Egunen batean amaitu egingo dira Tadej Pogacarren (UAE) balentriak deskribatzeko hitzak, baina txirrindulari horrek egindakoak urte askoan gogoratuko dituzte txirrindularitza zaleek. Gaur beste erakustaldi bat eman du Frantziako Tourrean, eta sailkapen nagusian zuen aldea handitu egin du esloveniarrak. Bakarrik helmugaratu da Beille goi ordokian, sailkapen nagusian dituen aurkari zuzen guztiak atzean utziz. Helmugatik bost kilometrora utzi du atzean Jonas Vingegaardi (Visma), eta 1:08ko aldea atera dio. Renco Evenepoeli (Quick-Step) izan da hirugarren, eta 2:51ra helmugaratu da. Mikel Landa (Soudal) izan da laugarren, 3:54ra, eta Almeida (UAE) 4:43ra. Astebete geratzen da Tourra amaitzeko, baina gaurkoa ikusita argi dago, okerrik ezean, ez dagoela une honetan Pogacarri maillot horia kendu diezaiokeen inor. Sasoi handia beharko du hori egin nahi duenak, eta moralki oso indartsua izan beharko du. Eta, hala ere, kosta egiten da sinestea badela Pogacar baino gehiago izango den txirrindulari bat. Asteazkenean maillota galdu zezakeela zirudien arren, Pogacarrek erakutsi du, fisikoki indartsua izatea gain, burua ere ez duela amore emateko. Sailkapen nagusian 3,09ra du Vingegaarad, eta 5,19ra, Evenepoel. Lehen mailako lau mendate zituen gaurko etapak, eta azkenekoan erabaki da, agian, baita Tourra ere. Jorgensonek egin du eraso hamar kilometro eta erdira faltan. Vingegaardek tira egin du buruan jarraitu duten txirrindularien taldean, Pogacar ahulduko zelako esperantzarekin, baina esloveniarrak eutsi egin dio, eta ez hori bakarrik, indarrak gorde ditu gero erantzuteko. Bost kilometro faltan jo du erasoa Pogacarrek, etapa irabazteko. Atzean utzi du Vingegaard, eta aho zabalik utzi ditu zaleak helmugara arteko tarte horretan. Hirugarren etapa garaipena du Podagarrek gaurkoa aurten. Atzo ere nagusitu egin zen Pirinioetako lehen etapan. Guztira hamalau etapa irabazi ditu esloveniarrak Pirinioetan. Bihar atseden eguna izango da.

Zamai ostatuaren jabe izateaz gain, Baiona Ttipiko merkatari eta ofizialeak biltzen dituen elkarteko lehendakaria da Sebastien Ager (Garaibi-Urdiñarbe, Zuberoa, 1986). 2032 kolektiboko kidea ere bada. Iazko Baionako besten denboran, Patrice Lanies eraila izan zen. Hain zuzen, horren ondotik sortu zen 2032 kolektiboa, peña, ostalari, gazte asanblada, talde feminista eta biztanle elkarte batzuen artean. Hemendik eta 2032ra bitarte Baionako besten eztitzeko xedearekin. Orain arte nola iragan dira bestak? Ez duzu prefosta oroendako, baina guk ez dizugu deus ikusi, deus ere entzun. Asteazkenetik ikusten dugu jende gutiago dela, eta jendea hobeki ari dela higitzen eta egoten ere. Ostiralarekin eguerditik landa ikusi dugu jendea heldu zela, eta 18:00 orenetik landa plaza leherra beterik. Ontsa igaran da astea, baina hola leher-leherra delarik, prefosta, beti beldurrarekin zerbait gertatzen ahal baita. Kolektiboak plantatu duen tresnetarik bat komunikazio arloko koordinazioa izan da. Hori nola gauzatu da? Funtzionatu al du? Erabili dizugu lehen gauean. Baina beharko da lan handi bat egin… Guk eseatu dugu egitea, eta heldu gara: ostatuen, jatetxeen eta penen atzematea, harreman horren egitea. Lan eijer bat, baina bekatu da, tresna hori ez baita erabiltzen. Azkenean ez duzu aplikazio bat erran zen bezala, baina Internet lotura bat da. Eseatu dizugu. Asteazkenean martxatu dizu. Nik ostegun gauean erabili dizut: banizun bi neska trenputxarturik. Baina zaila duzu, zeren eta behar duzu sarea ukan, eta jaso behar dutenek ez badute konexio ona… Behar ere orain Herriko Etxeko informatikariek urtea baditezu tresnaren hobetzeko. Musikari dagokionez, ostegunean, 19:00 arte ezin zen bozgorailuetatik transmititu, zuzeneko musikari lekua uzteko. Nola iragan da? Plaza ttipi hori baitut aitzinean musikariak ekuratzen ahal dituzu, orduan guk hamabost bat ukan ditizugu. Baina, gauza duzu ene auzoek, Pannecau karrikan, Tonneliers karrikan… haiek ez ditezu batere ukan. Ez banda bat ere ez. Hori dizugu bekaturik handiena. Horretan lanean beharko dizugu ari, lanean beharko ditezu ari. Bestela, bai: diferentzia handi bat ikusi dugu: jendea anplekiago, guretako hemen puru. Herriko Etxetik erran izan dute jende guttiago izanen zela aurten, ber denboran Iruñeko bestak baitira. Hori orain arte hala izan da edo ilusio bat besterik ez da? Erraten dizugu jende gutiago bazela… Igaran urtearekin, e! Igaran urtean ez dizugu sekula hainbeste jende ikusi. Duela bi urte bezala da, ene ustez. Baina aurten jendea aiseago kurritzen zuzun, eta ni segur nauzu San Izpirituko zubia libre izateak lagundu duela; justu ondoan gaituzu, eta jendea hortik ilkitzen delarik honarat sartzen zuzun arrunt. Berez, jende guttiago izatea zuen eskakizunetako bat dea? Jende gutiago eta zubia libre: prefosta, jendea ahal bada egoten trankil ostatuan, mintzatzen, kantatzen, dantzatzen… Guk hola dizugu nahi lanean ari. Nik nehondik ere ez nikezu nahi beste urte bat igaran urtea bezalakoa. Gizon bat hil ala bizi dago eta 11 sexu eraso salaturik… Nola interpretatzen dituzu gertakari horiek? Igaran urtean jakin genizun bi oren igaran zirela muturrekoa bildu eta ospitalerat heltzeko, eta pentsatu genizun zerbait ontsa joaten ez zela… Aurten gizon horrek ere bildu dizu. Ahal ditizugu nahi duzun hainbeste polizia ezarri, ez gaituzu denen ondoan izaten ahal. Hainbeste jenderekin, bortxaz, atean badukezu ertzo elibat. Zonbait ere hartako jinik dituzu, ikusi dizugu… Guk non behar dugu onak izan? Momentu horietan behar dizugu hor izan, agitzen delarik eta zale. Ez oran bat, bi oren ezarri… Hartako ditizugu erreferenteak ezarri karrika denetan; zerbait grabe holako igaraten baldin bazen, informazio zaleago joan dadin. LOTSABAKO Egitea gehien gustatzen zaizun edaria? Kafesnea. Edatea gehien gustatzen zaizun edaria? Ardo zuria, baina idorra. Bestetako gaurik zailena kudeatzeko? Larunbata.

Kolokan zegoen Tadej Pogacarren (UAE) agintea Tourrean. Maillot horia laugarren etapatik darama soinean, baina joera aldaketa izan zen asteazkenean, Le Lioranera bidean. Esloveniarra baino indartsuago agertu zen Jonas Vingegaard (Visma), eta Tourra iraultzeko moduan zegoela erakutsi zuen. Bada, zalantzak kolpetik uxatu ditu gaur Pogacarrek, hamalaugarren etapan nagusituta. Pla d’Adet mendatean zegoen helmuga, eta tontorrean 39 segundoren aldea atera dio lasterketako liderrak azken bi urteetako txapeldunari. Hots, Erdialdeko Mendigunean jasotako kolpea itzuli dio gaur Pirinioetan. Sailkapenean 1.57ko abantaila du orain. Alde handia da, baina lasterketa oraindik ez dago erabakita. UAE taldeak ere erakutsi du bere onena. Taktikoki baldar jokatzen duela egotzi diote askok, baina gaur jokaldi ederra egin du Pla d’Adeten: helmugatik zazpi kilometrora zeudela, aurrera bidali du Adam Yates, geroago Pogacarren alde lan egiteko. Halaxe gertatu da. Pogacarrek, eraso bortitza jo, eta arnasa berritu du taldekidearen gurpilean. Hala, fresko iritsi da mendatearen azken zatira. Nahiko etzana zen bukaera, eta Pogacar zitala da gisa horretako aldapetan. Zatirik gogorrenean hurbil izan da Vingegaard, baina galera handi samarra izan du gero. Hirugarren, berriz, Remco Evenepoel (Soudal) izan da, 1.10era. Vingegaardek kendu egin dio nagusiko bigarren postua. Mikel Landa (Soudal) txukun aritu da berriz ere: 11. sartu da helmugan, 1.29ra, eta eutsi egin dio nagusiko seigarren postuari. Lehenago, beste arabar batek egin du distira: Oier Lazkanok (Movistar). Lehen Tourra du, eta bikain dabil; ihesean kementsu eta mendateetan indartsu. 70 kilometro lau zeuden Tourmaletera, eguneko lehen mendatera iritsi aurretik, eta txirrindulari askok egin dute eraso bertan, Lazkanorekin batera. Azkenean, hemezortzi txirrindulari elkartu dira Tourmaleten, eta Lazkanok izan du mendate mitikoa lehen postuan igarotzeko ohorea. Gailurretik gertu David Gauduk (Groupama) piztu du sua, eta Lazkanok jarraipena eman dio frantziarraren oldarraldiari. Arabarra bakarrik gelditu da lasterketa buruan, eta gero, bederatzi txirrindulari elkartu zaizkio jaitsieran, Hourquette d’Ancizanera bidean. Denen artean, Ben Healy (Education First) zen areriorik arriskutsuena. Hala berretsi du Pla d’Adeten. Bakarrik abiatu da helmugarantz, baina lau kilometroren faltan harrapatu dute faboritoek. Behin erasoa jota, duda-mudan ibili da Pogacar. Aldiro atzera begiratzen zuen. Aurrera egin du, halere, eta Tour honetan bigarrenez irabazi. Bihar beste aukera bat izan dezake: Peyresorude, Mente, Aspet, Agnes eta Plateau de Beille kateatuko dituzte. Bradbury garaile Blockhausen Italiako Giroko txirrindulariek ere oso etapa menditsua jokatu dute gaur, Lanciano eta Blockhaus artean. Lasterketako zazpigarren saioa izan da, eta Neve Bradbury (Canyon) australiarrak irabazi du. Garaipena lortzeaz landa, sailkapeneko hirugarren posturaino egin du jauzi. Blockhausen urrutitik egin du eraso, artean 9,4 kilometro gelditzen zirela. Beste faboritoekiko aldea zabaldu, eta bakarrik gurutzatu du helmugako lerroa. Hura baino 44 segundo geroago iritsi dira Lotte Kopecky (SD Worx) eta Elisa Longo Borghini (Lidl), hurrenkera horretan. Italiarrak lasterketako lidergoa sendotu nahi zuen, baina gurpilera itsatsi zaio Kopecky. Hori gutxi ez, eta bigarren izateko esprinta irabazi du flandriarrak. Horiek hala, maglia arrosa defendatu du Longo Borghinik, baina segundo bakarrera du Kopecky. Lehia bizia izango dute bihar, Giroko azken etapan.

Donostiako trainerua da Arraun Lagunak, baina biziki maite dute Bilbo. Ez da gutxiagorako, gainera. Lugañene traineruak laugarren aldiz jarraian irabazi baitu bertako estropada. Iaz estropada eremu horretako errekorra lortu zuten, eta gaur, denbora hori hobetu ez badute ere, erakustaldia eman dute, beste behin. Eguneko ezustekoa Hondarribiak eman du. Iker Cortesek zuzentzen duen taldea lehen txandan lehiatu da, baina hirugarren sailkatu da. Donostiarra izan da bigarren, eta Orio laugarren. Hortaz, lehen txandan lehiatuko da Tolosaldea, bihar. Lehen txandan nagusitasuna erakutsi du, beste behin, Hondarribiak. Ama Guadalupekoa nabarmen da txandakideak baina indartsuago, eta horixe baieztatu du gaurkoan errekan ere. Lehen minutuan bizpahiru segundoren aldea lortu dute hondarribiarrek, eta aldea handitu egin dute denbora aurrera joan ahala. Ez dute parekorik lehen txandan, eta ohorezko txandako ontziren bat atzean uzteko helburuarekin amaitu dute estropada. Azkenerako, hamasei segundoren aldearekin irabazi dute txanda. Txandako lehia Hibaikak eta Cabok izan dute. Mokoka ari dira bi ontziak sasoia hasi zenetik. Izan ere, azken-aurreko sailkatuak kanporaketak jokatu beharko ditu mailari eusteko. Cabok puntu baten aldearekin hasi du asteburua, baina parean dauka jada Madalen ontzia. Gaurkoan, errenteriarrak txandako bigarrenak izan dira, seigarrenak sailkapen nagusian. Sei segundoren aldea lortu du joanekoan aurkari zuzenarekiko, eta alde bera mantendu du amaierara arte. Azkena, berriz, Tiran izan da. Aurten ere nabarmen da gainerakoan baino talde apalagoa, eta aurreko lau estropadetan bezalaxe, gaur ere azkena gelditu da. Gainera, bitxikeria moduan, gainerako ontziek estropada eremuaren erdialdetik egin dute estropada, baina Tiranek guztiz istriborrera egin du joaneko luzean, korronteari izkin egiteko nahiarekin. Erabaki hori hartu duen ontzi bakarra izan da, eta argi gelditu da ez zela erabakirik egokiena. Hogei segundo inguru galduta egin dute ziaboga, eta 43ko atzerapena izan dute amaieran. Miren Garmendiak, Hondarribiko patroiak, erdialdetik zergatik joan diren arrazoitu du, gainera: «Zentzu askorik ez zeukan istriborrera joateak, marea baxua dagoenean hondo gutxi baitago, eta zailtasun gehiago dago arraunean egiteko». Alarma guztiak piztu dira jada Tiranentzat, bost estropadetan azken postuan sailkatu baita. Aurten azken sailkatuak zuzenean galduko du maila, eta ez ditu kanporaketak lehiatu ere egingo. Bi donostiarrak nagusi Ohorezko txandan orain arteko nagusitasunari eutsi dio Arraun Lagunak-ek gaurkoan ere. Ziabogan bost segundoren aldea lortu du Lugañene ontziak, eta entrenatzaileak nahi zuen arraunketa hartuta, hegan egin dute, beste behin. Gozoa dastatuz abiatu zituzten txapelketak ekainean, eta geroztik besterik ez dute probatu Juan Mari Etxaberen eskifaiak. Andrea Astudillo patroiak «goazen errekorraren bila!» oihukatu die arraunlariei, baina gehitxo izan da. Iaz markatutako errekorra lau segundora gelditu zaie. Hala ere, oso gustura agertu zen patroia: «Kale bakarra egonda egoera bera da denontzat, eta hor ikusten da zein den talderik onena. Oso pozik gaude, baina biharko prest, jada». Gainerakoen arteko lehia ikustekoa izan da. Jakina zen Hondarribiaren denbora ona zela, eta baieztatu egin da ohorezko txandako ontziak balizara iritsi direnean. Ohorezko txandako lau ontzien atzetik zen Ama Guadalupekoa, baina aldea oso txikia zen. Bost segundo galduta zeuzkan Donostiarrak, sei Tolosaldeak, zazpi Oriok eta zortzi Hondarribiak. Itzuleran, ordea, aldatu egin da sailkapena. Donostiarrak orain arteko estropadarik onena egin du, eta bigarren izan da, hamahiru segundora. Ordea, Oriok eta Tolosaldeak ezin izan dute Hondarribiaren denbora hobetu. Hogei ehunenen aldearekin galdu du hirugarren postua Oriok, eta laugarren izan da. Tolosaldea bosgarren izan da, hodei segundora, eta lehen txandan arituko da bihar, Sestaon.

Bost jardunaldi behar izan dira Urdaibai ez den beste traineru baten garaipenerako, baina iritsi da hori ere. Zierbenak amaiarazi du Urdaibairen nagusitasuna, segundo baten aldea baino gutxiagorengatik. Parean egin dute estropada guztia, baina azken metroetan lortu dute garaipena Galipoek. Orio izan da hirugarren, eta Hondarribia laugarren. Eguneko beste garailea Kaiku izan da. Bigarren txandako taldeek sufritu egin dute haize boladekin eta Kaikuk, lehen txandan aritu den taldeak, ederki probestu du: seigarren amaitu dute estropada. Hortaz, dezente aldendu dira azken postuetatik. Aurreneko txanda oso lehiatua izan da, eta Kaiku nagusitu da bertan. Lehen ziabogan bertan Kaiku izan da lehen txandako ontzirik azkarrena, eta postu horretan bertan izan da estropada guztia. Bizkaitarrak ondo aprobetxatu du korrontea, eta nagusi izan da. Egia da hirugarren luzean arazo bat ere izan dutela. Izan ere, alde egin dio arraun motzak aurrekalariari, eta nahi baino istriborrerago atera da ziabogatik. Zazpi segundoren aldea zeukaten une horretan bigarrenarekiko, eta bizpahiru segundo jan dizkiote orduan. Hala ere, fin ibili dira azken luzean, eta ez dute arazorik izan lehen postuari eusteko. Lehia bizia Cabok eta San Pedrok izan dute, txandako bigarren postua eskuratzeko. Segundo bat gorabehera aritu dira estropada guztian, eta, azkenean, galiziarrak azkarragoak izan dira. Bestela, Bueu izan da azkena, beste behin. Lehen lau estropadetan nabarmen ikusi da Eusko Label ligan aritzeko talde apala dela, eta gaur ere urruti izan ditu aurkariak, une oro. Bigarren txandan parekotasuna izan da nagusi, orain arte bezalaxe. Donostiarra izan da txandako azkarrena, hasiera-hasieratik estropadaren burua hartu ostean. Lan erdietarako sei segundoren aldea lortu du Torrekua ontziak, eta sendo jarraitu dute lanean, bihar ohorezko txandan egoteko helburuaren atzetik. Hala ere, ez dute hori lortu Igor Makazagarenek. Gainerako hiru ontzien arteko lana oso parekatua izan da. Ez hiru horien artekoa soilik; Kaikuren estropada onak lehia horretan sartu baititu Jon Elortegirenak. Korrontea gora egiten ari zela tarteko, joanekoan segundoak galdu dituzte Isuntzak, Getariak eta Ondarroak, eta hori Kaikuren mesedetan zen. Baina itzulerakoan errekuperatzeko tartea zeukaten beste hirurek. Lan erdietan hirurak zeuden Kaikuren aurretik, baina haizea indartu egin da, eta sufritu egin dute. Azken ziabogan parean ziren bigarren txandako hiru ontziak eta baita Kaiku ere, eta azken luzean erabaki da dena. Bertan, Donostiarrak soilik hobetu du Kaikuren denbora. Getaria Kaikuren atzetik sailkatu da, eta haien atzetik Ondarroa eta Isuntza, hurrenez hurren. Emaitza hori San Pedroren kalterako izan da; lau punturen aldea zeukan Kaikuk pasaitarrekiko, eta beste bost lortu ditu gaur. Hortaz, bederatzira dago orain Kaiku, San Pedrorekiko. Bandera, azken hatsean Donostiarrarenak ziren ordura arteko erreferentzia guztiak, eta hori zen hobetu beharreko denbora. Bada, lau ontziek hobetu dute donostiarren denbora, aise. Taktika bera erabili dute denek ere; joanekoan estropada eremuaren erdialdea bilatu dute denek, baina itzulerakoan, berriz, istriborrera jo dute, eskuineko paretaren bila; batzuek gehiago, eta beste batzuek gutxiago. Hala ere, bi lehia desberdinetan banatu da txanda. Banderaren lehia bizkaitarren artekoa izan da, eta hirugarren postua lortzeko asmoz aritu behar izan dute bi gipuzkoarrek. Lehen hiru luzeak parean egin dituzte Zierbenak eta Urdaibaik. Segundo bat gorabehera aritu dira luze bakoitzean, baina hiru ziabogak parean amaitu dituzte. Azken luzean erabaki behar zen bandera nora joango zen, eta bazirudien Bermeora joango zela. Izan ere, hiru segundoren aldea lortu du une batean Iker Zabalaren eskifaiak. Baina, azkenerako, hiru segundoak jan dizkio Zierbenak azken metroetan. Erritmoa bizitzeko eta bizitzeko eskatu die Aitor Lazkano patroiak arraunlariei, eta bikain amaitu dute estropada. Segundo bat baino gutxiagorena izan da aldea, azkenean. Beste lehian Orio nagusitu zaio Hondarribiari. Sasoi hasiera bikaina egiten ari da San Nikolas ontzia, eta gaur, aldea ere handitu du Donostiarrarekiko. Hondarribia, aldiz, lehen postura hurbildu ezinik dabil oraindik. Ibaian, berriro ere Sestaoko uretan jokatuko da seigarren jardunaldia, gaur. Atzokoan bezalaxe, ibaian arituko dira, baina oraingoan ez da erlojupeko saioa izango. Ohiko estropada eremua izango da, Portugaletetik aterata eta Santurtzin ziaboga eginda. 11:20an abiatuko da Euskotren ligako lehen txanda (ETB1). ETE ligako jardunaldia ere bertan jokatuko da, arratsaldean.

Jose Joakin Egaña Uria 1936ko gerran hil zen, eta, Tolosaldeko Ataria-k argitaratu duenez, baliteke haren gorpua Larraulgo (Gipuzkoa) plazan lurperatuta egotea. Aranzadi zientzia elkarteak jakinarazi du hori Azkoitiko (Gipuzkoa) artxiboan topatu dituen dokumentu batzuetan oinarrituta. Izan ere, 1937ko otsailaren 9ko dokumentu bat aurkitu dute, Juan Narbarte herriko parrokoak, Pedro Usandizaga alkateak eta Jose Sorozabal herriko epaileak sinatua; bertan ziurtatzen dute Egaña herriko hilerrian lurperatu dutela —hilerria gaur egun plaza dagoen tokian zegoen—. Horrez gain, dokumentuan diote gaztea herriko lurretan hil zela 1936ko irailaren 1ean, zaurien ondorioz. Egaña Azkoitikoa (Gipuzkoa) zen, EAJkoa; faxisten kontra aritu ziren gudarietako bat izan zen. Orain arte ez zekiten Egaña non egon zitekeen, bertze ikerketa lerro bati jarraituta aritu direlako lanean. Izan ere, 1936ko irailaren 5ean Euzkadi egunkarian argitaratu zuten mendigoizale «adoretsua» Andazarretako frontean hil zela, irailaren 2an. Informazio hori aintzat hartu eta beste batekin lotua zuten: Joseba Elosegik argitaratutako memoria liburuan ageri da Santamañako kaskoan eraso zietela, eta irailaren 2an gudarietako bat hil egin zutela. Ikerlariek uste zuten gudari hura Egaña zela, orain arte. Kandido Saseta milizien komandanteburuak adierazi zuenez, Egañak eta bertze gudari batzuek defentsa sistema bat osatu zuten Belkoaindik Andazarratera. Sistema hori ikertzen ibili da Aranzadi azkeneko hamar urteotan. Indusketak egiteaz gain, artxiboak ere aztertu dituzte, eta liburuak argitaratu. Sistema horren iparraldean egin dute ikerketa, baina Egañaren gorpua non dagoen aurkitzea falta zaie ikerlana borobiltzeko. Izan ere, Ataria-k azaldu duenez, hegoaldeko partearen ikerketari ekin aurretik, Egañaren «memoria berreskuratu» nahi dute. Ataria-k azaldu duenez, zenbait gorpuzki topatu dituzte ikerketa horretan. Adibidez, Jose Arana Irastorzarena: 1936ko irailaren 17an hil zuten, eta haren gorpuzkiak ezkutuan eraman zituzten Arrasatera (Gipuzkoa). Senideek, ordea, klandestinoki Donostiako Polloeko hilerrira eraman zuten handik 25 urtera. 2018an egin zioten omenaldia, Aranzadik antolatuta eta Asteasu, Aduna eta Zizurkilgo (Gipuzkoa) udalen babesarekin.

Trip-hoparen aitzindarietakoak izateagatik bakarrik ez, Massive Attack taldekoak sobera ezagunak dira beren izaera aldarrikatzaileagatik ere. Horrela, txalo zaparrada artean hartu zituzten zaleek Robert Del Naja, Grant Marshall —Palestina zioen besokoaz bata eta kufijaz bestea— eta gainontzeko musikariak, Risingson abestiaren lehen baxu notak entzun ahala. Eroso musikariak, eta gustura zaleak, doinu epel eta leunetan murgilduta, argi joko eta bideo irudi gordinekin adi-adi taulan ikusten zenari. Irudia soinua beste zaintzen duen taldea da Massive Attack, eta, zehatz-mehatz jositako irudietan, Gaza suntsituaren eta Kieveko bonbardaketen irudiak film klasikoen imajinekin eta The Matrix filmeko irudiak ziruditenekin tartekatzen zituzten, euskarazko azpidatziekin, edo zuzenean euskarazko mezuekin. Euskaraz eta ingelesez egin zituen agurrak Del Najalek ere, eta «herri palestinarrari» eskaini zion emanaldia. Mezzanine ardatz, klasikoak bata bestearen atzetik kateatu zituen talde ingelesak, ohiko kolaboratzaileekin. Horace Andyrena izan zen lehena, Girl I Love You abestian —gero, Angel-en ere igo zen—; Young Fathers hirukoteak indar ukitu berezia eman zien abestiei, batez ere Voodoo in My Blood hip-hopean. Elizabeth Fraserrek une gogoangarri batzuk utzi zituen: Song to The Teardrop abesten ari zela, Vladimir Putin Errusiako presidentea eta Benjamin Netanyahu Israelgo lehen ministroa agertu ziren irudietan, eta ikusleen txistuak eragin; bestalde, hodei ilunek emanaldi osoa mehatxuka igaro ostean, Teardrop-en bateria kolpeekin zirimiri pixka bat bat erori zen. Ikuskizun borobila eman zuen taldeak, leunagoa une batzuetan, dantzagarriagoa beste batzuetan, baina fina, eta diskurtsoz betea. Lehena Flint barik Joera aldatu du azken urteetan BBK Live jaialdiak, elektronikaren eta doinu dantzagarrien alde, eta gai izan da garaietara egokitu eta zale adintsuagoengana eta gazteagoengana hurbiltzen den kartel bat osatzeko. Horrela, Bristolgoena ez da izan 90eko hamarkadako doinuei festibalak egindako keinu bakarra. Gaueko beste plater nagusietako bat, hain zuzen ere, hamarkada hartan technozaleak eta punkak dantzaleku berberetan batu zituen talde bat izan zen: The Prodigy. Essexekoek (Ingalaterra) hainbat bider bisitatu dute Euskal Herria, baita BBK Live ere, baina ostegunekoa lehen biderra zuten Keith Flint abeslaria hil zenetik; hura zen The Prodigyren irudirik ezagunena, baina Liam Howlett teklatu jotzaileak eta Maxim Realityk gogoz heldu diote erronkari. Klasikoak bata bestearen atzetik aletuta, dantzarako gogotsu zegoen jendetzagaz hasieratik konektatu zuen taldeak; euriak ere ez zuen gelditu festa. Klasikoak bata bestearen atzetik aletuta, dantzarako gogotsu zegoen jendetzagaz hasieratik konektatu zuen The Prodigy taldeak Doinu elektronikoak jorratzen dituzte, era berean, Air frantziarrek, nabarmen lasaiagoak, baina. Moon Safari diskoa jo zuten, hasi eta buka, eta dotore aritu baziren ere, bolumen baxuegiak ez zien askorik lagundu publikoarekin bat egiten. Halere, soinu banda polita jarri zioten iluntzeari. Ibilbide luzeko artistek ez ezik, berriagoek ere erakartzen dituzte zaleak Kobetamendira. Horrela, agertoki nagusian Sen Senra galiziarrak milaka lagun batu zituen. Ez zen bakarra izan, noski. Jimena Amarillok eta Queralt Lahozek txiki utzi zuten karpa. Hain zuzen ere, eklektikotasunak abantaila batzuk ere eskaintzen dizkie antolatzaileei kartela osatzerakoan, edota moldatzerakoan. Azken orduko fitxaketa izan zen Los Punsetes, Cymanderen ordez jotzeko; proposamen guztiz desberdinak eduki arren, eta printzipioz publiko potentziala ere ezberdina izan arren, agertokian bat egin zuten publikoagaz. Bestalde, bitxia da Kobetamendiko zelai eta agertoki desberdinetan batzen eta nahasten den jendea. Are, agertokietan gustuko ezer aurkitzen ez dutenek Basoa edo Lasai guneetara jotzeko aukera ere izaten dute, DJekin dantzatzeko. Urteekin sustraitu diren proposamenak dira biak —doinu dantzagarriagoak lehenengoan, lasaiagoak bigarrenean—, eta aurten ere jendetza batu da bertan. Jaialdien zirkuituan Durangaldean sortutako taldea da Shinova, eta, sinesgaitza dirudien arren, atzokoa lehenbiziko biderra zuten Kobetamendiko oholtzan; haiek ere aipatu zuten. 2008an sortua, metal ukituak izan zitzakeen rock doinuak egiten hasi ziren, baina 2014an Ana y el artista temerario lanarekin indiera jo zuten lotsagabeki eta aurreiritzirik gabe. Ordutik, ohikoa da taldearen izena Espainiako jaialdietako karteletan ikustea. Urteetan egindako lanaren eta kilometroen emaitza dira atzo bigarren agertokian batu zuten zale kopurua. Indie panoraman eta Kobetamendin oso ezaguna den beste talde batek ere, Los Planetasek, jendetza batu zuen agertoki berberean. Granadako (Espainia) taldeak duela 30 urte argitaratu zuen Super 8 lehen lan luzea, eta urtemuga baliatuta, osorik aletu zuten. Atzokoaz nahiko izan ez zutenek gaurko ere badute musikaz gozatzeko aukera. Ezezez (bigarren agertokian, 17:30ean) eta Silitia (karpan, 17:30ean) bizkaitarrek aukera izango dute publiko berri baten aurrean beren proposamenak aurkezteko. Horrez gainera, besteak beste, Grace Jones, Underworld, Khruangbin, Standstill eta Ralphiee Choo artistek kontzertuak joko dituzte BBK Live jaialdiko bigarren egunean.

Frantziako Tourreko ibilbidea aurkezten dutenean, badaude esprinterrek entzun nahi izaten dituzten zenbait hiri izen. Horietako bat da Paue (Okzitania). Ohikoa da Tourrak gizonik azkarrenei aukera bat ematea Pirinioetako maldetan sufritzera bidali aurretik. Bada, gaur ere izan dute aukera hori. Eta hobekien probestu duena Jasper Philipsen izan da (Alpecin). Hark altxatu ditu besoak Paueko helmugan, Wout van Aerten (Visma) eta Pascal Ackermannen (Israel) aurretik iritsita. Ziklistek, baina, ez dute bide erraza izan helmugara arte. Haizeak gogor jo du, eta tropela multzo txiki ugaritan banatu da zenbaitetan. Esprinter batzuentzat gaur hasi dira Pirinioak; sufritu egin dute pelotoian irauteko. Batzuk atzean geratu dira, eta beste batzuk indarrez juxtu iritsi dira helmugara. Hori ikusita, Vismak Van Aerti aukera eman nahi izan dio. Esprinter gutxi zeuden multzo nagusian, eta askok ez zuen taldekiderik. Van Aerten urte iluna zertxobait argitzeko parada ona zen, eta Christophe Laportek utzi diote esprinta bideratzeko. Intermarche taldea sartu da buruan azken kilometroan; Biniam Girmayengan konfiantza osoa zuten —hiru etapa irabazi ditu aurtengo Tourrean; azkena, atzo—. Azken metroetan, eroriko bat ere egon da, eta aukerarik gabe geratu dira bi Arnaudak: Demare (Arkea) eta De Lie (Lotto). Orduan iritsi da Laporteren txanda, baina frantziarra goizegi geratu da indar barik. Van Aertek segundo pare batez zalantza egin du, eta ezkerretik askoz ere azkarrago abiatu du esprinta Philipsenek. 300 metro falta ziren, gehiegi. Philipsen esprint laburragoak egitera ohitua dago. Van Aertek gurpila hartu dio, eta, azken unean, Alpecinekoa pasatuko zuela zirudien. Philipsenek, ordea, iraun egin du, eta atzera begiratu dunean, bazekien garaipena berea zela. Bestalde, etapak berak sailkapen nagusian eraginik izan ez badu ere, aldaketak izan dira. Primoz Roglicek (Bora) eta Juan Ayusok (UAE) Tourra utzi dute. Roglic erori egin zen atzoko etaparen amaieran, eta gaur ez da abiatu. Ayuso, berriz, irten, irten da, baina 30. kilometroan lasterketa utzi du. UAEkoak koronabirusa du, eta, etaparen hasieratik, zailtasunak eduki ditu pelotoiaren erritmoari eusteko. Azkenean, 30. kilometroan, taldeko autora igo da. Horrek aldaketak eragin ditu sailkapenean. Atzo erori eta bi minututik gora galdu ostean, Roglic seigarren postuan zegoen. Orain, esloveniarrak lasterketa utzita, Mikel Landak (Soudal) hartu du haren lekua. Ayuso ere lehen hamarretan zegoen. Vingegaard, Pogacar eta Evenepoel, buru-buruan Gune irekietan ibili da gaur Tourreko tropela. Agen eta Paue arteko 165 kilometroetan, haizeak albotik eta gogor jo ditu zenbait gunetan ziklistak. Horren ondorioz, tropela talde txiki ugaritan sakabanatu da. Lehen kilometroetatik hasi dira txirrindulariak haize-babesak egiten. Orduan osatu dute lehen ihesaldia. Talde handiak egin du alde pelotoitik, eta bertan sartu dira, besteak beste, Adam Yates (UAE), Mathieu van der Poel (Alpecin), Arnaud de Lie (Lotto), Marin van den Berg (Education First) eta Oier Lazkano (Movistar). Nagusikoek ere baliatu nahi izan dute haizea. 140 kilometroren faltan, Vismak aginte makila hartu du. Talde horretako sei txirrindularik —tartean, Jonas Vingegaard— ihes egin dute Tadej Pogacar (UAE) liderrarekin eta Remco Evenepoel (Soudal) bigarren sailkatuarekin batera. Halere, haizea baretu denean, berriz ere talde nagusiak irentsi ditu. Haize-babesak, etaparen hasieran. KIM LUDBROOK/EFE Bitartean, ihesaldiak aurrean jarraitzen zuen. Alde egindako ziklistak eta tropela sokatiran aritu dira zenbait kilometrotan. Bien arteko aldea 30-40 segundokoa izan da gehienetan. Azkenean, buruan zen taldetik eraso egin dute Michał Kwiatkowskik (Ineos), Magnus Cort Nielsenek (UnoX), Romain Gregoirek (FDJ) eta Julien Bernardek (Lidl). Laukote horrek, bai, lortu du tropelarekiko aldea zertxobait gizentzea. Halere, saiakera horrek ere ez du asko iraun. 60 kilometroren faltan, berriz ere haizea albotik sartu da. Visma eta UAE tropelaren buruan jarri dira, eta segituan harrapatu dituzte iheslariak. Vingegaard, Pogacar eta Evenepoel buru-buruan ibili dira haize-babesetan. Giroa baretu denean, aurreko tropelean geratu diren esprinterren taldeak lanean hasi dira, atzean geratutako gizon azkarrak berriz ere pelotoian sar ez zitezen. Zenbait ziklistak erasoa jo eta esprinta saihesteko ahaleginak egin badituzte ere, azkenean taldea osorik iritsi da helmugara. Bihar guztiz bestelako ibilbidea izango dute. Pirinioetara iritsiko da Frantziako Tourra. Gaur helmuga izan den herritik irtengo dira, Pauetik. Handik, 150 kilometroko ibilbidea osatuko dute. Lehen erdia guztiz laua da, baina azken zatian mendate hauek kateatuko dituzte: Tourmalet (19 kilometro eta %7,5eko pendiza), Horquette d’Ancizan (19 kilometro eta %7,5eko pendiza) eta Pla d’Adet (10,6 kilometro eta %8ko pendiza). Azken horren gainean izango dute helmuga lerroa. Lipperten garaipena, ihesalditik Italiako Giroa amaitzeko bi etapa geratzen dira, bi etapa menditsu. Beraz, gaur izan zitekeen azken aukera sailkapen nagusirako lehiatzen ari ez direnentzat. Bada, Liane Lippertek (Movistar) ederki aprobetxatu du aukera hori. Helmugarako 40 bat kilometroren faltan egin dute ihes Lippertek, Ane Santestebanek (Laboral Kutxa), Ruth Edwardsek (Human) eta Erica Magnaldik (UAE). Laukoteak bidea egin du, baina Santesteban atzera geratu da helmugarako lau kilometro falta zirela. Beste hiruren artean jokatu dute etapa, eta Lippert izan da azkarrena. Bigarren sailkatu da Edwards, eta hirugarren Magnaldi. Gainera, talde nagusiak Santesteban harrapatu du, eta, azkenean, errenteriarra hamabosgarren postuan helmugaratu da. Sailkapen nagusian ez da aldaketa nabarmenik izan. Etapa gorabeheratsua zen, eta Lotte Kopecky (SD Worx) bigarren sailkatua urrunetik mugitu da. Elisa Longo Borghinik (Lidl), ordea, ez du maglia arrosa soinetik kendu nahi, eta segituan atera da flandriarraren mugimenduetara. Azkenean, biak talde nagusian iritsi dira Chietiko helmuga lerrora. Hiru segundoren aldea dago bien artean. Hirugarren postuan dago Cecilie Uttrup Ludwig (FDJ), 38 segundora, eta laugarren Juliette Labous (DSM), 49ra. Asteburuan, Abruzzoetako bi etapa menditsuetan argituko da nork irabaziko duen aurtengo Giroa. Bihar, Blockhaus mendatean izango dute helmuga (16,5 kilometro eta %8ko pendiza), eta aurretik ere igoeraren zati handi bat egin beharko dute. SAILKAPENAK HAMAHIRUGARREN ETAPA 1. Jasper Philipsen (Alpecin) 3.23.09 2. Wout van Aert (Visma) d.b. 3. Pascal Ackermann (Israel) d.b. 4. Biniam Girmay (Intermarche) d.b. 5. Nikias Arndt (Bahrain) d.b. 6. Jasper Stuyven (Lidl) d.b. 7. Clement Russo (FDJ) d.b. 8. Bryan Coquard (Cofidis) d.b. 9. Tadej Pogacar (UAE) d.b. 10. Soren Waerenskjold (UnoX) d.b. 56. Mikel Landa (Soudal) d.b. NAGUSIA 1. Tadej Pogacar (UAE) 52.40.58 2. Remco Evenepoel (Soudal) 1.06ra 3. Jonas Vingegaard (Visma) 1.14ra 4. Joao Almeida (UAE) 4.20ra 5. Carlos Rodriguez (Ineos) 4.40ra 6. Mikel Landa (Soudal) 5.38ra 7. Adam Yates (UAE) 6.59ra 8. Giulio Ciccone (Lidl) 7.36ra 9. Derek Gee (Israel) 7.54ra 10. Matteo Jorgenson (Visma) 8.56ra 11. Felix Gall (Decathlon) 9.18ra

Txina, liderra mundu mailako energia berriztagarrien ekoizpenean. Global Enery Monitor (GEM) erakundearen arabera, Txinak munduko gainerako herrialdeek baino bi aldiz ahalmen handiagoa du energia eguzki eta haizearen bidez ekoizteko. Nahikoa izan liteke Hego Korea osoa hornitzeko.

Langile publikoen soldata igoera “inposatzen” duen dekretua baztertzeko eskatu diete sindikatuek alderdiei.