Kutxanbakek bidegabe kobratutako hipoteka gastuak itzuliko dizkie bezeroei, eta horiek faktura aurkeztu beharko dute dirutza kobratzeko, epaitegietara jo gabe.

Ekiola Mendialdea eguzki-parkea energia ekoizten hasi da. Arraia-Maeztuko eguzki-kooperatiba da Euskadiko lehena energia ekoizten

Bilboko Epaitegiak aske utzi zuen Barakaldon (Bizkaia) ertzain bati arma lapurtzeaz akusatutako gizonezkoa, atzo. Erabakiak sortutako harrabotsaren ostean, baina, Bilboko epaile dekano Aner Uriartek jakinarazi du Ertzaintzak ez zuela arma lapurretari buruzko atestaturik aurkeztu epaitegian, baizik eta Bilboko Epaitegiko Zazpigarren Zigor Salak aurrez ezarritako atxilotze agindu bat «soilik», zitazio judizial bat egiteko helburuarekin. Gazteak ez zuen ustez lapurtutako armarik entregatu, eta aurrekariak ditu genero indarkeriagatik eta lapurretak egiteagatik. Larunbatean izan zen lapurreta. Eusko Jaurlaritzako Segurtasun sailburu Josu Erkorekak Radio Euskadin azaldu zuenez, gizonezko bat ertzain baten etxean sartu zen eguerdian, eta bizkar zorro txiki bat eraman zuen; han zegoen arma. Ordutik, akusatuaren bila ari zen Ertzaintza. 19 urteko gizonezkoak herenegun entregatu zuen bere burua Deustuko polizia etxean (Bilbo), eta Ertzaintzak jakinarazi zuen bi delituz akusatuta atxilotu zutela: bortxaz egindako lapurreta eta armak baimenik gabe izatea. Gazteak, baina, ez zuen ustez lapurtutako armarik eraman. Ertzaintzako Sipe sindikatu korporatiboak «sinesgaitzat» jo zuen epaitegiaren jarrera, baina Uriartek adierazi duenez, akatsa izan zen ez zela kasuari zegokion atestaturik aurkeztu epaitegian: «Zaintzako epailea zitazioa egitera mugatu zen, eta horrekin, atxilotua askatzea ebatzi zuen».

Bizkaiko Batzar Nagusiek Batuz sistema abiaraziko duen foru arauaren proiektua onartu dute, gobernuko bi alderdien botoei esker: EAJ eta PSE-EE. Hala, negozioek eta enpresek Foru Ogasunaren egoitza elektronikoan egin beharko dituzte kontuak. EAJk eta PSE-EEk atzera bota dituzte oposizioko alderdiek egin dituzten zuzenketa guztiak. Lehen eginkizunak berehala hasiko dira, 2024ko urtarrilaren lehenean. Enpresa handiak, bankuak eta aseguru etxeak izango dira ordurako Batuz sistema erabili beharko duten bakarrak. Enpresa txikiak eta ertainak, berriz, 2024aren erdialdean hasiko dira sistema erabiltzen, eta, beranduenez, 2026aren erdialdean erabili beharko dute Batuz. Azken txanda sozietateen gaineko zerga ordaintzen ez duten entitate, irabazi-asmorik gabeko erakunde, nekazari, arrantzale eta irakaskuntzako langileentzat izango da; horiek 2026ko urtarrilaren 1etik aurrera hasi beharko dute sistema erabiltzen. Sistema 2025. urtea baino lehen ezartzen duten enpresek hobari fiskalei eutsiko diete, PFEZa edo sozietateen zerga %10 murriztuko baitzaie. Batuz ezartzeagatik sortutako gastuek ere %30eko hobari fiskala izango dute. Bi zerga berri Batuz sistema ez ezik, bi zerga berri ere onartu dituzte batzar nagusietan. Berriro erabili ezin diren plastikoa ekoiztu, inportatu edo erosten duten enpresek 0,45 euro ordaindu beharko dituzte plastiko kilo bakoitzeko. Zabortegiek ere zerga berria izango dute, eta instalazioen ezaugarrien arabera aplikatuko dute. Zabortegietara doazen udal zaborrei 40 euroko zerga ezarriko zaie tona bakoitzeko, eta hondakin industrialei, berriz, tonako 10 eurokoa 2023an, 15 eurokoa datorren urtean, eta 20 eurokoa 2025etik aurrera. Bi zerga horiek 2023ko urtarrilaren 1ean sartuko dira indarrean, atzerako eraginarekin.

Espainiako Gobernuak 2021eko irailean ezarri zuen estatu barruko hondakin jarioa neurtzeko sistema berri bat. Prozedura elektronikoa ezarrita, erkidegoen artean izandako hondakin mugimenduak zehatz-mehatz zenbatu ahal izan ditu Espainiako Trantsizio Ekologikorako Ministerioak, eta horrek agerian utzi du Hego Euskal Herria industria hondakin esportatzaile handia dela. Hain zuzen ere, milioi erdi bat tona hondakin industrial eraman ziren Araba, Bizkai, Gipuzkoa eta Nafarroatik inguruko herrialdeetara 2021eko irailetik 2022ko irailera. Hondakinen gestiorako 2023-2025eko esparru planari buruzko aurrerapen txostenak jaso dituen datuen arabera, Araba, Bizkai eta Gipuzkoatik ia 400.000 tona eraman ziren, bereziki Kantabria, Errioxa eta Gaztela eta Leonera. Nafarroatik, berriz, 100.000 tona baino gehiago, gehiena Aragoira eta Errioxara. Kalkula daiteke, beraz, Hego Euskal Herriak zabortegira eramaten dituen industria hondakin ez-arriskutsuen heren bat inguru esportatu zuela inguruko herrialdeetara. Mugimendu horiek berretsi egin dute Zaldibarko zabortegia erori zenez geroztik industria hondakinen kudeaketan dagoen arazoa. Arantxa Tapia Eusko Jaurlaritzako Ekonomiaren Garapen, Iraunkortasun eta Ingurumen sailburuak 2022ko azaroan aitortu zuen ezen, Zaldibarko zabortegia amildu eta Larrabetzu eta Mutiloakoak ixtearekin batera, 400.000 tona geratu zirela biltegiratzeko lekurik gabe. Espainiako Gobernuak orain eman berri dituen datu horiek erakutsi dute hondakin horiek inguruko erkidegoetara eraman dituztela Araba, Bizkai eta Gipuzkoako enpresek. Agerraldi hartan, Jaurlaritzak industria hondakinei aurre egiteko bide orria aurkeztu zuen. Hondakin gutxiago botatzea jarri zuen helburu, sortutako hondakin guztien %15 izan arte. Bestalde, 2024tik aurrera Araban, Bizkaian eta Gipuzkoan sortutako hondakin guztiak jasotzeko nahikoa gaitasun izatea. Horretarako, hiru zabortegi handitzeko asmoa zuen Jaurlaritzak: Igorre, Bistibieta eta Betearte; eta beste bi berriro ireki: Epele eta Artxanda. EH Bildu, kontu eske Espainiako Gobernuaren datu horiek eskuetan, EH Bilduk azalpenak eskatu dizkio Arantxa Tapiari, Araba, Bizkai eta Gipuzkoatik ia 400.000 tona beste herrialdeetara bidaltzen dituztela jakin ostean. Ohar baten bidez, koalizioak galdetu dio Jaurlaritzari ea zer asmo daukan egoera hori konpontzeko, EAEko Hondakinak Kudeatzeko Planaren helburua betetzeko, hau da, bertan sortutako hondakinak bertan kudeatzea bermatzeko. Mikel Oterok, «penagarritzat» jo du egoera: «Datuek agerian uzten dute hondakinen kudeaketa penagarria dela, horretarako behar diren azpiegiturak falta direlako». EH Bilduko legebiltzarkide horren iritziz, Zaldibarko zabortegiarekin kudeaketa eredu bat bertan behera erori zen, eta, ia lau urte igaro arren, ez dute beste alternatibarik ipini. «Irudia oso grafikoa da: 20.000 trailer hondakinez beteta, kamioi ilara bat Gasteiztik Madrileraino». Oterok nabarmendu du Espainiako Gobernuaren txosten horretan ageri den baino hondakin gehiago esportatu direla, bakarrik aldez aurretik jakinarazi eta prozedura elektriko bidez komunikatzen diren mugimenduak jasotzen baititu Espainiako Gobernuak. Bi enpresa auzipetuta Iparraldean Zaldibarko zabortegira ustez 22.000 tona hondakin legez kanpo eraman zituzten Ipar Euskal Herriko bi enpresatako ordezkariak epaitu zituen Baionako ingurumen delituetarako auzitegiak. Auzitegi horrek egindako lehen epaiketan —duela bi urte sortu zen—, Basusarri eta Donibane Lohizuneko SARL CBA Artola eta SARL Etcheverry-Mindurry enpresetako ugazabak epaitu zituzten, ingurumenaren aurkako delituak egotzita. Hain zuzen ere, leporatu zieten 2018 eta 2021 bitartean 22.297 tona hondakin bidali izana Zaldibarko zabortegira, jakinda ez zirela balorizatuko eta ingurumenari lotutako arauen bidez kudeatuko. Prokuradoreak 200.000 euroko isuna eskatu zuen SARL Etcheverry-Mindurryrentzat, eta 150.000 eurokoa SARL CBA Artolarentzat. Prokuradoreak azaldu zuen dirua aurrezteko asmo hutsarekin bidali zituztela hondakinak Zaldibarrera, egiten ari zirenaren jakinaren gainean zirela. Bi enpresariek ukatu egin zuten hori, eta ziurtatu zuten hondakin horiek balorizatzera bidaltzen zituztela uste zutela.

LABek “zaintzarako eskubide unibertsala bermatuko duen sistema publiko komunitarioa” aldarrikatu du

CCOOk, ELAk eta UGTk etorkizuneko egitasmoak zehazteko eskatuko diote Siemens Gamesari

CEOEk proposatu du 2024an lanbide arteko gutxieneko soldata 1.124 eurora igotzea, eta 2025ean 1.145,77 eurora. Kasu bietan aplikagarria litzateke 2024rako zein 2025erako sindikatuekin hitzartutako akordioetan aurreikusitako berme klausula.

Espainiako Garraio Ministerioak aurreko astean jakinarazi zuen Eusko Jaurlaritzaren esku utzi duela abiadura handiko trenaren Bilboko sarrerako tunelaren obra. Eusko Jaurlaritzak gobernu bilera egin du gaur, eta onartu egin du Espainiako Trenbide Azpiegituren Administratzailearekin (Adif) adostutako ituna. Hala, Jaurlaritzaren esku egongo da Bilboko tren lasterreko sarrerako eraikuntza proiektua idaztea, eta zati bereko lanak egitea eta zuzentzea. Iñaki Arriola EAEko Garraio sailburuak «oso albiste ontzat» jo du itun hori, «beste bultzada» bat emango dielako tren lasterra egiteko obrei. Arriolak gogoratu du Jaurlaritzak Euskal Y-aren beste hainbat lan egin dituela, nagusiki Gipuzkoako zatian. Gogoratu du lan gehienak amaituta daudela zati horretan —Bergara eta Donostia artean—, eta Hernani eta Astigarraga artekoa bakarrik falta dela, eta Donostiako geltoki berria. Bi obra horiek 2024an eta 2025ean amaituko dira hurrenez hurren, Arriolak esan duenez. Orain, Basauri eta Abantoko geltokira arteko tren zatiaren proiektua idatzi eta gauzatu beharko du Jaurlaritzak. 6,2 kilometroko tunel bat da, jadanik bukatuta dagoen Galdakao-Basauri zatia eta Bizkaiko hiriburuko geltokia lotuko dituena. AHTaren geltoki berria egungoaren azpian eraiki nahi dute, baina hori ez da sartzen proiektu honetan. Geltokia diseinatzeko lana Idom ingeniaritza egiten ari da. Arriolak uste du pausoz pauso joango direla. Hala, lehenik eta behin, Adifekin akordioa formalizatu, eta Euskal Trenbide Sareak (ETS) lehiaketara aterako du eraikuntza proiektua. Hori heldu den urteko lehen hilabeetan egitea espero dutela esan du Garraio sailburuak. Bi urte beharko dira proiektua idazteko. Hortaz, Jaurlaritzak espero du 2026. urtearen erdialdean eta amaieran hasi ahal izatea obrak. Bitarte horretan, 2027rako, Euskal Y-a jar dezaketela uste du Arriolak, prest egongo delako horretarako Basaurin eraikiko duten behin-behineko geltokia. Gasteizko geltokia ere behin-behinekoa litzateke, 2027rako ez baitago aurreikusita amaituta egotea hiriko sarrerako zatia eta geltoki berria. Basauri eta Bilbo arteko zatiaren aurrekontua 280 milioi euro da. Horietako 226,5 milioi plataformako obrak egiteko izango dira, eta 5 milioi, berriz, proiektuak idazteko. Gainerakoa —53,5 milioi euro— gainegitura, elektrifikazioa eta segurtasuneko instalazioak egiteko erabiliko da, baina lan horiek Adifek egingo ditu.

Osasun mentala lehentasun bihurtu den eta tabu izateari utzi dion garaiotan, Eusko Jaurlaritzak osasun mentala zaintzeko eta tratatzeko plana osatu du. Planak hamar ildo estrategiko ditu, baina horietatik bi dira nabarmentzekoak: haurren eta nerabeen osasun mentala, eta osasun mentaleko arazoren bat dutenen familiei eskaini beharreko arreta. Eta, ildo estrategikoen gainetik, ideia bat: osasun mentalaren zaintzak «komunitarioa» izan behar du. Gotzone Sagardui Eusko Jaurlaritzako Osasun sailburuak Osasun Mentaleko Estrategia aurkeztu du Gobernu Kontseiluaren ondorengo prentsaurrekoan, eta iragarri du Jaurlaritzak buru osasunaren arloa indartuko duela. 2023 eta 2028 urteen artean egongo da estrategia martxan. Ia 140 orriko agiria, asmo on, nahi eta helburuz betea, datozen urteetarako erabakiak, ekintzak eta neurriak biltzen dituena. Estrategiak herritarren osasun mentala hobetzea du helburu. Araban, Bizkaian eta Gipuzkoan nahasmendu mentalak dituztenen eta haien familien arreta hobetzeko ildoak eman ditu, baita osasun mentalaren arretan prebentzioa lantzeko eta kalitatea hobetzeko neurriak ere. Sagarduik espero du plana «baliagarria» izango dela, eta esan du beharrezkoa dela «pertsonen osasun mentala eta fisikoa modu integralean» artatzea. Gaixotasun mentalen prebentzioak, detekzio goiztiarrak, tratamendu eraginkorrak eta errehabilitazioa landuko duten politika publikoak bildu dituzte estrategian; baita gaixotasun mentalak jasan dituztenak gizarteratzeko neurriak ere. Prebentzioari garrantzia eman diote, bereziki elikadura portaeraren nahasmenduak dituztenei dagokienez. Arreta pertsonalizatua eskaintzea eta pertsona ardatz izatea da asmoa: planak aurreikusten du pertsona bakoitzak plan terapeutiko pertsonalizatua izango duela, bere tipologia klinikoaren arabera. Lehen mailako arretako lantaldeen jardunari eman diote balioa, eguneroko bizitzako prozesu psikosozialetan arreta jartzeko, estigma gutxitzeko, bai eta osasun mentaleko arazoei lotuta ager daitezkeen arrisku faktoreak edo sintomak goiz detektatzeko ere. Sagarduiren esanetan, plana gauzatzeko prozesua «partaidetza prozesu zabal baten emaitza» da: Euskadiko Osasun Mentaleko Aholku Batzordean egin da, eta osasun mentalaren arloan inplikatutako profesionalen, adituen eta elkarteen laguntza izan du. Komunitatea, funtsezkoa Osasun mentalaren estrategia «komunitarioa» izango dela aurreratu du Sagarduik, eta hori izango dela asistentzia emaitza hobeen giltzarri. Funtsean, osasun mentala sistema sanitarioan integratzea da planaren asmoa, eta esku hartzea indartuko da, bereziki gizarte bazterkeria, diskriminazioa, pobrezia eta marjinaltasuna izateko arrisku handia duten eremuetan. Herritarrei zerbitzuak eskaini ez ezik, modua emango du zerbitzuak kalitatezkoak izan daitezen, beste zerbitzu sanitario eta sozial batzuekin lankidetzan. Haur eta nerabeen osasun mentala Lehen urteek pertsonaren etorkizuneko osasun mentalean izan dezaketen garrantzia dela medio, Eusko Jaurlaritzaren estrategiak lehentasuna eman dio haurren eta nerabeen osasun mentala artatzeari. Osasun mentaleko sintomen eta nahasmenduen prebentzioari eta detekzio goiztiarrari bide eman nahi diote planean, eta, horretarako, hainbat jarduera jarriko dituzte martxan: profesionalekin koordinatutako ongizate emozionala sustatzeko jarduerak, osasun eta nahasmendu mentalak ezagutzeko ekintzak eta sentsibilizazio kanpainak. Azken bi urteetan haur eta nerabeen osasun mentala tratatzeko giza baliabideak eta materialak «bikoiztu» dituztela ziurtatu du Sagarduik. Iragarri du 2024ko lehen hiruhilekorako hamasei lanpostu berri sortuko dituztela Gipuzkoako eguneko ospitaleetan. Osasun mentalean artatutako adingabeen erregistro diagnostikoa ere hobetu eta homogeneizatu nahi du Jaurlaritzak: nahasmendu mentalak dituzten haur eta nerabeentzako arreta azkarra indartuko da, bereziki nahasmendu mental larrien adierazle diren sintomak identifikatzen direnean. Horretarako, adingabeekin aritzen diren profesionalak etengabe prestatuko dira, nahasmendu mentalak goiz detektatzeko, eta baliabideak eskainiko zaizkie: familiekin tratamendu terapeutikoak edo etxeko tratamenduak egingo dituzte, besteak beste. Familiaren esku hartzea Familia da Jaurlaritzak landu nahi izan dituen beste ildoetako bat. Kontuan hartuta familiak zenbateko garrantzia daukan buru osasunean, planak barne hartu ditu haientzako informazioa, aholkularitza, prestakuntza, zaintza eta tresnak. Familia osasun mentaleko arreta komunitarioaren osagai bat izango da, elementu aktiboa osasun mentaleko arazoak dituenaren errekuperazio psikosozialerako. Bide beretik, familiek elkar laguntzeko taldeak bultzatuko dira.