Elikagaien prezioaren igoera handiak janari-kontsumoaren beherakada orokorra eragin du 2022an. Haragiaren eta arrainaren salmenta ia % 15 hondoratu da. Pasta, arroza eta lekaleak dira gutxien jaitsi diren produktuak. Urtea aurreko aldian baino % 8,8 kontsumo txikiagoarekin itxi da.

Zortzi supermerkatu kate salatu ditu Facuak, BEZaren deskontua ez aplikatzeagatik. Alcampo, Aldi, Carrefour, Dia, Eroski, Lidl, Hipercor eta Mercadona dira premia handiko zenbait produktu merkatu ez dituzten supermerkatu kateak. Guztira, 676 prezio aztertu dituzte, abenduaren 30etik urtarrilaren 3ra

2023ko apirilaren 1etik aurrera beharginek ez dute lantokian gaixoaldi bajaren papera aurkeztu beharko. Langileak izapide hori egitera behartzen zituen dekretuaren aldaketa kaleratu dute gaur Estatuko Aldizkari Ofizialean.

Gipuzkoako arropa dendetako langileak kalera atera ziren atzo, beste behin, hitzarmen berria sinatzearen alde. Abenduaren 28tik jarraian greban daude, oraindik ez baitute hitzarmena berritu. Hamazazpigarren greba eguna dute gaur, eta larunbatean hemezortzigarrena izango da. Soldatak KPIaren adina igotzeko eskatzen dute, baita sektoreko partzialtasuna amaitzeko ere, besteak beste. Abenduaren 15etik bildu gabe daude sindikatuak eta bi patronalak: Gipuzkoako Merkatariak eta Adegi. Amaia Pintado ELAko ehungintza ordezkariak dio patronalek ez dutela langileen baldintzak hobetzeko borondaterik, eta horregatik ari direla hitzarmen berriaren negoziazioa blokeatzen.

ELAk, sektorean ordezkaritza handiena duen sindikatuak, ez du grebaren erantzunaren datu zehatzik, baina, langileek grebarako dituzten zailtasunak ikusita, ondo doala uste du Pintadok. Izan ere, aldi baterako langile asko dira arropa denda handietan; bestalde, langile asko daude astean hogei edo 24 ordu lan egiten dituztenak. Hala eta guztiz ere, hainbat dendak ateak ireki ezin izatea lortu dutela dio Pintadok. Donostiako Oysho, Urbil saltoki guneko Zara eta Garbera merkataritza guneko beste dendaren bat, adibidez, guztiz itxita daude, eta Garberako Bershka, Stradivarius eta H&M eta Urbileko Oysho itxita daude goizez edo arratsaldez.

Gutxigatik, baina patronalen artean gehiengoa duena Gipuzkoako Merkatarien elkartea da. Pintadoren arabera, bi hitzarmen aplikatzen dira egun Gipuzkoan: 2009ra artekoa eta 2010-2018 artekoa. Multinazional gehienetan bigarrena aplikatzen da, baina denda txiki askotan oraindik lehena dago indarrean; hau da, langile askoren soldata 2009tik izoztuta dago. Beraz, hitzarmena berrituz gero, langile askori azken urteetako KPIaren igoera ordaindu beharko liekete: horregatik hitzarmenaren blokeoa. Gipuzkoan 2.270 langile inguru biltzen dituzte egun hitzarmen horiek. Nahiz eta larunbatean grebak amaitu, hitzarmena adostu gabe jarraituz gero, grebekin jarraituko dutela iragarri du ELAk.

«Igandeetan lanik ez»

Prezioen igoera eta bizitzaren garestitzea da 2022. urtea definitzen duena. KPI handiena uztailean izan zen Hego Euskal Herrian, %10,7koa. Hala, erosteko ahalmenaren galera horri aurre egiteko, soldatak KPIa adina igotzeko eskatzen dute arropa saltokietako langileek. Horrez gain, bestelako hobekuntza batzuk ere eskatu dituzte. Igandeetan lan ez egitea eskatzen dute langileek, baita sektoreko partzialtasuna amaitzea; izan ere, langile askok astean 20 eta 24 orduko kontratuak dituzte. Arabako ehungintzan azaroan sinatu zuten hitzarmena, soldatak %6,5 handituz.

La Moreako H&Mn, berdin

Cordovillako (Nafarroa) La Morea saltoki guneko H&M dendan ere greba mugagabean daude abenduaren 9tik, hitzarmen propioa eskatzen baitute. Dendako hemezortzi langileetako zortzik dute bakarrik jardunaldi osoko kontratua.

ELAren arabera, jardunaldi osoan dauden langileek 1.000 euro inguru irabazten dituzte, eta gainontzekoek 500 bat euro. Azken urteetan erosteko ahalmenaren %17,4 galdu dutela dio sindikatuak, 2009tik soldatak «izoztuta» dituztelako.

DUBLIN. Meta enpresari 390 milioi euroren isuna jarri dio Datuen Babeserako Irlandako Batzordeak; hark epaitzen ditu auziok, Metak —Facebooken eta Instagramen jabeak— Irlandan baitu Europarako egoitza fiskala. Europako Batasunean, 2018an jarri zen indarrean datuen babeserako araudi orokorra, eta, berez, enpresak egokitu egin behar zituen bere sare sozialak, baina erabilitako moduak erabiltzaileak behartzen zituen enpresak jarritako baldintzak onartzera. Hori salatu zuen gobernuz kanpoko erakunde batek 2018an, eta horri buruzko epaia eman du batzordeak. Metari agindu dio, gainera, hiru hilabeteko epean bi sare sozial horietako erabiltzaileei aukera eman behar diela argi erabakitzeko norbere datuak Metak publizitaterako erabiltzea nahi duten edo ez. Metak, baina, iragarri du helegitea jarriko duela, eta adierazi du erabaki horiek ez dutela debekatzen publizitate pertsonalizatua. Whatsappi buruz beste salaketa bat ere bada, eta heldu den astean erabakitzekoak dira.

EH Bilduk salatu duenez, gerora ETSren kontratu publiko bat lortu zuen enpresaren izena ageri da pleguetan, Sisteplant. Hori dela eta, Josu Estarrona legebiltzarkideak azalpenak eskatuko dizkio Iñaki Arriola Garraio sailburuari Eusko Legebiltzarrean.

Langileen alde egindako borrokan Redondo Urbietaren garrantzia nabarmendu dute sindikatuek eta politikariek. Besteak beste, Raul Arzak (UGT Euskadi), Unai Sordok (CCOO), Pedro Sanchez Espainiako presidenteak, Yolanda Diaz presidenteordeak eta Urkullu lehendakariak bidali dituzte dolumin mezuak.

Albiste izango dira urtarrilaren 4an: Nicolas Redondo Urbietaren heriotza, covid-19aren aurkako neurriak EBn eta Jon Miranderen lan argitaragabeak

Urtearen hasierarekin batera autonomoen kuota sistema berria martxan jarri da Hego Euskal Herrian. Berrikuntza nagusia da irabazten dutenaren arabera kotizatuko dutela Gizarte Segurantzan; orain arte, autonomoek beraiek aukeratzen zuten zenbat ordaindu nahi zuten, gutxieneko batekin. Sistema berriak Hegoaldeko 216.000 autonomoei eragiten die.

Zertan datza sistema berria?

Autonomoak kotizatzen hasiko dira irabazten dutenaren (errendimendu garbien) arabera. Hamabost tarte ezarri dira, eta horietako bat aukeratu behar da, nork bere negozio aurreikuspenen arabera. Tarte horretan zehaztutakoa kotizatu behar da hilero —ikusi azken zutabeko taula—.

Erreformaren helburua da kotizazioak autonomoen benetako diru sarrerei egokitzea, eta jasotzen dituzten prestazioak horretara egokitzea; besteak beste, amatasun eta aitatasun baimenak, langabezia sariak, gaixotasunagatiko bajak eta etorkizuneko erretiro pentsioak. Orain arte, autonomo askok gutxienekoa kotizatzen zuten —293,94 euro, 2022an—, eta haien prestazioak ere gutxienekoak ziren.

Zer epe dago aldaketa egiteko?

Urtarrilaren 1etik otsailaren 28ra arteko epea jarri da sistema berrira egokitzeko, eta Gizarte Segurantzako Ministerioaren webgunean egin daiteke hori.

Nola zehazten da kuota?

Irabazten denaren arabera. Kotizazioa oinarria ezartzeko erreferentzia, orain, langileak bere kontura egiten dituen jardueretatik lortutako etekin garbien arabera zehazten da. Horiei gastu generikoengatiko kenkari bat aplikatu behar zaie, %3 edo %7koa. Errendimenduen gutxi gorabeherako kopuru hori atera ondoren, hamabost tarteetatik zeinetan dagoen ikusi behar da. Tarte bakoitzak gutxieneko eta gehieneko kotizazio oinarri bat du ezarria. Tarte horren barruan oinarria aukeratu behar da, eta horren arabera zehazten da kuota. Gizarte Segurantzak simulagailu bat sortu du bere webgunean kalkulu hori errazteko.

Noiz aldatu behar da kuota?

Errendimendu garbiak kotizazio oinarrikoak baino handiagoak edo txikiagoak direnean, kuotak doitu beharko dira, Gizarte Segurantzaren Importass izeneko atarian.

Urteko irabazien aurreikuspenak argi ez daudenean, zer?

Autonomo askoren kasuan ohikoa da hilabeteen artean aldaketa handiak egotea irabazietan eta zaila izatea urtebetean zenbat irabaziko duten aurreikustea. Hala ere, hamabost tarteetako bat aukeratu behar da derrigor, eta urtean zehar irabaziak oso aldakorrak badira, sistemak aukera emango du kotizazio oinarria aldatzeko, urtebetean sei aldiz.

Eta betetzen ez badira?

Aukeratutako kotizazio oinarriak behin-behinekoak dira. Urteko etekinak, azkenean, aurreikusitakoak baino txikiagoak badira, Gizarte Segurantzak ofizioz itzuliko du aldea. Aitzitik, urteko behin betiko errendimenduak aurreikusitakoak baino handiagoak badira, egoera erregularizatu egin beharko da eta aldea ordaindu.

Zer gertatzen da tarifa finkoekin?

Lehen aldiz autonomo gisa erregistratutakoentzat tarifa berri bat sortu da, kuota murriztua deiturikoa. 80 eurokoa izango da lehen hamabi hilabeteetan, eta beste urtebetez luza daiteke. Langileak lanbide arteko gutxieneko soldata (SMI) baino diru sarrera txikiagoak dituela erakutsi beharko da. Oraingo tarifa finkoak bi urte iraungo du: lehen urtean, 60 eurokoa da eta bigarren urtean 200 euroraino handitzen da.

MADRIL. Langileek gaixo agiria enpresari eman behar izateko beharra kendu du Espainiako Ministroen Kontseiluak, 2022ko azken bileran hartutako erabaki bati esker. Aurrerantzean, enpresak berak eskuratu beharko du gaixo agiria; Gizarte Segurantzatik lortuko dute agiria, telematikoki. Dekretua BOE Estatuko Aldizkari Ofizialean publikatzean sartuko da indarrean neurri hori.

Gizarte Segurantzak azaldu duen moduan, dekretu horrekin Espainiako Gobernuak «tramiteak azkartu» eta «betebehar burokratikoak murriztu» nahi ditu. Izan ere, Gobernuaren ustetan, egun gaixoaldia hartzeko prozesuak «alferrik» luzatzen dira, eta enpresentzat, langileentzat eta osasun langile publikoentzat onuragarria izango dela iritzi dio. Aurrerantzean, Gizarte Segurantzaren eta gaixo agiriak ematen dituzten entitateen komunikazioa telematikoa izango da, «digitalizazioak eta informazioaren teknologiek ematen duten eraginkortasuna aprobetxatuz».