Gasaren garestitzeak ez du etenik, eta atzo beste errekor bat hautsi zuen Europarako erreferentziazko merkatuan, Herbehereetakoan, une batean gasaren megawatt-ordua 295 euroan salerosi baitzen; hots, aurreko urteetan garai honetan izaten zen prezioa halako zazpi.

Horren ondorio zuzenetako bat argindar merkatuetan antzematen da, eta Europako herrialdeetan inoiz ikusi gabeko salneurrietara iristen ari da megawatt-ordua: gaur Alemanian 624 euro balioko du; Frantzian, 645 euro; Italian, 637 euro… Herrialde nordikoetan ere megawatt-ordua 400 eurotara hurbiltzen ari da. Europako Batasunetik kanpo, Erresuma Batuan ere garesti dago argindarra handizkako merkatuan: 640 euro megawatt-ordua.

Prezio horien azpitik dago, oraingoz, Iberiar penintsulako argindar merkatua. Gaur, esaterako, batez beste 436,25 euro ordainduko da megawatt-ordua. Horrek esan nahi du bezperatik %20 garestitu dela argindarra, herenegun %34ko prezio igoera izan ostean.

Berez, 186,95 euro dira enkantean gaurko egunerako ezarritako prezioa Espainian eta Portugalen, baina horri gehitu behar zaio gasaren mugarengatik ziklo konbinatuko zentralei ordaindu beharreko konpentsazioa. Haren zenbatekoa aldatu egiten da, sistemak zentral horietatik behar duen argindar bolumenaren eta gasaren prezioaren arabera. Gaurko egunerako konpentsazioa 249,3 eurokoa da megawatt-ordua; handiena ekainean neurria indarrean ezarri zenetik.

Konpentsazio hori, doikuntza hori, kontsumitzaileek ordaintzen dute, tarifa arautua dutenek eta merkatu librean egonagatik ere tarifa handizkako preziora indexatuta dutenek.

Kontsumitzaile horiek dira Iberiar salbuespenetik onura dutenak, eta oraindik ere hobaria jasotzen dute, gas garestiak argindar merkatuan sortzen zuen distortsioa mugatzeko neurritik: OMIE ren arabera, gasaren mugarik gabe, argindarra 66 euro garestiago egongo litzateke gaur.

Espainian eta Portugalen gasaren prezioaren mugarekin argindarraren prezioak Europakoen azpitik jarraitu arren, jada itzuli dira Ukrainako gerra hasi zeneko prezioetara.

Europak gasarekin duen amesgaiztoa dago oinarrian. Gazpromek Nord Stream 1 hiru egunez itxiko duela iragarri izanak zalantzak areagotu ditu Alemania gai izango den erreserba helburuak betetzeko. Horri gehitu behar zaio lehortea mugatzen ari dela energia hidroelektrikoa, gasaren beharra areagotuz.

Bateko eta besteko, gero eta zantzu gehiago dago energia garestia hasia dela Europako ekoizpen ekonomikoa gelditzen. Galdategiak, ongarri lantegiak… Lantegien geldialdi iragarpenak ugaltzen ari dira, eta analistek gero eta ziurrago dute euroguneko ekonomia atzeraldian sartzear dagoela.

Bizkaiko Txakolina Jatorri Izendapenak 2020koen antzeko uzta aurreikusten du kantitateari dagokionez, 2021ean baino % 10 gutxiago, nahiz eta kalitatea “oso ona” izango den. Prezioan gorantz doitu beharko dituztela iragarri dute, baina bezeroarentzako “ezustekorik eta alarmismorik gabe”.

Argindarra gasaren topea ezarri zenetik izan duen gehienezko preziora helduko da asteazken honetan. Prezioa 436,25 eurokoa izango da megawatt orduko, % 19,4ko igoera asteartearen aldean. Egun horretan ere prezioak igoera historikoa izan du.

Uda honetan turismoa sasoi betean dagoela erakusten dute hotelek uztailean izandako datuek; atzean gelditu direla COVID-19ak eta pandemiari aurre egiteko neurriek bisitari kopuruan ekarritako murrizketak. Are gehiago, aspaldiko kopururik handienak izan dira sarreretan eta gaualdietan, eta pentsa daiteke uda honek hainbat marka hautsiko dituela bisitari kopuruetan eta betetze mailetan.

Eustaten arabera, iazko erdipurdiko kopuruak aise gainditu dituzte aurten Arabako, Bizkaiko eta Gipuzkoako hotelek. Sarreren kopurua iazko uztailekoa baino %31,2 handiagoa izan da, eta gaualdiak %34,8 gehiago izan dira landetxeak eta apartamentuak ez diren ostatuetan.

Urte arteko igoera horiek handiak izanda ere, ezin da ahaztu iazko uztailean turismoak oraindik gogotik igarri zituela pandemiari aurre egiteko neurrien ondorioak. Horren erakusgarri, hotelen betetze tasa %57,6 izan zen iazko uztailean eta, aurten, berriz, tasa %72ra iritsi da.

Hotelen betetze mailak, hori bai, pandemia aurreko datuak ere gainditu ditu uztail bero honetan. 2019ko uztaileko %71,1eko betetze tasa ere azpian uzteraino. Establezimenduen betetze maila gelaka neurtuta ere, %80,76 tasarekin, sarrerek 2019ko uztailekoak (%80,34) gainditu dituzte.

Bi eguneko egonaldia

Batez besteko egonaldia ere igo egin da, bi egunera; iaz, 1,95 egunekoa izan zen. Hala ere, ez da gainditu pandemia aurreko (2019) 2,11 eguneko batez besteko egonaldiaren marka.

Bidaiarien jatorriari dagokionez, hotelek Hego Euskal Herriko bezero gutxiago izan dituzte iaz baino: 5.121 sarrera gutxiago. Iazko uztaileko sarreren %14,2 izan ziren Hegoaldeko euskal herritarrenak, eta, aurten, soilik %9,5.

Atzerritarrei dagokienez, Espainiako eta Frantziako estatuetatik etorri dira aurtengo bidaiarien %60,6. Eta gainerako herrialdeetatik, batez ere AEBetako jatorriko sarrerak (21.634), britainiarrenak (15.287) eta Herbehereetatik etorritakoenak (14.864).

Hotel establezimenduetan sarreren %45,4 Bizkaian (174.259 bisitari) izan dira, %41,1 Gipuzkoan (157.360) eta %13,5 Araban (51.567 bisitari). Hala ere, gaualdietan Bizkaia eta Gipuzkoa pareko gelditu dira, 336.969 gaualdien %44narekin. Hiriburuetan, bisitari gehien Bilbok izan ditu, 116.237 sarrera zenbatuta, eta Donostiak 89.833. Gasteizko establezimenduetan, berriz, 37.905 sarrera kontatu dira uztailean.

Ostatu hartzeagatik ordaindutako prezioetan, hotelen eta antzeko establezimenduen eguneko batez besteko tarifa 118 euro ingurukoa izan da uztailean Araban Bizkaian eta Gipuzkoan, iazkoa baino %26,7 garestiagoa.

Gipuzkoan izan da batez besteko tarifarik garestiena: 150 euro —97 euro Bizkaian, eta 83 Araban—. Hiriburuetan, aldeak handiagoak izan dira: Donostia gailendu da (194 euro); Bilbon, 107 eurokoa izan da, eta Gasteizen, 70,5 eurokoa.

Donostiako EH Bilduk adierazi du turismo-eredua birplanteatzeko unea iritsi dela eta berretsi egin du Gipuzkoako hiriburuan tasa turistikoa ezartzearen alde dagoela, baina, aldi berean, azpimarratu beste hainbat neurri hartzea ezinbestekoa dela.

Euroak balioa galdu du berriro dolarraren aurrean. 17:00ak aldera 0,9964 dolarren truke aldatzen zen euroa. Estatu Batuetan interes-tasak eurogunean baino gehiago igotzeko aurreikuspenak kalte egiten jarraitzen dio EBko monetari.

EB gas-stock onarekin sartuko da negura, dio Borrellek: “Biltegiratzea oso ondo doa”. Biltegiratze-plana, oraingoz, “aurreikusitako egutegitik gora” dago.

Renfeko doako abonu berria abuztuaren 24tik aurrera hartu ahal izango da. Abonua eskuratzeko, Renferen webgunean edo aplikazioetan erregistratu behar da. 10 euroko fidantza ordaindu behar da, eta gutxienez 16 bidaia egiten dituztenei itzuli egingo zaie gero diru hori.

Euskadiko sei lan eskaintzatik bat manufaktura industriatik dator. Manufaktura industria enplegu bulegoetan erregistratutako lan eskaintzen % 15,6 da. Ekainari dagokionez, ia lan eskaintza guztiak jaitsi ziren, eta gora egin duen alor bakarra eraikuntza da.

Euririk ez du egiten sekula denen neurrira: Arabako Errioxan eta Nafarroan, datozen asteetan bota ditzakeen litroen zain daude mahastizainak, aurtengo zikloa apur bat zuzendu eta mahatsa ohiko neurrira eta pisura gerturatu dadin. Gipuzkoako eta Bizkaiko kostaldean, aldiz, ez dute euri askorik nahi txakolin mahastizainek, azken egunotako prezipitazioen ondoren. Lehorteak egin dio jada kaltea ekoizpenari: %20 eta %30 arteko urritasuna aurreratu dute zenbait upategik, eta euri gehiago jasotzeak baliteke onddoak sustatzea; galera handiagoa eragingo luke horrek.

Batera edo bestera, aurtengo uda apartekoa da, ohi baino lehorragoa eta beroagoa, eta muturreko klima horrek eraginak izan ditu mahastietan: 2022ko uztan bere marka utziko du lehorteak. Arabako Errioxan eta Nafarroan uzta aurreratuko dela segurutzat jo dute enologoek; zenbat aurreratuko den jakitea falta da: abuztu hondarreko eta irail hasierako euriak zehaztuko du aurrerapen hori.

Gauzak horrela, egun-aste gutxi barru hasiko da mahats bilketa; lehen-lehenik, Nafarroako jatorri izeneko mahastietan —zuriarekin hasi dira hegoaldean—, eta, ondoren, Arabako Errioxan. Txakolin mahastia izan ohi da azkena bilketarako, eta aurten ere horrela izango da.

«Pentsa daitekeenaren aurka, oraindik garaiz gabiltza 2022ko uzta zuzentzeko», esan dio BERRIAri Bastidako (Araba) Solaguen upategiko ingeniari tekniko Cesar Castrok. «Lehorte handia dagoen arren, mahatsa ondo eusten ari zaio estres hidrikoari, urte hasieran euri asko egin baitzuen. Datozen hamar egunetan neurriz botatzen badu, kilotan ez da zertan eskasa izan aurtengo uzta». Toloñoren magalean dabilen teknikariak 20-25 litro nahi ditu. «Baina hamar-hamabostekin ere batezbestekoan geundeke, eta mahatsaren kalitatea ona edo oso ona litzateke».

Lehortearen marka nonahi ikus daiteke aurten, baina Arabako Errioxako mahastia ez da marka hori argien erakusten duena. Behe Errioxan (Espainia) askoz ere euri gutxiago izaten dute, eta jatorri izeneko kontseiluak Logroño inguruko upategi handien beharretara egokituko ditu aurtengo joko arauak, hektareako gehienezko litroei eta beste parametro batzuei dagokienez.

Nafarroan, oso lehor

Nafarroan, berriz, argia da ur gabeziaren arrastoa. Aiegiko Pago de Larrainzarreko kudeatzaile eta enologo Miguel Canalejok «uzta berezi» bati buruz hitz egin du hogei hektareako bere mahastian. «Hamarkada askoan ez dut horrelako lehorterik ikusi: beldurgarria da. Ureztatu dugu apur bat, baina ez da gauza bera, ur horrek ez baitu euri naturalaren lan bera egiten landarean».

Nafarroan, 50 milioi litroko ekoizpena espero dute aurten, eta 80 milioi izan ziren iaz; beraz, %37 apalduko litzateke ekoizpena. «Horrek ez du esan nahi uzta txarra izango denik, lehortearekin ere mahats bikaina atera baitaiteke. Matematikak ez du balio ardoaren munduan. Guk 150.000 kilo espero dugu, eta ardo ondua eta erreserba egiteko izango dela aurreratuko dizut». Edonola ere, aurten txikiagoa da mahatsa, «kanika baten antzekoa zenbait barietatetan». Tempranilloari, adibidez, mesede egin dio lehorteak kalitateari begira. Bilketa «irailaren hamarrerako» hasiko dutela uste du Canalejok, «mahatsak graduazio handia har ez dezan».

Kostaldea eta Irulegi

Txakolindegietan ere ez daude gustura aurtengo baldintzekin, baina lehorteari ez diote horrenbesteko beldurrik. «Asko bota zuen udaberrian», gogoratu du Andrea Vargasek, Aiako (Gipuzkoa) K5 txakolindegiko enologoak. «Dena den, fruituari dagokionez, galtzak bete lan egin behar izan dugu, onddoek landareari ez baina mahatsari eraso egin diotelako». Oidioa izan da aurten etsaia; mildiuaren berririk ez da izan, oro har, mahastietan. Baina K5 upategian uztaren laurden bat galdu dute muturreko klimaren eraginez, eta galera hori orokorra da txakolin upategietan. «Hezetasun gabeziak onddoak gerarazten ditu, eta, azken eurien ondoren, ez zaigu komeni hezetasun handiagoa», dio Vargasek. Enologoak uste du upategiek bilketa atariko egunetan jokatzen dutela uztaren zati handi bat, baina K5 upategiak baztertu egin du bilketa aurreratzea. «Mahatsa ondo heldu arte ez gara hasiko, onddoen arriskua hor egonda ere».

Irulegiko arnoa ematen duten mahastiak ere lehor dabiltza. Irulegiko (Nafarroa Beherea) Ximun Bergouignan biziki kezkatua da, sasoi hastapenean jadanik «horma jasan» zutelako, eta «sor-markaren erdia baino gehiago» galaraziko dietela kalkulatu du.

Fruituaren kalitatearen aldetik, ez dakite zer espero behar duten: «Ezberdintasun handiak izanen dira: zango batzuen parte bat idortua da, bestea ez, eta horrek gustuen aniztasuna ekarriko du; baina ezin dugu jakin ona edo txarra izanen den». Esperantza guti du Bergouignanek: «Hormak hunki ez zituenak lehorteak idortu eta erre ditu». Aitortu du «esperantza primaderan jadanik peko errekara» joan zitzaiela. «Etxalde batzuk hilzorian izanen dira».