Abenduan iragarri zuen Europako Batzordeak aurtendik debekatu egingo zuela aingiraren eta angularen aisialdiko arrantza; hau da, arrantza ez-profesionala. Eta Gipuzkoan angulatan aritzen direnak ez dira profesionalak. Duela bi urte sortu zuten Euskadiko Anguleroen Elkartea, eta Unai Eizagirre lehendakariak kontatu du orduan ere eskatu ziotela Eusko Jaurlaritzari profesional bihurtzea, etor zitekeenaren zantzu batzuk ikusten zituztelako. Berriro egin dute eskaera orain: “Arrantzan jarraitu ahal izateko, profesional izatea beste erremediorik ez daukagulako jada”.
Bi modalitatetan aritu ohi dira angulatan Gipuzkoan: ontzitik edo lehorretik. Sasoia igandean amaitu zen ontzitik aritzen direnentzat, eta urtarrilaren 31ra arteko epea dute lehorretik aritzen direnek. Bruselaren erabakia oraindik argitaratu gabe dagoela dio Eizagirrek, eta, ondorioz, asteotan arrantzatzen jarraitu ahal izango dutela. “Ontzitik aritzen direnek apenas harrapatu duten ezer aurten, giroak ez duelako lagundu. Angulak harrapatzeko, baldintza oso bereziak behar dira; aurten hego haizea egon da, eta hori oso txarra da guretzat”. Lehorretik aritzen direnek, berriz, azaroan, sasoi hasieran, “asko” harrapatu zutela kontatu du. “Eta hemendik hilabete amaierara arte ere egun onak izateko itxaropena dute”.
Europak ezarritako debekua kontuan hartuta, profesional bihurtu ezean behintzat, edo bestelako arau aldaketarik ezean, ezingo dira arrantzara atera urte amaieran, hurrengo sasoian. “Orain arte ezagutu dugun angula arrantza tradizionala bukatu da, galdu da”, ohartarazi du Eizagirrek.
Espeziea, arriskuan
Natura Kontserbatzeko Nazioarteko Batasunak zerrenda gorrian du aingira europarra, desagertzeko arrisku kritikoan dauden espezieen zerrendan. Bruselak, aisialdiko arrantza debekatzeaz gain -Europan, Gipuzkoan eta Bizkaian bakarrik dago aisialdiko arrantza-, arrantza profesionala egiteko baimena ere laburtu egin nahi du: azaroan, abenduan eta urtarrilean bakarrik arrantzatu ahal izango dira. Azti ikerketa zentroak ere esan izan du, urteetako ahaleginak ahalegin, oso egoera larrian dagoela aingira europarra.
Eizagirreren ustez, debekuak ez du aurrerapauso handirik ekarriko espeziearen berreskurapenean. Kontatu du 850 kilo arrantzatzen dituztela Gipuzkoako eta Bizkaiko arrantzaleen artean. “Frantzian, berriz, 65 tona harrapatzeko baimena dute. Ez du zentzu handirik: aingira salbatu nahi baduzu benetan, itxi guztia eta ulertuko dugu erabakia, baina bitxia iruditzen zaigu fokua 850 kiloren inguruan jartzea, hemendik 50 kilometrora 65 tona harrapatzeko baimena baldin badago”.
Eizagirrek aitortu du arrantzak baduela eragina espeziearen egoeran. “Europak esan du angularen kaltearen %20 arrantzak sortzen duela, baina beste guztia? Beste %80 errioetan egin diren aldaketa guztiek, presek, ur saltoek, bazter guztietan dagoen hormigoiak, harrapakariek… sortzen dute”. Uste du beste faktore horien aurkako neurri gutxi hartu ohi direla. “2007an, Europak betebehar batzuk jarri zituen, eta horietako bakarra bete da: hemen arrantza murriztea. Harrigarria egiten zaigu arrantzaleengan bakarrik jartzea arreta”.
Uretan, bestelako egoera ikusten dutela ere kontatu du Euskadiko Anguleroen Elkarteko lehendakariak. “Urterik txarrenak 2000. urte inguruan izan ziren: Orion kanpoko kai mutur handia egin zuten, Zumaian ere bai… Baina goraka joan gara, eta azken urteetan gero eta gehiago harrapatzen ari ginen”.
Norbere kontsumorako
Joan den asteburuan batzarra egin zuten Euskadiko Anguleroen Elkarteko kideek, eta Eizagirrek esan du erabaki zutela lanean jarraitzea, “bai profesional bihurtu ahal izateko, bai jendeak orain arte bezala arrantzan jarraitu ahal izateko”. Horrez gain, udalekin eta Eusko Legebiltzarrean ordezkaritza duten taldeekin biltzen ere ari direla azaldu du. “Legebiltzarrera ere joango gara, Arantxa Tapia sailburuari galdetzera nondik nora datorren erabaki hau, fokua zergatik jarri duten gugan…”.
Gipuzkoan, Gabonetan eta San Sebastian egunaren bueltan izan ohi da angulen kontsumorik handiena. Debekuak debeku, datozen urteetan ere arrandegietan egongo dira angulak, Espainiatik eta Frantziatik ekarritakoak saltzen baitituzte. Gipuzkoako arrantzaleek harrapatutakoak norbere kontsumorako izaten dira. Aurtengo sasoian, Jaurlaritzak zazpiehun lizentzia banatu ditu angulatarako. 666 lehorretik aritzeko eta 34 ontzitik aritzeko. Espeziearen egoeraren jakitun izan arren, lizentziak eman izana kritikatu egin dute talde ekologistek.
Confebaskek bere azken txostenean esan zuen eraikuntza sektorea oso gutxi hazi zela iaz, eta aurten ere antzera ibiliko dela. Garai txarrak al dira?
Ez dakit zein iturri duten, baina guk ez dugu ikuspegi hori. Iaz lana egon zen, eta aurten lana badago. Arazoa da materialak asko garestitu direla. Horrek eragin du batzuetan ez izatea ona lan karga edukitzea, eta lana buruhauste bihurtzea. Eskariak prezio jakin batean sinatu ziren, eta materialak gehiago igo dira. Azken urtean, hori izan da kezka nagusia: eskariak zituenak ea nola alda zitzakeen baldintzak. Gero etorri zen prezioen berrikuspena arlo publikoan; eta pribatuan, antzera. Nik kontratu bat sinatu dut; lehen errentagarritasun bat kalkulatzen nuen, eta orain dirua galtzera noa. Eraikitzaileak nahiago du uko egin eta promotoreari euro bateko kalte ordaina eman, hamar galdu baino. Baina promotoreak dio: «Zer egingo dut euroarekin etxeak saltzen ari banaiz?». Akordioekin konpondu dira halako egoerak.
Egitasmo publiko asko gelditu al dira lizitatzeke?
Nahikotxo. 2021eko udazkenean hasi ziren zintzilik gelditzen. Lehiaketara irtendako egitasmo asko duela sei hilabetekoak edo duela bost urtekoak ziren. Lizitazio prezioak ez dira gaur egungoak, eta ez da inor aurkeztu, dirua galtzea delako. Administrazioek ikusi dute prezioak aldatu egin behar izan dituztela.
Materialek noiz jo zuten goia?
Iazko udaberrian, eta oraindik goian daude. Hasieran, material jakin batzuk garestitu ziren, baina, beste batzuk lortzeko, energia ezinbestekoa da, eta, energia garesti badago, haiek ere bai. Pentsa zeramikak zenbat argindar behar duen. Eskulana ere garestitu egin da, lan itunean %6,5eko soldata igoera baikenuen onartua iazko.
Lehengaiak krisi aurreko preziotik oso urrun al daude?
Duela urtebete, denetarik zegoen: %70eko garestitzeak, %60koak, batzuk bikoiztu ere… Etxe bat egitearen kostua %20 garestitu da azken bi urteetan, edo gehiago. Promotoreek hori esaten didate. Gaitza izango da aurrekora itzultzea; energiarekin zer gertatzen den ikusi behar. Inflazioak sortzen duen dinamika da; jaitsi baino gehiago, egonkortu egingo da. Gurean, irabazi marjinak txikiak dira, eta enpresa asko beste sektore batzuetara begira jarri dira.
Zein da, bada, irabazi marjina?
Txikia: %5, %6, %8… Hasieratik %10eko mozkin marjina batean pentsatzea oso baikorra da. Hala herri lanetan nola pribatuan. Herri lanetan lehia estua dago prezioak jaisteko. Lehia marjinaren kaltetan egiten da. Batek %5eko marjina onar dezake, baina eskaririk ez duenak jaitsi egiten du marjina hori, edota merkatu berri batean sartu nahi duenak. %10eko irabaziaren bila ari dena merkatutik kanpo dago; ez du kontraturik lortuko. Ez da lan erakargarria. Halako marjinekin, egonkortasuna nahi duzu. Ez duzu aldaketarik nahi. Etxeen prezioak asko igotzen direnean ere, promotoreek nahiago dute egonkortasuna, prezioak %1 edo %2 igotzea. Etxeak asko garestitzen badira, zorua ere asko garestitzen da.
Irakurleak pentsatuko du: «Eraikuntzako enpresariak ere negarrez ari badira…».
Ez! Eraikuntzako enpresariak negarrez, ez, horiek estereotipoak dira. Arrakasta kolpearen kultura-eta… Estereotipoak dira. Lizitazio publikoan, administrazioak oso ondo daki zer marjinarekin lan egiten den. 2010eko krisian, herri lanak pila bat murriztu ziren. Enpresek lan poltsa mantendu behar zuten, eta lehiaketa publikoetan prezioetan beherakada handiak egin zituzten. Ez da negar kontua. Eraikuntzan gero eta enpresa gutxiago daude, eta daudenak beste arlo batzuetan sartzen ari dira. Zerbaitengatik izango da.
Egia da zahar etxeetan, zabortegietan… sartu direla.?
Herri lanak ez dira erakargarriak. Arrisku handia eta marjina txikia.
Arlo pribatura joz, etxebizitza berrien eskaintza txikia dagoela diozue. Ez al da kontraesana?
Ez, zergatik? Etxe berri gutxi egiten dira; ez dago eskaintzarik dagoen eskarirako. Eraikitzen den guztia saldu egiten da. Hori ulertzeko, aztertu behar da zer baldintzatan egiten den lan. Zoruaren legeak dio etxeen %75ek babestuak izan behar dutela. Oinarrian dagoen ustea zera da, gero eta batezbesteko handiagoa izan, babesturiko etxe gehiago egingo direla, baina hori bakarrik gertatuko da etxeen %25 libreak izanda promozio hori errentagarria bada. Legez, etxe berrien %75ek babestuak izan behar dute, baina horien prezioa hamabi urtez izoztuta egon da. Norbaitek uste al du hamabi urtean kostuak ez direla igo? Langileek soldata bera izan al dute? Ez, urtero igo dira. Babestuen prezioa igotzen ez bada, libreekin bakarrik posible al da gainkostuei eustea? Ez, horregatik ez dira egiten. Eskaera badago, hainbat urtetan interes tasa txikiak egon dira, eta, hala ere, ez da behar adina etxe eraiki. Zergatik? Promotoreek ezin zutelako.
Udan 25.000 eurora igo zen babes ofizialen gehienezko prezioaren langa. Nahikoa al da?
Gobernuak %16 igo zuen babesturiko etxebizitzaren modulua; asko dirudi, baina hamabi urte zeramatzan berdin. %16ko kostu igoera azken bi urteetan bakarrik egon da. Eta tasatua izoztu egin zuen. Udan onarturikoaren alde interesgarriena da aurrerantzean prezioak urtero berrikusiko direla KPIaren arabera.
Ez al zen errentagarria etxebizitza libreak duen prezioarekin?
Nola izango da errentagarria? Etxe guztiak libreen kontura? Babestuak ez baditu estaltzen bere kostuak, zer preziotan salduko duzu librea? Kalkulua egin eta emaitza bada etxe babestuen gehienezko prezioa aplikatu ondoren libreak 500.000 euroan saldu behar dituzula, eta merkatuak esaten badizu haien balioa 300.000 eurokoa dela, zer egingo duzu?
Etxe babestuekin promotoreak dirua galtzen al du?
Beti izan da horrela. Lurraren prezioa askotan etxebizitza librearen arabera jartzen da. Legeak dio babestuen kasuan zoruaren eta haren urbanizazioaren prezioak kostuaren %20 izan behar duela. Zorua kobratzen ez denean lortzen da etxe babestuak egitea, orubea publikoa delako edota gunearen urbanizazio kostuak beste diru sail batean daudelako.
Inkestek diote gero eta zailagoa dela etxea erostea.
Eta orain kostuak igo egin dira, eta ondorioa izango du. Etxeak gero eta garestiagoak izango dira, haiek eraikitzea garestiagoa delako.
Maileguak asko garestitu dira. Hori arazoa izan al daiteke?
Gaitzagoa da jendeak etxea erosteko ahalmena izatea. Kontuan hartu behar da azken bospasei urteetako egoera ez zela batere normala. Mailegua %1ean izatea, hori gauza oso ezohikoa zen. Orain %3ra igo denez, pila bat ordaintzen ari gara. Zein da ezohikoa? Biak. Tira, dirua %3an edo %4an egotea ez dut uste oso arraroa denik. Asko garestitu da etxerako sarrera, baina eskaria badago. Berriz diot: dena saltzen da.
Etxe asko berritzen ari dira.
Bai, baina normala da, gure etxebizitza parkea 1960ko eta 1970eko hamarkadetan handitu zelako batez ere. Eraikin pila bat egin ziren: Txurdinaga, Otxarkoaga… auzo horiek orduan sortu ziren. Etxe horiek berrikuntza premiak dituzte: paretak, teilatua…
Enpresak gainezka daude. Inbutua omen dago, Europako laguntzak arriskuan jarri arte.
Ez da oraingo arazoa, duela hamabost urtekoa baizik. Orain, Europako funtsak gehitu dira, laguntza handiekin. Inbutua gauza askorengatik izan daiteke: eraikuntza tramiteengatik, etxe asko kolpetik sartu direlako… Gero, laguntzak lortzeko obra horiek epe jakin batean egin behar badira, izango al gara kapazak? Langile arazoa dago, eta Euskal Herrian etxeak berritzeko tradizio handia dago. Berritze tasa Espainiakoa halako hiru da.
Langileak falta al dira?
Ez da gurean bakarrik dagoen arazoa: sektore askotan dago gabezia. Gremioetan-eta falta dira: iturginak, enkofradoreak… Espezialisten hutsunea dago. Auzi demografikoa ere bada; ikusi egiten da ez dagoela gazterik.
Seme edo alaba bati aholkatuko al zenioke eraikuntzan sartzea?
Ikasteko esango nieke, eta ahal duten kapazitazio handiena lortzeko. Eta, ahal bada, eraikuntzan lan kualifikatua lortzeko. Baina ikasle ona ez bazara, edo dena delakoa, zergatik ez? Irudi klasikoak kalte egin digu: beste ezertarako balio ez duena, obrara. Eraikuntza azken aukera den sineskera da, baina egun teknologia asko dago sektorean. Baldintza ekonomikoak industrian baino hobeak dira, eta, zerbitzuen sektorekoen aldean, zer esanik ez. Jende gazteak ez du aukera gisa ikusten; nahiago du pizzeria batean lan egin, igeltsero gisa hori halako bi irabazteko aukera izan arren. Langile zaharrak ditugu, eta berriak behar ditugu. Berriak emakumeak izan daitezke. Langileen %9 dira emakumeak, eta ia denak bulegoetan edo lan teknikoetan daude. Operariorik ez dago. Hesi mental bat da: nahiago dute zerbitzuetan jardun, eta ez dute baloratzen obran lan egitea.
Iaz, eraikuntzako hamahiru langile hil ziren lan istripuetan Euskal Herrian.
Azken urteetan ez da istripu tasa handirik egon, ez behintzat Bizkaian. Hildako bat izaten da urtean, batez beste. Eta hildako bat asko da, pila bat; haren familiari galdetu baino ez dago, baina, nondik gatozen ikusita, istripuak asko murriztu dira. Niretzat, hildakoak baino neurgailu hobea da istripu larrien kopurua, eta horiek gero eta gutxiago dira urtez urte. Guk obra asko bisitatzen ditugu segurtasun neurriak betetzen direla zaintzeko.
Gobernuak dio derrigorrezkoa dela, bestela pentsio sistemak urtero 12.000 milioiren defizita pilatuko duelako. Zuloa sortuko dela aitortu arren, sindikatuek diote ez dela hain handia, eta beste modu batera estal daitekeela.
Kartak mahai gainean daude, eta azken urteotako borroka sozial gogorrena hastera doa. Nork irabaziko du? Gaur-gaurkoz, ez dago batere garbi.
Aurrera egingo duela esateko bi faktore daude. Batetik dago aritmetika parlamentarioa; erreforma onartzeko gehiengoa badu, oraingoz, Emmanuel Macron-Elisabeth Borne bikoteak. Eskuinak urteak daramatza erretretaren adina atzeratu behar dela esanez, eta orain, aukera mahai gainean dagoela, ezin dio besterik gabe ezetz esan, Macronen jokoan sartzen ari dela badakien arren.
Bestetik dago Macron bera. Bere buruaz ziur dago, eta, Frantziako presidente guztiek bezala, historiara pasatu nahi du hark ere. Krisiez, pandemiez eta gerraz zipriztinduriko agintaldi batean, esandakoa bete zuen presidentearen gisara egin nahi du historiarako jauzia. Gutxi inporta zaio bere bi agintaldien jatorrizko bekatua: Marine Le Pen ez zelako irabazi zuen batean zein bestean, eta ez bere proposamenek gehiengo zabal bat erakarri zutelako. Erreformak agindu zituen Macronek —erreforma liberalak, uler bedi—, eta horien artean nagusia da pentsioena. Lehen saioan ez zuen lortu, protestak nolabait gainditu ondoren pandemia muturren aurrean agertu zitzaiolako, baina Macronentzat sekulako porrot pertsonala izango litzateke bigarrenean ez egitea. Ez du asko galtzeko, ez baita berriro hauteskundeetan lehiatuko.
Protesta handia espero da
Baina erreformak aurrera egingo ez duela esateko arrazoiak ere ez dira falta. Bata da sindikatuen batasuna: aspaldiko partez eskuz esku dabiltza zortzi sindikatu nagusiak, borrokalarienak (CGT, FO, Solidaires ) eta erreformistak (CFDT, CFTC, CGC…). Ostegunerako deitu dute lehen protesta egunera, eta handia izatea espero da. Inkestetan erretreta gibelatzearen aurka daudela diote hamar lagunetik zazpik —%7 soilik daude alde—, eta gobernua ez da oso maitatua; formula ona da hori protesta indartsu baterako.
Baina egun bateko manifestazio handi batek ez du gobernua atzeraraziko. Gakoa izango da protesta mugimenduak irautea, bai kalean, bai sektore estrategiko batzuetan ere—garraio publikoak, findegiak…—. Hotza itzultzear dago, baina aste beroak izango dira Ipar Euskal Herrian eta Frantzian.
1 496 milioi euroren galerak, eta 115 milioi poltsikora… Nola egiten da hori? Ea: berez, 115 milioi horiek akzioetan dauzkate, Delivery Heroren akzioetan, eta ez dirutan. Alemaniako konpainiak bere akzioetan ordaindu zuelako 2021. urteko abenduan Glovoren gehiengoa eskuratzeko operazioa —lehendik ere bazuen zati bat—. Glovoko buruzagi eta zuzendariek erosketaren unea baliatu zuten erabiltzeko euren akzioak erosteko aukerak edo stock option delakoak. Aukera horiek ordain modukoa izan ohi dira zuzendaritzentzat, baita pizgarria ere. Orokorrean, etorkizunean enpresaren akzioak prezio finko batean erosteko eskubideak dira, eta, ondorioz, aukera horiek dituztenei komeni zaie enpresa ondo joatea, akzioaren balioak gora egitea.
2 Hala ere, hainbeste irabaztea, galerak izan arren? Cinco Días egunkariaren arabera, 2021. urteko kontuetan, Glovok jada gorde zuen diru bat stock option horiek gauzatzen baziren ere. Hots, salmenta bat edo burtsaratze bat gertatuz gero, Glovok eskubideetan ezarritako prezioa baino garestiago zeuden akzioen aldea estali behar bazuen ere. Guztira 200 milioi euroko hornidura bat egin zuen enpresak. Eta, besteak beste, kopuru horrengatik ere handitu ziren Glovoren galerak, 496 milioi euroraino 2021ean.
3 Hainbeste diru galtzen duen enpresa bai mahuka ederra Alemaniako horientzat. Bada, hori pentsatu zuten merkatuek ere. Inbertsiogileentzat egindako oharrean, HSBCk esan zuen ulertezina zitzaiola Glovoren gehiengoaren erosketa, gehiago zirudiela erreskate bat. Delivery Hero bera ere galerak pilatuz joan da, baina merkatuarentzat arrazoizko zenbaki gorriak ziren, 2022. urtera arte behintzat. Glovo erosi ostean, Delivery Heroren burtsako kapitalizazioa %60ra murriztu zen.
4 Enpresa hauek ez al dute dirurik irabazten? Glovok ez du irabazirik izan inoiz. 2022. urtean 300 milioi euro inguruko galerak pilatuko dituela esan berri du Delivery Heroko kontseilari ordezkari Niklas Oestbergek La Vanguardia egunkarian. Hori bai, espero du irabaziak bizpahiru urtetan iristea. Orain artean, banaketa enpresa handi horien estrategia izan da haztea eta haztea, dirua galdu behar bazen ere, arerioei gailentzeko eta askotan lehiakide horiek irensteko ere. Dena den, ikusi behar da inbertsiogileek nahikoa pazientzia duten dirua erretzen jarraitzen duten konpainia horiekin.
5 Eta bitartean, bizikletako banatzaileak… Hori da. Enpresa horiek jarraitzen dute langile ustez autonomoekin, baldintza horiek arautzera behartzen dituen legeari menik egin gabe. Dena den, auzi mordoa dauzka Glovok zabalik, eta horrek ere izan dezake eragina negozioaren etorkizunean.
6 Langileak baldintza eskasetan, enpresak eta inbertsiogileak dirua galtzen… A ze negozioa! Bai, baina, hala ere, batzuek beti irabazten dute.
Irudi hori lehen aldiz 2013ko Davosko foroan erabili zuen Michele Wucker analista ekonomiko estatubatuarrak, erreferentzia egiteko litekeena den gertaera bati, inpaktu handikoa, baztertu egiten dena edo alde batera uzten dena, behar bezain serio hartzen ez delako. Aiertzaren irudiko, «enpresa kultura» da errinozero horietako bat. Ohartarazi zuen enpresa ulertzeko moduan eta langileen arteko harremanak izateko eran aldaketa handiak datozela, eta horri ezikusia egiten dionak arazo handiak izango dituela. Haren irudiko, jauzia egin behar da gatazka irudikatuko lukeen sokatiratik enpresa bateko kide denek norabide berean arraun egingo luketen trainerura. «Elkarrekiko konfiantzan oinarritutakoak izan behar dira enpresa harremanak», azpimarratu zuen Aiertzak.
Langileak ez, pertsonak
Ohi bezala, ez zuen langile hitza behin ere erabili, ez berak ez ekitaldian hitz egin zuen beste inork. Horren ordez, pertsonak. «Enpresa osatzen dugun pertsonak». Oholtzara igo zirenen artean ere hizkuntza bat nagusitu zen: gaztelania. Euskara apur bat entzun zen Aiertzaren hasierako hitzetan, eta euskara eta gaztelania tartekatu zituen Iñigo Urkullu Eusko Jaurlaritzako lehendakariak.
Enpresa kultura berriaren kontzeptua aurreko hamarkadan hasi ziren lantzen Adegin. Eta atzo ofizialki inauguratutako eraikinarekin ideia hori «gorpuztu» dutela nabarmendu zuen Aiertzak. Baina zer da Fabrika? «Enpresak kultura berrirako prestatzeko errendimendu handiko zentro bat». Beste era batera esanda, han dauden baliabideak —eraikina, «bideratzaileak» edo aholkulariak…— eskura jarriko ditu patronalak, enpresek eta langileek «trantsizio» hori batera egin dezaten.
Hainbat programa dituzte horretarako, Juan Manzisidor Fabrikako zuzendariak azaldu zuenez: komunikazioa lantzeko, parte hartzea sustatzeko… Eta «metodo zientifiko» bat, «sistema konplexuen teorian oinarritutakoa». «Guk harremanak lantzen ditugu, ideiak nola sortzen diren, konfiantzak nola kudeatzen diren… Enpresen emaitzak hobetzea bilatzen dugu, baina bereziki pertsonak haztea eta hobeto sentitzea enpresa den proiektu partekatu horretan», azaldu zuen Manzisidorrek. Edozein enpresak edo erakundek parte har dezake, eta formakuntza saioetarako ez ezik, bileretarako eta aisialdirako guneak ere badituzte Fabrikan.
Miramongo parke teknologikoan dago, Adegiren egoitzatik gertu eta Gipuzkoako Batzar Nagusien ondo-ondoan. Sei milioi euro kostatu da, eta 600.000 euro Foru Aldundiak jarri ditu. Emandako babesagatik Markel Olano ahaldun nagusiak sari bat jaso zuen, egurrezko traineru txiki bat, eta opari bera eman zioten Arantxa Tapia Eusko Jaurlaritzako Ekonomiaren Garapenerako sailburuari, «bidaia honetan luxuzko bidelagun izateagatik». Haiek ez zuten hitza hartu; bai, ordea, Urkullu lehendakariak, eta azpimarratu zuen halako egitasmoak ezinbestekoak direla gizarte «aurreratu eta justuago» bat eraikitzeko. Eduardo Junkera Adegiko presidenteak, berriz, nabarmendu zuen Fabrika «Euskadira eta mundura» irekitako «herri proiektu bat» dela.
Ekitaldian, Gipuzkoako enpresetako buru ugari egon ziren. CEOE Espainiako patronaleko buru Antonio Garamendi ere gonbidatu zuten, eta harentzako esker hitzak izan zituzten Adegiko buruek. Erakundeetako eta alderdi politikoetako ordezkaritza zabala egon zen: Unai Rementeria Bizkaiko ahaldun nagusia, Denis Itxaso Espainiako Gobernuak EAEn duen ordezkaria… Han izan ziren, halaber, hurrengo udal eta foru hauteskundeetan EAJren, PSE-EEren eta EH Bilduren Donostiako eta Gipuzkoako zerrendaburuak: Eider Mendoza eta Eneko Goia; Jose Ignacio Asensio eta Marisol Garmendia; eta Maddalen Iriarte eta Juan Karlos Izagirre.