‘Euskadiko lan-absentismoa berrikustea eta aztertzea’ goiburupean, patronalak mahainguru monografiko bat antolatu du Bibon. Besteak beste, Eusko Jaurlaritzako eta CCOO eta UGT sindikatuetako ordezkariek hartu dute parte.

Errioxa Jatorri Izendapenaren Kontseilu Arautzaileak azaldu duenez, ostiralean emango du, ohar baten bidez, epaiaren edukiaren berri. Aurreratu duenez, euskal auzitegiak ontzat jo du ‘Arabako Mahastiak’ izendapena babestu eta inskribatzearen kontra aurkeztutako helegitea.

AEB Ameriketako Estatu Batuetako presidentetzarako hauteskundeak egin dituzte bart, eta, inkesten arabera lehia estua izatekoa bazen ere, lehen ordutik emaitzek argi erakutsi dute nor izan den garailea. Donald Trumpek, Alderdi Errepublikanoko hautagaiak, erraz hartu dio aurrea Kamala Harris presidentegai demokratari, eta 270 ordezkarien langa gainditu du. Duela lau urte Alderdi Demokrataren alde egin zuten sei estatuk Trumpen alde egin dute oraingoan. Behin betiko emaitzak, hala ere, ez dira gaur jakingo. Emaitzei zuzenean erreparatzen ari zaie BERRIA. Harrisi dagokionez, ez ditu lortu irabazteko behar zituen adina babes. Are gehiago, 2016an Hillary Clinton presidentegai demokratarekin gertatu ez bezala, oraingoan Trump boz kopuruan ere nagusitu da. Boto batzuk zenbatzeko falta diren arren, aldea nabaria da bien artean. Harrisek baino bost milioi boto gehiago lortu ditu guztira presidentegai errepublikanoak, eta boto emaileen %51en babesa bereganatu du. Gainera, errepublikanoek irabazi dute boz hauetan giltzarri bilakatutako sei estatutan, boto gutxi batzuk oraindik zenbatzeko dauden arren. Trumpen jarraitzaileak hauteskundeetako emaitzak ospatzen, West Palm Beachen (Florida, AEB). CRISTOBAL HERRERA-ULASHKEVICH / EFE Zenbait estatutan, lehia estua izango zela aurreikusi zuten inkestek; eta estatu batzuetan hala izan zitekeela zirudien goizaldean. Kontaketak aurrera ahala, baina, errepublikanoak indarra hartuz joan dira. Arizonan, esaterako, hautagai errepublikanoak 30.000 botoren tartea izan du bere alde ordu luzez. Gero, baina, 100.000 boto baino gehiagoren aldea lortu du. Pennsylvanian ere Trumpek irabazi duen arren, Harris gertu ibili da, Alderdi Errepublikanoak 200.000 boto baino gutxiagoren aldea atera baitio. Kolpe orokorra Duela lau urte izandako emaitzei erreparatuz gero, hainbat estatutan —irabazle izanik ere— indarra galdu dute demokratek. New Jerseyn, esaterako, Biden ia hamasei punturen aldearekin galendu zitzaion Trumpi 2020an, eta, gaurko behin-behineko emaitzen arabera, Harrisek zazpi punturen aldearekin irabaziko du. Are gehiago, historikoki demokraten alde egin duten zenbait eremuk Alderdi Errepublikanoaren alde bozkatu dute; Miamin, esaterako. Harris AEBetako historian bosgarren presidenteordea izan da karguan den bitartean presidentetzarako aurkeztu, eta hauteskundeak galdu dituena. XX. mende hasieratik gaurdaino, soilik George H.W. Bushek lortu du presidenteorde izanda hauteskundeak irabaztea. Gehiago dira, presidenteorde izan ostean presidente kargura iritsi direnak —Joe Biden, esaterako—, baina ez ziren bozetara aurkeztu presidenteorde postuan ziren bitartean. Presidentetzarako lehian ez ezik, demokratak atzean geratu dira bi ganberetakoan ere. Senatuan errepublikanoak izango dira nagusi. Ganbera horren herena zegoen atzo jokoan. Alderdi Errepublikanoak lau eserleku behar zituen 50 senatariren gehiengoa gainditzeko; demokratek, berriz, bederatzi. Bada, errepublikanoek lau eserleku horiek lortu dituzte. Gainera, AEBetako Senatuan senatari independente bat ere egongo da, ez demokrata, ez errepublikanoa: Vermonten, Bernie Sanders independenteak irabazi du, botoen %63 eskuratuta. Ordezkarien Ganbera erabat berrituko da aurtengo bozen ostean eta hartan ere Errepublikanoak gehiengoa lortzeko bidean dira. Harrisen onarpena Emaitzak argitzen hasi orduko atera da Trump jarraitzaileen aurrera. Harris, ostera, gehiago atzeratu da. Bertan behera utzi du hauteskunde gauean eman behar zuen hitzaldia, eta ez da jendaurrera atera bozen biharamunera arte. Gaur, Euskal Herrian gaueko hamar eta erdietan, Washingtongo Howard unibertsitatean eman du bozen osteko hitzaldia. Emaitzak «nahi bezalakoak» izan ez badira ere, Harris prest agertu da Trumpi boterearen eskualdatze «baketsuan» laguntzeko. Aurrez, hauteskundeetako garailea zoriondu duela ere jakinarazi du. «Demokraziaren printzipio nagusia da: hauteskundeak galtzean, emaitzak onartu behar dira», adierazi du eta ziurtatu demokraziaren aldeko borrokan inoiz ez duela amore emango. Harris hauteskunde osteko hitzandia ematen, gaur Washingtonen. JIM LO SCALZO / EFE

Agudo itzali zaio argia Alemaniako semaforo izeneko aliantzari. 2021ean, ziurgabetasun handiz abiatu zuen legealdia SPD Alemaniako Alderdi Sozialdemokrataren, Aliantza 90/Berdeen eta FDP Alderdi Demokratiko Librearen aliantzak —alderdien koloreengatik semaforo deiturikoak—, baina gaur Olaf Scholz kantzilerrak erabaki du gobernutik kanporatzea Christian Lindner Finantza ministroa, FDPren burua. Hiru alderdietako buruzagiak asteazkenean batzartu dira, nagusiki aurrekontuen inguruan izan dituzten desadostasunez hitz egiteko. Bundestagerako hauteskundeak 2025ean egitekoak dira, baina gobernu koalizioak krisian daramatza zenbait hilabete, politika ekonomikoan ados jarri ezinik. Hori ikusirik, Alemaniako hedabide ugarik zabaldu dutenez, Lindnerrek proposatu du bozak aurreratzea, eta Scholzek aukera hori baztertu eta Lindner kargugabetzea erabaki du. Iluntzean eginiko agerraldi batean, Scholzek eman ditu Lindner kanporatzeko erabakiari buruzko azalpenak: «Lindnerrek ez du gure proposamenetako bat bera ere ezartzeko borondaterik erakutsi». Kantzilerrak jakinarazi du konfiantza mozio bat aurkeztuko duela, eta urtarrilaren 15ean bozkatuko dutela. Horrek eragin lezake hauteskundeak aurreratzea; 2025 amaieran egitekoak dira, baina martxora aurreratu litezke. 2021eko irailaren 27an egin zituzten Bundestagerako hauteskundeak, eta sozialdemokratek bildu zuten ordezkaritzarik handiena boz horietan (206 diputatu); hortaz, Berdeen aulkiekin (118) eta FDPrenekin (92) gehiengo osoa izango dute parlamentuko behe ganberan. CDU Batasun Kristau-Demokratak eta CSU Batasun Kristau Sozialak osatzen duten blokeak, berriz, inoizko diputatu gutxien lortu zuen (197).

Espainiako Auzitegi Konstituzionalak Konstituzioaren kontrakotzat jo du guraso bakarreko familiei dagozkien zaintza baimenak hamasei astera mugatzea, eta ebatzi du interpretatu behar dela baimen horiek 26 astera arte luzatu daitezkeela. Izan ere, Konstituzionalaren arabera, botere legegileak ez du kontuan hartu legeak «tratu ezberdin bat» ematen diela haurrei, kontuan hartu gabe egungo legediak «guraso bakarreko familietan jaiotako haurrei neurriak eragindako ondorio negatiboak». Egun, legeak gurasoei hamasei asteko zaintza baimena aitortzen die, eta horietatik sei aste erditzearekin batera hartu behar dira ezinbestean. Ondorioz, bi guraso dituzten familietan, bakoitzari dagozkion epeak bien artean banatuz gero, 26 astera arte luzatu daiteke arta hori. Guraso bakarreko familietan, baina, hamasei astean geratzen da. Aferaren inguruko eztabaida juridikoak tarteko, Kataluniako Justizia Auzitegi Nagusiak auzia Konstituzionalera eraman zuen, iritzita legediak «tratu diskriminatzailea» ematen ziela guraso bakarreko familietako haurrei, gainerakoek baino arta denbora gutxiago bermatzen dielako, nahiz eta behar berberak izan. Era berean, zehaztu zuen «sexuaren araberako diskriminazio ez-zuzen bat» ere eragiten zuela, auzi horrek bereziki emakume langileei eragiten dielako. Hala, Konstituzionalak ebazpenean azaldu duenez, aztertu beharrekoa da legeak ez duela aurreikusten «omisio» horrek zer eragin izan dezakeen guraso bakarreko familietan jaiotako haurrengan: «Justifikaziorik gabeko omisio bat da». Hala, Espainiako Konstituzioaren kontrakotzat jo du araudia, eta botere legegileari agindu dio horri aurre egiteko beharrezko aldaketak egin ditzala, konstituzioaren 14. eta 39. artikuluak errespeta ditzan. Lehenak dio «espainiar guztiak berdinak direla legearen aurrean» eta, besteak beste, ezin direla diskriminatu jaiotze, arraza, sexu eta erlijio arrazoiengatik. Bigarrenak, berriz, botere publikoei dagokiela «familiaren babes sozial, ekonomiko eta juridikoa bermatzea».

Sunsundegui enpresak 10 inbestitzailerekin hitz egin du, baina oraingoz ez du eskaintzarik mahai gainean

Euskal enpresak prest daude AEBrekiko estrategia aldatzeko, Trumpen garaipenaren ostean. Iñigo Muguruza Gipuzkoako Bazkundeko buruak azaldu duenez, muga-zergak jartzen direnean, enpresek inbertsioek areagotzen dituzte herrialde horietan.

17,5 milioiko partida bat barne hartzen du, salgai dauden 125 etxebizitza pribatu eta Babes Ofizialeko Etxebizitza zuzenean erosteko, alokairu eskuragarrira bideratzeko. Guztira, Next Funtsen 122 milioi euroak batuta, 408 milioi euroko aurrekontua izango du Sailak.

Sunsundegui ataka estuan dago. Irailean hartzekodunen konkurtso aurreko egoera deklaratu zuen, eta aste honetan, koska bat estutu du bere finantza egoera zaila. Hartzekodunen konkurtsoan sartzea eskatuko du. Abenduaren 15ean amaituko zen egoera hori saihesteko epea, baina zuzendaritzak proposatu du gehiago ez luzatzea. Akziodunen batzarrak baiezkoa eman dio administrazio kontseiluak egindako proposamenari. Hemendik aurrera, epaile batek izendatutako administratzaileak izango du azken hitza. Zorraren zama handiegia da, eta eguneroko ordainketei aurre egin ezinik dabil Altsasuko enpresa. Langileei ez zien iraileko nominarik ordaindu, eta aldi baterako lan erregulazioko espedientean daude. Azken egunetan irailekoa ordaindu diete, eta espediente aurreko nominaren zatia ere kobratu dute. Gainera, hornitzaileei 8,9 milioi euro zor dizkie Altsasuko enpresak, eta ezin dio horri aurre egin. Azken asteetan negoziatzen aritu da hornitzaileekin zor dien diruaren zati bat soilik itzultzeko aurten. Azkenik, Sodena arrisku kapitaleko sozietateak, Cofides Espainiako erakundeak, bankuek eta Volvo bazkideak 40 milioi euroko finantza babesa eman diote azken urteotan. Orotara 48,8 milioi euroko zorra du. [articles:2132015] Hori dela eta, prentsa ohar bidez jakinarazi du bihar borondatezko hartzekodunen konkurtsoa eskatuko duela merkataritza auzitegian. Enpresaren arabera, horrek esan nahi du likidazioan sartu gabe enpresaren jarduera bermatuko lukeen inbertitzaile baten bila jarraituko dutela: «Konpainiaren finantza egoera birmoldatzeko beharrari erantzuten dio neurri honek. Bi hilabete pasatu dira hartzekodunekin negoziazioak abiatu genituenetik, eta modu aktiboan aritu gara lanean administrazio kontseilua eta zuzendaritza taldea industria inbertitzaile baten bila. Gaur-gaurkoz ez da eskaintza sendorik jarri mahai gainean», onartu du enpresak. Hain zuzen ere, industria inbertitzaile batek soilik egin diezaioke aurre enpresaren egoera zailari. Volvo Busek bere autobusen karrozeriak egiteko enpresen beharra du, eta horietariko bat da Sunsundegui. Egoera zailean egonik ere, Suediako multinazionalaren babesa du, eta beste enpresa bat erakartzeko akuilu izan daiteke. Alta, egiturazko arazo sakonak ditu Altsasuko enpresak, eta aukera bat zabalik egon bada ere, oraingoz ez da gauzatu. Enpresak gaineratu du bazkide estrategiko horren bila jarraituko duela, horrek bermatuko bailuke jarduerari eta lanpostuei eutsi ahal izatea. Dena den, orain auzitegiak izango du azken hitza. UGTk bost ordezkari ditu Sunsundeguin. «Hartzekodunen konkurtsoa erreminta bat da enpresaren bideragarritasuna bilatzeko. Ondorioz, zera nahi dugu, enpresak jarraitu ahal izatea ahalbidetuko duen inbertitzaile bat lortzen». Berretsi du Nafarroako Gobernuak eta enpresak zabalik dutela inbertitzaile batzuen aukera. «Badakigu inbertitzaile posible batzuekin elkarrizketak izan direla, baina, gaurkoz, ez dago eskaintza irmorik. LABeko Gaizka Uharte ez du ustekabean hartu erabakiak. Argi du aurreko zuzendaritza taldea dela enpresaren egoeraren erantzule nagusia. «Egoera konplikatua da oso. Inbertitzaile batzuk daude, baina hemen ez du inork ezer oparitu nahi. Egoera luzatzea ez da ona». Adierazi du asmoa dutela datozen egunetan mobilizazioak antolatzeko. Irujo parlamentuan Bihar 15:15ean, Nafarroako Parlamentuaren egoeraren berri emango du Mikel Irujo Industria sailburuak. Haren ekimenez eskatu zuen agerraldia, eta, hain zuzen ere, enpresak urrats hori egin duenean eman beharko ditu azalpenak. Sunsundeguik eskertu egin du Sodenak eman dion babesa. Aurreko krisian, Sodenak 35 milioi euroko zorra barkatu zion, eta 2020. urteaz geroztik hamasei milioi euro inguruko laguntza eman dio. Azken babesaren ondorioz, administrazio kontseilua aldatu behar izan zuen Sunsundeguik, baina ezin izan dute oraingoz egoera bideratu.

Benjamin Netanyahu Israelgo lehen ministroak Yoav Gallant Defentsa ministroa kargugabetu du. Gaur arratsaldean eman du berria Netanyahuren bulegoak, argudiatuta gerren kudeaketan «desadostasunak» egon direla bien artean. Joan den martxoan ere Gallant kargutik kentzeko asmoa izan zuen Netayahuk, baina milaka herritarrek protesta egin zuten ,eta lehen ministroak atzera egin zuen. Gallantek, 2022tik karguan zenak, X sare sozialean adierazi du Israelen segurtasuna bere «bizitzako misioa» izan dela eta izango dela. Israel Katzek hartuko du Gallanten lekua. Katz Netanyahuren alderdikoa da, eta orain arte Atzerri ministro karguan aritu da. Gobernuko beste kide batek hartuko du Katzen postua, Gideon Saarek. Defentsa ministroa kaleratzea begi onez ikusi du Itamar Ben-Gvir Segurtasun Nazionaleko ministro ultraeskuindarrak: «Gallantekin ezinezkoa zen erabateko garaipena lortzea». Kontrara, oposizioko hainbat politikarik protestarako deia egin dute. Besteak beste, Yair Lapid oposizioburu eta gobernuburu ohiak (2022) «erokeria» gisa definitu du kargugabetzea, X sare sozialean. Israelgo Haaretz egunkariaren arabera, jada milaka herritar atera dira kalera Tel Aviven zein Jerusalemen, Netanyahuren erabakia gaitzesteko. Netanyahuren erabakiaren aurkako protestak, Jerusalemen. ABIR SULTAN / EFE Atzo gauean, telefonoz hitz egin zuen oraindik Defentsa ministro zen Gallantek Antony Blinken AEBetako Estatu idazkariarekin. Etxe Zuriak komunikatu baten bidez jakinarazi zuenez, elkarrizketa horretan ohartarazi zion Tel Avivek «nabarmen» areagotu behar duela Gazarako laguntza humanitarioa, argudiatuta UNRWA Palestinar Iheslarientzako Laguntza eta Lan Bulegoaren jarduna eteteak ondorio «larriak» izango dituela zerrendan bizi direnentzat. Hain justu, Blinkenek eskaera hori egin du noiz-eta Israelek NBE Nazio Batuen Erakundeko Batzar Nagusiaren aurrean ofizial egin ondoren UNRWAren jardueren etena. Israelgo Parlamentuan hartu zuten erabaki hori, joan den astean. Horiek hala, 1967tik aurrenekoz —Israelek Gaza, Jerusalem ekialdea eta Zisjordania okupatu zituenetik—, erakunde horrek ezingo du lan egin ez Israelgo lurraldeetan, ez haren kontrolpeko Palestinako lurralde okupatuetan. Are, erakundeko langileek ezingo dute inolako harremanik izan Israelgo instituzioekin eta funtzionarioekin; hortaz, ezin izango dituzte lortu Gazara edo Zisjordaniara sartzeko baimenak. Israelgo Parlamentuan hartutako erabakiak jada baditu ondorioak Gazako zerrendan. UNRWAko bozeramaile Jonathan Fowlerrek atzo ohartarazi zuen Gazak «kolapsatu» egingo duela erakundearen laguntzarik gabe. Hain zuzen, NBEk emandako datuen arabera, urte hasieratik hona inoizko kamioi humanitario gutxien sartu ziren atzo zerrendan. Eta, halere, erasoek ez dute etenik. Gazan 30 hildako baino gehiago Israelgo armadak Gazako hainbat eremu bonbardatu ditu berriro gaur gauean, eta gutxienez 29 lagun hil ditu eraso horietan. Adibidez, iparraldeko Beit Lahia udalerrian, gutxienez hogei lagun hil dituzte eraikin baten kontrako erasoan. Wafa albiste agentziaren arabera, han palestinar desplazatuek hartzen zuten aterpe. Deir al-Balahko errefuxiatu kanpaleku batean egindako erasoan, berriz, sei lagun hil dituzte, eta Khan Yunisen beste hiru, Palestinako hedabideek jakinarazi dutenez. Horiez gain, Al-Jazeerak beste lau hildako izan direla ezagutarazi du gaur goizean. Argitaratu du Az-Zawayda udalerrian egindako eraso batean hil direla horiek, baina gehiago ere izan daitezkeela biktimak, tartean haurrak. Israelgo armadak, berriz, adierazi du dozenaka miliziano hil dituela aurrez aurreko borroketan, Jabalian, zerrenda iparraldean. Israelek Gazaren kontrako ofentsibari ekin zionetik, zerrendan gutxienez 43.374 lagun hil dituzte, eta 100.000 baino gehiago zauritu, Gazako Osasun Ministerioaren arabera. Zisjordanian, berriz, 645 palestinar baino gehiago hil ditu Israelgo armadak iazko urritik. Wafa albiste agentziaren arabera, azken orduetan lau palestinar hil dituzte han. Libanon ere, larri Israelgo armadak 3.000 lagun baino gehiago hil eta 13.500 inguru zauritu ditu Libanon azken urtean, herrialde hartako Osasun Ministerioak emandako azken datuen arabera. Gehienak irailaren 23tik aurrera egindako erasoetan hil dituzte. Hain zuzen, orduan areagotu zuen Tel Avivek Beiruten aurkako oldarraldia, argudiatuta Hezbollah milizia xiitaren aurka egitea dela helburua. Libanoko Gobernuak zehaztu dutenez, hildakoen artean 185 adingabe daude. Azken horien egoerari erreparatu dio Unicefek, eta adierazi azken hilabetea bereziki gogorra izan dela. «Urriaren 4tik, egunean gutxienez haur bat hil dute, eta hamar zauritu», azaldu zuen Catherine Russell Haurren Laguntzarako Nazio Batuen Funtseko buruak, aurreko astean. Zaurituak artatzea ere zaildu du Israelek, Firas Abiad Libanoko Osasun ministroaren arabera. Bonbardaketen eraginez, herrialdeko zortzi ospitaletan ez dira zerbitzua ematen ari. Horri aurre egiteko, Sidonen, Libano hegoaldean, martxan jarri dute larrialdi unitate bat fosforo zuriak eragindako erreduretan eta gerra zaurien ebakuntzetan espezializatutakoa, EFE albiste agentziak jakinarazi duenez. Izan ere, Tel Avivek ukatu egin duen arren, Human Rights Watch gobernuz kanpoko erakundeak salatu izan du Israel arma debekatuak erabiltzen ari dela. Horietako bat litzateke fosforo zuria —debekatuta dago arma su-eragile gisa erabiltzea pertsonen aurka eremu zibiletan—. Israelen erasoen eraginak, baina, zabalagoak dira, hots; 1,2 milioi lagunek etxetik alde egin behar izan dute bonbardaketen eraginez. Horietako asko herrialdetik atera dira. UNHCR Iheslarientzako Nazio Batuen Goi Mandatariaren arabera, 28.000 baino gehiago dira jada Irakera ihes egin dutenak, eta 472.000 inguru Siriara iritsi direnak. Siria, baina, ez da Israelen erasoetatik salbu. Herrialde hartako Atzerri Ministerioak gaur goizean salatu du Damasko hiriburuko kanpoaldeko hainbat eremuri eraso egin dietela azken orduetan, eta kalte nabarmenak eragin dituztela eremu zibiletan. Hala, Atzerri Ministerioak nazioarteari eskatu dio «neurri erabakigarriak» hartzeko Israelek erasoak eten ditzan. Israelek ere baieztatu du eraso horiek egin izana. Baina, beste behin, argudiatu du Hezbollahren aurkako operazio batean aritu direla, talde xiita haren «inteligentzia egoitza bat» xede zutelakoan. 7.000 Zenbat gazte judu ultraortodoxori eskatuko dieten Israelgo armadan sartzeko. Israelgo armadak beste 7.000 gazte judu ultraortodoxori bidaliko die armadan sartzeko jakinarazpena, Israelgo Defentsa ministro Yoav Gallantek atzo iluntzean jakinarazi zuenez. Israelgo armadako buru Herzi Halevirekin bildu ondoren hartu zuen erabakia Gallantek. The Times of Israel egunkariaren arabera, errekrutatze kanpainaren lehenengo fasean 3.000 gazte judu ultraortodoxo ingururi eskatu zieten Israelgo armadan sartzeko, baina horietatik guztietatik 230 pertsona bakarrik azaldu ziren zentro militarretan zituzten hitzorduetara.