Confebaskek urte amaieran testuinguru ekonomikoaren inguruan egin ohi duen txostena aurkeztu zuen atzo. Hona hemen ondorio eta iragarpen horiek xeheago emanda:
Hurrengo urterako BPGaren hazkunde iragarpena %0 eta %2,5 artean kokatu du. «Ziurgabetasun handiko urtea izango da. Lehengaien, energiaren eta langileen kostuen bilakaerak zail egiten du iragarpen oso zehatzak egitea». Horrela argudiatu du Isabel Busto Confebaskeko presidenteak hain tarte zabala eman izana iragarpenean. «Hiruhilekoz hiruhileko monitorizatu beharko dugu», nabarmendu du. Hala ere, atzeraldian sartzeko arriskua baztertu du. Datu zehatz bat eman nahian, BPGa %1,5 igoko dela iragarri dute, esaterako Europarentzat (%0,5) iragarri duten baino hiru aldiz gehiago.
Confebasken arabera, 2023an 10.000 herritar gehiago izango dira Gizarte Segurantzan kotizatzen. Hala, milioi bat langileren langa igaroko da Araban, Bizkaian eta Gipuzkoan. Pablo Martin patronaleko ekonomia arduradunak onartu du zaharkitua geratu dela enplegua sortzeko ekonomiak gutxienez %2 hazi behar duela zioen ustea: «Urte amaierako datuak dira, eta uste dugu bigarren seihilekoa hobea izango dela. Era berean, lan erreformen eraginez, ikusi da %2ko datu hori ez dela beharrezkoa enplegua sortzeko». Lanpostu berrien eraginez langabezia tasa %7ra jaitsiko dela iragarri du. Egun %8 da, eta 2008az geroztik %7tik gorakoa izan da.
Bustok honela laburbildu du amaitzear dagoen urtea: «Hasieran iragarri baino okerragoa izan da, baina duela hilabete batzuk espero genuen baino hobea». Urteak bi zati ezberdin izan ditu: lehen sei hilekoan hazkundea handia izan zen, baina bigarrenean motelaldia iritsi zen. Horren erakusgarri, hirugarren hiruhilekoan %0,1 handitu zen BPGa.
Sektoreei dagokienez, merkatu zerbitzuena %5,8 handitu da aurten, baina kontsumoaren motelaldia nabaritu du azken asteetan. Industria, berriz, %4,5 hazi da, «inoiz ikusi gabeko kostuen gorakadaren eraginpean». Gutxien handitu den sektorea, «berriz ere», eraikuntza izan da: %1,8. Confebaskek nabarmendu du hainbat lan publiko adjudikatu gabe gelditu direla, eskaintzak ez zirelako kostuak ordaintzeko adinakoak.
Confebasken ustez, energiaren, lan kostuen eta lehengaien garestitzea da enpresen arazo larriena. Energiarena nabarmendu du Eduardo Aretxaga zuzendari nagusiak: «Ardura nagusia da, eta hori arintzeko neurriak behar ditugu». Esaterako, gasaren prezioa iaz halako zazpi izan da, iaz halako lau argindarrarena, eta bikoitza petrolioarena. Confebasken barruan energia enpresak daude, baina haiei askorik ezin zaiela eskatu uste du, garestitzearen oinarria lehengaien jatorrizko prezioan dagoelako.
2023an inflazio handia izango dela uste dute enpresariek, eta eurogunekoa ez dela %2ra gerturatuko 2024a amaitu arte edota 2025a hasi arte. 2023an interes tasak %5,5era arte igoko direla uste dute. Horrek finantzaketa lortzea zailduko die enpresei. Egun, hamarretik batek bakarrik onartu ditu tankera horretako arazoak, baina datuak goraka egingo du.
Confebasken iritziz, lan harremanetako eta politika arloko giroa lasaitu beharra dago. Politikaz mintzatzean, zehaztu dute Espainiaz ari dela. Lan harremanetan, berriz, nabarmendu du aurten hainbat sektore hitzarmen sinatu direla eta hamalau negoziazio mahai irekita daudela. Alde horretatik, kritikatu egin du sindikatuek Bizkaiko metalgintzako itunaren negoziazioan duten jarrera, bere ustez FVEMen eskaintza ona delako. Era berean, ez du uste akordio faltak Gipuzkoako negoziazioa gaiztotuko duenik.
2023a zerga sistemaren inguruko eztabaida irekitzeko urtea izan daitekeela uste du enpresarien elkarteak. Aurrerago emango du bere jarreraren berri, baina Aretxagak aurreratu du zerga sistemaren eztabaida lasai egin behar dela, «gure lehiakide diren beste lurraldeetako sistemekin alderatuz». Era berean, berretsi egin du ondasun handien zerga ez litzatekeela existitu beharko, «anakronikoa» delako.
Epe berean Araban, Bizkaian eta Gipuzkoan gertatu bezala, industriak eta kontsumoak hoztu dute batik bat ekonomia. Izan ere, eskaintzaren arloan, industriak hazten jarraitzen du, baina, beste sektoreekin alderatuta, askoz ere erritmo apalagoan: %2 handitu da jarduera urtebetean, uztailetik irailerako tartean. Ikuspegi makroekonomikotik, berriz, askoz ere sendotasun handiagoa erakutsi dute eraikuntzak eta zerbitzuek. Eraikuntza %3,9 handitu da, eta merkatu zerbitzuek islatu dute aldiriko hazkunderik handiena (%6,5ekoa).
Aipagarria da udan lana handitzen zaienez ostalaritzak dinamismo handia erakutsi duela uztailetik irailera bitartean, administrazio jarduerekin eta zerbitzu osagarriekin batera. Gainera, urriko azken datuek adierazten dutenez, alorreko enpresei ondo joan zaie azken hamabi hilabeteetan, negozio zifra %19,5 handitu baitzaie. Zehazki, batez beste merkataritzaren fakturazioa %22 handitu da, eta ostalaritzan, %16,5.
Lehen sektorearentzat, berriz, uda oso gogorra izan zen lehortearen ondorioz, baina, urtebeteko perspektiba harturik, uztailetik irailerako datuak onak dira: %2,2ko urte arteko hazkunde tasa izan zuen, aurreko hiruhilekoan baino sei hamarren handiagoa.
Inflazioaren eragina
Aurten, kontsumo prezioek nabarmen egin dute gora, eta KPIak udan jo zuen goia. Inflazioaren eraginak, apurka, herritarren poltsikoan eragin du, eta, ondorioz, haien portaeran, Nastat estatistika erakundearen arabera. Izan ere, eskariaren arloan, Nastatek nabarmendu du etxeetako eta etxeen zerbitzura dauden irabazi asmorik gabeko erakundeetako kontsumoa apaldu egin dela: hirugarren hiruhilekoan %3,7ko erritmoan hazi zen, aurreko hiruhilekoan baino bost hamarren apalago.
Alderantziz, inbertsioa %4,2 handitu zen urtebetean uztailetik irailerako tartean. Oraindik ere ekonomiatik sendo tira egiten badu ere, atal horrek ere nabaritu du hoztea, aurreko hiruhilekoan baino ia puntu bat gutxiago handitu baita (zehazki, bederatzi hamarren).
Kanpo merkataritza indartsu dago oraindik ere, nahiz eta atzerriko eskaria hoztuz joan den urteak aurrera egin ahala. Hala, Nafarroako esportazioak %4,3 handitu dira hirugarren hiruhilekoan. Hilabeteek aurrera egin ahala uzkurtuz joan da joera hori. Nastaten informazioaren arabera, urrian esportazioek %14,4 egin zuten gora, iazko datuekin alderatuta, eta inportazioek, %18,3. Aurten inportazioak erritmo azkarragoan handitu badira ere, oro har merkataritza saldoa positiboa da oraindik ere; hots, esportazio eta inportazioen arteko aldea 305 milioi eurokoa da. Azpimarragarria da Portugalekin eta Italiarekin merkataritza salerosketak %29 eta %26 handitu direla, hurrenez hurren; aitzitik, Amerikako Estatu Batuekin salmentak %42 erori dira.
Enpresaburuen irabazia
Errentei dagokienez, oro har enpresaburuek eta autonomoek ez dute kexatzeko arrazoirik. Haien diru sarrerak eta irabaziak langileenak halako bi baitira. Izan ere, urtebetean lan errentak %5 handitu ziren, inflazioaren azpitik. Aitzitik, enpresaburuen eta autonomoen etekinak %11,5 igo dira urtebetean, hirugarren hiruhilekoko datuen arabera.
Azkenik, ekonomia hoztu izana lan merkatuan ere islatu da. Izan ere, landunen kopurua %2,4 handitu zen hirugarren hiruhilekoan. Jarduera ekonomikoarekin gertatu bezala, sektorearen bilakaera bera islatu dute alor bakoitzaren enplegu datuek. Hala, merkatu zerbitzuek sortu dute enplegu gehien (%4,3 igo da); aitzitik, industrian %1 baino ez da igo. Lehen sektorean, berriz, %0,7 igo da; eraikuntzan, %1,4, eta zerbitzuetan, oro har, %3,2.
Ikusteko dago orain urteko azken hiruhilekoan norantz egiten duen ekonomiak. Nafarroako Gobernuak aurreikusi du aurtengo barne produktu gordina %4 handituko dela, eta 2023an moteltzen jarraituko duela jarduerak: datorren urtean %1,4ko hazkundea espero du.
Bizkaiko banatzaileen hitzarmena aplikatzen zaie Amazoneko langileei, eta zentroko akordio propioa eskatzen dute.
