Gehiegizko defizitaren espedientea barkatu dio Bruselak Espainiari, % 3tik gorakoa izan arren. Europako Batzordeak ondorioztatu du ez dagoela arrazoituta espediente bat abiaraztea, Espainiak izandako desbideratzea erreferentziazko atalasetik gertu egon ez arren, aldi baterakoa delako.

Heidelberg Materials konpainiak (aurrez Cementos Rezola) enplegu erregulazio espedientea aurkeztu du Añorgako (Donostia) lantegian eta 56 behargini eragingo dio, lantaldearen erdiari.

Angel Vallejo Rosen ez zen halako ekitaldien oso zalea, ez zen oso jendartekoa, Juan Vallejo semeak aitaren agurrean esan zuen moduan, baina ostiral honetan Gasteizko Europa biltzar jauregian egon nahi zuen. Herrian bertan, aspaldiko lagunekin, duela 50 urte Everesteko Tximist espedizioan kide izan zituen adiskide zaharrekin. Gustura egingo zuen topa, aspaldiko garaiengatik, baina zoritxarrez, hamar egun lehenago joan zen Rosen. «Joan badoan historia» titulatu zuen EMMOAk, Euskal Mendizaletasunaren Museoaren Aldeko Fundazioak, sare sozialetan kaleratutako mezua. Historia egin dutenak badoaz, historia bera hor geratzen da ordea, eta, horregatik, 50 urte geroago, EMMOA fundazioak berak, omenaldia egin nahi izan die bidea urratu zuten haiei guztiei. Omen ekitaldia 19:00etan izango da, Gasteizko Europa biltzar jauregian. Irekia da, bertaratu nahi duten guztientzat, aretoaren edukiera bete arte, gaur arratsaldeko aurkezpenean jakinarazi dutenez. Hamasei kide izan ziren 1974ko Tximist espedizioan: Juan Ignacio Lorente, Angel Vallejo Rosen, Luis Mari Saenz de Olazagoitia Petxu, Pako Lusarreta, Rodolfo Kirch, Angel Landa, Felipe Uriarte, Txomin Uriarte, Julio Villar, Ricardo Gallardo, Luis Mari Abalde, Alfonso Alonso, Juan Kortazar, Juan Carlos Fernandez de la Torre, Fernando Larruquert eta Angel Lerma, azken biak filmaketa lanetan. Hamasei haietatik zazpi geratzen dira bizirik: Felipe Uriarte, Saenz de Olazagoitia Petxu, Txomin Uriarte, Julio Villar, Luis Mari Abalde, Juan Carlos Fernandez de la Torre eta Angel Lerma. Zazpiak izango dira ostiralean Europa Jauregian, eta haiekin batera, falta direnen senideak, semeak, alabak, alargunak… Ate bat ireki zuten haiei, bidea zabaldu zutenei, jakin gabe historiaren ondare hori beren motxiletan eraman zuten haiei aitortza egitea da asmoa. «Tximist espedizioa izan zen bide guztiak ireki zituena, urte batzuen buruan, 1980ko igoera egiteko oinarria jarri zuena, eta euskal mendizaletasunari Himalaiarako atea zabaldu ziona. Haren ondotik etorri zen, nolabait, uholdea», onartu du Txomin Uriartek, espedizio hartako kide eta gaur egungo EMMOA fundazioko kideak. Horregatik guztiagatik da omenaldi hau, 50 urteren buruan. Espediziokide eta senideez gain, omenaldian izango dira Maider Etxebarria Gasteizko alkatea, Ana del Val Arabako Foru Aldundiko Kultura diputatua eta Nekane Zeberio, Eusko Jaurlaritzako Kabinetearen eta Gizarte Hedabideen zuzendaria. Zigor Egia EMFko lehendakariak amaituko du ekitaldia, eta oroigarri bana emango die espediziokide eta senideei. Erakusketa, Amarica aretoan Ostiraleko ekitaldiaren ondoren, hilaren 27an Tximist espedizioari buruzko erakusketa inauguratuko da Gasteizen bertan, Amarica aretoan, eta irailaren 30era arte izango da ikusgai. Ondoren, abenduan, Bilbon, Mendi Film jaialdian ikusi ahal izango da. Erakusketak 20 panel izango ditu, urratsez urrats espedizioaren hezurdura eta arima zer izan zen azaltzeko: eskaladaren eta alpinismoaren hastapenak Euskal herrian; 1967ko Andeetako espedizioa; xerpa herria; aurrez aurre erraldoiarekin; ia zerua ukitu zutenekoa… 1974ko espedizioko lehen kanpalekua, Khumbuko mendien behatoki aparta. ANGEL LERMA / TXIMIST ESPEDIZIOA Erakusketan, argazki, panel eta testuez gain, EMMOAk bildutako material ugari izango da. Espediziokideen jantziak, materiala, erabili zituzten oxigeno bonbonetako bat, 1974rako berariaz prestatu zuten maketa erraldoia… Gutxitan ikusi ahal izan diren altxorrak ere bai, hala nola Petxu Olazagoitiak Izotz Jauzitik berreskuratutako eskailera zati bat, 1953an Everest lehen aldiz igo zuen espedizio britainiarrarena, edo Tenzing Norgayren alabetako batek, Nimak, brodatutako Nepaleko bandera bat. «Raymond Lambert suitzarrak urtebete lehenago (1952) Tenzingekin berarekin Everestera eginiko espediziorako propio brodatu zuen bandera alabak, eta 8.500 metrora eraman zuten Lambertek eta Tenzingek. 1971n, Lamberten etxean egon nintzen Genevan, Tximisterako informazioa eskuratzen, eta berak oparitu zidan bandera», jakinarazi du Txomin Uriartek. Horrelako txatalez josten da historia, baina beti dago bidea urratu duen aurrendari bat puntada horiek ematen. Haiei ohore egingo diete ostiraleko ekitaldian.

Turkiarrak ziren faborito eta ez dute huts egin, baina Georgiak gogor egin die aurre. Lehen aldia dute georgiarrek txapelketa handi bateko azken fasean, eta gaur baieztatu dute merezimendu osoz iritsi direla Eurokopako multzokako fasera. 3 eta 1 amaitu dute neurketa, baina markagailuak ez du islatzen norgehiagokako jarduna. Amaierara arte partida berdintzeko aukera izan dute georgiarrek, eta turkiarrek azken minutuan sartu dute hirugarren gola. Dortmunden (Alemania) jokatu dute norgehiagoka, 18:00etan hasita. Euri jasak ez ditu zaleak kikildu eta, batez ere, turkiarrez lepo egon dira harmailak. Txistuka aritu dira Georgiako ereserkia entzun denean eta georgiarrek baloia hartzen zutenenean. Aurrez, bost bider jokatu zuten elkarren aurka bi selekzioek. Horietatik hirutan nagusitu ziren turkiarrak; behin, berdindu egin zuten; eta, beste behin, Georgiak lortu zuen garaipena. Bi taldeek indartsu ekin diote neurketari, baina Turkia nagusi izan da lehen zatian. Hamargarren minutuan partidako lehen gol aukera izan du Turkiak. Kaan Ayhan euskarriak zutoinera bidali du baloia. Jarraian, Georgiak jo du erasora. Khvitxa Kvaratskhelia taldeko izarrak areaz kanpotik jaurti eta Turkiako atzelari bati jo ostean, baloi pozoitsua geratu du Gunok atezainak. Partidak intentsitate handiarekin jarraitu du eta, zenbait aukeraren ostean, 25. minutuan iritsi da neurketako lehen gola. Turkiarren erasoa eragotzi du Georgiako atzelari batek, baloia urrunduta, baina Mert Müldür Fenerbacheko jokalariak area ertzetik airez jo eta Giorgi Mamardaxvili atezainak ezin izan du ezer ere egin. Hurrengo jokaldian Kenan Yildiz Juventuseko jokalari turkiarrak gola egin du. VARa erabili ostean, baina, baliogabetu egin dute, Yildiz jokoz kanpo zegoelako. Turkiarrek jaun eta jabe ziruditen, baina Georgiarrek ez dute etsi. Azkar iritsi da berdinketa. Georges Mikautadze Frantziako ligan jokatzen duen erdiko aurrelariak 31. minutuan sartu du gola. Hortik aurrera Turkiarren nagusitasuna ez da horrenbestekoa izan. Markagailuak 1-1 erakusten zuen atsedenaldian. Turkia, defentsan sendo Bigarren zatia aurrenekoa amaitu moduan hasi da. Bi taldeak txandakatuz aritu dira erasoan, nahiz eta Turkia nagusitu den baloiaren jabetzan. 65. minutuan iritsi da partidako hirugarrena. Arda Güler Real Madrileko jokalari gazteak areaz kanpotik jaurtitako ezkerkadarekin eskuadran iltzatu du baloia. 19 urte baino ez ditu Gülerrek, baina Turkiako selekzioaren erasoa bideratu du gaurkoan. Georgiarren erantzuna ere iritsi da, baina Giorgi Kochorashvili Levanteko jokalariak gutxigatik ez du gola egin. Baloia atzelari turkiar baten gainetik pasatu ostean, langara jaurti du. Ordutik, georgiarrak indartsu aritu dira erasoan, baina turkiarrak sendo defentsan. Halere, aukera izan dutenean kontraerasora jokatu dute eta Mamardashvili Valentziako atezainak turkiarren gol bat baino gehiago eragotzi ditu. Atezaina bera eta Kvaratskhelia Napoliko jokalaria izan dira Georgiako jokalari nabarmenenak. Azken minutuetan aukera bat baino gehiago izan dituzte georgiarrek. Azken minutuan falta jaurtiketa bat eta bi korner izan dituzte euren alde, baina ez dute lortu baloia sareratzea. Bigarren kornerraren ostean, azken segundoen faltan, turkiarrek kontraerasora jokatu dute. Georgiako atezaina aurkarien zelaian zegoen, izkinako sakea errematatzeko asmotan. Hori dela eta, georgiarren atea babesik gabe topatu du Kerem Aktürkoğluk, eta hirugarrena egin du partidako azken jokaldian. Bihar, bigarren jardunaldia F taldeko lehen partida izan da Turkia eta Georgiaren artekoa. Bigarrena 21:00etan jokatuko dute Portugalek eta Txekiar Errepublikak. Neurketa horrekin amaituko da multzokako faseko lehen jardunaldia. Portugaldarrak dira F multzoko faborito nagusiak, baina bigarren posturako lehia estua espero da. Garaipenarekin, Turkiak urratsa egin du final-zortzirenetara sailkatzeko. Eurokopak ez du atsedenik izango eta bihar hasiko da bigarren jardunaldia —hiru jardunaldi izango ditu multzokako faseak—. Hiru partida jokatuko dituzte: Kroazia-Albania (15:00etan), Alemania-Hungaria (18:00etan) eta Suitza-Eskozia (21:00etan). Oraingoz ez da sorpresa handirik izan, eta faborito nagusiak multzoetako lehen postuetan daude.

Espainiako Auzitegi Konstituzionalak ontzat eman du 16 eta 17 urteko nerabeek haurdunaldia eten ahal izatea gurasoen onespenik behar izan gabe. Joan den legegintzaldian, 2010eko Abortuaren Legearen erreforma onartu zuen Espainiako Kongresuak, eta bertan jaso zuten 16 eta 17 urtetik gorakoek gurasoen baimenik gabe abortatzeko eskubidea. Vox alderdiak errekurtsoa jarri zuen, baina Auzitegi Konstituzionalak atzera bota du orain. Zehazki, zazpi magistratuk erreforma berrestearen alde egin dute, eta, beraz, lehendik indarrean zegoen neurria onetsi dute. Lau magistratu kontserbadorek bozkatu dute erreforma berrestearen kontra: Enrique Arnaldok, Concepcion Espejelek, Ricardo Enriquezek eta Cesar Tolosak; pertsona horiek berek bozkatu zuten 2010eko Abortuaren Legea onestearen aurka. Izan ere, lege esanguratsua izan zen 2010ekoa: 1985eko araua bertan behera utzi zuen, eta lehen aldiz abortatzeko eskubidea onartu. Funtsean, epe sistema bat ezarri zuen, haurdunaldiaren asteen araberakoa. Haurdunaldiaren hamalaugarren astera arte libreki abortatzeko eskubidea ematen du legeak. Hamalaugarren astetik 22.era bitartean, berriz, emakumearen bizia edo osasuna —fisikoa, psikikoa zein soziala— arriskuan badaude soilik aborta daiteke, betiere mediku baten eta espezialista baten aldeko txostenarekin. 22. astetik aurrera, bi egoeratan eten daiteke haurdunaldia: fetuak gaixotasun larri eta sendaezina balu, edo jaiotzean heriotza eragingo dion arazoren bat balu. Lege horrek ezarritako hainbat neurrik polemika sortu zuten. Hain zuzen, mugimendu feministak kritikatu egin zuen 16 eta 17 urte bitarteko gazteek gurasoen baimena behar izatea haurdunaldia eteteko, eta abortatzeko borondatea adierazten zuten emakume guztiei hiru eguneko «gogoeta» aldia ezartzea erabakia hartzeko. Aurreko legealdian, lege hori aldatzea proposatu zuen Espainiako Berdintasun Ministerioak, eta bi neurri horiek moldatu zituen Kongresuak 2023ko otsailean; hau da, baimenaren beharra kendu zuen, baita «gogoeta» egiteko beharra ere. Erreforma haren aurka jarritako helegitea da gaur auzitegiak atzera bota duena. Beste hainbat aldaketa ekarri zituen 2010eko legearen erreformak. Haurdunaldia eteten dutenei arta eta laguntza zerbitzu integral eta espezializatuak eskaintzeko aukera zehaztu zuten. Kontrazepzio metodoak orokortzeko zenbait neurri ere jaso zituzten, eta atal berezia eskaini zieten emakumeen osasun menstrualari eta sexu heziketari. Azken kontua Konstituzionalari abortuaren legearen bueltan ebazteko geratzen zitzaion azken helegitea izan da hau. Izan ere, Espainiako Gorteek 2010ean onartutako Abortuaren Legea hamahiru urtez egon zen Espainiako Auzitegi Konstituzionalaren ebazpenaren zain. PSOE gobernuan zen garaian onartu zen araua, eta PPk helegitea jarri zion. Besteak beste, abortatzeko epeak jarri zituen jomugan. Auzitegiak iaz eztabaidatu zuen gaia: helegitea atzera bota, eta legea ontzat jo zuen. Zazpi magistratuk eman zuten legearen aldeko eta PPren helegitearen aurkako botoa, eta lauk eman zuten kontrako iritzia. Enrique Arnaldo bloke kontserbadoreko magistratua zen ebazpena idaztekoa, baina epaileen gehiengoak erabaki zuen lan hori Inmaculada Montalban ildo progresistakoak egitea. Joan den hilabetean, berriz, haurdunaldia borondatez etetera kliniketara doazen emakumeei jazartzea debekatzeko legea babestu zuen auzitegiak. Espainian 2022an onartu zuten kliniken kanpoko aldean «otoitz egiten» aritzen direnak zigortzeko legea: «jarduera gogaikarri, iraingarri, larderiazko edo bortxazkoen bidez» emakumeei zein osasun langileei jazartzea debekatu zieten. Voxek helegitea jarri zuen legearen aurka, baina hura aztertu eta atzera bota zuten: zazpi kidek egin zuten Maria Luisa Balaguer epaile progresistaren sententziaren alde, eta lauk kontra. Hala, adingabeen inguruko erreforma berretsita, Konstituzionalak ebatzi egin du abortatzeko eskubidearen inguruko legediaren bueltan geratzen zitzaion azken auzibidea.

Gorenak onartu du EBko Auzitegiaren doktrina, eta bankuen aurkako epaia eman du hipoteka-gastuen inguruan

Euroguneko inflazioa % 2,6ra igo da maiatzean. Igoera, batez ere, zerbitzuen garestitzeak eragin du, % 4,1eko inflazioa izan baitzuten, aurreko hileko % 3,7aren aldean.

Eusko Jaurlaritzak Euskal Autonomia Erkidegoan (EAE) angularen arrantza profesionala arautzen duen dekretua onartu du. Arau-esparru horren bidez, angularen arrantza profesional eta arduratsua bermatu

EAJk eta PSE-EEk berretsi egin dute Eusko Jaurlaritza eratzeko bi alderdietako talde negoziatzaileek egin duten gobernu aurreakordioa. EAJk ezohiko Aberri Batzarra egin du gaur Sabin Etxean, Bilbon, eta aho batez onartu du ituna. PSE-EEk 13an ireki zion militantziari aurreakordioa bozkatzeko aukera, telematikoki, eta gaur itxi dute, aurrez aurre bozkatzeko aukera emanda. Ez da ezustekorik egon, eta militanteen %96,18k onartu du akordioa —oinarrien %72k bozkatu dute—. Apirilaren 21eko bozetan 27na eserlekurekin berdindu zuten EAJk eta EH Bilduk. Baina, EAJk PSE-EEren babesa badu gobernua osatzeko, azken legealdietan egin duten moduan, koalizio gobernua berrituko dute. Eneko Andueza PSE-EEren idazkari nagusiak gaur eman du gobernu aurreakordioari buruzko botoa. Adierazi du «islatuta eta ordezkatuta» sentitzen dela jelkideekin egin duten akordioarekin. «Uste dut zuzenean lotzen dela sozialistek hauteskundeetara aurkeztu genituen oinarriekin, eta horiek dira herritarrak gehien kezkatzen dituzten auziak. Hala nola osasuna, hezkuntza, etxebizitza, enplegua, zaintza eredua, erronka demografikoa eta gazteentzako aukerak». Eneko Andueza PSE-EEren idazkari nagusia gaur, botoa ematen. PSE-EE Iragan astelehen iluntzean argitara eman zuten gobernu aurreakordioan proposamen orokorrak agertzen dira gai horien inguruan, zehaztasun handirik gabe. Ikusteko dago gobernua nola eratuko den, zenbat sail izango dituen eta sail bakoitza zein alderdiren esku geratuko den. Anduezak azaldu duenez, aste honetan adosten ari dira hori, baina sozialisten pisua handiagoa izango da, duela lau urte baino babes zabalagoa lortu baitute hauteskundeetan. Pradalesek ere baieztatu du ixtear dituztela negoziazioak, eta «bide onetik» doazela. «Lan eta lan gabiltza, eta hurrengo egunak oso garrantzitsuak izango dira azkenengo kontuak erabakitzeko», adierazi du. Inbestidurarako gogotsu eta pozik dagoela nabarmendu du EAJren lehendakarigaiak. Aberri Batzarrak Europako Parlamenturako hauteskundeetako emaitzei buruzko gogoeta ere egin du bilkuran. Hauteskunde gauean bertan egin ziren adierazpenen ildotik, jeltzaleen zuzendaritzak hausnarketa «gazi gozoa» berretsi du. Gozoa, orain arte zuten ordezkaritzari eustea lortu dutelako; eta, gazia, Hego Euskal Herrian lortutako boto kopurua «espero zena baino nabarmen txikiagoa» izan delako. Bi hautagai Lehendakariaren inbestidura saioa ostegunean izango da, Eusko Legebiltzarrean. Bi hautagai aurkeztuko dira lehendakaritzarako: Imanol Pradales EAJren izenean, eta Pello Otxandiano EH Bildurenean. Otxandianok jakinarazi zuen inbestidurara aurkeztuko zela, behin EAJren eta PSE-EEren arteko gobernu aurreakordioa plazaratua zela. Nerea Kortajarena EH Bilduren legebiltzarkideak inbestidura saioaren garrantzia azpimarratu du gaur: «Zita garrantzitsua da ostegunekoa. Legegintzaldiko garrantzitsuena da. Baina herritarrek urrun ikusten dute saioa, aspaldi izan baitzen apirilaren 21ekoa. EAJk eta PSEk tramite hutsa bihurtu nahi dute osoko bilkura». Kortajarenak, ETB1en egin dioten elkarrizketan, defendatu egin du Otxandiano Eusko Jaurlaritzaren lehendakarigai izateko aurkeztea. «Erantzukizunagatik eta arduragatik aurkeztuko dugu Pello Otxandianoren hautagaitza. Zazpi aste pasatu dira hauteskundeetatik, baina elkarrizketa errondarako tarterik ere ez da izan. Elkarguneak identifikatzeari muzin egiten zaio. Gainera, aurkeztu duten aurreakordioa orokorkeriaz beteta dago. Diagnostikoa eta herri proiektua falta dela oso nabaria da. Gauzak aldatu dira. 27 legebiltzarkide gara, eta lehen indarrarekin berdinduta daude», gogoratu duenez. Orain artekoak ikusita, uste du EAJren eta PSE-EEren helburu bakarra gobernua eratzea dela: «Pradales beraren berri ere ez dugu; ez dakigu zer uste duen Osakidetzako azken berriez edo etxebizitzaren arazoari nola aurre egin nahi dion. Lidergo falta nabaria da». Aste honetan jakingo da, halaber, nola osatuko den Eusko Jaurlaritza berria. Izen dantza bolo-bolo dabilen arren, ez dago baieztapenik. Orain arte argitaratu denaren arabera, halere, sail nagusiak EAJren esku egongo dira aurrerantzean ere: Osasuna, Hezkuntza, Segurtasuna eta Kultura -hizkuntza politika-, besteak beste; eta PSE-EEren esku geratuko lirateke Enplegua, Garraioa, Turismoa eta Etxebizitza. Ikusteko dago aurreko Jaurlaritzak baino sail gehiago izango dituen datorren legealdikoak. eusko jaurlaritza Gaur. EAJk eta PSE-EEk egindako gobernu akordioa berretsiko dute; alderdi sozialistan, oinarriek, eta EAJn, Nazio Batzarrak. Asteazkenean. Bi alderdietako buruek, EAJren EBBko presidente Andoni Ortuzarrek eta PSE-EEren idazkari nagusi Eneko Anduezak, akordioa izenpetuko dute. Ostegunean. Imanol Pradalesen inbestidura saioa egingo dute Eusko Legebiltzarrean. Ezusterik ezean, PSE-EEren babesarekin aterako da lehendakari, gehiengo osoz, lehen bozketan. Larunbata. Pradalesek kargua hartuko du, Gernikan.

Ekologistak Martxan-ek adierazi duenaren arabera, Arartekoak, EAEko herriaren defendatzaileak, bat egin du talde ekologistak Eusko Jaurlaritzari egindako eskariarekin; legearen araberako ozono troposferikoaren gehienezko mailak hainbat lekutan gainditu direnez, airearen kalitatea hobetzeko planak egiteko eskatu diote jaurlaritzari. Ekologistek salatu dute Eusko Jaurlaritzak «hamarkada batez» urratu dituela ingurumen legeak, eta Lakuaren «gelditasuna onartezina» dela nabarmendu du. Hala azaldu du Arartekoak: «Azaldutakoaren arabera, esanbidez eta arrazoituta erantzun diezaiola erreklamazioa aurkeztu duen elkarteak egindako eskaerari. Eskaera horren bidez, lehenbailehen ekin nahi zaio ozonoaren helburu balioak gainditzeak eragindako eremuan airearen kalitatea hobetzeko plan bat egiteari eta onartzeari, Airearen kalitateari eta atmosfera babesteari buruzko azaroaren 15eko 34/2007 Legearen 16.2.a) artikuluan aurreikusitakoarekin bat etorriz». Eusko Jaurlaritzaren Ekonomiaren Garapen, Jasangarritasun eta Ingurumen Sailak araudia betetzea espero du talde ekologistak. Adierazi dutenaren arabera, hiru aldiz eskatu du Ekologistak Martxan-ek airearen kalitatea hobetzeko planak egiteko, aurten azkenengoz, baina ez dute erantzun «positiborik» jaso. Ozonoaren maila murrizteko plan horiek garrantzitsuak direla nabarmendu du Ekologistak Martxan-ek: «Ozono troposferikoak (ozono txarra deritzonak) eragindako kutsadurak 17.000 heriotza goiztiar eragiten baititu urtero Europar Batasunean, horietatik 1.800 Espainian. Laboreen bi herenek eta gure baso eta naturgune gehienek ozono maila handiak jasaten dituzte, landaredia hondatzen dutenak». Ekologisten arabera, Araban, Bizkaian eta Gipuzkoan ozono troposferikoaren mailak neurtzen dituzten neurgailuen erdiek Osasunaren Mundu Erakundeak gomendatutako mailak gainditu zituzten. Erregistrorik txarrenak Valderejon (Araba), Jaizkibelen (Gipuzkoa), Eltziegon (Araba) eta Urkiolan (Bizkaia) atzeman dituzte.