Jon Pachecok Lehen Mailan sartutako lehen golak hiru puntu balio izan ditu. Elizondoko atzelariak sekulako abagunea izan du 53. minutuan, baina Siveraren geldiketa bikain batek ekidin du gola. Bost minutu geroago heldu zaio saria. Bi jokaldiak korner batean sortu dira, bietan buruz errematatu du, baina amaiera ez da berdina izan, eta bigarrenak sareetan amaitu du realzaleen zorionerako. Nahikoa izan da Alaves garaitzeko (0-1). Realari ongi etorri zaio azken asteetako atsedena, eta denboraldi hasierako irudia berreskuratzen hasi da. Gaur, aspaldi partez, Barrenetxeak, Kubok eta Oiartzabalek jokatu dute aurrealdean, japoniarrak 43. minutuan zelaia utzi duen arren min hartuta. Lehen zatian etengabe sortu dute arriskua txuri-urdinek, eta etxekoek ahal moduan eutsi diote gipuzkoarren joari. Baina gauzak nola diren: aukera argiena babazorroek izan dute. Kontraeraso batean, Luis Riojak area kanpotik egindako jaurtiketak zutoinean jo du. Salbuespena izan da. Bigarren zatia bide beretik hasi da, Pachecoren gola heldu den arte. Zakharianena izan da erdiraketa. Gaurkoa da, ezbairik gabe, errusiarrak Realarekin jokatu duen norgehiagokarik onena. Golak partida aldatu du; Luis Garcia Plazak aulkian zituen aurrelari guztiak zelairatu ditu (Simeone, Kike Garcia eta Panichelli), eta Imanol Alguacilek bosteko defentsa jarriz erantzun dio. Arriskurik ez Lehia taktiko horretan hil da partida. Alaves saiatu da arriskua sortzen, baina arrakasta gutxirekin. Reala saiatu da kontraerasoan min egiten, baina are arrakasta gutxiagorekin. Hori, noski, txuri-urdinen aldekoa zen, eta horrelaxe amaitu da lehia: 0-1. Goiko postuetan borrokan jarraitzeko hiru puntu garrantzitsu donostiarrentzat. Gasteiztarrek ezin dute lasaitu: jaitsiera postuekiko zazpi puntuko tartea dute, baina oraindik zortzi neurketa falta dira jokatzeko. 32 puntu ez dira mailari eusteko nahikoak. Alaves: Sivera; Gorosabel, Marin, Abqar, Javi Lopez; Blanco; Gebara (Benavidez, 65′), Guridi (Panichelli, 65′); Rioja (Abde, 74′), Vicente (Simeone,74′) eta Omorodion (Kike Garcia, 74′). Reala: Remiro; Traore, Zubeldia, Pacheco, Galan; Zubimendi, Merino, Zakharian (Turrientes, 82′); Take (Becker, 43′), Barrenetxea (Tierney, 68′) eta Oiartzabal (Andre Silva, 68′).

Ixabel Etxeberria antzerkigintzako doktoreak (Urruña, Lapurdi, 1960) Euskal Herriari loturiko emakume ahaltsuen bila ari zela egin zuen topo Nafarroako azken-aurreko erreginarekin. Haren alaba Joana Albreten biografia lantzen ari da orain. Zer helburu zenuen Margaritaren biografiari heldu zenionean? Lehenik, garaia ezagutzea; XVI. mendea, gaurko gizaldiaren antzean, aldaketa handikoa izan baitzen, maila guztietan gainera: sinesmenetan, erlijioan, teknikan… Hori aztertzea interesatzen zitzaidan, baina Euskal Herritik betiere. Alde batetik, bazen Nafarroako historia, estatu gisa, eta Frantziatik zer zetorren ere ikusi nahi nuen, hots, zer mundu zen, eta Euskal Herriarekiko lotura zein ote zen. Pertsonalitate garrantzitsua zen Frantziako Erresuman, eta Nafarroako erregina ere izan zen, baina, Ipar Euskal Herrian bederen, batere aipatua ez da izan. Diplomazia kontuetan, gehiago defendatu zituen Frantziako Erresumaren aldeko interesak Nafarroarenak baino, baina Nafarroako historian ere badu bere tokia, eta hori landu nahi nuen. Margaritaren erretratua, Jean Clouetek egina. Antzerkigintzatik heldu zara harengana. Literaturaren ikuspuntutik garrantzi handikoa izan zen; haren obra ezagunena Heptameron da, jakina, baina antzerki obra asko sortu zituen. Hain zuzen ere, XVI. mendeak izugarrizko sorkuntza ekarri zuen, baita berrikuntza handia ere, eta Margarita erdi-erdian da. Antzerkian sekulako urratsak egin zituen, eta haren obra batzuk, bederen hautatu ditudanak, biziki entzungarriak dira gaur egun ere. Gutunei ere egin diezu tokia. Nafarroako Gortean biziki erabilia zen gutun trukaketa, eta, beraz, hori ere interesgarria zen, bereziki alaba Joana Albretekin izan zuena, Nafarroako azken bi erreginak izan baitziren. Bien arteko harreman hurbila eta pertsonala dakarte. Hori dena potoloa zen niretzat, elementu anitz baitziren begiratzeko. Zer erakusten du biografia batek? Kasu honetan, garai bateko elite bat nola bizi zen, nola pentsatzen zuen. Elite batek zer ekar lezakeen ikustea zen asmoa. Denboran urrun da XVI. mendea, eta zaila da jendea nola bizi zen eta nola pentsatzen zuen jakitea. Aztarna idatziak utzi zituzten horiei esker lotzen ahal da hobeki konprenitzea garaia eta eguneroko bizimodua; zer sentimendu zuten, eta zer begirada. Bost menderen buruan gauza asko aldatu da, baina finean ez horrenbeste. Elite horren bidez ez da dena esplikatzen ahal, baina elementu batzuk eskaintzen dituzte bederen. Garaiaz gehiago ikasteko bide bat da biografia. Nafarroako erregina eta emakume ahaltsua izanik, zer-nolako hurbilpena da zurea? Idealizaziorik ez dago. Margarita erregina zen, eta pentsa liteke ez dela gure mundua, baina elementu batzuk ateratzea interesgarria da beti. Bestalde, euskaldun batek Euskal Herritik kontatua da, eta hori du balioa. Azken bolada honetan sarri aipatzen da, eta jende anitz bada Nafarroako historiari buruz idazten duenik, baina gaztelaniaz. Guk behar dugu gure historia idatzi gure ikuspuntutik. Idealizazioa baino gehiago, ikuspegia da garrantzitsua, nondik abiatzen zaren, Espainiatik, Frantziatik edo AEBetatik; eta norena den narrazioa. Errelato asko behar dira gaur mundua konprenitzeko. Hitz gutxitan esan beharko balitz, nor izan zen Margarita? Margarita familia, erlijioa, diplomazia eta literatura zen. Bere ardatzak horiek ziren. Intrigetan ere ageri ziren emakumeak, nahiz eta gero ez diren askorik aipatzen historiako lerroetan. Haren ama, Maria Luisa Savoiakoa, ez zen formatua erresuma bat kudeatzeko, baina Frantziako Erresuma osoa eramaten zuen, erregea beti baitzen gerlan, epaitua edo preso. Zer garrantzi izan zuen Margaritak? Berak salbatu zuen anaia, Karlos V.aren presondegian zelarik, Madrilen. Bere anaiaren alde edozer egingo zukeen, eta Nafarroako erregearekin ezkontzea proposatu ziolarik, ez zuen zalantzarik izan. Familiak eskatzen ziona egiten zuen, baina oso emazte argia zen, bazekien noren interesak defenditu behar zituen. Bere familia osatu zuelarik, beste interes batzuk sortu zitzaizkion, Nafarroa ere jokoan sartu baitzen, eta hori zaila eginen zitzaion, bere seme gazteena Frantziako errege bihurtuko baitzen, eta ez zukeen halako etorkizunik pentsatuko Nafarroarentzat. Elite baten ikuspuntua zen, baina eliteek ere badute beren rola gizartean, onerako eta txarrerako. «Margaritak, egiazki, problematika arruntak hunkitzen zituen, eta, bere obrak idatzi ez ezik, taularatu ere egiten zituen» Haren antzerki obraren bat edo beste itzuli duzu. Alde batetik, anaia hil zitzaiolarik idatzi zuena hartu dut: bere penak, zalantzak, jainkoarekiko harremana… Hain zuzen ere, anaiarekiko harremana eta fedea atera ditut hor. Bigarren antzerkian, maitasunari buruzko kezkak ageri dira, maitaleak eta abar, eta ez zen batere beldurtu garai hartan gai hori plazaratzeko eta taularatzeko. Eritasunari buruzko bat ere bada, pandemian heldu nion horri, eta oso ohargarria atzeman nuen: taulan medikua, belarrez sendatzen duena eta fedearen bidez zaintzen duena jartzen ditu aurrez aurre. Gaurko ikuspegitik oso irakurgarria da. Egiazki, problematika arruntak hunkitzen zituen, eta, bere obrak idatzi ez ezik, taularatu ere egiten zituen.

Errukirik gabea izan da Binakako Txapelketako finala. Gogorra, ona, intentsitate handikoa eta emozioz betea. Lana gogotik egin behar izan dute lau pilotariek, zazpiehundik gora pilotakada jo behar izan baitituzte ordu eta erdian. Eta, azkenean, Peio Etxeberriak eta Jose Javier Zabaletak jantzi dute txapela, ederki merezita, Iruñeko Nafarroa Arenan. Jokoz gehiago izan dira txapeldunak, eta lehen zati ikaragarri gogorraren ondoren, ezin hobeki bideratuak izan dituzte lanak azken txanpan. Besteak beste, 21 eta 14 joan dira aurretik, baina latz kosta zaie azken tantoa egiten. Jokin Altunak eta Julen Martjiak ez dute amore eman, eta gertu izan dute miraria, baina azkenean Zabaletaren pilotakada batek erabaki du finala. Errebotean sartu du pilota nafarrak, eta, azkenean, 22 eta 20 nagusitu dira. Zutik agurtu dituzte pilotariak Nafarroa Arenako pilotazaleek, eta ez da gutxiagorako izan, goi mailako ikuskizuna eskaini baitute. Gauzak hala, Zabaletak bosgarren aldiz jantzi du binakako txapela, eta izen handien artean sartu da. Peio Etxeberriak, bere aldetik, estreinakoz lortu du txapela Lehen Mailan. Partidak hasiera besterik ez zuen arren, freskoago sumatu dira txapeldunak lehen tantoetan. Zabaleta fresko ibili da, eta ausart Peio Etxeberria. Ez da kikilduta egon; kontrakoa, nortasuna erakutsi du. Urdinak 0-3 aurreratu dira. Ezinean ibili dira Altuna III.a eta Martija, baina ez luzerako. Lana eta patxada izan dituzte oinarri, eta pixkanaka partidan sartzen joan dira. Aurkariaren bizkarra ikusi arren, lehiari ongi eutsi dio Martijak, eta Altuna III.ak berak ere tanto apartak egin ditu aurrean. Esaterako, 4-5ekoa txapelketako tantorik onena izan da, ezkerrez horma biko batez egina. Partidako lehen berdinketa bosnakoa izan da, eta hortik aurrera bi bikoteak elkar hautsi ezinik ibili dira. VILLAR LOPEZ / EFE Jokoz freskoago eta inspiratuago egon dira Peio Etxeberria eta Zabaleta, baina opariak ere gehixeago egin dituzte. Esanguratsua izan da Ultzamako aurrelariak sakez falta egin duela 7-8 aurretik zirela. Hanka sartzeak garesti atera ohi dira finaletan, baina buruari eta kontrolari ongi eutsi dio Aspeko aurrelariak. Lanean jarraitu du eta taktikoki egoki jokatu du; izan ere, Zabaletaren aginteari etekina ateratzen asmatu du. Odol beroari eutsi eta partidaren irakurketa egoki kudeatu du. Hala, lehen atsedenaldi luzera aurretik iritsi dira Etxeberria eta Zabaleta: 9 eta 12. Etxarrengo (Nafarroa) atzelaria izan da lehen zatian onena. Ordurako 350 pilotakadatik gora izan dituzte joak, eta atsedenalditik bueltan ere ez dira alferkerian egon finalistak. Hurrengo tantoak 113 pilotakada izan baititu. Hura ere urdinen aldera joan da, eta 9-13 aurreratu dira. Une horretan partidak hausteko arriskua izan du, lehertuta sumatzen baitzen Martija. Altuna III.ak, berriz, ezin zuen zulorik topatu aurrean, gainean zituelako bi aurkariak. Hots, aurreikuspenen kontra, egoerari buelta eman diote gorriek. Gora egin du Martijak, pilotakada bat errebotean ere sartu du, eta Amezketako aurrelariak petrolioa atera du ez zegoen tokitik. Harria baino gogorragoak direla erakutsi dute biek, eta aurretik ere jarri dira, 14 eta 13. Jokoz gutxiago izanagatik, aurretik jartzeak makina bat meritu izan du Altuna III.a eta Martijarentzat. Azken tantoa ezin egin Peio Etxeberria eta Zabaletak tanto bat behar zuten aurkarien bolada moztu eta arnasa hartzeko, eta azkenean egin dute hamalaunakoa. Gainera, 21erako bidea zuzenean egin dute gerora. Bide horretan erraztasun handiak eman dituzte gorriek. Oso galtzaile aritu dira, batez ere Martija. Nekeagatik ziurrenik, normalean galtzen ez dituen pilotak galdu ditu. Ahultasuna erakutsi dute. Kontuak horrela, hainbesteko aldearekin bazirudien bi hankak podiumaren gorenean zituztela Peio Etxeberriak eta Zabaletak, baina ederki kosta zaie azken tantoa egiten. Miraria egiteko zorian izan dira gorriak. Zabaleta nekatu egin da, eta aurrelariak lagundu dion arren, ez zaie nahi ordurako iritsi azken tantoa. Partida 21 eta 20 zegoela, Zabaletak hortzak estutu eta errebotera bidali du pilotakada bat. Hark erabaki du lehia. Horri esker, binaka bosgarren txapela jantzi du Etxarrengo atzelariak, eta Antton Maizen, Juan Martinez de Irujoren eta Julian Retegiren zenbakiak berdindu ditu. Gainera, bost txapelak lagun ezberdinarekin lortuak izan dira. Pozarren agertu da Zabaleta. «Izugarri pozik nago. Orain bai esan dezaket marka hori berdindu dudala, eta sinestezina da niretzat. Partida oso gogorra izan da, izugarri sufritu dut, baina Peioren laguntzarekin aurrera atera dugu. Oso eskertuta nago». Peio Etxeberria bera ere pozarren mintzatu da. «Nire lehen txapela da gorengo mailan, eta barruan dudan sentipena deskriba ezina da. Latz sufritu dut, bukaeran uste nuen ihes egingo zigula txapelak, baina azkenean lortu dugu helburua». Garaipena elkarrekin ospatuko dute aitortu dute bi txapeldunek.

Gas naturalaren BEZa % 21era itzuliko da, baina tarifa arautuaren prezioak behera egin du. Gas naturalaren azken baliabideko tarifa (ABT; gaztelaniaz, TUR) % 3,05 merkatuko da batez beste apirilaren 1etik aurrera, BEZa % 10etik % 21era igotzen denean.

Berria Erremonte Txapelketako lehenengo finalerdia ezagutu da gaur Galarretan. Gurrutxagak eta Aiestaran VI.ak, Irazuren eta Zalduaren aurka jokatuko dute finalerdi bat datorren apirilaren 13an. Jabalera eta Goikoetxea IV.a ere finalerdietara sailkatuta daude, baina aurkariaren zain daude. Azkenengo jardunaldian, gaur zortzi, erabakiko da azken semifinalista, Zubiri-Arluziaga bikotearen eta Zaldua II.a-Eskudero bikotearen arteko norgehiagokan. Galarretan gaur Berria Erremonte Txapelketako bi partida jokatu dira. Lehenengoan erabaki da A taldeko bigarren sailkatua. Irazuk eta Zalduak, Susperregi eta Apezetxea 2-0 (15-11 eta 15-12) gainditu dituzte eta modu horretan garaileek lau punturekin amaitu dute ligaxka eta galtzaileak, puntu bakarrarekin kanporatuak izan dira. A talde honetan Jabalera eta Goikoetxea VI.a izan dira jaun eta jabe bi partidak irabazi eta gero. Jaialdia B taldeko partidak itxi du. Bertan, Arluziaga eta Zubiri bikotearen debuta izan da, baina ezin izan dute irabazi. Gurrutxagak eta Goikoetxea VI.ak 2-0 (15-11 eta 15-9) lortu dute garaipena. Goikoetxeak, Aiestaran ordezkatu du hernaniarraren belauneko lesio baten ondorioz. Modu honetan, Gurrutxagak eta Aiestaran VI.ak B taldeko lidertzan amaitu dute ligaxka zortzi punturekin, bi partidak erraz irabazi eta gero. Bigarren postua gaur zortzi erabakiko da. Zubiri-Arluziaga bikotearen eta Zaldua II.a-Eskudero bikotearen arteko irabazlea izango da finalerdian, Jabaleraren eta Goikoetxearen aurkaria. Gaurko bi partidak sakeak erabaki ditu. A taldekoan, Zalduak Apezetxeak baino hobeto sakatu du, bederatzi tanto eginez saketik batek eta bakarra besteak. Aurreko koadroetan Susperregik akats gehiago egin ditu Irazurekin alderatuta. B taldekoan ere, Goikoetxeak hamar tanto egin ditu saketik eta Zubirik berriz lau. Gainera, Gurrutxagak asko hobeto du bere jokoa eta ez du apenas akatsik egin. Arluziaga urduri aritu da eta errestoan ez du asmatu, eta erasoan sei tanto bakarrik egin ditu.

Ernaik antolatutako gazte ekinaldiak 3.000 gazte eta mila boluntariok bildu ditu Lezon, Gipuzkoan. Jardunaldiaren amaierako mezu politikoan aldarrikapen argia egin dute: «Gazteen eskutik loratuko da udaberria». Nahiz eta lan prekaritateak eta etxebizitza lortzeko zailtasunek etsia harraraz diezaioketen gazte askori, itxaropen mezu bat zabaldu nahi izan du Ernaik, eta adierazi «aldaketa posible» dela. Horretarako, «gazte fronte bat» osatzera deitu du, «beste Euskal Herri bat posible dela erakusteko». Eusko Legebiltzarrerako apirilaren 21eko bozen atarian egin dituzte adierazpenok. Uste dute EH Bilduk lortuko duela «boto gehien», eta koalizioa irabazle aterata herritarren bizi baldintzak hobetuko direlakoan daude, «ezker independentismoaren bokazioa hori baita: herri hau askatu eta guztion bizi baldintzen alde lan egin eta borrokatzea». Gazteen lan baldintzak salatu dituzte, «eliteak, elite izaten jarraitzeko, beste batzuk zapaltzeko beharra duelako. Kapitala ahalik eta gehien metatzen jarraitzeko esplotatzen gaituzte, gure bizitzak, gazteon bizitzak arriskuan jartzeraino». Horren alternatiba mahai gainean jartzen ari direla adierazi dute, «gazteon beharrak, nahiak eta anbizioak asetzeko egingo dugu politika, eta horretan jarraituko dugu. Kontrakoa sinetsarazi nahi diguten arren, aldaketa posible baita». Bizitza duina izateko eskubidea defendatu dute, «argi baitugu zer den duintasuna gazteontzat: argi dugu ez dela bikote heteronormatibo batekin etxe bat erosteko 8 ordu lan egin eta bizitza osoan ordaindu ezingo dugun hipoteka bat izatea». Esan dutenaren arabera, etxebizitzarako sarbidea izatea da duintasuna, bizi proiektuak eraiki ahal izatea soldataren parterik handiena etxebizitzetan utzi gabe; erasorik gabe bizi ahal izatea eta «bizi eredu alternatiboak eraikitzeko ahalmena eta erabakimena izatea» da duintasuna. Horregatik uste dute «jauzi bat» egiteko garaia dela. «Gu utopikoen saga bateko kide baikara. Euskal Herriarekin amesten zuten gau eskolako ikasle eta irakasleena, Sartagudako alargunena, intsumisioaren bidea aukeratu zutenena. Martxoaren 3ko borrokalariena, Euskaldunakoena, baita greba feministako etxeko langileena ere». Eta hari horri segida eman nahi diote: «Bihar inongo gazte zapaldurik biziko ez den Euskal Herri sozialista eta feminista errealitatea izan dadin». «Bidea gazteekin» Hainbat jardunaldi izan dituzte gaur, eta besteak beste, Pello Otxandiano Eusko Legebiltzarrerako hauteskundeetarako EH Bilduren lehendakarigaia ere Lezon izan da. Gazte independentisten topagunea da Lezokoa, eta gazteekin hitz egin du EH Bilduren hautagaiak, gazteen egoeraz eta Euskal Herriaren etorkizunaz. Gazteen garrantzia nabarmendu du: «Apirilaren 21ean [hauteskunde eguna] ziklo politikoaren aldaketa bizkortu egingo da, eta horretarako ezinbestekoa da gazteen bultzada». EH Bilduk uste du Araba, Bizkaia eta Gipuzkoa ziklo politiko berri batean daudela, eta, Otxandianoren iritziz, aldaketa bizkortzeko funtsezkoak izango dira «gazteen arnasa eta ekimena». «EH Bildu ez dator gazteak ordezkatzera», ohartarazi du. «Bidea gazteekin batera egitera dator EH Bildu». Gazteei ahotsa eta erabakitzeko gaitasuna ematearen alde agertu da Otxandiano: «Gazteek izan behar dute momentu honen subjektu politiko eta ziklo politiko berriaren protagonista. Hartu behar diren erabaki nagusien subjektu protagonistak izan behar dute. Beraz, gazteei bidea elkarrekin egitea proposatzera, horretara gatoz gu». Gazteak erakartzeko asmoz, esan die EH Bildu dela etorkizuneko indarra, gauzak egiteko beste modu bat duelako eta bidea gazteekin batera egin nahi duelako. Otxandianorentzat, «ezinbestekoa» da gazteei bizi eta lan baldintza duinak bermatzea. Etxebizitzaren egoera eta lan merkatuko baldintzak aipatu ditu. «Herri gogoa» aipatu du EH Bilduren lehendakarigaiak. Korrikak eta euskal selekzioak erakutsi duten herri gogoa, eta «ziurrenik» biharko Aberri Egunean ere ikusiko dena. «Konbentzituta gaude herri gogo horrekin eta gazteen bultzadarekin herri honek etorkizuna duela eta herri honen zati honetan inflexio puntu bat markatuko dugula». Otxandianok Lezon izan duen solasaldian parte hartu dute Eraitz Saez de Egilaz Eusko Legebiltzarrerako hauteskundeetarako Gipuzkoako hautagaiak, Edurne Benito del Villa Bizkaiko hautagaiak eta Izar Hernando EH Bilduko gazte idazkari eta Donostiako zinegotziak.

Sarek premiazko agerraldia egin zuen ostegunean, jakinarazteko Espainiako Auzitegi Nazionaleko fiskaltzak hirugarren aldiz ukatu diela hirugarren gradurako eskaera Juan Carlos Subijana eta Joseba Borde euskal presoei. Horrenbestez, kartzelara itzuli beharko dute. Hori salatzeko manifestaziora deitu du Sarek. Apirilaren 5ean izango da, Gasteizen, 20:00etan, Andra Maria Zuriaren plazatik irtenda. Eusko Jaurlaritzak hirugarren gradua onartu zien martxoan Subijanari eta Borderi, baina, Auzitegi Nazionaleko fiskaltzak atzera bota duenez, kartzelara itzuli behar izan dute biek. Subijanak 59 urte ditu, eta 23 urte daramatza preso; Bordek 65 urte ditu, hogei baino gehiago eman ditu kartzelan, eta zigorraren hiru laurdenak 2019an bete zituen.

Hamar urte beteko ditu aurten Lasterbidean ekimenak, euskal presoen eskubideen aldeko herri lasterketak. Aurten Abadiñon (Bizkaia) hartu dute antolaketaren lekukoa. Ekainaren 14rako eta 15erako egitaraua ontzen dabiltza, baina aurreratu dutenez, hamar kilometroko korrika lasterketa bat antolatuko dute ekainaren 15ean. Korrikan baino oinez nahiago dutenentzat ere izango da aukera, eta haurrentzako lasterketa laburrago bat ere prestatuko dute. Ondoren hainbat jarduera eta herri bazkaria izango dira. Ekimenaren hamargarren urtemuga dela-eta propio abesti bat sortu dute, eta gaurtik aurrera sareetan entzungai da. Anboto magaleko koplak izena du abestiak. Amets Arzallus bertsolariak idatzi du letra, Antton Uriartek konposatu du abestia, eta Haize Arrosak taldeak musikatu. Igor Galarzak, Aitor Gorosabelek (Su Ta Gar), Eneritz Gorrotxategik eta Edurtzeta Aniak (Haize Arrosa), eta Gaizka Jareñok (Iheskide) kantatu dute. Bideoklipean hainbat kirolarik parte hartu dute: Oihana Azkorbebeitia, Erlantz Zaldunbide, Oihane Unzalu eta Zigor Iturrieta mendi korrikalariek, June Arbeo eta Itsaso Gangoitia atletek, Abadiñoko Sokatira taldeak, Ganbarru txirrindulari elkarteak eta Axtxiki pilota taldeko kideek. Duhalderi esker ona Hamargarren urtemuga dela eta, asteburu osoko egitaraua prestatzen dabiltza. Ekainaren 14ean, Anje Duhalderi esker ona adierazteko ekitaldia prestatu dute Amnistia Plazan, ohar bidez adierazi dutenez, «Euskal Preso eta Iheslarien alde egin duen lan guztiagatik». Ekitaldi horretan Euskal Herriko hainbat artista elkartuko dira. 15ean izango dira lasterketak. Izena eman liteke jada kirolprobak.com helbidean. Lasterketaren ostean haur jolasak izango dira. Arratsaldean elektrotxaranga izango da, eta iluntzean kontzertuak. Lasterbidean-eko asteburua iristerako, ordea, Durangaldean hainbat ekimen antolatu dituzte apirilean eta maiatzean.

Txapligua aireratuta hasi da Ernairen topagunea, Lezon. Gaur eta bihar egingo du ekitaldia ezker abertzaleko gazte antolakundeak Gipuzkoako herrian, eta igandean, Iruñean. Urtero, Aberri Egunaren bezperan egiteko antolatzen dute ekitaldia, baina aurten erabaki dute Gazte Topagunea ez deitzea, baizik eta Gazteon Eskutik Loratuko da Udaberria egitasmoa, «eskema zurrunetatik ateratzeko». Hala azaldu zuen Ane Alaba Ernaiko bozermaileak BERRIAri joan zen astean emaniko elkarrizketa batean. Gazte independentisten topaleku bilakatu nahi dute Lezo. Gazteak «protagonista» bihurtzeko garaia dela esan du Enaik. Egitarau zabala prestatu dute. Ekitaldi politikoez gain, bestelako hitzaldiak, jolasak eta kontzertuak egingo dituzte. Bizitza duinen aldeko udaberria eta Pornoa, desira, plazera eta morala hitzaldiak entzun ahalko dituzte gazteek. Baina, horrez gain, bertso saioak egingo dituzte. Musika emanaldien artean, Belako, Hofe x 4:40, Eire, Zilibito Rekords, Azken Sustraiak, Xiberoots eta Amooma taldeen kontzertuak programatu dituzte. Gaztedia, «subjektu politiko» Gazteria subjektu politiko gisatzat hartzea garrantzitsutzat jo du Ernaik, gaztaroan «identitateak, ideologiak, etorkizunerako espektatibak eraikitzen» direlako. Erakundeak esan duenez, bere barruan belaunaldi aldaketa gauzatu zen iaz, eta gazte askok bat egin dute eurekin, taldearen hamargarren urteurrenak bultzatuta. Gazteek prozesu independentistari nola begiratzen dioten agertu nahi dute Lezon, baina baita munduaren egoerari ere. Esaterako, Bizitza duinen aldeko udaberria hitzaldian, ziklo politikoaz hitz egingo dute, eta Ernairen proposamen politikoa azalduko dute, besteak beste etxebizitzaren eta osasungintza publikoaren gaiaren ingurukoa.

Gipuzkoako bertsolaritzaren munduan aski ezaguna da Arantzazu Loidi (Aretxabaleta, 1967). Taula gainera igo zen lehen andrazkoetako bat izan zen, eta gazte-gaztetatik lotura estua izan zuen bertso munduarekin. Hain zuzen, Gipuzkoako lehen bertso eskolan hasi zuen ibilbidea Loidik —aurten 50 urte beteko ditu eskola hark—. Kazetaria eta itzultzailea izandakoa ere bada, eta hogei urte baino gehiago daramatza jada garapen pertsonalaren munduan murgilduta. Gaur egun, pasioz bizi du psikopedagogiaren bidez beste batzuei laguntzea ahalbidetzen dion lanbidea. Nola gogoratzen duzu haurtzaroa? Aretxabaletan jaio eta hazi nintzen, baina gurasoak Bergarako San Kristobal auzokoak dira, eta beti eduki dut lotura berezi bat Bergarako baserri munduarekin. Haurtzaroa giro horrekin oso lotuta gogoratzen dut. Aitaren eta amaren aldetik amona bana neukan, eta amaren jaiotetxearekin, batez ere, lotura estua izan dut beti. Aretxabaletan bizi nintzen, baina kalekumea izan arren, denbora asko igarotzen nuen baserrian. Aretxabaletan ere ibiltzen zinen? Bai. Almen eta Loramendi ikastoletan ikasi nuen, batxilergoa bukatu arte. Herrian nire lagun taldea nuen txikitatik, baina momentu batetik aurrera bertso kuadrillarekin gehiago ibiltzen hasi nintzen. Nerabezaroan jada bertso munduan sartuta nengoen. Noiz hasi zinen bertsotan? Almen eskolako bertso eskolan. Ikastetxeko hiru aitak larunbatetan bertsolaritza klaseak jartzeko ideia izan zuten, eta horrela hasi ginen. Hasieran denontzat zen eskaintza, baina gero taldeko batzuk nabarmendu ginen. Orduan hasi ginen aparte biltzen, eta eskolarteko txapelketan parte hartzen. Horrela sartu ginen gurpil horretan: lehenengo bertso eskolako esparru formalago batean, eta geroago baita bertso afari eta lagunarteko bestelako espazioetan ere. «Aretxabaletan bizi nintzen, baina kalekumea izan arren, denbora asko igarotzen nuen baserrian» Noiz igo zinen oholtzara lehen aldiz? 8 edo 9 urte izango nituen. Bertso eskolan nenbilela, herriko bertso saio baten aurretik hasierako gonbidatu lanak egitea tokatu zitzaigun. Buruz ikasitako bertsoak kantatzera atera ginen, eta antzerki pixka bat egitera. Gero, 13 urterekin eskolartekoan lehiatzen hasi nintzen, eta hortik aurrera jada jende aurrean kantatzen nuen. Eskolartekoan, bi urte eman nituen gazteenen mailan, eta gero helduagoen mailara igo nintzen. 18 urterekin irabazi nuen eskolarteko txapelketa. Ordurako jada hasiak ginen herriz herri saioak antolatzen eta gazteen txapelketetan parte hartzen. Bertsotan hasi zinen garaian, neska bakarrenetarikoa zinen. Nola bizi izan zenuen? Gure bertso eskolan hasieratik egon ziren neskak. Talde txikiago hori osatuz joan ginenean ere, lotsatia nintzela ikusita, beste neska batzuk ere hasi ziren nirekin batera. Hala ere, maila horretako txapelketara aurkeztu zen lehenengo emakumezkoa izan nintzen. Neska bakarra izan arren, lagun artean babestuta eta gustura sentitzen nintzen, baina egia da oholtzara irtetea erronka bat zela niretzat. Gaur egungo begiekin begiratuta, sentitzen dut nik naturaltasunez bizi nuela, baina beste batzuek naturaltasunez hartzen ez zutela ikusita, konturatu nintzela ez zela oso ohikoa, eta denetarik entzun behar izan nuen. Harrigarria zen batzuentzat, taula gainean emakume bat ikusteaz gain, gizonezko ahotsen artean emakumezko baten ahotsa entzutea. Egokitu behar izan nuen gizonezkoen artean egotera, eta kontraste hori barneratu behar izan nuen. Gaur egun normalizatua dagoen arren, orduan ez zegoen. Denbora batez ni izan nintzen bakarra, eta geroago etorri ziren emakumeen bertso saioak eta bestelako ekimenak. Kazetaritza eta itzulpengintza ikasi zenituen. Argi eduki zenuen hasieratik zer ikasketa egin nahi zenituen? Hizkuntzarekin lotura berezia neukan, eta mugitzen ninduena idazkerarekiko neukan zaletasuna zen. Idazten ikasi nahi nuen, eta horregatik aukeratu nuen kazetaritza. Kazetaritza ikasketen bigarren urtean, erabaki nuen itzultzaile eskolara ere joatea, eta biak batera ikasten hasi nintzen. Oso lotuta sentitzen nituen biak bertsolaritzarekin eta nire idazteko zaletasunarekin, baina, bestetik, nik banuen jendeari laguntzeko sena ere. «Denbora batez, ni izan nintzen emakume bakarra; gero etorri ziren emakumeen bertso saioak» Nola gogoratzen duzu ikasle garaia? Ikasle giroaren oso oroitzapen ona daukat. Gasteizen bizi nintzen aste barruan, ikasle pisuan. Adin hartan izugarri erakartzen ninduen autonomiak, eta hartaz gozatzeko aukera nuen. Hala ere, oso etapa bizia izan zen; aste barruan itzulpengintza ikasten nuen Gasteizen, eta, era berean, modu ez-presentzialean egiten nituen kazetaritza ikasketak, eta asteburuetan bertso saioetan ibiltzen nintzen. Lagunartea baneukan, baina ez, agian, gaztetan eduki ohi den bestekoa, lan askoko garai bat izan zelako eta gauza askori uko egin behar izan nielako, nire inguruko gazteekin alderatuta. Zer ibilbide egin zenuen kazetari eta itzultzaile moduan? Urte askoan, gauza biak txandakatu edo bateratu nituen. Lehenengo kazetari hasi nintzen, Arrasate Press hedabidean, eta gero zuzendari izan nintzen. Itzultzaile lanetan ibili nintzen ondoren, udal eta foru administrazioan, eta kazetaritzara bueltatu nintzen. Enpresa munduko itzulpengintza lana ere egin nuen, Emun kooperatiban. Dena den, laster aldatu zenuen bidea. Nola hasi zinen psikologiaren mundura hurbiltzen? Neure buruaren lanketa egiten hasi nintzenean egin nituen lehenengo urratsak. PRH Personalidad y Relaciones Humanas [nortasuna eta giza harremanak] erakundean formakuntza bat egin nuen, nire kezka pertsonalak eta harremanen mundua lantzeko gogo batetik abiatuta. Garapen pertsonala oso bizirik izan dut barnean, gaztetatik, baina denbora askoan ez nuen lantzeko aukerarik izan. Hala ere, lantzen hasi nintzenean, hasieratik atzeman nuen oso gustuko nuela. Batez ere, ikusi nuen jendea laguntzea zela nire bokazioa, eta, apurka, eskola horretan formatzen hasi nintzen. Lehenengo, neure burua formatzeko, eta, ondoren, beste batzuei laguntzeko. Lan arloa ere egokituz joan nintzen pixkanaka, trebatzen jarraitzeko aukera izateko. Azkenean, profesionalki mundu horretara salto egiteko hautua egin nuen, eta orain 22 urte daramatzat arlo horretan lanean. Irudian, Arantzazu Loidi 1985eko Eskolarteko Txapelketan. Txapela irabazi zuen lehen aldiz, artean 18 urte zituela. GIPUZKOAKO HITZA Nolakoa izan zen jauzia egiteko unea? Gauza biak uztartuz hasi nintzen, eta, arlo profesionalaz gain, seme bat ere izan nuen. Zaintza lanak egiteko hautua egin nuen eszedentzia baten bidez, eta hor erabaki nuen zirt edo zart egiteko ordua zela. Eszedentziatik ez nintzen lehengo lanera bueltatu, eta helduen garapen pertsonalaren arlora bideratu nuen lan jarduna. Neure burua etengabe trebatzen egon naiz orduz geroztik. Hala ere, salto naturala izan zen, aurretik oso prestatuta nentorrelako, eta ikusten nuelako beste lanbideak oso gustuko izan arren etapa berri bat hasi nahi nuela. PRH hezitzailea zara orain. Zer esan nahi du, zehazki? Helduen heziketarako nazioarteko eskola bat da PRH. Jatorriz Frantziakoa da, baina gaur egun mundu guztian zabalduta dago. Psikopedagogian eta garapen pertsonalean lan egiten du, metodologia eta ikuspegi propioarekin. Korronte humanistaren barruan kokatzen da. Garapen pertsonalerako ikastaroak ematea da gure lana. Barnera begiratzeko metodologia bat erabiltzen dugu, norbere nortasuna, barne bizipenak, harremanak eta erabakiak hartzeko modua lantzeko. Bakarka edo taldean egiten dugu lan, bizitzako hainbat arloren inguruan. Zer eman dizu lan horrek azken urte hauetan? Lehengo eta behin, neure buruaren garapen bat. Transmititzen dudan hori aurrez barneratuta edukitzeko erantzukizuna daukat; lanketa pertsonal bat dago oinarrian, eta hortik abiatzen da guztia. Etengabe neure burua trebatzera ere bultzatzen nau. Eta, bestalde, pertsonekin oso harreman estuak egiteko aukera eman dit, eta baita jende asko ezagutzekoa ere. Batez ere, niretzat oso aberasgarria izan da pertsonen barne mundua ikustea, eta bakoitzaren barrualdeko misterio horretara hurbiltzeko aukera eta pribilegioa izatea. Lanean asko gozatzen dut. Zer asmo daukazu hurrengo urteetarako? Lan arloan ilusioz jarraituko dut ibilbide honetan, eta pertsonalki lagunartea zaintzen jarraitzeko asmoa dut, familia giroan, eta herri mailan ere txertatuta. Bertso munduan ere era batera eta bestera jarraitzeko asmoa daukat. MOTZEAN Bertsolari bat? Gaur egun, Maialen Lujanbio. Bertso kutun bat? Haurtzaroko bertsopaperak. Haurtzaroa gogorarazten dizun kantu bat? Benito Lertxundiren Loretxoa. Eguneko unerik gustukoena? Gosaria. Momentu gogoangarri bat? Semearen jaiotza. Emozio bat? Bizipoza! Liburu bat? El don de arder [Sutan egotearen dohaina]. Inma Sanchis kazetariarena. Estimu berezia diozun leku bat? Arantzazu. Amets bat? Asko!