Zortzi urteko etena konpontzeko bilera egin dute Bruselan Europako Batasunak eta Celac Latinoamerikako eta Karibeko Estatuen Komunitateko 33 kideek. Ez zen akordio esanguratsurik espero, eta ez da halakorik izan, besteak beste Celac egitura apaleko erakunde bat delako, aterki moduko bat molde eta interes desberdineko herrialdeak batzeko.
Amerikarren atsekaberako, Ukrainak hartu du goi bileraren arretaren zati handi bat. Bruselak Celac-eko kideak erakarri nahi izan ditu Errusiaren inbasioaren aurkakoen taldera, baina erdizka baizik ez du lortu. Kide guztiek, Nikaraguak izan ezik, «kezka sakona» azaldu dute «Ukrainaren aurkako gerrarengatik». Europarren ikuspegitik hizkera epela da, ez du Errusiaren inbasioa aipatu ere egiten, baina garaipen diplomatiko gisa saldu du, hil edo biziko gaitzat duen horretan. Ordainean, hipokrisia salaketak entzun behar izan ditu, Ukrainari ematen dion garrantzia ez dielako ematen beste gatazka batzuei, eta Ukrainan bertan salatzen duen eraso inperialisten protagonista izan direlako EBko kideak beste eremu batzuetan.
«Hasiera berri bat»
Baina bileraren helburu nagusia zubiak berreraikitzea zen, «hasiera berri bat», Ursula von der Leyen Europako Batzordeko presidentearen hitzetan. EBk erakutsi behar izan du kontuan hartzen dituela Celaceko kideen eskaerak, eta horregatik haren osteko deklarazioak lehen aldiz aipatu du Malvinei buruz subiranotasun gatazka bat dagoela, AEBen Kubaren aurkako blokeoaren amaiera eskatzen du, herri indigenen aldeko aldarria egiten du, eta esklabismoak eragindako «neurrigabeko mina» aitortzen.
Aldi berean, goi bilerak eszenatoki bat jarri die EBk Global Gateway tresnaren bitartez Celac-eko kide batzuekin egin dituen alde biko akordio batzuei. Horien artean dago Argentinan litioa eta kobrea ustiatzeko akordioa—ibilgailu elektrikoentzat beharrezko lehengaiak dira—. Alberto Fernandez Argentinako presidenteak akordioa goretsi zuen atzo, eta nabarmendu zuen lehen aldiz EBk onartu duela «estraktibismoak» amaitu egin behar duela. Hau da, Latinoamerika ez dela lehengaiak ustiatzeko leku soil bat, eta lehengai horien tratamenduaren zati bat ere han egin behar dela, balio gehigarri bat emateko gai horiei. «Bost mende daramatzagu hori eskatzen, eta, azkenean, lortu dugu».
Alde biko negoziazioetan izan da EBren eta Mercosurren arteko merkataritza ituna. Duela lau urte lotu zuten, baina EBko gobernu askoren oposizioak eta EBk ingurumenean eta lan eskubideetan egindako eskaera berriek eragotzi egin dute itun hori berrestea eta indarrean jartzea. Azken akordioa urtea amaitu aurretik itxi nahi dutela ziurtatu du Von der Leyenek.
Urte arteko tasari erreparatuz gero, orduan bai, moteldu da hazkundea, baina kontuan hartu behar da konparazioa hazkunde handiko urte batekin egiten dela, pandemiaren irteeraren egoera ezohikoarekin. Horrela, urte arteko hazkunde tasa %2,3tik %1,6ra jaitsi da.
Datu horrek bat egiten du Eusko Jaurlaritzaren aurreikuspenekin. Martxoan egin zituen azken aldaketak iragarpenetan, eta BPGa urte osoan %1,5 handituko zela jakinarazi zuen. Iragarpen «kontserbadoreak eta zuhurrak» zirela azaldu zuen orduan Pedro Azpiazu Ekonomia sailburuak, ziurgabetasuna «oso handia» delako, Ukrainako gerrak eta inflazio handiak bere horretan jarraitzen dutela eta.
Orduz gero, apaldu egin da inflazioa —%2,2ra iritsi zen ekainean, Hego Euskal Herri osoan—, baina oso goian jarraitzen dute prezio igoerek elikagaietan (%10,1), eta azpiko inflazioa ere oso handia da (%6,4).
Martxoko agerraldian, Azpiazuk ziurtatu zuen enpleguak gora egingo zuela, eta Eustaten datuek erakusten dute hala gertatzen ari dela. Lehen kalkuluen arabera, %0,7 hazi da lehen hiruhilekotik bigarrenera, eta %1,5 azken urtean. Datu aurreratuak dira atzo jakinarazitakoak, eta irailaren 19an osatuko ditu Eustatek.
Zerga bilketa, bere bidean
Urte erdia igaro da dagoeneko, eta zerga bilketa esperotako bidetik doa. Ekainera arte %6 handitu baita Arabako, Bizkaiko eta Gipuzkoako ogasunek bildutakoa, aurreko urteko epe berarekin alderatuta. Guztira, 6.819 milioi euro dira hiru foru ogasunek bildutakoa, Finantzen Euskal Kontseiluan ezarritako bilketa helburua baino zertxobait gehiago —%5,6 handituko dela kalkulatu zuten—. Bizkaiak bildu du gehien: 4.093 milioi euro; Gipuzkoak 1.798 milioi metatu ditu, eta Arabak 928,9 milioi. Dena den, Araban handitu da gehien bilketa urte arteko tasan: %14,7; Gipuzkoan %6,2 igo da; eta Bizkaian, %4,2.
Inflazioaren eragina zerga bilketan ere islatzen ari da azken hilabeteetan, eta kontsumoari lotutako zeharkako zergetan izandako bilakaera ona da horren adibide. BEZ zergak igoera nabarmena izan du Araban eta Gipuzkoan, %35,4 eta %14,8 handitu baita, hurrenez hurren; Bizkaian, ordea,%9,2 gutxiago bildu da zerga horren bitartez.
Inflazioa bezainbat izan ez bada ere, soldatak ere handitu egin dira, eta hori guztia errenta zergan ere islatu da: %11,4 handitu da Bizkaian, %5 Araban, eta %2,6 Gipuzkoan. Sozietate zergaren bidez, enpresen irabaziak zergapetzen dituen zergaren bitartez alegia, %27,6 gehiago bildu du Bizkaiko ogasunak, %26,4 gehiago Arabakoak, eta %7 gutxiago Gipuzkoakoak.
Urte arteko tasan kontrakoa gertatu da: %4,5etik %6,3ra igaro da hazkundea, baina kontuan hartu behar da duela urtebete Shanghai hiriburu ekonomikoan eta beste hiru batzuetan itxialdiak izan zirela, COVID-19aren hedapenari aurre egiteko. Urte osorako %5eko hazkunde bat aurreikusi du Txinako Gobernuak.
%5eko tasa oso handia izango litzateke Mendebaldeko edozein herrialderentzat, baina Txinak halakoak behar ditu enplegua sortzeko eta bake soziala mantentzeko. Hirietan langabeziak eutsi egin dio —%5,2 da—, baina jada %21,3ra heldu da 16 eta 24 urteko gazteen artean
«Biharamuna»
Koronabirusaren osteko «biharamuna» aipatu dituzte nazioarteko analista batzuek, eta iragarri dute Txinako Gobernuak neurri gehiago har ditzakeela hazkundearen erritmoa bizkortzeko. Banku zentralak interes tasak jaitsi ditu, eta gobernuak berreskuratu egin ditu auto elektrikoak erosteko emandako laguntzak. Azken neurri horren ondotik, urtearen lehen erdian %35 ugaritu da ibilgailu elektrikoen salmenta. Txina da auto horien merkatu nagusia.
Hilabetea amaitu aurretik bilduko da alderdi komunistako buruzagitza, eta eraikuntza eta etxebizitzen erosketa laguntzeko neurriak hartzea espero dute.
2029rako amaituta egotea espero dute, baina baliteke luzatzea. Izan ere, proiektuak Kurdistandik igaro behar zuen hasieran, baina bi arrazoirengatik ez du hala egingo, Irakeko lehen ministroaren bozeramaileak azaldu zuenez. Lehenik eta behin, inguru menditsua da Kurdistan, eta kostuak handitzeaz gain, proiektua atzeratuko luke. Bestalde, Kurdistango eskualde autonomoko agintariek aurrez esan zuten trena ez zela beren lurretatik igaroko.
17.000 milioi dolarreko kostua izango du proiektuak, eta 1.200 kilometro inguruko trenbide bat egingo dute hego-ekialdetik iparraldera. Abiadura handiko trena izango da, eta, merkantziak garraiatzeaz gain, pertsonak garraiatzeko trenak ere egongo dira, herrialdeko mugikortasuna bultzatzeko. Orduko 300 kilometro hartzeko moduko trenak izango dituzte.
Garapenaren bidea izena, hain zuzen ere, azpiegitura horrek izatea nahi duten eginkizun estrategikoagatik eman diote. Zetaren bidearen antzeko izen bat aukeratu dute, bide sare horrek iraganean izan zuen inportantzia berretsi nahian.
Suezko kanala
Herrialdea iparraldetik hego-ekialdera zeharkatuko du trenbide berriak, petrolio hobi ugari dituen eskualdeak Turkiarekin lotuz. Kanal lehorra ere izendatu dute, eta Ekialde Hurbilean garrantzi handia hartzea espero dute, Suezko kanalari lehia eginez. «Garapenaren bidea ez da merkantziak eta bidaiariak garraiatzeko bide soil bat. Bide horrek garapenaren atea zabalduko die Irakeko eremu zabalei», adierazi zion maiatzean Reuters informazio agentziari Farhan Al-Fartousik, Irakeko Portuen Konpainiaren zuzendari nagusiak. Garapenari bultzada emateaz gain, bide komertzial berriarekin eskualdeko herrialdeen arteko kooperazioa ere bultzatu nahi du gobernuak.
Trenbidea, baina, ez da garapen horretan gobernuak bultzatu duen proiektu bakarra. Irakek kostalde murritza du, Persiar golkoan dagoen Faw penintsulan bakarrik baitu itsasorako sarbidea, baina ondo baliatzen ari dira, portu handi bat eraikitzen ari baitira han. Grand Paw Port izena du, eta Asiaren eta Europaren arteko merkantzia trukean puntu garrantzitsuenetariko bat izateko helburua du. Gutxinaka ari dira eraikitzen, baina olatu hormak amaituak dituzte. Munduko hormarik luzeena da: 14,5 kilometro luze da.
Merkataritzari bultzada emanez, ekonomia dibertsifikatzeko asmoa ere badu gobernuak. Izan ere, petrolioa da Irakeko ekonomia mugitzen duen lehengaia, BPG barne produktu gordinaren %42,8 izan baitzen 2021ean, Munduko Bankuaren arabera. Hori dela eta, erregai fosilen menpekotasuna apaldu nahi du gobernuak; herrialde garatu asko egiten ari diren trantsizio ekologikoak nahi hori handitzen du, gainera.
Ekialde Hurbileko arazoa
Trena ez da Iraken hedatuena dagoen garraiobidea; ezta Ekialde Hurbilean ere. Irakek 2.400 kilometro trenbide inguru ditu gaur egun, milioi bat biztanleko 52 kilometro. Ameriketako Estatu Batuetan, esaterako, 120 bider trenbide kilometro gehiago dituzte, 293.000 kilometro. Txinak 131.000 kilometro trenbide ditu, 87.000 Errusiak eta 78.000 Kanadak.
Trenbide kilometro gehien duten herrialdeen zerrendan 23. postura egin behar da behera Ekialde Hurbileko lehen herrialdea ikusteko : Turkia (10.000 km). Iran dago ondoren, 25. postuan, eta Saudi Arabia doa gero, 36. lekuan. Hala ere, eskualdeko hainbat herrialde gero eta trenbide gehiago egiten ari dira, Saudi Arabia batez ere: Meka eta Medina hiriak lotzen dituen abiadura handiko trena horren adibide da.