bilduk bat egin zuen haren irakurketarekin, eta, ikusirik ez zuela babes nahikorik, PSNk erretiratu egin zuen proposamena. Atzo, Geroa Baiko Uxue Barkos baikor azaldu zen akordio bat lortzeko aukerari buruz, eta, zuhurrago azaldu bazen ere, EH Bilduko Adolfo Araizek esan zuen «ados jartzeko aukera» dagoela.

Berez, Elma Saiz etzi bilduko da Geroa Bairen ordezkaritzarekin, eta ostiralean EH Bildurekin. Navarra Sumarekin ere harremanetan jarri da Ekonomia eta Ogasun Departamentua, baina Carlos Perez Nievas eskuineko koalizioko ordezkariak ez zuen zehaztu noiz bilduko diren. Ez zuen argitu elkarrizketa horretan beren posizioa zein izango den.

Akordioaren letra txikia

Abenduaren 23an azaleratu zen arazoa. Egun batzuk lehenago, Hitzarmen Ekonomikoa berritzeko akordioa erdietsi zuten Madrilek eta Iruñeak. 1990ean legea aurrera atera zenetik, seigarren aldaketa zen hura. Akordioaren arabera, Nafarroak bere gain hartuko zituen Tobin tasa, Google tasa eta merkataritza elektronikoko BEZaren bilketak; gainera, finantza arloan, BEZaren bilketa doitzeko formula berritu zuten. Parlamentuko talde guztiak ados zeuden edukiarekin, baina legeari beste hainbat aldaketa egiteko baliatu zuten bi gobernuek, eta letra txikia irakurtzean piztu zen ekaitz politikoa.

Batetik, bi gobernuen arteko koordinazio batzordearen eskumenak zerrendatzen ditu 67. artikuluak, eta horien artean nagusietako bat ekarpenaren kalkulua hitzartzea da. Aipamen horri aldaketatxo bat gehitu zioten: «Ekarpenaren kalkulurako aldagai bat gehiago da inputazio indizea». Gainera, lehen xedapen iragankorra kendu zuten. Xedapen horretan, zehazten da 2005-2009ko epeko ekarpenaren kalkulurako inputazio indizea %1,6koa zela —legean hitzez hitz ehuneko hori aipatzen den aldi bakarra da—.

Elma Saizen arabera, aldaketa teknikoak baino ez dira: 67. artikuluan gehitutakoa «zehaztapen tekniko hutsa» da, eta xedapen iragankorra kendu egin dute «soilik 2005-2009 urteei» egiten dielako aipamen.

Geroa Bai eta EH Bildu ez datoz bat irakurketa horrekin, inputazio indizeak balio politiko berezia duelako. 1990ean, estatuko aurrekontuetatik bere gain hartu gabeko zerbitzuen %1,6 ordaintzea aukeratu zen —Kontzertu Ekonomikoak, berriz, %6,24koa ezarri du Araba, Bizkai eta Gipuzkoarentzat—. Ehuneko hori errentaren arabera markatu zen, eta ez biztanle kopuruaren arabera. Ordutik, ehuneko hori ez da inoiz aldatu negoziazioetan. Horregatik, Geroa Baik eta EH Bilduk ez dute ulertzen zergatik den beharrezkoa hori zehaztea.

Hitzarmen Ekonomikoko auzi teknikoez negoziatzeko gunea da koordinazio batzordea, eta, inputazio indizea zehazteko aukera bere eskuetan utzita, etorkizunean eztabaida hori parlamentutik kanpo uzteko bidea irekitzen dela uste dute Geroa Baik eta EH Bilduk.

«Ez da beharrezkoa»

Asteak iragan dira, eta oraingoz ez dago akordiorik. Atzo, Eledunen Batzordearen osteko agerraldian, gaia hizpide izan zuten berriz. Barkosek gogora ekarri zuenez, Jose Antonio Asiain 1990eko negoziazioan Nafarroako ordezkari izandakoak baieztatu du ez dela beharrezkoa aldaketa hori egitea. Alde guztiak kontent utziko dituen konponbide bat aurki daitekeela uste du. EH Bilduko Adolfo Araizen ustez, «aldaketa hori ez da beharrezkoa». PSNko Ramon Alzorrizen arabera, konponbide bat aurki daiteke, «baina, Espainiako Gobernua ez badago ados, kale itsu batera» helduko dira.