Baxoa euskaraz pankarta eskuetan zutela, Frantziako Hezkuntza Ministerioaren aitzinean protesta egin du Seaskako ikasleen ordezkaritza batek Parisen. Ondoan zituzten Okzitania, Korsika, Bretainia eta Alsaziako beste ikasle batzuk ere. Arratsaldean bilkura egin dute Frantziako Asanblean, hizkuntza gutxituen gaia lantzeko ikerketa taldeko diputatuekin. «Bakoitzak dituen zailtasunak erakustea da helburua», Peio Jorajuria Seaskako lehendakariak esplikatu duenez. «Izan publikoan, pribatuan ala murgiltzean, gero eta zailtasun gehiago ditugu azken urteetan. Publikoan baliabide gehiago behar dituzte, eta murgiltzen aitortza falta dugu». Azterketen gaia ere presente izan da: brebetan eta baxoan izan duten eskubide murrizketa salatu dute ikasleekin. Ez dugu sekula amore emanen!#AzterketakEuskarazIraultza pic.twitter.com/0kWRP8Q7Bx — Selaurua Betez (@selauruabetez) February 7, 2024 Santi Laskarai Lagan izan da diputatuen aitzinean mintzatzeko hautatua izan den Euskal Herriko ordezkaria. «Biziki untsa hartuak izan gara: gure aitzinean zirenek gure egoera ezagutzen dute, eta osoki defendatzen gintuzten; sostengua adierazi digute», esplikatu du bilkuraren ondotik. Nazio zapaldu bakoitzeko ordezkariek banaka hartu dute hitza, bere burua aurkeztu eta nahi zituen aldarrikapenak adierazteko. Laskaraik Nazioarteko eta Europako legeak aipatu ditu, esplikatzeko hizkuntza gutxituen eskubideak defendatzen dituztela. «Giza eskubide bat da», nabarmendu du. «Galdegin didate ea murgiltzean sartzeko hautua naturalki egin nuen, eta ea euskarazko irakaskuntza oztopo bat izan den frantsesa ikasteko orduan. Ezetz erantzun diet: osoki elebidunak garela, egiazki elebidunak, eta gutxi gorabehera maila berdina dugula bi hizkuntzetan. Eta horrek laguntza bat ematen digula beste hizkuntzak ikasteko ere». Haren ondotik, Paul Molac diputatua gaineratu du egin diren ikerketek ere erakusten dutela hizkuntza gutxituetan ikasteak ez diola ikasleen mailari eragiten. Laskarai gustura atera da izandako solasalditik, diputatuengandik «entzunak» izan direla iruditu zaiolako. «Gauza bat da mintzatzea. Orain ikusiko horrekin zer eginen duten eta zer segida emanen dioten». «Euskara zapaldua da» Luma Urteaga Bernat Etxepare lizeoko ikaslea eta Naroa Urrizaga Manex Erdozaintzi Etxart kolegioko ikaslea Euskal Herritik Frantziako hiriburura joandako ordezkaritzaren parte dira. Diputatuei ikasleen testigantzak ematearen aitzakian, hizkuntza gutxituen gaia Parisera eramatearen garrantzia azpimarratu dute. Izan ere, hainbat komunikabiderekin elkarrizketak egiteko ere baliatu dute momentua. Horrez gain, beste herrialdeetako gazteekin elkartu eta bakoitzaren bizipenak ezagutzeko parada dela erran dute. «Azkenean, denen borroka berdina da: beste hizkuntza baten menpe bizi gara; gure hizkuntza ez da errespetatua: euskara zapaldua da», adierazi du Urrizagak. «Iritsi garenean, elkarrizketan hasi gara beste lekuetako ikasleekin, ezagutzeko zein den bakoitzaren egoera, nola baliatzen duten hizkuntza. Parada da ohartzeko zertan den besteen hizkuntza», gaineratu du Urteagak. Parisen egindako ekintza txikia zabaltzearen garrantzia azpimarratu du Urteagak, eta azterketak euskaraz egiteko eskubidearen alde mobilizatu badira ere, aldarrikapen zabalago baten parte dela esplikatu du: «Gure hizkuntza eskubideak zailtasunetan dira. Azterketena sinbolo bat da: gure eskubideak ez dira errespetatuak». Frantziako Asanbleako Ikerketa taldea 39 kide ditu «eskualdeko hizkuntzak eta kulturak» lantzeko Frantziako Asanbleako ikerketa taldeak. Paul Molac Bretainiako diputatua eta Karine Lebon Reunion uharteko diputatua ditu presidente. Ipar Euskal Herriko hiru diputatuek ere parte hartzen dute. Frantziako Asanblean ordezkaritza duten talde politiko guzietako kideak daude ikerketa taldean.

Cebek Bizkaiko enpresari elkartearentzat lurraldeko lan gatazken indarra ez dator bat lan baldintzen errealitatearekin eta «balizko prekaritatearekin». Halaber, absentismoa «arazo handitzat» jo du, eta enpresak giro politikoarekin «arduratuta» daudela azaldu. Alde horretatik, egonkortasun politikoa ezinbestekoa dela nabarmendu du, «jokoaren arauak zeintzuk izango diren jakiteko», eta argi utzi du ez duela asmorik lau eguneko astea eta halako proposamenak aztertzeko. Aipaturiko liskar giroa eta mezu katastrofistak, baina, ez datoz bat enpresen negozio ikuskerarekin: %84k iazko eskari kopuruari eustea edo hura hobetzea espero dute. Itunpean diharduten Bizkaiko langileen %67k lan hitzarmena berrituta izan arren, iaz enpresen %21ean bakarrik sumatu zuten lan giroa hobetu zela. Cebekek urtero enpresei egiten dien inkestako emaitzetako bat da hori. «Gatazka larregi ditugu. Gatazkaren pisua ez dator bat gure lan baldintzekin eta balizko prekaritatearekin», azaldu du enpresari elkarteko idazkari nagusi Francisco Javier Azpiazuk, patronalak urtero egiten duen inkestaren emaitzak aurkeztean. «ELA sindikatuak gatazkarekin lotzen ditu soldata hobeak, baina hori ez da horrela». FRANCISCO JAVIER AZPIAZU Cebekeko idazkari nagusia Azpiazuk salatu du grebetan «galduriko» orduek min handia egiten diotela enpresei, eta kritika gogorra egin dio ELA sindikatuari: «Soldata hobeak gatazkarekin lotzen ditu, baina hori ez da horrela. Baliteke gatazkak puztean eta kaleak betetzean datzan estrategia sindikatuen kalterako izatea azkenean». Cebekek, dena den, azaldu du iaz EAEn itunpeko soldatak %4,6 igo zirela batez beste, eta Espainian, berriz, %3,4. Azpiazuren ustez, datu horrek erakusten du ELAk planteatzen duen egoera ez datorrela bat errealitatearekin, eta greben aldeko jarrerak zerikusi handiagoa duela sindikatuaren beraren interesekin. Absentismoa, lanaldi murrizketa… Cebekek lan harremanetako gai guztiak ekarri ditu hizpidera bere agerraldian. Absentismoa aipatzea ohikoa da, eta «arazo potolotzat» jo dute, enpresen %4tan bakarrik murriztu zelako iaz. Mutualia mutualitatearen ikerketa baten arabera, Bizkaiko langileak 21,52 egunez egiten dute kale lanean urtero, eta horietatik %90 gaixotasunarengatik dira. Azpiazuk «garrantzitsutzat» jo du Elkarrizketa Sozialeko Mahaiak gaia aztertzeko ikerketa bat agindu izana; gainera, aurreratu du lan hori «amaitzen» ari direla eta aurki egingo dutela diagnostikoa. Erakunde publikoak elkarrizketa sozialaren parte dira, eta haien inguruko «giro politikoa» Bizkaiko enpresarien ardura nagusietan laugarrena da —lan kostuen, kontratazio arazoen eta absentismoaren ondoren—. Beste inkesta batzuetan, arduren sailkapeneko zortzigarren eta hamargarren postuetan zegoen. Carolina Perez Toledok zehaztu du Espainiako giro politikoa dela ardura nagusia, eta enpresek egonkortasuna nahi izaten dutela. «Giro nahasi horretan, enpresen beharrekin zerikusirik ez duten proposamenak egiten dira», kritikatu du. %84 Eskariak Bizkaiko enpresen %84k uste dute iazko eskari kopuru bera edo handiagoa izango dutela aurten. Fakturazioari dagokionez, %71k dute iritzi hori. Baina zeintzuk dira proposamen horiek? Bi azaldu ditu: lau eguneko lan astea ezartzeko asmoa eta lanaldi murrizketa elkarrizketa sozialetik kanpo gauzatzea. Aurrenekoari «aldrebeskeria» iritzi dio, eta berretsi du ez dagoela Bizkaiko enpresen agendan. Bigarrenari buruz, berriz, esan du lanaldia lan hitzarmenetan eztabaidatzen dela, eta kritikatu egin du gaia elkarrizketa sozialeko eremuetatik kanpo arautu izana. Hala ere, emaitza onak Cebeken inkestan, haien egoerari eta aurreikuspenei buruz galdetzen diete enpresei, eta, oro har, emaitzak onak dira: «Hobekuntza bat sumatzen dugu pandemiaren aurretik eginiko inkestekin alderatuz», laburbildu du Perez Toledok. «Enpresek helarazi digute 2024an enpresa giroak eta merkatuek hobera egitea espero dutela. Eskaera kopuruaz, ekoizpen ahalmenaz eta fakturazioaz ari gara». Enpresen %55ek uste dute beren merkatuen egoera normala dela eta %21ek iritzi diote suspertzen ari direla. Aurrera begira, %84k uste dute eskari kopuru bera edo handiagoa izango duela eta %71k bilakaera bera espero dute fakturazioarekin. Erantzunei sektoreka erreparatuz, industrian egin dituzte iragarpen onenak. Enpleguari dagokionez, enpresen %74k egungo lantaldeari eutsiko diote, eta %19k handitzea espero dute. «Azken urteetako inkestei erreparatuz gero, hau da enplegu iragarpenik onena», nabarmendu du presidenteak. Datu horrek, dena den, trebaturiko langileak aurkitzeko arazoekin egiten du talka. Azkenik, soldatengatik ere galdetu dute: enpresen %72k igo egingo dituzte, eta %22k bere hartan utzi.

Horrela, pandemiak eragindako “kalteak” atzean utzi ditu metroak, Eneko Arruabarrena Metro Bilbaoko zuzendari kudeatzaileak asteazken honetan azaldu duenez.

Cebekek ohartarazi du grebak ez daudela justifikatuta eta enpresei “kalte handia” egiten ari zaiela. Lanbide arteko Gutxieneko Soldataren azken igoerari dagokionez, agerian utzi dute Gobernuaren “aldebakarreko” erabakia izan dela eta akordio baten emaitza izatea gustatuko litzaiekeela.

UAGAk Eusko Jaurlaritzako egoitzara, Gasteizera, eramango ditu gaur, 2024ko otsailak 7, traktoreak

Realak berdinketa baliagarria erdietsi zuen atzo, Mallorcaren aurkako Espainiako Kopako finalerdietako joanekoan. Imanol Alguacilen jokalariek ez zuten partida onena jokatu, baina atea hutsean uztea lortu zuten, eta Donostian erabakiko dute kanporaketa zaleen aurrean,otsailaren 27an. Imanolek, daukan talderik onena zelairatzen duela esaten du beti, eta atzo ez zuen salbuespenik egin. Afrikako eta Asiako kopetatik etorri berri diren Traore eta Kubo jarri zituen hasieratik, eta horrela erabilgarri zituen beste jokalari onenekin hamaikako kuttunena osatu zuen. Oiartzabal izan zen deialdiko hutsune nagusia, mina oraindik sendatu ezinik. Reala izan zen lehena hortzak erakusten, bigarren minutuan Braisen urruneko jaurtiketa batekin. Mallorca piztu zuen jokaldi horrek, eta ondoren pare bat iritsiera izan zituen etxeko taldeak. 10. minutuan, ordea, partida irekitzeko izan zitekeen jokaldia egin zuen Realak. Landutako jokaldi batean, Barrenetxeak penaltia eskatu zuen area barruan. Kontaktu argia, eta penalti zalantzagarria gutxienez, baina epaileak ez zuen adierazi nahi izan. Grina handiz aritu ziren bi taldeak, eta askatzen joan zen partida. Lehen zati amaieran izan zituzten bi taldeek aukera argienak. Lehenik Mallorcak Abdon Pratsen bote lasterreko erremate batekin, eta ondoren Sadiqek burukada argi batekin. Hala ere ez ziren gai izan zutoinen artean errematatzeko. Bi taldeek errespetu handia erakutsi zioten elkarri, eta defentsan jarri zuten lehentasuna. Realak gehiagotan izan zuen baloiaren jabetza, baina galdutako bi baloitan bizitza eman zion etxeko taldeari. Alabaina, Mallorca ez da punteria handiko taldea, eta Remirok ez zuen lanik izan. Bigarren zatiak gidoi bera jarraitu zuen, Mallorcaren mesedetarako. 52. minutuan izan zuen Abdon Pratsek momentura arteko gol aukerarik argiena izan zuen. Etxeko taldearen beste kontraeraso batean, Pratsek defentsen artetik jaso zuen baloia, eta berriro bote lasterrean kanpora jaurti zuen, zutoinetik gertu. Gauzak aldatzen ez baziren, gertuago zegoen partida etxekoen mesedeetarako, Realarenetik baino. Ordea, aurkaria etxean duzunean gutxi duzu egiteko. Minutuak aurrera egin ahala, Reala atzerantz ari zen Mallorca eramaten, eta gol aukera argienak izan ditu 70. minututik aurrera. Ate aurrean huts Area barneko erreferentzia izan zen Sadiq partida osoan zehar, eta taldekideek gol bat baino gehiago egiteko aukerak zerbitzatu zizkioten nigeriarrari. Baina tamalgarri aritu zen aurrelari afrikarra, eta ate hutsaren aurrean langatik gora botatzera iritsi zen, area txiki barruan zegoela. Orduantxe izan ziren talde txuri-urdinaren minutu onenak. Jokoaren kontrolarekin egin zen Donostiako taldea, eta Javier Aguirreren jokalariek beherakada nabarmena eman zuten arlo fisikoan. Barrenetxea izan zen jokalari sarkorrena, eta ez zuen amore eman golaren bila. Bere oinek gertu izan zuten gola, baina Mallorcako atezainak kanpora bidali zuen. Azkenean hutsean berdindu zuen Realak, eta partida ikusita zerbait gehiago ateratzeko gai izan bazen ere, emaitza positiboa da itzulerako partidarako. Zaleek behin betiko bultzada eman diezaieke txuri-urdinei, eta Mallorcaren eraso kaltegabea ikusita, guztia alde dauka Realak finalera igarotzeko.

Errenteria, eremu tentsionatu izendatzea formalki eskatu duen lehen udalerria

Mardultzen segitzen du Literatura Unibertsala bildumak. Mundu zabaleko idazlanak euskaraz ematea da liburu sail horren xedea; Ereinek eta Igelak argitaratzen dituzte lanok, EIZIE Euskal Itzultzaile, Zuzentzaile eta Interpreteen Elkartearen eta Eusko Jaurlaritzaren laguntzaz. Eta orain arteko zerrenda luzeari beste bi izenburu gehitu dizkiote orain: Ahmadou Kourouma idazle bolikostarraren Independentzien eguzkiak euskaratu du Aiora Jaka Irizarrek, eta Karel Capek txekiarraren Arrabioen gerra Koro Navarrok. Bildumako 187. eta 188. liburuak dira, hurrenez hurren. Elkarren artean zerikusi handirik ez duten bi egile eta bi obra dira, baina antzik ere badute, bi argitaletxeen ordezkari Inazio Mujikaren hitzetan: «Bi liburuek dute zerikusi handia umorearekin, baita boterearen kontrako lanarekin ere. Bi umore diferente eta agintearen kontra jarduteko bi modu agertzen dira». Malinke etniako kidea zen Kourouma. 1927an jaio zen, eta 2003an hil, Lyonen (Frantzia). 1968an plazaratu zuen bere bost nobeletako lehena, Independentzien eguzkiak, zeinak zorrotz kritikatzen dituen agintari kolonial frantsesak eta independentzia osteko elite afrikarrak. Hain zuzen, eguzki hitzak malinkeraz egun, aro edo garai ere esan nahi duela zehaztu du Aiora Jakak. «Kontatzen diren egoerak oso gordinak dira, baina esango nuke irribarre batekin irakurtzen den liburua dela; satira bat da».AIORA JAKA Itzultzailea Miserian bizi den printze bat da istorioaren protagonista, eta, haren bidez, urte haietan malinkeak nola bizi ziren kontatzen du liburuak. Baina ez umorerik gabe. «Satira gordina da», azaldu du Mujikak. Eta harekin bat etorri da itzultzailea: «Kontatzen diren egoerak oso gordinak dira, gure ikuspegitik urrunak ere gertatzen zaizkigu batzuk, eta oso gogorrak, baina esango nuke irribarre batekin irakurtzen den liburua dela; satira bat da, parodiatzen duena malinke herriak garai postkolonialean bizi izan zuen krisi sozial, politiko eta kulturala». Jatorrizko testutik, frantsesetik euskaratu du liburua Jakak, baina zehaztapena ere egin du. Izan ere, gogora ekarri du Kouroumak berak azaldu zuela «malinkeraz pentsatu eta frantsesez idatzi» zuela nobela hura. Aktualitaterik galdu gabe Capek antzerkigile, kritikari eta kazetari txekiarrak idatzi zuen azken nobela da Arrabioen gerra. 1890ean jaio zen, alemana nagusi zen Sudeteen inguruko herri batean; berak txekieraz idatzi zituen bere lanak. Antifaxista eta abertzalea, harentzako heriotza zigorra eskuetan zutela sartu ziren naziak Txekoslovakian, baina hila zen ordurako; Pragan zendu zen, pneumoniaz, 1938an. Bi urte lehenago, 1936an argitaratu zuen zientzia fikziozko bere nobela ezagunena, bere sorterriko eskoletan irakurri eta klasikotzat jotzen dutena. Europako abangoardiek eta, bereziki, surrealismoak haren obran izan zuten pisua nabarmendu du Mujikak. «Alegorikoa da Arrabioen gerra hau; sinbolismoz betea dago, eta oso egitura berezia du». «Liburuan, nonahi, gure oraingo gizarte politikoki zuzen faltsuaren aztarrenak ateratzen dira».KORO NAVARRO Itzultzailea Gizakiekin batera bizi dira arrabioak liburuan, gizarteratuta; baina esklabo bihurtuta, matxinatu egin dira. Pandemia garaian irakurri zuen Koro Navarrok lehen aldiz, eta hainbat esaldi gaur-gaurkoak iruditu zitzaizkion; baita bigarrenez, irakurri zuenean ere, Ukrainako gerra piztu zenean. «Liburuan, nonahi, gure oraingo gizarte politikoki zuzen faltsuaren aztarrenak ateratzen dira». Era guztietako testu «xelebrez» osatutako atal bat nabarmendu du itzultzaileak, Zibilizazioaren aldiak, zeinetan parodia den nagusi. «Hor, itzultzaile gisa, primeran pasatu dut». Frantsesezko eta ingelesezko itzulpenetatik ekarri du euskarara, zalantzak itzultzaile neuronalari kontsultatuta.

Eusko Legebiltzarreko eta Nafarroako Parlamentuko webguneak ez daude erabilgarri, zibererasoen ondorioz. Eguerditik daude funtzionatzen ez dutela, eta horiek konpontzeko lanetan ari dira orain. Eusko Legebiltzarrak zehaztu du eraso «saiakera» bat izan dela. Nafarroako Parlamentuak eman ditu gertatutakoaren xehetasun batzuk. Ohar bidez jakinarazi dutenez, Espainiako Zentro Kriptologikoaren arabera —CNIri atxikitako zentro bat da— , talde errusiazale batek egin du erasoa, hain zuzen NoName057(16) taldeak. Parlamentuaren esanetan, eraso gehiago ere egin izan dituzte «Ukrainaren inbasioarekin kritikoak diren herrialdeen kontra». DDOSa erabili dute. Erreminta multzo bat da, zerbitzua trabatzeko eraso banatu bat (DDoS) egitea ahalbidetzen duena. Eraso horren funtsa izaten da konexioa gune desberdinetatik egitea eta informazio fluxu jasangaitza sortzea, webgunea erabili ezinda utziz. Erasoaren ondorioz, herritarrak ezin dira sartu Nafarroako Parlamentuko webgunera. Informatika zerbitzuak lanean ari dira arazoa konpontzeko. Halatsu dago Eusko Legebiltzarraren webgunea ere. Ohar batean adierazi dutenez, informatika zerbitzuek zerbitzua trabatzeko eraso banatu baten saiakera bat atzeman dute. Horregatik, neurriak hartu dituzte: «Neurri egokiak hartu dira: besteak beste, legebiltzarraren webgunerako sarbidea kanpotik blokeatzea». Azaldu dutenez, zerbitzua «ahalik eta denbora laburrenean» lehengoratu asmo dute.

Traktoreek Arabako eta Nafarroako errepideak blokeatu dituzte, asteazken honetan errepikatuko den protestan