Espainiako Gobernuak Ukrainako gerrak eragindako kalte ekonomikoei aurre egiteko neurri sorta bat diseinatu du. Gaur onartuko du, baina atzo eman zuen haren berri. 16.000 milioi euroko plan bat da, eta bost ardatz nagusi ditu: langile eta familiei laguntzeko neurriak, energia, industria ehuna, garraioa eta zibersegurtasuna. Erregaia da neurri gailena, baina horrez gain, besteak beste, alokairuaren igoera %2ra mugatuko du hurrengo hiru hilabeteetan, eta aldi baterako lan erregulazioak bigunduko ditu kaleratzeak egiteko debekuaren baldintzapean. Pandemian erabilitako neurria da hori.
LAGUNTZEKO NEURRIAK
«Erregaiaren garestitzeak familia guztiei eragiten die, ez sektore jakin batzuei bakarrik». Sanchezek horrela azaldu du erregaia merkatzeko neurria zabaldu izana. Apirilaren 1etik ekainaren 30era erregaiak hogei zentimo merkatuko ditu. Horietatik hamabost estatuaren kontura izango dira, eta bost, petrolio enpresen kontura. Konpainia batzuk, dena den, dagoeneko esan dute beherapen handiagoak egingo dituztela. Deskontua gasolindegian bertan egingo da, zuzenean. Gauzak hala, 50 litroko biltegia duen —ohiko neurria da— auto bat erregaiz betetzea hamar euro merkeagoa izango da.
Erregaia neurririk deigarriena da, baina ez bakarra. Gauzak hala, krisiak eragindako kaleratzeak debekatuko ditu, eta enpresek baldintza hobeagoetan eskatu ahal izango dituzte aldi baterako erregulazioak. Pandemian harturiko neurri bati segida emango dio, beraz. Haren babesean jo zituzten legez kanpoko, besteak beste, Tubacexeko edo PCB ITP Aeroko lan erregulazioak.
Etxebizitzen alokairuen berrikuspenek %2ko muga izango dute hurrengo hiru hilabeteetan, KPItik oso behera; eta, tarte horretan, %15 igoko da bizitzeko gutxieneko diru sarrera. Araba, Bizkaia eta Gipuzkoan, Jaurlaritzak du laguntza hori kudeatzeko eskuduntza; eta Nafarroako Gobernuak, ondo bidean, etzi lortuko du transferentzia.
Kontsumitzaile txikien argindar fakturarekin zerikusia duten bi neurri onartuko dituzte halaber: batetik, ekainaren 30era arte luzatuko du zergen beherapena (%10eko BEZa kontsumitzaile txikientzat), eta, bestetik, bonu sozialaren onuradun kopurua handituko du. Iazko neguan, 68.759 ziren bonu horren onuradunak Hego Euskal Herrian, eta oraindik ezin da jakin zenbat handituko den kopuru hori.
Muga gasaren prezioari
Energia merkatzeko neurrien artean, argindarra sortzeko erabiltzen den gasari ere gehienezko prezio bat ezarriko dio Espainiako Gobernuak, baina Sanchezek ez du aurreratu zenbatekoa izango den. Portugalekin batera egingo du eskaera zehatza, eta, horretarako, Iberiar penintsularen berezitasunak kontuan har daitezela eskatuko dute bi presidenteek. Sanchezen ustez, gehienezko muga horiek «berehalako» eragina izango dute, eta «modu nabarmenean» merkatuko dituzte argindar fakturak.
Energia berriztagarrien zergetan ere eragingo du Espainiako Gobernuak, eta Sanchezek iragarri du 1.800 milioiko beherapen bat egongo dela sistemaren karguetan. Era berean, ekainaren 30era arte luzatuko da zerutik eroritako irabaziak deiturikoen kontrol mekanismoa. Iragan neguan konpainiekin adostu zuen kontrol hori ezartzeko modua.
LAGUNTZEKO NEURRIAK
Garraio sektorean 1.000 milioi euro txertatuko ditu Espainiako Gobernuak. Erregaia merkatzeaz gain, 450 milioi euroko funts bat sortuko du garraio enpresak laguntzeko: 1.250 euro banatuko ditu kamioi bakoitzeko; 900 autobusentzat, eta 300 taxi eta anbulantzientzat. Autonomoei ere iritsiko zaiela espero da.
Hidrokarburoen gaineko zergaren itzulera hiru hilabeteko tartetik bakarrera murriztuko da, eta, era berean, garraiolariek «bidezko prezio» batean lan egitea ahalbidetuko duen lege bat onartzea hitzeman du Sanchezek. Garraiolarien eskaera zehatzetako bat betetzen ikusi behar da: espresuki debeka dadila kostuaren azpitik lan egitea.
EKONOMIKORAKO NEURRIAK
Ehun ekonomiko eta produktiboak «likidezia» behar duela uste du Sanchezek, eta norabide horretan doaz enpresei laguntzeko neurriak. 10.000 milioi euro jarriko dituzte ICO kredituetarako, eta haiek itzultzeko epeak luzatuko dituzte. Azken hilabeteetan enpresa askok onartu dute pandemian garaian eskatu zituzten ICO kredituak itzultzeko arazoak dituztela. Horrez gain, 362 milioi euroren laguntzak emango dizkiete nekazaritzari eta abeltzaintzari, eta beste 68 milioi euro arrantzari.
Energia kontsumitzaile handi diren industriek, berriz, 500 milioi euroren laguntzak izango dituzte eskura argindarraren bidesarien %80 ordaintzeko. Euskal Herriko enpresa asko daude multzo horretan: Sidenor, Arcelor, Acerinox… Batek baino gehiagok etenaldiak egin ditu, energia prezio horretan izanda ekoizpena ez delako errentagarria.
Azkenik, 1.020 milioi euroko zibersegurtasun plan bat jarriko du abian, eta, haren bitartez, 5G sareak erabiliz egiten diren komunikazioen segurtasuna indartuko du. «150 ekintza» egingo ditu, besteak beste, garraio edo osasun zerbitzuetako sareetan.
Normal ez da ari sektorea oraindik, baina normal luze gabe aritu ahal ziateko beste aldagai bat ere nabaritu da azken orduetan: arrandegi batzuetan antxoa eta berdela dago. Ondarroan eta Getarian, 5.000 kilotik gora antxoa eta 10.000 kilo berdel porturatu dituzte, eta, datozen egunetan, arrain gehiago sartuko dela espero dute. Bi aste osorik loturik egon da baxurako flota portuan, baina bukatu da geldialdia. Arrantzaleek ezin zuten iraun itsasoratu gabe, berdela eta antxoa urruntzen hasiko direlako laster, eta garraiolariekin edozer gerta ere, arrantzara joango zirela erabaki zuten joan den ostiralean. Ez da izan aparteko arazorik arrain fresko hori arrandegietara eramateko.
Piketeak portuan
Merkantziei dagokienez, Bilboko Portuan, kamioien joan-etorria biziagoa da aurreko astean baino; izan ere, siderurgia produktuak garraiatzen dutenek lanuztea bazter utzi zuten joan den ostiralean, Madrilek ezagutarazitako gasolioaren deskontuak eta zuzeneko laguntzak aztertu ondoren. Atzo, berriz, kontainerrak garraiatzeko autonomoak kontratatzen dituzten portuko enpresek jakinarazi zuten kamioilarien eskaera nagusiak onartu dituztela. %12ko igoera eskaini diete gasolioan, eta prezio hori hilero gaurkotzea, erregaiaren igoera-jaitsieren arabera. Horrez gain, beren zerbitzuen truke KPIaren araberako igoerak ere jarri dituzte mahai gainean.
«Autonomo horiek ez dituzte inoiz ere kargak eta deskargak egin, eta ez dituzte 250 kilometro baino gehiago egiten egun bakarrean; horregatik, etxean lo egin dezakete gauero». Hori guztia kontuan hartuta, Bilboko Portuaren «blokeoa» amaiarazteko eskatu diete enpresek, «eta jarduera arriskuan jartzeari uzteko».
Eskaerak eskaera, greba aurrera doa Hego Euskal Herrian, eta Bilboko Portuan egon ziren pikete batzuk goiz partean. Plataforma Nacional por la Defensa del Transporte por Carretera elkarteko bozeramaile Jon Gonzalez Garciak salatu zuen «atzerriko garraiolariak» ekartzen ari direla enpresak, «greba apurtzeko». Madrilgo plataformaren eskaera nagusia azaldu zuen portuan bertan: legez jaso dadila garraiolariek ezin izango dutela lan egin kostuen azpitik. Plataforma horretako buru Manuel Hernandezek, berriz, beste bilera bat eskatu dio Espainiako Garraio ministro Raquel Sanchezi hori bera exijitzeko. Grebalariei protestan jarraitzeko esan die, gatazka «azken txanpan» sartu dela.
Ez dago batere argi, ordea, Hernandezek berriro lortuko ote duen ministro batekin elkartzea. Nadia Calviño Ekonomia ministroak esan baitu grebaren eragina ez dela nabaritzen «kasik». Aurreko astean jarduera gelditu edo apaldu behar izan zuten enpresa batzuek, baina hasi dira berriro lanean, adibidez, CAF eta Michelin.
