Manifestazio handiak bai, baina greba orokorrik ez. Ez behintzat ezusteko handirik ezean. ELA, LAB, ESK, Steilas, Hiru eta Etxalde sindikatuek lan erreformaren aurkako mobilizazioetara deitu dute hilaren 30eko eguerdirako (12:00). Hego Euskal Herriko lau hiriburuetan irtengo dira kalera, Lan erreforma honi, ez lelopean. Egun horretan, Katalunian eta Galizian ere egingo dituzte manifestazioak, sindikatu deitzaileek erreforma ez babesteko eskatuko dietelako Espainiako Parlamentuan ordezkaritza duten «alderdi subiranistei». Legearen bozketaren bezperan ere egingo dituzte elkarretaratzeak —data zehazteke dago oraindik—. Hori bai, ondo bidean, lanuzterik ez da egongo. Are gehiago, ELAk eta LABek ez dute argibiderik eman greba antolatzeko aukeraren eta negoziazioen inguruan.

Euskal Herriko gehiengo sindikalaren ustez, oraindik aukera dago lan erreforma indargabetzeko edo aldaketa garrantzitsuak egiteko. Proposamena onartzeko epea otsailaren 7an amaituko da, eta astebete lehenago saiatuko dira azken estualdia ematen. ELAk eta LABek batasun irudia berreskuratu dute deialdi bateratua egiteko, baina, haren aurkezpenean, agerian gelditu da grebaren inguruko jarrera ezberdinak dituztela. Mahaian Mitxel Lakuntza ELAko idazkari nagusia eta Garbiñe Aranburu LABekoa egon arren, greba deialdiari buruzko kazetarien galderak Nagore Landa Steilaseko ordezkariak saihestu ditu: «Erreformaren inguruan eta mobilizazioei buruz hitz egitera etorri gara gaur». Baztertua dago greba orokorra? «Greba erreminta bat da. Ikusiko dugu».

Galiziako eta Kataluniako hainbat sindikatuk ere deituko dute 30eko mobilizazioetara, eta erreformaren inguruko bi eskakizun egingo dituzte. Batetik, kaleratzeak zailtzea, eta inor kaleratzekotan 45 eguneko kalte ordaina berreskuratzea. Bestetik, Euskal Herriko eta probintziako lan itunek lehentasuna izatea. Lakuntzak azken eskaera horren inguruan dauden zalantzak argitu ditu: «Euskal Herriko itunak Espainiakoaren aurretik daudela diote, baina ez dago horren bermerik, eta Confebaskeko zerbitzu juridikoek badakite hori. Lanbide arteko 2017ko akordioak gabezia batzuk dauzka, eta gabezia horiek segurtasun juridiko faltan oinarritzen dira. Hemen akordio bat egon da, baina guk beti esan dugu: norbaitek erabakitzen badu epaitegietara jotzea, arriskuan jartzen du akordioa. Berme juridikoa nahi dugu, eta, egun gaiarekin eztabaida badago, horregatik da, berme hori ez delako sartu erreforman».

Aranburuk gehitu du bi eskaera horiek zentralak direla, eta, besteak beste, lan erreforma horregatik ez dela baliagarria Euskal Herriko langileentzat. LABeko idazkariak kirol metafora bat erabili du presio sozialak izan dezakeen garrantzia nabarmentzeko: «Minutu garrantzitsuak Madrilen jokatzen dira, baina ez partida osoa». LABek, halaber, hilaren 27an Aldarrikapen Eguna egitekoa zuen lantokietan, eta aurreratu zuen agendaren arabera erabakiko dutela deialdi horri eutsi ala ez: «30ean eta legearen bozketaren bezperan elkartuko gara. Azken data horren arabera ikusiko dugu 27koa nola gelditzen den. Agendaren esku dago. Dena den, balioa eman nahi diegu sindikatuen artean adostutako mobilizazioei».

Lakuntzak egoeraren analisi politikoa egin du, eta kritika zorrotza egin dio Yolanda Diaz Espainiako Lan ministroari: «Gezurretan ibili da behin eta berriz. Negoziazioa antzerki bat izan da, patronalak nahi zuena». Espainiako Gobernuari eta CCOO eta UGT sindikatuei atzera egin izana egotzi die, eta iritzi dio demokratikoki arbuiagarria dela patronalari men egin izana. Legea eztabaida parlamentariorik gabe onartua izatea ere gaitzetsi du.

UGT aipatuta, Raul Arza UGT Euskadiko idazkari nagusiak, Radio Euskadin eginiko elkarrizketa batean, ELAri eta LABi eskatu die azaldu dezatela lan erreformak zer kalte egiten dien langileei. Bi idazkariek erantzun diote. Lakuntza: «Langileei ez dizkie itzuli galdutako eskubideak. Lorpen gutxi batzuk baino ez daude, eta horiek beste guztia ez ukitzearen truke lortu dira». Eta Aranburu: «2010eko eta 2012ko erreformak indargabetzeko borrokan ibili gara, eta hori ez da gertatu».

COVID-19aren seigarren olatuak ez du bidetik atera jarduera ekonomikoaren hazkundea. Are gehiago, urteko azken hiruhilekoa hobea izan da hirugarrena baino, jarduera bizkortu egin baita. Hiruhileko arteko tasan, udako hilabeteetan %1 hazi zen Arabako, Bizkaiko eta Gipuzkoako BPG barne produktu gordina, eta %1,2, berriz, udazkenekoetan. Ondorioz, Eustaten lehen estimazioaren arabera, 2020. urte osoan %5,5 hazi da hiru lurraldeetako BPGa.

2020ko datuaren ispilua izan da 2021ekoa, orduko eroriko historikoaren errebotea izan baita oraingo hazkundea. Baina ez da, inondik ere, ispilu perfektua izan, orduan galdutakoaren (%9.9) erdia eskas berreskuratu baitu ekonomiak. Iragarpenek diote litekeena dela aurtengo lehen erdiaren amaieran iristea ekonomia pandemiaren aurreko mailara.

Aurreikuspenak ez dira bete

Urtearen joanean hazkunde iragarpena apalduz joan da Eusko Jaurlaritza, ikusita iaz egindako iragarpen oso baikorrak (+%8,7) ez zirela beteko. Lehenik, urte hasierako bi olatuek jarduerari kalte egin ziotelako —joan-etorriak mugatzeko neurriek turismoa geratu zuten, eta ostalaritzak baldintza gogorrak izan zituen—, eta, gero, txertoak orokortu ahala, industria ez zelako gai izan eskaria handitu izanak hornidura katean sortutako inbutuak gainditzeko eta energia neurrigabe garestitu zelako. Horrela, martxoan hazkunde iragarpena %6,7ra murriztu zuen Pedro Azpiazu Ekonomia sailburuak, eta %5,6ra, berriz, abenduan.

Eustatek dioenez, bi izan dira 2020tik gehien berreskuratu diren sektoreak: industria eta merkataritza, eta ostalaritza eta garraioa izan dira. Hain zuzen ere, koronabirusaren agerraldia gehien sufritu zuten sektoreak dira, eta, beraz, erreboterako aukera gehien zutenak. Estatistika erakundeak aurreratu du kanpo eskariaren ekarpena positiboa izan dela 2021. urtean, oro har, eta barne eskarian kapital finkoaren eraketa gordina nabarmendu dela, hau da, inbertsioa.

Enpleguari dagokionez, denbora osoko baliokidetzako lanpostu gisa neurtuta, %5,2 egin du gora, aurreko urtearekin alderatuta.

Eustatek martxoaren 4an emango ditu datu osoagoak.

Euskadik mugikortasun elektrikoa, eraginkortasuna eta berriztagarriak sustatzeko 40,6 milioi jasoko ditu. Era berean, ospitaleak eta ikastetxeak berritzen, osasun eta gizarte zerbitzuak sendotzen eta ekonomia digitalerako trantsizioa sustatzen lagunduko dute Europako funtsek.

Deskargako autobiaren bidesaria astearte honetan sartuko da indarrean. Gipuzkoako Aldundiaren “diru-bilketa politika aseezina” kritikatu du Fenadismer garraiolarien federazioak.

Besteak beste, enpresa elektrikoak bere interesen aurkako plataformetan infiltratzeko edo akziodun kritiko bat ikertzeko Villarejo kontratatu ote zuen epaituko dute.

Espainiako Gobernuak epe mugagabearekin emango dio Jaurlaritzari Bizitzeko Gutxieneko Diru-sarreraren eskumena. Hala eta guztiz ere, Olatz Garamendi Autogobernu sailburuak uste du Espainiako Gobernuak ez duela “transferentzien prozesua bultzatzeko borondaterik”, eta Estatutua betetzeko eskatu du.

Espainiako Kongresuak lan erreformaren dekretua berresteko atarian, argi esan du Garbiñe Aranburuk (Legorreta, Gipuzkoa, 1973) testu horrek ez duela indargabetu 2012ko lan araudia, eta «CEOEren betoarekin» egin dutela. Ez dagoen alarma bat piztea leporatu diete, berriz, CCOOk, UGTk eta Confebaskek sindikatu abertzaleei, «euskal itunen nagusitasuna ez baitago arriskuan», lanbide arteko euskal esparru akordioa dela eta.

Erreforman jasotako lan itunen prebalentzia dela eta, alarma faltsu bat piztu du LABek?

Inondik inora ere ez. Hasieratik esan genuen CEOErekin batera ezin zela indargabetu lan erreforma, eta horrela gertatu da. Bi gauzak uztarrezinak dira. Eta erreforma ez indargabetzeak ekarri du, besteak beste, bertako itunen lehentasuna ez bermatzea. 2017an EAErako sektore arteko esparru akordioa egin genuen, konforme, baina horren gaineko zalantza juridiko batzuk egon badaude, eta eskatzen duguna da segurtasun juridiko bat erredakzio argi baten bidez, non errespetatuko den erkidegoen sektore hitzarmenak estatukoen gainetik egotea.

Zergatik da hori hain garrantzitsua zuentzat?

Euskal langileen erabakitzeko ahalmenaz ari garelako. Bertako lan baldintzak bertan erabakitzeko eskubideaz ari gara, onartezina delako Madrilek inposatzea euskal langileen baldintzak. Hau 2010eko Zapateroren erreformatik dator, eta 2012ko Rajoyrenak bere horretan eutsi zion.

Zer dago estatuko itunak nagusi egin nahi horren atzean?

Arrazoi argi bat dago: estatuko hitzarmenak merkeagoak direla, lan baldintza kaskarragoak jasotzen dituztela, eta euskal gehiengo sindikala ez errespetatzeko beren modua dela. Estatalizazioa da lan baldintzak prekario egiteko bide zuzenena.

CCOOk eta UGTk adostu dute estatuko itunen nagusitasuna. Nola egiten die mesede horiei?

Erabakigarriak izan nahi dute eremu guztietan, baina Hego Euskal Herrian ez dute gehiengo sindikala ordezkatzen; Nafarroan ere ez dute %50eko langa gainditzen gaur egun, eta estatalizazioaren bidetik ez dagokien ordezkaritza bat bereganatuko lukete.

Zergatik jasotzen dituzte euskal itunek lan baldintza hobeak?

Lan harremanetan ez dugu ahalmen legegile osorik, egia da: estatuarenak dira eskuduntzak; baina joko-arau esparru horretan negoziazio kolektiboak oso rol garrantzitsua jokatu du, eta, horri esker, gai izan gara langileei beste eduki batzuk emateko. Eduki propio horiei bidea mozteko helburua du estatalizazioaren prozesuak, hemengo sindikalismoak beste ezaugarri batzuk dituelako, kontrabotere eredua nagusitzen delako. Konfrontazio sindikalismo horrek ekarri ditu lan baldintza hobeak gurera; ez da izan hemengo patronala jatorragoa delako. Horregatik guztiarengatik da hain garrantzitsua lan hitzarmenen nagusitasuna herrialdeko sektore itunei ematea.

Kaleratze errazei eta merkeei ere eutsi die erreformak, hau da, 2012koaren habe nagusiari. Espainiako ezkerrak traizio egin die langileei?

Bere hitza jan du: ez dago baliogabetzerik, eta, modernizazio hitza erabili badute ere, ez dago bide berririk lan harremanak berritzeko. Aurreko erreformaren izanari eutsi diote, eta CEOEk eta Confebaskek eskaini dute egia horren adierazlerik esanguratsuena beren balorazioen bidez. Erreforma baliogabetzen hasita, kaleratze libre eta merkeen arloak beharko luke aldatzen lehena. Behin-behinekotasuna murrizteko tresna gisa saltzen ari dira erreforma, baina kontratazioan dagoen iruzurra oztopatzeko oso mugatua geratzen da araudia, erredakzio lauso batek ateak zabalik uzten dituelako iruzur egiten jarraitzeko.

Erreforma berriak izango ditu alde positiboak, ordea. Bi gauza on aipatuko zenituzke?

Ezin ditut aurkitu bi gauza on langileentzat. Bakarra da ultraaktibitatea mugagabea dela berriro, baina bigarrenik ez dago euskal langileentzat; enpresa itunak sektore itunen azpitik jartzea ere positiboa da, baina sektore itun horiek Euskal Herrikoak balira.

Aurki bozkatuko dute Espainiako Kongresuan erreformaren dekretua. Alderdi abertzaleei ezezkoa eskatu die LABek; itunen prebalentzia aldatuta, gobernuak EAJ erakar dezake. EH Bildurekin zailagoa dela ematen du. Nola ikusten ari zara negoziazio hori guztia?

Dena irekia dago oraindik, eta sindikatuak garaiz gabiltza Kongresuan eragiteko. Alderdi subiranistek beren indarra baliatu behar dute lan erreforma indargabetzeko, eta lehentasuna bi arlotan jarri dugu guk: esparru propioaren defentsan, hitzarmenen prebalentziak aldatuta, eta kaleratze libre eta merkeetan, haiek mugatuz atzera. Ikusiko dugu nondik nora joango den negoziazioa, patronalaren betoa hor baitago; gobernua estu hartzen jarraituko du testuan aldaketarik egon ez dadin.

EAJk prebalentziaren aldaketa baizik ez du aipatu erreformaren alde egin ahal izateko. Lokarria hortik askatuko du PSOEk?

Itunen nagusitasuna nola jasotzen den ikusi beharko da, gaia jaso bai, baina behar ez den bezala jaso daitekeelako, alegia, garbi utzi gabe gure itunen aldeko nagusitasuna. Baina, guretzat, kaleratzeak oso gai garrantzitsua dira, eragindako enplegu suntsipena denok ikusi dugulako azken urteotan, eta azken hilabeteotan ere bai. Horri muga jartzen ez badiote erreformari ezezko botoa emateko eskatzen diegu.

Erreformaren aurkako protestara deitu du LABek hil honen 27rako. Abenduan, iragarri zenuten sindikatuak egiaztatu zuela ez zegoela greba orokorrerako aukerarik. 27ko protestak ezin zuen greba orokorra izan bide hori itxi izan ez bazenute?

Guk ez genuen grebarako bidea itxi; egoera jakin bat egiaztatu baizik ez genuen egin. Grebara egun batetik bestera dei daiteke, baina ez da egun batetik bestera ateratzen. Lan handia eskatzen du, denbora tarte bat. Argi esaten ari gara mobilizazio ziklo berri bat martxan jarri behar dela, eta horren helburuak izan behar duela Madrilen zabalik dagoen agendan eragitea bai, baina hortik harago, Madrilen posible ez dena Euskal Herrian posible egitea ere bai. Madrilen ez dago erreforma baliogabetzeko indar nahikorik, eta hemen, berriz, bai. Horregatik, esparru propio bat elikatu eta eraiki daitekeela uste dugu. Baina hor ez dugu topatu gehiengo sindikal bat, eta abenduan egiaztatu genuen grebarako aukera pasatzen utzi zela.

Abenduan, LABek ultimatum bat eman zion ELAri grebara deitzeko?

Gu ez gatoz bat zain-zain egotearen estrategiarekin, Madrildik zer etorriko den esperoan. Dekretuaren edukiak ezagutu, aztertu eta horren arabera jokatzeak betarik gabe uzten gintuen grebara deitzeko. Greba egiteko borondatea egon balitz, grebak deitua beharko zuen, baita Madrilen gertatzen ari den horretan eragiteko ere. Baina gure lehenengo aukera greba udazken bukaeran egitea zen, horrek gure indarra handitzen zuelakoan.

Ematen du, dena den, gehiengo sindikalak erantzun bateratu bat emateko gutxieneko adostasuna lortu berri duela, eta bihar bertan emango duzuela erantzun horren nondik norakoen berri.

Argi dago sartu garen ziklo ekonomikoan erantzun zabal gehiago egituratu beharko ditugula, motzean grebarako aukerarik ez egon arren. Baina iritsiko dira beste testuinguru batzuk grebak aurrera egiteko. Edonola ere, ahalik eta erantzun zabalenak ematera behartzen gaitu egoerak, eta hor bere rola jokatuko du beste nazio batzuetako erantzun sindikalak ere. Galiziakoekin eta Kataluniakoekin ari gara lanean, esaterako.

Inflazioa %6,5 izan da urte bukaeran. Ez du ematen patronala prest dagoenik soldatak hainbeste igotzeko. LAB prest dago KPItik beherako igoerak negoziatzeko?

Langileek erosteko ahalmena galdu ez dezaten borrokatuko da LAB. KPIa izango da gure erreferentzia negoziazio kolektiboan, soldata igoerei dagokienez. Ez alferrik, langileak ere ordaintzen ari dira bizitzaren garestitzea, argindarra eta beste. Soldatak KPIa bezainbeste igoko ez balira, langileek bi aldiz pagatuko lukete bizitzaren garestitzea.

Patronala esaten ari da ezinezkoa dela horrelako koska jasotzea igoeretan, beste formula batzuk behar direla: adibidez, KPIaren urteko batezbestekoa.

Argi dago negoziazio kolektiboa gatazkatsua izango dela. Hainbat hitzarmen daude berritzeko, eta aurreikusten dugu lan gatazka gehiago etorriko direla patronalak bere jarrera aldatzen ez badu behintzat.

Zaila ematen du langile gehienak ez pobretzea 2022an…

Argi dago 2008tik soldatek sortzen den aberastasunarekiko gero eta pisu gutxiago dutela. Aberastasunaren banaketan gertatzen den desoreka urtez urte areagotuz doa, eta ez dugu onartuko orain ere honen guztiaren faktura langileen kontura joatea. Eta badakigu negoziazio kolektiboaren desblokeoa lotuta dagoela lan gatazkak pizteko gaitasunarekin. Gainera, gogoratu nahi dut berritzeko dauden itun horietako asko feminizatutako sektoreak direla, pandemian funtsezkotzat jo zirenak. Prekaritatean lanean ari diren emakumeak dira, alegia, eta sektore horietan administrazioari bere ardurak hartzeko exijituko diogu, negoziazio kolektiboan borrokatzeaz gain.

Funtsezkotzat jo ziren langile horien artean asko dira arlo publikokoak. %2ko igoera baizik ez dute izango, %6,5etik oso urrun…

Ez da bidezkoa, eta horiekiko jarrera jakin bat erakusten du administrazioen aldetik. Txalo egiten genien osasun arlokoei; bada, txaloak ez, bitarteko gehiago, kontratazio gehiago behar dituzte, eta erosteko ahalmena ez galtzea. Hezkuntzakoak, berdin; gizarte zerbitzukoak, zer esanik ez. Baina ez dute egin nahi eremu publikoaren aldeko apustu bat, ez osasunean, ez irakaskuntzan, ezta zaintzan ere. Ez dute borondate politiko bat, Madrildik ezarrita datorren arren soldata igoera hori. Ez dute hori aldatu nahi, ez Jaurlaritzak, ezta Nafarroako Gobernuak ere.

Gobernuak pandemia kudeatzen ari diren moduak, zerbitzu publikoei dagokienez, ez du gainditzen azterketa orduan?

Ez. Pandemia batean ulergaitza da osasun sistema publikoaren aldeko apustua egin beharrean pribatizazioaren aldekoa egitea. Lehendik ere sistema ahuldurik zegoen pribatizazioa bultzatzeagatik, eta pandemia betean ere horrekin jarraitu dute.

Ez da erraza izan inorentzat pandemian asmatzea, ezta?

Jakina ezetz, baina ikusi dugu nola Jaurlaritzak uko egin dion ardurak hartzeari eta dena norbanakoaren bizkar nola utzi duen. Aztikerrek inkesta bat egin du pandemiari aurre egiteko neurrien inguruan, eta hartu ez direnak baloratu dira gehien: osasun sistema indartzea, prebentzio neurri eraginkorragoak… Neurri murriztaileak ez daude lehentasunen artean: COVID pasaportea, txertaketa derrigortzea eta beste.

Zer iritzi du LABek ziurtagiri horri buruz?

Ardura instituzionalak ezkutatzeko baliatzen ari dira. Jendartean %90 txertaturik dagoen testuinguru batean, pase horren beharra eta eraginkortasuna oso zalantzazkoa da, eta, aldiz, neurri baztertzaile bat izan daiteke eta kontrol sozialerako tresna bilakatu.

Aurtengo ekainean da LABen Biltzar Nagusia. Idazkari nagusi gisa jarraitzeko erabakia hartu duzu dagoeneko?

Azkarregi da horrekin hasteko.

Bost hilabete gelditzen dira.

Baina burua beste gauza batzuetan dugu. Erabaki bat hartzen dudanean eta sindikatuan horri buruzko gogoeta egiten dugunean jakinaraziko dugu.

Animoz ondo?

Bai, animoz eta indarrez ondo.

Milaka lagun mobilizatu zituen atzo Euskal Herriko Pentsiodunen Mugimenduak, gehiengo sindikalaren eta gizarte eragileen babesarekin, «pentsio duinak» eskatzeko eta indarrean jarri berri den pentsio sistema arbuiatzeko. Manifestazio jendetsuak egin zituzten eguerdian Bilbon, Donostian, Gasteizen, Iruñean, Eibarren (Gipuzkoa), Ondarroan (Bizkaia), Tafallan, Altsasun eta Lizarran (Nafarroa). Lau urte dira dagoeneko kalera protestan atera zirela, eta aldarrikapenei bere hartan eusten dietela gogorarazi zuten.

2018ko urtarrilaren 18an hasi ziren pentsiodunen protestak. Orduz geroztik, eta itxialdian salbu, astelehenero atera dira kalera pentsioen alde. Bilbo izan da pentsiodunen mugimenduaren erdigunea, eta han egin zuten manifestaziorik jendetsuena atzo ere. Pentsioen murrizketen kontrako mezuak ozen entzun ziren mobilizazioak egin zituzten herri eta hiri guztietan, nolanahi ere. Gasteizen, adibidez, askotariko aldarri eta mezuekin egin zuten manifestazioa ehunka lagunek.

Ospakizunetik eta aldarritik izan zuten elkarretaratzeek. Izan ere, manifestazioaren amaieran irakurritako mezuan, Euskal Herriko Pentsiodunen Mugimenduak gogorarazi zuen milaka lagun batu dituela protestak urte hauetan, eta,horri esker pentsio sistemari buruz administrazioek hartu dituzten erabakiak baldintzatu dituztela: besteak beste, PPren gobernuak indarrean jarri nahi zituen neurrietako batzuk. «Oso harro gaude egindakoaz», azpimarratu zuten. «Gure mobilizazioek eragotzi egin dute gure pentsioak are gehiago murrizteko aurreikusita zeuden neurriak posible izatea».

Aitortu zuten, ordea, ez dutela horrekin aski, beren eskaera nagusiak aintzat hartu gabe segitzen dutelako: alegia, gutxieneko pentsioa 1.080 euro izatea, eta pentsioak KPI kontsumo prezio indize «errealaren» arabera eguneratzea.

Pentsiodunak oso kritiko azaldu ziren Espainiako Gobernuak iragan abenduan onartu zuen pentsioen erreformarekin ere, ez dituelako aurreko gobernuen «murrizketak indargabetzen». «Gutxieneko pentsioek miserableak izaten jarraituko dute», ohartarazi zuten. Hain zuzen ere, sistema berriari esker, aurreko urteko inflazioaren arabera eguneratuko dira pentsioak aurten: %2,5, hau da, 32 euro batez beste. Pentsiodunen hitzetan, ordea, gutxiegi da hori, eta salatu zuten erosteko ahalmena galduko dutela, «%3 baino gehiago» aurten. Izan ere, inflazioa %6,5 izan da 2021ean guztira.

Bada, desoreka horri aurre egiteko, aparteko ordainketa bat jasoko dute aurten. Baina pentsiodunek uste dute ez dela nahikoa, eta Espainiako Gobernuari eskatu zioten prezioak igo diren adina igotzeko sari horren zenbatekoa ere. Eusko Jaurlaritzari eta Nafarroako Gobernuei galdegin zioten, ostera, gutxieneko pentsioak 1.080 euroraino osatzea.

Lan erreformari ez

Espainiako Gobernuak onartu asmo duen lan erreforma ere kritikatu zuten pentsiodunek. Gogorarazi zuten «pentsio duinak» ordaintzeko «soldata duinak» behar direla, oraingo soldatei dagozkien kotizazioei esker ordaintzen direlako gaurko pentsioak. Horregatik, lege egitasmoa ez onartzeko eskatu zieten alderdiei.

Aldarriei eusteko eta kalean mobilizatzen jarraitzeko asmoa azaldu zuten pentsiodunek: «Astelehenean kalera aterako gara berriz».

Euskal pentsiodunek lau urteko borroka ospatu dute pentsio duinen aldeko martxekin.

Historia txikia egin du inflazioak 2021. urtean, eta ez onerako. Euroa indarrean jarri zenetik ez zen inoiz hainbeste igo urte batean, %6,5era iritsi baita Hego Euskal Herrian, INE Espainiako Estatistika Institutuaren datuen arabera. Espainian KPI kontsumo prezioen indizea maila horretan dela amaitu da urtea; kopururik handiena da 1992az geroztik. Ipar Euskal Herriko daturik ez dago, baina, Frantziakoa erreferentzia gisa onartuz gero, prezioen emendatzea handia izan da, baina ez hainbestekoa:%2,8koa azken urtean.

Energia izan da urte eskas baten buruan Hegoaldeko inflazioa negatibotik (-%0,5) mendeko kopururik handienera eraman duen elementua, eta, horren barruan, argindarra nabarmendu da. 2021a garestitze handi batekin hasi zuen, Filomena ekaitza zela medio, eta urtea modu berean bukatu du, gas garestiak sortutako ekaitzaren tarterik latzenean.

Udan hasi zen gasa neurriz kanpo garestitzen, eta, haren eskutik, ia hilero markak hautsi ditu argindarraren prezioak, abenduan goia jo arte: uztailean, batez beste 90 euroan saldu zen megawatt-ordua handizkako merkatuan, eta abenduan 239 eurora iritsi zen. Urtarrilean, oraingoz, horren azpitik dago, gasaren igoera eten delako, besteak beste.

Petrolioa ere, gora

Espainiako Gobernuak argindarraren azken prezioa jaisteko hartutako neurriek —zergak jaisteak, bonu soziala handitzeak eta kargu finko batzuk bere gain hartzeak— apaldu egin dute nolabait argindarraren garestitzea. OCU kontsumitzaileen elkarteak kalkulatu du batez besteko kontsumitzaileak %41 gehiago ordaindu duela argindarraren truke. INEk ere antzeko kopuru bat eman du: Hego Euskal Herrian, %40 igo da produktu energetikoen prezioa, eta %6,5 azarotik abendura.

Argindarraren neurrigabeko garestitzeak hein batean ezkutatu egin du petrolioa ere asko garestitu zela 2021ean, ekoizle nagusiek ekoizpenaren iturria erdizka baizik ez dutelako ireki 2020an izan zuten urte beltza ez errepikatzeko. Gasolina udazkenean iritsi zen inoizko preziorik handienera, eta marka horiek hausten ari da azken asteetan ere. Egia da, hori bai, abenduan pixka bat apaldu zela prezioa, omikronak kontsumoa jaitsiko zuela uste izan zuelako merkatuak. INEren arabera, abenduan %2 merkatu ziren erregaiak, baina, hala ere, 2020ko abenduan baino %25,5 garestiago daude.

Energiaren garestitzea jada hedatu da beste adar batzuetara, ekoizpen kostuak handitzen baititu. Horrela, elikagaiak %4,6 garestitu ziren iaz, eta %3 tabernak eta jatetxeak. Izan dira, ordea, inflazio apalagoko arloak, hala nola jantziak eta oinetakoak (%1,1), eta, azken urteetan ohikoa den moduan, komunikazioak merkatu egin dira (-%0,3).

Erosteko ahalmena, behera

2019 eta 2020 ez ziren urte txarrak izan erosteko ahalmenari dagokionez, batez beste soldatak eta pentsioak prezioen gainetik igo zirelako. 2021ean kontrakoa gertatu da, eta aurten izan daitezkeen igoerek ere nekez konpentsatuko dute halako igoera bat.

Pentsio publikoak %2,5 handitu dira urtarrilean, hori izan baita batez besteko inflazioa Espainian 2020ko abendutik 2021eko azarora arte. Pentsiodunek, gaur kalera atera, eta salatuko dute batez besteko inflazioa erabilita erosteko ahalmena %3 txikituko zaiela, baina sistema horrek berak ekar dezake datorren urtean berreskuratzea aurten galdutakoaren zati bat, aurreikuspenak betez gero aurtengo batez besteko inflazioa abendukoaren oso gainetik izango delako.

Egoera zailagoa izango da langile gehienentzat. Iaz, indarrean zeuden lan hitzarmenetan %1era ez zen iritsi soldata igoera, eta aurten negoziazio gogorrak espero dira soldatak KPIra lotuak ez dituzten sektoreetan: galdutako ahalmena berreskuratzeko asmoa dute sindikatuek, baina patronalek adierazi dute inflazioaren araberako igoera batek ekoizpen kostuak asko igoko lituzkeela. Igoerak hainbat urtez banatzea eskaini dute .