Istiluak izan dira pentsioen erreformaren aurkako manifestazioetan

2011ko datuekin alderatuta, energia eolikoa % 7,1 hazi zen iaz Araban Bizkaian eta Gipuzkan, eta hidraulikoa, berriz, % 25,7 jaitsi.

Alberto Fernandezen gobernuan gertatutako guztia gutxi balitz bezala —pandemia betean sortu zen; Mauricio Macriren gobernuak hartutako zor historikoaren inguruan negoziatu behar izan zuen Nazioarteko Diru Funtsarekin; eta 2022aren bukaeran ia %100eko inflazioa zuen—, azken 60 urteetako lehorte gogorrenak bizkarreko handia eman dio Argentinako ekonomiari.

Adituen aurreikuspenen arabera, litekeena da aurtengo nekazaritzako esportazioak iazkoak baino ia 14.000 milioi dolar gutxiagokoak izatea. Horrek eragina izango du estatuaren diru erreserbetan. Dena den, ez dizkie ondorio berak ekarriko ekoizle txikiei, ertainei eta handiei, eta, gobernuak zenbait laguntza neurri hartu dituen arren, badirudi inor ez dagoela pozik.

Urtarrilean Argentinako Errepublikako Banku Zentralak (BCRA) aurreikusi zuenez, esportazioen beherakadak 3.900 milioi dolar inguruko galera eragingo du. Iaz 41.450 milioi dolarren esportazioak egin ziren, eta aurten 37.550 milioikoak espero dituzte. Nolanahi ere, BCRAk argitu zuenez, esportazio efektiboak eta likidazioa ez dira gauza bera: «Esportazio efektiboak salgaiak ontziratzen direnean erregistratzen dira. Dibisen likidazioa, berriz, esportatzaileek merkatuan lortzen dituzten dolarrak dira».

Beraz, kontuan hartuta 2022an sektoreak 44.050 milioi dolarreko likidazioa izan zuela —inoizko handiena— eta Esportazioak Ugaritzeko Programaren (PIE) bi aldietan inoiz baino dolar sarrera handiagoak erregistratu zirela, espero dute likidazioa 33.550 milioi dolarrekoa izatea aurten. Alegia, iaz baino 10.700 milioi dolar gutxiagokoa.

Gainerakoan, muturreko lehorteak bestelako ondorio batzuk ere izan ditu; besteak beste, milaka ganadu buru hil dira, eta uztak galdu. Santa Fe probintzian, esaterako, lehortu egin dira zenbait erreka eta urmael. Probintzia horretan, Parana ibaiaren emaria nabarmen txikiagotu izanak kalte egin dio arrain espezie batzuen ugalketari, zenbait erakunde ekologistak baieztatu dutenez.

Neurri eske

«Ekaitz perfektua da. Kostu arazoei eta kreditu faltari lehorte handia gehitu zaie, eta horrek sektore guztiei eragiten die, baina bereziki familia nekazaritzari eta ekoizle txiki eta ertainei», azaldu du Manuel Martinok, Ekoizpenerako eta Errotzerako Landa Federazioko Panpa eskualdeko zuzendariak. Dena den, landa eremuko krisia aspaldikoa da, eta egungo egoerak larriagotu egin du: «Gaur egun, chacarero-ak [nekazaritzako langileak] ia %40 gutxiago dira 1988an baino, eta horrek zerikusia du lurren jabetzaren kontzentrazioarekin, hura ia neurri berean handitu baita».

Ekoizle txiki eta ertainek kreditu falta ere pairatzen dute, eta ezin diete aurre egin interes tasa altuei. «Nekazaritza enpresa esportatzaileei mesede egitea da gobernuaren politikaren helburua, haiek ekartzen baitituzte dolarrak. Baina gobernuak ez du zaintzen herrialdeko jendearentzako elikagaiak sortzen dituen sektorea». Otsail hasieran, gobernuak iragarri zuen 70.000 milioi peso (330 milioi euro) jarriko zituela ekoizleei laguntzeko.

Txikiei bizkarra emanda

«Gobernua nekazaritza enpresa esportatzaileekin bakarrik biltzen da. Iragarritako neurriak txikiei ez zaizkigu iritsi. Soja dolarra izan zen neurri eraginkor bakarra, baina esportatzaileei egin zien mesede», salatu du Martinok. 2022ko abuztutik irailera egon zen indarrean soja dolarra. Kanbio mota bat zen, eta, haren bidez, ekoizleak soja likidatzera bultzatu zituzten, horrela dibisak lortu eta Banku Zentralaren erreserbak handitzeko.

Duela zenbait egun, Argentinako Nekazaritza Federazioko ekoizleek protestara deitu zuten, eta Argentinako Landa Konfederazioak eta Argentinako Landa Sozietatea ere batu ziren. Askok oportunismo kutsua hartzen diete protestei; izan ere, datuak alde dituenean ere protesta egiten du, eta boterea izan ohi du gobernu guztietan.

Nolanahi ere, hutsegite propioak, oinordetzan hartutakoak eta hondamendi naturalak direla eta ez direla, Fernandezek eta haren gobernu taldeak ez dute lortu hauteskunde urte honetan ekonomiako datuak hobetzea, eta badirudi haien asmoek erreka jo dutela, urik gabeko herrialde batean.

Erreserba Federalak 0,25 puntu igo ditu interes tasak, bankuen krisiari entzungor eginda

Biharko bederatzigarren mobilizazio eguna iritsi bitartean, erretretaren erreformaren aurkako protestaren erdigunea energia hornidurara igaro da. Urtarrilaz geroztik, argindar mozketak izan dira han eta hemen, baina orain erregaien eskasia bihurtu da Frantziako Gobernuari presio egiteko modu nagusietako bat. Asteburuaz geroztik hornidura arazoak hedatzen ari direnez —gutxienez hamar gasolindegitarik batean ez da erregairik—, Parisko gobernuak lehen neurriak hartu ditu: petrolio biltegiak indarrez desblokeatzen hasi da, eta grebalari batzuk lan egitera behartu ditu.

Frantziako zazpi petrolio findegietako langileak greban dira, eta, CGT sindikatuaren arabera, astelehenaz geroztik ez da gasoliorik eta ezantzarik (gasolina) atera handik. Zazpiak daude geldituta edo gelditzeko bidean. Findegietatik erregaia ez ateratzeak eragin du tentsioa banaketa katearen erdiko katebegira igarotzera: biltegietara.

Horietan ere langile asko greban daude, eta beste batzuk blokeatuak dituzte grebalariek. Horrek lehen hornidura arazoak eragin zituen asteburuan, batez ere Proventzan eta Bretainian. Loira Atlantikoan, esaterako, zerbitzuguneen %37k zuten astelehenean erregai eskasia, eta %30,6 ziren haren iparraldera dagoen Ille-et-Vilaine departamenduan. Hornidura handitzeko asmotan, Barne Ministerioak Polizia bidali zuen astelehen gauean Dongesko erregai biltegia desblokeatzera, Sant-Nazer ondoan (Bretainia).

Hexagonoaren beste muturrean, Rodanoaren Ahoak (Okzitania) departamenduan, Trantsizio Energetikorako Ministerioak lan egitera behartu ditu Fos-sur-Mer herriko biltegiko txanda bakoitzeko hiru langile. Sindikatuak mobilizazio hori eragozten eta erregaiz betetako kamioiak gerarazten saiatu ziren atzo, baina aurrez aurre egin zuten talka CRS poliziekin, eta zaurituak izan ziren haien arteko borroketan.

Marseillatik gertu dago biltegi hori, eta Proventza-Alpeak-Kosta Urdina ez ezik, Okzitania eskualdeko ekialdea eta Lyon ingurua ere hornitzen ditu, azken hori oliobide baten bitartez. Inguru horretan ere eskasia zabaltzen ari da: Rodanoaren Ahoak departamenduan gasolindegien erdietan erregai bat falta zen, eta hirutik batean ez zegoen ezer.

Iparraldean, arazo gutxi

Eskasia ez da oraingoz Ipar Euskal Herrira iritsi. Datu ofizialen arabera, Pirinio Atlantikoak departamendu osoan ehun gasolindegitik batek soilik zituen arazoak astelehen arratsaldean. Autobideetan jarri du arreta prefetak: blokeatzea eragotzi nahian, Lapurdiko ordainlekuetan geratzea debekatu du.

Uvesco taldeak, BM eta Super Amara supermerkatuen jabeak, 986 milioi euroko fakturazioa izan zuen iaz, 2021. urteko salmentak %5,3 handituta. Prezioen garestitze orokortuak eragin du batez ere fakturazioa handitzea —elikagaien inflazioa %15,8 izan zen otsailean—, nahiz eta salmenten bolumenak behera egin duen. Hala azaldu zuen atzo Jose Ramon Fernandez de Barrenak, Uvescoren zuzendari nagusiak. Inflazioak kontsumitzaileen ohiturak aldatu dituela esan zuen, baina egoera horri aurre egin diotela gehitu.

Fernandez de Barrenaren arabera, iaz apaldu egin zen kontsumitzaileek supermerkatuekin duten fideltasuna: «Prezioen igoera handi horren ondorioz, kontsumitzaileen portaera aldatzen ari da. Fideltasun txikiagoa dute, eta gehiagotan joaten dira supermerkatuetara, aldi bakoitzean erosketa saskia gutxiago beteta».

«Kontsumitzaileen erosketa saskia merkatzeko» 23 milioi euro inbertitu zituzten iaz deskontu kupoietan eta antzeko promozioetan, eta 2023an %20 gehiago inbertitzea aurreikusten dute. Frantziako supermerkatu kateek hilabete hasieran iragarri zuten produktu merkeagoen sorta bat eskainiko zutela, eta, halako neurriak hartuko dituzten ala ez galdetzean, Fernandez de Barrenak adierazi zuen prezioak merkatzeko aldaketak «balore katearen puntu guztietan» egin behar direla, administrazioaren laguntzaz: «Salmenta prezioak ezin dira askorik merkatu balio katea ahuldu gabe. Kontuz ibili behar da hartzen diren neurriekin; guk promozioan inbertitzen jarraituko dugu».

Erregai sintetikoak erabiltzen dituzten motorrekin salbuespen bat egitea proposatu dio Bruselak Alemaniari

Greba eguna bihar Enkarterriko eta Ezkerraldeko Bizkaibuseko lineetan. ELA sindikatuak langileak manifestazioa egitera deitu ditu, goizean Bilbon. Foru Aldundiaren egoitzaren aurrean bukatuko dute martxa.

Javier Hurtado sailburuak merkataritza modernizatzeko funtsaren bigarren deialdia aurkeztu du, 4 milioi eurokoa (Gobernu Bilera 2023-3-21)

Hiru eguneko greba deitu dute apirilerako Nafarroako adinekoen egoitzetan. Sindikatuek sektoreko hitzarmenaren negoziazioa blokeatuta dagoela salatu dute.