Espero den jendetza dela eta, bi erakundeok erabiltzaileei eskatu diete garraio publikoan egin asmo dituzten joan-etorriak aurrez antolatzeko eta Barik txartela kargatuta eramateko.

Jose Antonio Ardanza lehendakariaren aldeko hiletak erakarri du arreta politikoa, eta behin-behinean ostenduta utzi du Eusko Legebiltzarrerako hauteskundeetako kanpaina. EAJk bertan behera utzi ditu bere ekitaldiak. Gainerako alderdiek kanpainari eutsi diote, eta zenbait agerraldi egin dituzte. Burujabetzan «jauzi bat egitea» jarri du EH Bilduk xedetzat Gernikako Juntetxeraino joan da EH Bildu, estatus politikoari buruzko bere jarrera azaltzeko, eta han, Gipuzkoako hautagai Arkaitz Rodriguezek esan du Arabak, Bizkaiak eta Gipuzkoak «jauzi bat» egin behar dutela burujabetzaren eta autogobernuaren arloan: «Estatus politiko berri bat behar dugu, gizarte gisa, komunitate nazional gisa eta herri gisa ditugun erronkei berme guztiekin aurre egin ahal izateko; izan ere, zenbat eta autogobernu eta burujabetza handiagoa, orduan eta ongizate handiagoa izango dugu». Horretarako, autogobernuaren inguruan Eusko Legebiltzarrean 2018an landutako oinarri eta printzipioen akordioa berreskuratzea proposatu du Rodriguezek, «akordio haren letra eta espirituarekin bat etorriko den testu artikulatu bat adosteko». EH Bilduk hitzeman du legebiltzarra abian jarri eta hurrengo hiru hilabeteetan berriro jarriko dutela martxan Autogobernu Batzordea, eta helburua izango dela urtebetean testu artikulatu hori ixtea. Horretarako, «marra gorririk» ez jartzeko eskatu die gainerako indar politikoei, bai eta «Arabako, Bizkaiko eta Gipuzkoako herritarren borondatea errespetatzeko ere». Arratsaldean, berriz, Rodriguez Sestaon egon da, 50. eta 60. hamarkadetan Espainiatik etorritakoei eskerrak emateko, haien «lan eskergarengatik» Euskal Herria eraikitzeko. Rodriguezek bere «abuela» gogoratu du, dula bi aste zendua, eta gogoratu du Ezker Abertzaleak beti esan duela euskal herritarra dela lan eta bizi den guztia Euskal Herrian; «eta beti ez dute izan hori hain argi beste batzuek», erantsi du. EAJri erreparatuz, baina siglarik aipatu gabe, galdetu du ea «nork jarriko duen zutik Osakidetza orain»; «pribatizatu eta ahuldu dutenak urte askoan?», gaineratu du. Galderekin jarraitu du: «Nork emango dio soluzioa etxebizitzaren arazoari, alokairuen prezioak jaisteko legeari helegitea jarri diotenak?». Ondoren, garbi utzi du EH Bildu «gobernatzeko prest» dagoela, eta unea heldu dela. «Unea da orain» errepikatu du hiru aldiz, erantsita euskal gizarteak ez duela gehiago itxarongo. Rodrigez hizketan hasi aurrretik, Kataluniako Generalitateko lehendakariorde Laura Vilagrak hartu du hitza, eta Sestaoko ekitaldira gerturatutakoei esan die ezkerrak «pertsona zaurgarriak» jartzen dituela «politiken erdian», eta eskuinak «justu aurkakoa» egiten duela. EH Bilduren barruan «ilusioa eta indarra» ikusten ditu Vilagrak, baina «solbentzia» ere bai «gobernatzeko», ERCk Katalunia gobernatzen duen moduan. Azken legealdietan eratu diren Eusko Jaurlaritzen «eredua agortua» dagoela uste du, eta EH Bilduren garaia heldu dela sinetsita dago. Garraio publiko «irisgarri, eraginkor eta integrala» bultzatu nahi du PSE-EEk PSE-EEren hauteskunde programan garraioari buruz proposatzen diren neurriak aurkeztu ditu Eneko Andueza lehendakarigai sozialistak, Bizkaiko foru diputatu Sonia Perezekin batera. «Garraio publiko, irisgarri, eraginkor, integrala eta lurraldea egituratuko duena» defendatu du Anduezak: «Leku batetik bestera joateko moduak jasangarriak izatea erabateko lehentasuntzat dugu». Trenbidearen 4. linearen proposamena aletu du Anduezak. Linea horrek Bilboko Matiko eta Zorrotza auzoak lotuko lituzke, beste zenbait auzotatik igaroz, eta Basurtun lotura egingo luke Balmasedaraino doan trenbidearekin: «Horrek aukera emango luke bidaiari batek trena Balmasedan hartu, eta Hendaiaraino iristeko, trenetik jaitsi gabe. Hori da lurraldea egituratzea». Anduezaren esanetan, alor horretan EAJk egiten duen proposamenak bost milioi bidaiariri emango lieke zerbitzua, eta sozialistenak, berriz, hamazazpi milioiri: «Gure proposamena da egingarriena, logikoena, eta herritar gehienei mesede egingo liekeena». Eneko Andueza eta Sonia Perez, Bilbon. AMAYA DIAZ ENPARANTZA Beste zenbait proposamen ere egin dituzte sozialistek: Zorrotzatik igarotzen den trena lurperatzeko lan egitea, Karrantza eta Aranguren (Bizkaia) lotzeko aldirietako trenbidea sortzea, beste horrenbeste egitea Miranda de Ebro (Espainia) eta Altsasu (Nafarroa) konektatzeko, eta abar. Tarifa sistema integratu eta progresiboa ezarri izana goraipatu dute, eta hori sozialisten lorpena izan dela defendatu du Perezek: «Gure helburua da garraio publikoa herritarrentzat erakargarriagoa izatea, eta gehien bidaiatzen dutenek eta diru sarrera gutxien dutenek abantailak izatea». Arratsaldean, berriz, Gipuzkoako zerrendaburu Denis Itxasok azaldu du «ezkerarren zati bat banaturik» dagoela, eta horien botoak «zakarrontzira» joango direla. Beraz, Sumar eta Elkarrekin Podemos koalizioen siglak aipatu gabe, horien aldeko botoa emateko asmoa dutenei hitz egin die, haien bozka eskatzeko «baliagarria den ezker bakarrarentzat»; hau da, PSE-EErentzat, haren arabera. Errenterian (Gipuzkoa) egindako ekitaldi politikoan, Itxasok ziurtatu du PSE dela «berme bakarra» Eusko Jaurlaritzan kudeakerta on bat egon dadin: «Benetan eragingo duen ezkerra egon dadin gobernuan, baliagarria, eta politika aurrerakoiak egia bihurtzeko gai dena». Horregatik, ezkerreko espazioan dagoen «overbookingaz» aritu da, PSErekin «obsesioa» dutenei buruz eta «eserleku bat bera ere» aterako ez dutenei buruz. Ohartarazi die boto asko «zakarrontzira» joango direla, eta galdetu du nola den posible «PSEri eraso egitea Etxebizitza Legea elkarrekin onartu eta gero». Elkarrekin Podemosek «talka-plan bat» dauka «talentuaren ihesari buelta emateko» David Soto eta Miren Eetxebeste koalizioko hautagaiek «Euskadik behar duen eraldaketa digitalari ekiteko» hauteskunde programaren ildo nagusiak azaldu dituzte Elgoibarren (Gipuzkoa), eta zientzia eta teknologiako inbertsio publikoa %10 handitzeko premia helarazi dute, besteak beste. Hurrengo legegintzaldian, BPGaren % 3ra iristeko nahi du EPk hazkunde hori; Araba, Bizkai eta Gipuzkoan, ikerketa eta garapeneko inbertsioa %2,3koa da orain. Elkarrekin Podemoseko Gipuzkoako zerrendaburu Sotok «talka-plan» bati buruz hitz egin du esparru zientifikorako, talentuaren ihesa gerarazteko: «EHUrekin lankidetzan, beharrezkoa da finantzaketaz hornitzea beharrezko ekosistema bat sortzeko, beren lanbide-eremua trantsizio digital eta zientifikoaren munduan garatzen duten gazteek gure lurraldea utz ez dezaten, lan baldintza eskasen ondorioz». Elkarrekin Podemoseko hautagai Soto eta Etxebeste (ezkerrean eta erdian), gaur, Elgoibarrren. EP Halaber, zerga arloari heldu dio Sotok, «industriako roboten eta automatizazioaren erabilera arautzea» ezinbestekoa ikusten baitu ezkerreko koalizioak. Zerga tasa berri bat sortu nahi du Elkarrekin Podemosek «automatizazio eta robotizazio mekanismoen erabilera zergapetzeko»; sektore batzuetako enplegu galera zerga berri horiek «konpentsatzea» proposatzen dute moreek. Era berean, adimen artifiziala hartu dute ahotan EPko hautagaiek, «lan erreformaren garapenean, kontuan hartu behar baita adimen artifiziala dela zergapetu beharreko gaietako bat». Hezkuntzaren esparruan, berriz, Lanbide Heziketan «finantzaketa talka-plan bat» proposatu dute, askoz plaza gehiago egon daitezen, «egiteke dauden trantsizioekin lotutako LHko esparru guztiei dagokienez». Lanbide Heziketak «zuzkidura handiagoa» izatea nahi dute, finean, «eremu horretan ikasle gehiago egon daitezen, produkzio-sarean enplegua sortzeko aukera bat baita». «Berdintasuneko sailburu emakume bat» jarriko du Sumarrek, «Politika Feministetarako Sail espezifikoan» Carmen Muñoz Sumarren Bizkaiko hautagaiak iragarri du koalizio horrek «Berdintasunerako eta Politika Feministetarako Sail espezifiko bat» sortuko duela, eta «Berdintasun sailburu gisa» emakume bat ariko dela. Sopelan (Bizkaia) egindako ekitaldi batean, hautagaiak adierazi du Sumarrek feminismoa «indar eraldatzailetzat» hartzen duela, agenda politikoaren «erdigunean zaintzarekin batera» egon behar duelako, haren arabera. Ezkerreko koalizio horrek «berdintasun politiketara bideratutako aurrekontua handitzeko konpromisoa» hartu du. Eusko Jaurlaritzaren aurrekontu guztiak «genero ikuspegiarekin eta ikuspegi feminista eta intersekzionalarekin egiteko» konpromisoa da zehazki. «EAJren eta PSEren programetan, beren orrialdeetan feminismo hitza ia ez da agertzen, baina korporatibista dei genezakeen moduan agertzen denean, sartu egiten dute, inork kontrakoa lepora ez diezaien, baina ez dute sinesten», esan du Muñozek. Carmen Muñoz Sumarreko hautagaia, gaur. SUMAR Gainera, «indarkeria matxistarik gabeko bizitzak bermatzeko», Sumarrel indarkeria matxisten eremuan esku hartzen duten eragileen arteko koordinazio mekanismoak eta protokoloak bultzatuko ditu, eta beste sektore batzuk inplikatuko ditu, «hala nola hezkuntza, osasuna eta kazetaritza», kaltea errepika ez dadin «aitorpena, ordaina eta bermea ziurtatzeko».

Frantziako Gobernuak uko egin dio suizidio lagundua eta eutanasia kontzeptuak erabiltzeari. Hiltzen laguntzea kontzeptua erabili du, indar eta zama handiagoa duten beste kontzeptuak saihesteko, nahiz eta praktikan, ñabardurak ñabardura, haiei buruz ari den. Gaixotasun larriren bat dutenei hiltzen laguntzeko lege proiektu bat prestatu du. Ministroen Kontseiluak gaur aurkeztu du testua. Lege proiektuak bi zati ditu: lagundutako heriotzari buruzkoa bata, zainketa aringarriei buruzkoa bestea. «Zergatik ez dugu eutanasiari buruz hitz egiten?», galdetu du Catherine Vautrin Lan eta Osasun ministroak. «Eutanasia norbait hiltzea delako, bere baimenarekin edo baimenik gabe. Testu honetan, jakina, erabateko baimena dago». Gaixo batzuek hiltzen laguntzeko eskatu ahalko diote «mediku bati, erizain bati edo boluntario bati». Gaixoak ezin badu, haiek egingo dute gaixoaren heriotza eragingo duen ekintza. Heriotza eragiten duen substantzia baten bitartez egingo da. Hiltzen laguntzea eskatzeko, baldintza jakin batzuk bete beharko dira: gaixotasun sendaezin bat eduki beharko du, «epe motzean edo ertainean» heriotza eragingo diona. Irizpide hori lausoa da, eta zehaztu egin beharko dute epe horien iraupena. Hiltzen laguntzeko eskatu ahal izateko, tratamenduek ezingo dute sufrimendua arindu, edo sufrimenduak «jasanezina» izan behar du tratamendurik jasotzen ez duenean. Lege proiektuak aintzat hartzen du sufrimendu psikologikoa (lege proiektuaren aurreko testu batek ez). Gaixoek gai izan beharko dute beren gogoaren edo asmoaren berri emateko. Baldintza horrekin, ez dute hiltzen laguntzeko eskatzeko aukerarik izango alzheimerra edo bestelako dementziak dituztenek. Baita dementziak erasan aurretik adierazi baldin badute ere egoera jakin batean hiltzen laguntzea nahi dutela. Iritzi eske Prozesua abiatu nahi duenak aholkua eskatu beharko dio mediku bati. Medikua ezingo da izan gaixoaren senidea. Medikuak zainketa aringarriak eskainiko dizkio, baina, gaixoak hiltzen laguntzea nahi badu, medikuak beste bi pertsonaren iritzia jaso beharko du: gaitz horretan espezialista den mediku batena —gaixoa ezagutzen ez duena— eta gaixoaren zaintzaile batena. Iritzia jaso eta gero, medikuak hamabost egun izango ditu erabakia hartzeko: hiltzen laguntzea onartzea edo ez. Onartuz gero, gaixoak bi egun izango ditu bere aukera baieztatzeko, eta gero hiru hilabete prozesua bukatzeko. Zainketa aringarriei dagokienez, Frantziako Gobernuak hamar urteko plan bat aurkeztu du zainketa aringarriak zabaltzeko. Zainketa aringarriei eskainitako dirua emendatuko du. Maiatzaren 27an hasiko dira lege proiektua eztabaidatzen Asanblea Nazionalean.

Zortzi urte iraun duten eztabaiden eta negoziazioen ostean, EB Europako Batasuneko migrazio politika aldatzeko eta, batez ere, gogortzeko hitzarmena urratsik zailenaren aurrean zegoen asteazken honetan: Europako Parlamentuko bozketa. Eurodiputatuek Asilo eta Migrazio Itunaren alde bozkatu dute, azkenean. Akordioaren sustatzaileak baikor ziren arren, horien adierazpenek agerian utzi zuten ziurtasuna ez zutela erabatekoa. Zenbait alderdik eta ganberako diputatuk zalantzak eta kritikak egin dituzte, eta abstenitzeko edota kontra egiteko prest agertu ziren. Bozka iragan aurretik protestariak agertu dira parlamentuko publikoan, This pact kills! Vote no! (Itun hori hiltzailea da! Bozkatu: ez!) aldarrikapena oihukatuz eta idatzirik agertuz. Papertxoak ere bota dituzte eurodiputatuei buruz. Parlamentu buruak saioa geldiarazi du une labur batez bozka egin aitzin. Hitzarmenak, praktikan, gogortu egingo lituzke EBn sartzeko baldintzak. Neurri sorta bat da, hamar araudiz osaturikoa, eta talde komunitarioaren migrazio politika bateratzea, eguneratzea eta «hobetzea» du helburu, Europako Batzordeak urteotan hainbatetan argudiatu duenez —2015etik iaz arte negoziatu dute—. Besteak beste, asilo eskariak onartzeko edo ukatzeko prozesua azkartuko luke —hamabi astera—, eta «elkartasun mekanismoa» deiturikoa jarriko lukete indarrean. [articles:2118209] Azken hori da eztabaidarik handiena eragin duen neurrietako bat; bai kritikoen artean, baita EBko estatu kideen artean ere. Hautazko elkartasun moduko bat litzateke; migratzaileei eta asilo eskatzaileei erantzuteko betebeharra izango lukete herrialdeek, baina hori egiteko bi aukera izango lituzkete: kontinentera iristen diren asilo eskatzaile guztietatik herrialde bakoitzak urtean 30.000 pertsona jasotzea, eta, bestela, ukatuko luketen iheslari bakoitzeko 20.000 euro ordaintzea. Ylva Johansson Europako Batzordeko Barne komisarioaren arabera, hitzarmenak eskuin muturrari «argudioak kentzen» dizkio, atzo egindako agerraldi batean adierazi zuenez: «Proposamen onargarri bat da, eta talde politiko handien eta estatu kide gehienen babesa du». Baina kritikoek —besteak beste, eurodiputatu batzuek eta gobernuz kanpoko erakundeek— kontrakoa uste dute, eta bide horretatik jo dute argudiatzeko, hain justu, ultraeskuinaren ideiak jasotzen dituela. Eskuin muturra, kontra Edonola ere, asteotako adierazpenak aintzat hartuz gero, eskuin muturreko alderdiak kontra agertu ziren aurretik, uste baitute itunaren edukia ez dela «nahikoa». Eta ezkerreko eurodiputatuek ere antzera egin dute, baita Europako Alderdi Popularreko eta Sozialisten eta Demokraten Aliantza Progresistako talde parlamentarioko zenbaitek ere. Europako Parlamentuak araudi sorta onarturik, EBko estatu kideen baiezkoa falta da, orain, prozesua amaitzeko. Zehazki, negoziaketa bat hasiko da Europako Kontseiluarekin. Azken horretan ez da arazorik espero; hortaz, Migrazio eta Asilo Ituna 2026an sartuko litzateke indarrean. Iaz, talde komunitarioan, Norvegian eta Suitzan 1,1 milioi asilo eskaera egin zituzten; kopururik handiena da 2017tik, EBko Asilo Agentziaren arabera. Eta 380.000 bat lagun iritsi ziren estatu kide batera «modu irregularrean», 2016tik joan den urtera arte izandako gehien. Erresuma Batuak udaberrirako nahi du lehen deportazio hegaldia Erresuma Batuko lehen ministro Rishi Sunak eta Ruandako presidente Paul Kagame atzo batzartu ziren deportazio planez aritzeko, eta bilkura horren ondoren Londresek jakinarazi zuen, atzo gauean, datorren udaberrirako antolatu nahi dutela migratzaileak Afrikako herrialde horretara kanporatzeko lehen hegaldia. Horren aurretik, baina, Erresuma Batuko Komunen Ganberak oniritzia eman behar dio Ruandarako deportazio planari buruzko lege proiektuari; datorren astelehenean itzuliko da behe ganberara.

Bizkaiko kiroldegietako langileen % 90ek greba babestu dutela adierazi du ELAk. Gaurkoa apirilean eta maiatzean deitutako 10 greba egunetako lehena dela adierazi du ELAk. Gainerakoak apirilaren 10ean, 11n, 12an, 13an, 15ean eta 16an, eta maiatzaren 7an, 8an, 9an eta 10ean daude deituta.

Bizkaiko Ogasunak gaur, 2024ko apirilaren 10ean, ekingo dio errenta kanpainari, 560 milioi euro itzulita. Aitorpenen % 71,64 itzuli beharrekoak izango dira, 1.179 euroko batez besteko zenbatekoarekin, eta positiboek, berriz, 2.111 euro ordaindu beharko dituzte batez beste.

Peter Higgs fisikaria hil da, zientziaren arloan igaro hamarraldietan izan den albiste entzutetsuenetako bati bidea ireki zion fisikaria: Higgs bosoia deituaren aurkitzailea. 1929an sortua zen, New Castlen (Ingalaterra). 94 urterekin hil da. 2012an egin zen, bereziki, mundu zabalarentzat ezagun, uztailean. Hedabide guztietan zabaldu zen berria: CERN laborategiak jakinarazi zuen detektatua zuela Higgsek zenbait hamarraldi lehenago partikulen fisikako eredu estandarrerako teorikoki proposatu zuen bosoia. 1964 alderako iragarria zuen fisikariak partikula horren inguruko planteamendu teorikoa, eta aurkikuntza garrantzitsua izan zen hura detektatzea: ahalegin askoren emaitza. Horregatik aurkikuntza «historikoa» zela esan zuten orduan CERNeko ikertzaileek. Fisikaren arloko adituek nabarmendu egin zuten, oro har, aurkikuntza haren garrantzia. Izan ere, partikulen masak ulertzea izan da fisikaren helburu nagusietako bat: ulertu ahal izatea zergatik dauden partikula masadunak eta zer interakzio klasek duten eragina horretan. Gauzatu egiten zen ordura arte Higgsen teoria ikerketaren arlo horretan, hori bazekiten fisikariek, baina bosoia bera detektatzea falta zen. «Harrituta» mintzatu zen Higgs bera CERNetik heldu zen albistearen berri izan zuenean: aitortu zuen uste zuela luzeago joko zutela berak teorikoki proposatu zuena detektatzeko lanek. Zehaztapena egin zuten orduan CERNeko ikertzaileek: bosoia ia-ia seguru detektatu zutela adierazi zuten; errore tartea hiru milioi aukeratik bakarra zen. Aurrez, hilabete batzuk lehenago ere, aurreratu zituzten antzeko datuak, eta zuzenak izan zirela berretsi zuten. Bosoia atzematea aski eginkizun zaila izan zen, baina adierazi zuten LHC azeleragailuan ATLAS eta CMS esperimentuek bi bide desberdinetatik detektatu zutela. Bosoia izen dotorez aurkeztu zuten orduan hainbat hedabidek: Jainkoaren partikula zela ere esan zuten. Higgsek berak baztertu egiten zuen bosoia izendatzeko era hori, irmo defendatzen baitzuen teologia eta zientzia ondo bereizi behar direla. Zenbait albistek partikularen aurkikuntzaren garrantzia parekatu zuten, esate baterako, biologian DNAren aurkikuntzak izan zuenarekin edo Big Bang-aren oinarriekin. Distiraz Gaztea zenetik izan zuen karrera distiratua Higgsek. Berehala nabarmendu zen. Aitortza ere jaso zuen. Besteak beste, Fisikako Nobel saria eman zioten 2013. urtean. Erretiroa hartuta zegoen ordurako; irakasle emeritu ari zen Edinburgoko Unibertsitatean, Eskozian. François Englert ikertzaileari ere eman zioten saria urte hartan: nabarmendu zuten bi zientzialariek aurreikusi zutela bosoia, bakoitzak bere bidetik. Englertek aurkikuntza egin zuen Robert Brout ikertzailearekin batera, baina 2013rako hila zen hura. Beste sari gehiago ere eman zizkioten Higgsi bere ekarpenengatik. Eta gaur ere erreakzio ugari eragin ditu haren heriotzak. Haren talentua nabarmendu dute zientzialariek, fisikaren alderik ilunenak ere argi azaltzeko gaitasun ahaltsua, eta jendearekiko tratuan zuen apaltasuna.

EAJko, EH Bilduko eta PSE-EEko hautagaiak Araban izan dira gaur arratsaldean, Eusko Legebiltzarrerako botoa eskatzen. Ez dute bat egin, ordea, udalerria aukeratzerako garaian: jeltzaleak Gasteizen egin dute eguneko ekitaldi nagusia; koalizio subiranistako kideek, Agurainen; eta PSE-EEk Iruña Oka hautatu du. Ondorengoak dira egunak eman dituenak: EAJ Gasteizen, hirugarrenez Hirugarren aldiz egin du arratsaldeko mitin nagusia EAJk Gasteizen. Han hasi zuen kanpaina iragan ostegunean, Andra Maria Zuriaren plazan. Larunbatean arratsaldean ekitaldia izan zuen alderdi bakarra izan zen, Gasteizen. Eta gaur arratsaldean Arka plazan elkartu dira dozenaka lagun, Imanol Pradales EAJren lehendakarigaia buru. Jose Antonio Ardanza lehendakari ohiaren omenezko minutu bateko isilunea egin ostean, Joseba Diez Antxustegik eta Nerea Melgosak hartu dute hitza, EAJren Arabako lehenak eta bigarrenak zerrendan, hurrenez hurren. Pradalesek hartu du hitza gero, eta batez ere Gasteizerako propio jasota dauzkaten hamar neurri zehatz aletu ditu, aurretik iragarriak zituenak. Besteak beste, Alde Zaharrean osasun etxe berri bat eraikitzea, Forondako aireportuaren eskumena Madrilgo gobernuari eskatzea, tranbia Zabalgana auzoraino eramatea, ardogintzarekin lotutako proiektu bat eta Miñanoko Teknologia Parkean ikerketarako campus berri bat eraikitzea. Trenez Altsasurainoko lotura aztertzeko konpromisoa ere hartu du. Ardanza ere aipatu du, harekin otsailaren 21ean izandako topaketan esandakoak gogoan hartuz. Ardanza hamalau urtez bizi izan zen Gasteizen. Lurraldeen arteko oreka zaintzeko aholkatu ziola esan du; hark osatutako gobernuetan herrialde guztietako ordezkariak izan zituela adierazi zion, «baita nafarrak ere». Hitz horiek ondo gogoan izango dituela adierazi zuen Pradalesek. Goizean, berriz, EITBn lau elkarrizketa izan ostean, segurtasunari buruzko EAJren proposamenak aletu ditu Pradalesek. Azaldu du prebentzioa dela gakoa: «EAJk babestu duen Zigor Kodearen erreformaren emaitzak ebaluatuko ditugu ebasketen eta delitu txikien intzidentzia handiko kasuetan. Eta horrekin nahikoa ez bada, ezarritako zigorrak gogortzea bultzatuko dugu. Ez dugu zalantzarik izango. Segurtasunarekin ez da jolasten». Bilbon egin dute agerraldia jeltzaleek, eta hitzeman dute herritarrek «lasai bizitzeko duten eskubidea babestu» egingo dutela. Segurtasun arlorako dituzten proposamenak azaldu ditu Pradalesek; besteak beste, segurtasun plan berria sortzea eta Polizia koordinatzeko sistema bat ezartzea, informazio trukea «optimizatzeko»; ikerketa unitateak indartzea, «delinkuentzia antolatuari» aurre egiteko; lege aldaketak sustatzea Poliziaren «lege babesa bermatzeko»; eta batzordeak aktibatzea, ekipamendua hobetzeko. Defendatzen duten polizia ereduaz ere mintzatu da hautagaia: «Hurbila, profesionala, baldintza eta baliabide onenak dituena, gure ondasunik preziatuena bermatzen eta zaintzen jarrai dezan: gure segurtasuna». «Betikotzea» edo aldatzea proposatu du EH Bilduk Udal eta foru hauteskundeen atarian, EAJren Espainiako Kongresuko eledun Aitor Estebanek «hausnartzeko» eskea egin zien Aguraingo (Araba) PSOEren eta PPren hautesleei: «Pentsatu serio, nork nahiago duzue zuzentzea udala, Bilduk edo EAJk? Batzuentzat edo denentzat gobernatuko duen udal bat nahi duzue? Ez alferrik galdu zuen botoa, gero ez dago damutzeko tarterik». Ia urtebete geroago, han izan dira koalizio subiranistako koordinatzaile nagusi Arnaldo Otegi eta Arabako zerrendakide Mikel Otero, Eusko Legebiltzarrerako hauteskundeetarako botoa eskatzen, eta jeltzaleen mezu hura gogoratu dute, baita boz haietan EH Bildu gailendu zela ere. Boz hauetan ere antzeko zerbait gertatzen dela uste du Otegik, eta gainerako alderdiei eskatu die EH Bilduz hitz egin beharrean, euren proposamenak aurkezteko. Izan ere, EH Bilduko koordinatzaileak uste du, siglen arteko lehiatik haratago, «ereduak» aztertu behar direla: «Ereduen arteko konfrontazio bat dago. Euren ereduan daude EAJ eta furgonetakoa [PSEko Eneko Andueza], eta beharrezkoa bada, Gipuzkoan, Durangon eta Gasteizen bezala, PP». Hala, «gobernuan betikotu» nahi dutenen eta «aldaketaren» artean hautatu behar dela azaldu du. Oterok, berriz, EH Bilduren «gertuko politikaren» ondoriotzat jo du koalizioa azken urteetan izaten ari den gorakada: «Eguneroko lanak egiten du EH Bildu erakargarri». Hala, uste du azken urteetan udalerrietan egin den lan hori baliatu behar dela apirilaren 21eko hauteskundeak irabazteko. Eta indar berezia egin du Arabak horretarako izan dezakeen pisuan. «Aldarrikatzen ari garen ziklo politiko aldaketa jada lautadan eman da», zehaztu du. Goizean Etxebizitza izan dute hizpide. Xabier Luke Gipuzkoako EH Bilduko hautagaiak gaur azpimarratu du erakundeek «etxebizitza duin baterako eskubidea bermatzeko obligazioa» dutela, Araban, Bizkaian eta Gipuzkoan 2015ean onartutako «Etxebizitza Legean jasota dagoelako» eskubide hori, besteak beste. Salatu du eskubide hori ez dela bermatzen eta «jende gehiegi» dagoela «etxebizitza duin bat» eskuratu ezinda. Hori dela eta, hautagaiak esan du «etxebizitza eskubidearekin eta gazteen bizitza proiektuekin Monopolyan jokatzen duten gobernuak ez direla onargarriak», eta EH Bilduren konpromisoa berretsi du «etxebizitza eskubidea eta gizarte kohesioa bermatuko dituzten politika publikoak bultzatzeko eta etxebizitzarekin negozioa egitea eragozteko». Lukek Galdakaon (Bizkaia) egin ditu adierazpen horiek, bertako alkate Iñigo Hernandorekin batera. EH Bilduko hautagaiak eta kargudunak, Barakaldoko ekitaldian, gaur. BERRIA Koalizioko hautagaiak ohartarazi duenez, «etxebizitza eskubidea negozio iturri bilakatu duten honetan, gizarte kohesioa bermatzeko politikak» behar dira, eta Lukek bi eremutan eragiteko neurriak planteatu ditu: batetik, etxebizitzen «prezioa murrizteko»; eta, bestetik, «eskaintza areagotzeko». Salneurria eta alokairuen prezioa merkatzeko, proposatu du tentsio handiko eremuak izendatu eta erreferentziazko prezio indizeen sistema bat ezartzea, «espekulazioa eta putre funtsak geldiaraztea, pisu turistikoak mugatzea, zerga politika baliatzea eta prestazioen sistema gainditzea». Etxebizitza eskaintza areagotzeko, berriz, «eraikita dauden etxebizitzak eraberritu» daitezen nahi du EH Bilduk; baita «hutsik dauden etxeak merkaturatzea, etxebizitza merkeak lehentasunez erosteko eskubidea ezartzea; hirigintzako neurrien bidez alokairua sustatzea, eta sektore pribatuaren eta publikoaren arteko harreman orekatuago bat sortzea» ere. PSE, «desparekotasunari» aurre egiteko neurriekin PSE-EErena da Iruña Okako alkatetza (Araba), eta abagune hori baliatu dute sozialistek eguneko ekitaldi nagusia egiteko. Han izan da Arabako zerrendaburu Aroa Jilete, eta, harekin batera, Adrian Fernandez zerrendakidea eta Michel Montes alkatea. Jiletek PSE-EEren proiektu «aurrerakoi, sozial eta eraldatzailea» defendatu du, eta gehitu sozialistak «gauzak aldatzeko» daudela politikagintzan: «berdintasuna zabaltzeko», «etxebizitzarako eskubidea bermatzen segitzeko», «osasun sistema indartzeko segitzeko», «guztiok aukera berdinak izan ditzagun hezkuntzan eta enpleguan»… Halere, indar berezia egin du etxebizitza politiketan: «Sozialistok etxebizitzarako eskubide subjektiboa aitortu dugu; eta ongizate estatuaren bosgarren zutabe bilakatu nahi dugu». Era berean, mugikortasuna ere izan du hizpide: aurrez EH Bilduk eta Elkarrekin Podemosek egin bezala, hark ere Miranda de Ebro (Gaztela eta Leon, Espainia) eta Altsasu (Nafarroa) lotuko dituen tren zerbitzu baten alde egin du. Adrian Fernandezek, berriz, aurrez aurre jarri ditu «desparekotasun sozialei aurre egiteko» asmodun eredu bat, PSE-EErena litzatekeena, eta «eraikuntza nazionalari» erreparatzen diona, EAJrena eta EH Bildurena. Hala, ukatu egin du lehia bi alderdi abertzaleen artekoa izatea: «Non geratzen gara espainiar zein euskal herritar sentitzen garen milaka pertsonak?». Hala, eurena, besteak beste, gazteak «politiken erdigunean» kokatzen dituen eredu bat dela azaldu du; nagusiki, enpleguari eta etxebizitzari dagokionez. Bestalde, goizean, PSE-EEko hautagai Eneko Anduezak bere alderdiak enpleguaren edukian dituen proposamenak aletu ditu gaur, eta iragarri du Elkarrizketa Sozialerako Mahaia arautzeko lege bat bultzatuko duela Eusko Jaurlaritzara iristen denean: «Nire lehen deia, lehendakari gisa, eragile sozialei egingo diet, haien inplikazioa eskatzeko enplegu hobearen aldeko azken jauzian». Anduezak «ezinbestekotzat» jotzen du CCOO eta UGT sindikatuak eta Confebask patronala elkartzen diren foroa; ELAk eta LABek uko egin zioten aspaldian elkargune horri, eta, beraz, ez dago gehiengo sindikalik mahai horretan. Batera edo bestera, Anduezak ziurtatu du sindikatuen eta patronalaren «bidaide» izan nahi duela «Lanbide Arteko Akordioa gaurkotzeko». 2017tik ez da berritu Araba, Bizkai eta Gipuzkoako lan itunei lehentasuna ematen dien akordioa. Haren bidez, PSEko hautagaiak nahiko luke gutxieneko soldata bat ezarri «Euskadirentzat», erreferentzia gisa eta «egungo errealitate ekonomikora egokitua». Andueza eta Mendia gaur, Bilboko ekitaldian. AMAYA DIAZ-ENPARANZA Idoia Mendia jarduneko Lan sailbururekin batera aritu da Andueza, Bilbon, eta Elkarrizketa Sozialerako Mahaiak «sozialistentzat» zenbateko garrantzia duen esplikatu du: «Duela bi legealdi jarri genuen martxan; oinarrizko rola eman diogu ziurgabetasun garaietan, eta orain beste zeregin bat izango du, erakundeetan parte hartzeko lege bat defendatuko baitut, eragile sozialek merezi duten estatusa eduki dezaten». Hitz horiekin, PSEko lehendakarigaiak garbi utzi du bere alderdiak zer-nolako lotura estua duen CCOO eta UGT sindikatuekin, eta zein urrun dagoen ELA eta LAB sindikatuetatik. Berritasun bat ere eman du Anduezak, Gizarte Segurantzaren Ikuskaritzari buruz aritu baita. Hautagaiak Espainiako Gobernuarekin transferentzia bat negoziatuko duela jakinarazi du, eta eskuduntza berri hori Gizarte Segurantzaren Ikuskaritzarena da. EAJk sarritan eskatu du Gizarte Segurantzaren transferentzia egiteko, Gernikako Estatutuak jasotzen baitu, baina Madrilek eta PSEk berak beti egin diote uko eskuduntza hori Gasteizera eramateari, besteak beste pentsioen kutxa bakarrari eragin diezaiokeela adierazi dutelako. Anduezak lantaldea handitu nahi du Gizarte Segurantzaren Ikuskaritzan, «11.000 langileko ikuskatzaile talde bat egon dadin». PSEko hautagaiak erantsi du sozialistek ez dutela konpromisorik hartzen transferentziak eskatzeko bakarrik, «baizik eta transferentzia horiek herritarrentzat erabilgarriak izateko». Etxebizitza «ongizate estatuaren bosgarren zutabea» bihurtu nahi du Elkarrekin Podemosek Miren Gorrotxategi Elkarrekin Podemoseko lehendakarigaiak esan du «Euskadin arazo oso larria» dagoela etxebizitzarekin, etxebizitza garestienak dituzten «erkidegoetan hirugarrena» dela, Balear Uharteen eta Madrilen atzetik, eta galdetu du Eusko Jaurlaritzak zer egiten duen «bermatu gabeko eskubide baten inguruan». Haren etxebizitza politika da «Etxebizitza Legearen aurka errekurtso bat jartzea», Gorrotxategiren hitzetan. «Lege horrek alokairua arautzeko gaitasuna ematen dio Euskadiri», esan du Elkarrekin Podemos koalizioko hautagaiak, eta deitoratu du Gasteizko gobernuak «eskumenak aitzakiatzat» jartzea eduki hori ez arautzeko. Eskumenak ezin dira «eskubideen hobetzea geldiarazteko oztopo» izan, Gorrotxategiren arabera. Autogobernuak arazoak konpontzeko balio beharko luke, haren ustez, «eta ez bankuen, putre funtsen eta espekulatzaile handien intereserako». Elkarrekin Podemoseko lehendakarigai Miren Gorrotxategi, gaur. BERRIA Hala, ziurtatu du Elkarrekin Podemosentzat etxebizitzak «Euskadiko ongizate estatuaren bosgarren zutabea» bihurtu behar duela, eta premiazko neurri batzuk hartu behar direla zehaztu du: «Jenderik gabeko etxebizitza guztiak merkaturatzea, tentsio handiko eremuak aitortzea alokairuaren prezioak topatzeko; alokairuko etxebizitza publikoa eraikitzea, Europako batez bestekora iritsi arte, gutxienez; eta espekulatzeko metro koadroak pilatzen dituztenei etxebizitza masiboki erosteko ahalmena kentzea». Sumarrek ere tren sozial bat nahi du Sumar koalizioaren Arabako zerrendaburu Jon Hernandezek garraioa izan du hizpide gaur eguerdian Gasteizen eginiko agerraldian; zehazki, Miranda de Ebro (Gaztela eta Leon, Espainia), Gasteiz eta Altsasu (Nafarroa) lotuko lituzkeen «tren sozial» bat martxan jartzea proposatu du, «lan zentroen eta eskolen sarrera eta irteera ordutegiak» kontuan hartuta herritarren beharrak asetzeko helburuz. Atzo, antzera mintzatu zen EH Bilduko hautagai Mikel Otero ere. Bi koalizioek ere indar egin dute aldiriko trenen gaineko eskumena horretarako baliatzeko beharrean; hain justu, Espainiako Gobernuak eta Eusko Jaurlaritzak otsailean adostu zuten hura bigarrenaren esku uztea. Sumarrek, baina, ez du soilik «tren sozialaren» beharra adierazi bere proposamenean. Hernandezek adierazi du Sumarrek garraio publiko kolektiboaren aldeko «apustu sendoa» egin nahi duela, autoen «gehiegizko erabilera» murrizteko asmoz. Hala, urratsak egin nahi ditu garraio publikoaren doakotasunaren alde: «Beharrezkoa jendearen egoera ekonomikoa arintzeko». AHT abiadura handiko trena hizpide, berriz, Hernandezek azaldu du Sumarrek ez duela bat egiten instituzioek Gasteizko sarbidea egiteko aurkeztutako proiektuarekin. Hirigunea lurpetik igaroko dela baieztatu zuten martxoan; Sumarreko kidearen arabera, ordea, proiektu hark ez dio «konponbide integral bat» eskaintzen hiriari, ez baititu kontuan hartzen Zabalgana eta Salburua auzoak.

Ane Perea Bilbobusen erabiltzailea ezin izan da garaiz iritsi lanera: «Etxetik lehenago atera naiz, baina egia da autobusa ez izatea trabagarria dela». Greba eginez, espero du ados jarriko direla eta Bilbobuseko zerbitzua normaltasunera itzuliko dela: «Haien aldarrikapenak ulertzen ditut, eta bakoitzak bere lan eskubideen alde egin behar du, lan duina izatea ere bada-eta ongizatearen gakoa». 09:00ak dira, eta «zerbitzu barik» idatzirik jautsi da autobus gorria Euskalduna zubitik beheiti. Kale Nagusian hasi dute Bilbobuseko langileek greba mugagabea. UGT, ELA, CCOO, USO, LAB eta ESK sindikatuek deituta hasi dute manifestaldia, orgatxo gorria zutela aitzinean. Bilbobuseko langile tropa abiatu da, eta, Jesusen Bihotza plazara ailegatuta, geldiunea egin du. Lan hitzarmena negoziatzea 2021etik negoziatu gabe duten lan hitzarmena aipatu du Jose Fernandezek, UGT sindikatuko ordezkari eta enpresa batzordeko presidenteak: «Hitzarmen duina nahi dugu. Lan hitzarmenak ez dira betetzen, eta 2021etik izozturik dauzkagu soldatak». Bilbobus zerbitzua udalaren eta Biobide enpresaren artean kudeatua da. 2019an sinatu zuten kontratu berria. Fernandezek deitoratu du zerbitzua eta lan baldintzak okertu direla enpresaren eta udalaren arteko kontratua sinatuz gero: «Alsa-Biobideren eta udalaren arteko kontratuak ez du gehiago balio. Ez ditugu erruduntzat jo orain arte, baina, haien axolagabekeria ikusirik, arazoaren arduradun ez, errudun dira orain». Iratxe Villagra LAB sindikatuko ordezkariak ere azpimarratu du nahiz eta lan hitzarmena aldatzeko ahaleginak egin ez dutela deus lortu: «Enpresak ez du ezta hobekuntza ttipiena ere negoziatu nahi; bilkura franko ukan genituen udalarekin eta alderdi politiko desberdinekin, eta hitz hutsalak ukan genituen bakarrik: ez da deus gauzatu geroztik». Txaloak 10:30ak dira, eta, El Corte Ingles merkataritza gunetik pasatzean, espaloian jarririk zeuden hiru emazteek txaloka harrera egin diote langile andanari eta bozgorailutik aditzen den mezuari: «Biobidek dirua lapurtzen du instituzioetatik, eta udalak badaki». Kuraia eta animo oihuen artean joanik, Fernandezek negargarritzat jo du Bilbobusen zerbitzuaren kalitatea: «Negargarria da Bilbobus lehen zerbitzu publiko ona izanda kalitate txarrean izatea gaur egun, eta hori udalaren eta Biobide enpresaren errua da. Etsigarriena da hiritarrek ezin dutela lehen bezalako kalitatezko zerbitzua kontsumitzen ahal, nahiz eta zerbitzu hori berdin-berdin ordaintzen duten». Aitor Bilbao CCOO sindikatuko ordezkariaren arabera, lanpostuei «eustea» beharko litzateke egoera hobetu dadin. Enpresarekin eta udalarekin duten komunikazio falta ere salatu du Bilbaok: «Ez dago negoziaziorik, ez udalarekin, ezta Biobiderekin ere, ez dago deus». 11:30ak: manifestaldia udaletxera heldu da. Bilbaoren arabera, soldata duinak ukaitea ere aldarrikatzen dute: «Gure erosahalmenari eusteko, beharrezkoa da gure lansarien igatea mantentzea KPI indizeari lotuz». Villagra ere bat dator eskaerarekin, eta udalari erantzukizuna eskatu dio aterabide duina aurki dezaten: «Udalak du egoera hau hobetzeko erantzukizuna eta ardura, haiek ahalmena baitute hau guztia hobetzeko».

Astelehenetik ostiralera egingo dituzte lanuzteak. Lehen egun honetan, manifestazioa ere egin dute.