Errukirik gabea izan da Binakako Txapelketako finala. Gogorra, ona, intentsitate handikoa eta emozioz betea. Lana gogotik egin behar izan dute lau pilotariek, zazpiehundik gora pilotakada jo behar izan baitituzte ordu eta erdian. Eta, azkenean, Peio Etxeberriak eta Jose Javier Zabaletak jantzi dute txapela, ederki merezita, Iruñeko Nafarroa Arenan. Jokoz gehiago izan dira txapeldunak, eta lehen zati ikaragarri gogorraren ondoren, ezin hobeki bideratuak izan dituzte lanak azken txanpan. Besteak beste, 21 eta 14 joan dira aurretik, baina latz kosta zaie azken tantoa egiten. Jokin Altunak eta Julen Martjiak ez dute amore eman, eta gertu izan dute miraria, baina azkenean Zabaletaren pilotakada batek erabaki du finala. Errebotean sartu du pilota nafarrak, eta, azkenean, 22 eta 20 nagusitu dira. Zutik agurtu dituzte pilotariak Nafarroa Arenako pilotazaleek, eta ez da gutxiagorako izan, goi mailako ikuskizuna eskaini baitute. Gauzak hala, Zabaletak bosgarren aldiz jantzi du binakako txapela, eta izen handien artean sartu da. Peio Etxeberriak, bere aldetik, estreinakoz lortu du txapela Lehen Mailan. Partidak hasiera besterik ez zuen arren, freskoago sumatu dira txapeldunak lehen tantoetan. Zabaleta fresko ibili da, eta ausart Peio Etxeberria. Ez da kikilduta egon; kontrakoa, nortasuna erakutsi du. Urdinak 0-3 aurreratu dira. Ezinean ibili dira Altuna III.a eta Martija, baina ez luzerako. Lana eta patxada izan dituzte oinarri, eta pixkanaka partidan sartzen joan dira. Aurkariaren bizkarra ikusi arren, lehiari ongi eutsi dio Martijak, eta Altuna III.ak berak ere tanto apartak egin ditu aurrean. Esaterako, 4-5ekoa txapelketako tantorik onena izan da, ezkerrez horma biko batez egina. Partidako lehen berdinketa bosnakoa izan da, eta hortik aurrera bi bikoteak elkar hautsi ezinik ibili dira. VILLAR LOPEZ / EFE Jokoz freskoago eta inspiratuago egon dira Peio Etxeberria eta Zabaleta, baina opariak ere gehixeago egin dituzte. Esanguratsua izan da Ultzamako aurrelariak sakez falta egin duela 7-8 aurretik zirela. Hanka sartzeak garesti atera ohi dira finaletan, baina buruari eta kontrolari ongi eutsi dio Aspeko aurrelariak. Lanean jarraitu du eta taktikoki egoki jokatu du; izan ere, Zabaletaren aginteari etekina ateratzen asmatu du. Odol beroari eutsi eta partidaren irakurketa egoki kudeatu du. Hala, lehen atsedenaldi luzera aurretik iritsi dira Etxeberria eta Zabaleta: 9 eta 12. Etxarrengo (Nafarroa) atzelaria izan da lehen zatian onena. Ordurako 350 pilotakadatik gora izan dituzte joak, eta atsedenalditik bueltan ere ez dira alferkerian egon finalistak. Hurrengo tantoak 113 pilotakada izan baititu. Hura ere urdinen aldera joan da, eta 9-13 aurreratu dira. Une horretan partidak hausteko arriskua izan du, lehertuta sumatzen baitzen Martija. Altuna III.ak, berriz, ezin zuen zulorik topatu aurrean, gainean zituelako bi aurkariak. Hots, aurreikuspenen kontra, egoerari buelta eman diote gorriek. Gora egin du Martijak, pilotakada bat errebotean ere sartu du, eta Amezketako aurrelariak petrolioa atera du ez zegoen tokitik. Harria baino gogorragoak direla erakutsi dute biek, eta aurretik ere jarri dira, 14 eta 13. Jokoz gutxiago izanagatik, aurretik jartzeak makina bat meritu izan du Altuna III.a eta Martijarentzat. Azken tantoa ezin egin Peio Etxeberria eta Zabaletak tanto bat behar zuten aurkarien bolada moztu eta arnasa hartzeko, eta azkenean egin dute hamalaunakoa. Gainera, 21erako bidea zuzenean egin dute gerora. Bide horretan erraztasun handiak eman dituzte gorriek. Oso galtzaile aritu dira, batez ere Martija. Nekeagatik ziurrenik, normalean galtzen ez dituen pilotak galdu ditu. Ahultasuna erakutsi dute. Kontuak horrela, hainbesteko aldearekin bazirudien bi hankak podiumaren gorenean zituztela Peio Etxeberriak eta Zabaletak, baina ederki kosta zaie azken tantoa egiten. Miraria egiteko zorian izan dira gorriak. Zabaleta nekatu egin da, eta aurrelariak lagundu dion arren, ez zaie nahi ordurako iritsi azken tantoa. Partida 21 eta 20 zegoela, Zabaletak hortzak estutu eta errebotera bidali du pilotakada bat. Hark erabaki du lehia. Horri esker, binaka bosgarren txapela jantzi du Etxarrengo atzelariak, eta Antton Maizen, Juan Martinez de Irujoren eta Julian Retegiren zenbakiak berdindu ditu. Gainera, bost txapelak lagun ezberdinarekin lortuak izan dira. Pozarren agertu da Zabaleta. «Izugarri pozik nago. Orain bai esan dezaket marka hori berdindu dudala, eta sinestezina da niretzat. Partida oso gogorra izan da, izugarri sufritu dut, baina Peioren laguntzarekin aurrera atera dugu. Oso eskertuta nago». Peio Etxeberria bera ere pozarren mintzatu da. «Nire lehen txapela da gorengo mailan, eta barruan dudan sentipena deskriba ezina da. Latz sufritu dut, bukaeran uste nuen ihes egingo zigula txapelak, baina azkenean lortu dugu helburua». Garaipena elkarrekin ospatuko dute aitortu dute bi txapeldunek.

Gas naturalaren BEZa % 21era itzuliko da, baina tarifa arautuaren prezioak behera egin du. Gas naturalaren azken baliabideko tarifa (ABT; gaztelaniaz, TUR) % 3,05 merkatuko da batez beste apirilaren 1etik aurrera, BEZa % 10etik % 21era igotzen denean.

Berria Erremonte Txapelketako lehenengo finalerdia ezagutu da gaur Galarretan. Gurrutxagak eta Aiestaran VI.ak, Irazuren eta Zalduaren aurka jokatuko dute finalerdi bat datorren apirilaren 13an. Jabalera eta Goikoetxea IV.a ere finalerdietara sailkatuta daude, baina aurkariaren zain daude. Azkenengo jardunaldian, gaur zortzi, erabakiko da azken semifinalista, Zubiri-Arluziaga bikotearen eta Zaldua II.a-Eskudero bikotearen arteko norgehiagokan. Galarretan gaur Berria Erremonte Txapelketako bi partida jokatu dira. Lehenengoan erabaki da A taldeko bigarren sailkatua. Irazuk eta Zalduak, Susperregi eta Apezetxea 2-0 (15-11 eta 15-12) gainditu dituzte eta modu horretan garaileek lau punturekin amaitu dute ligaxka eta galtzaileak, puntu bakarrarekin kanporatuak izan dira. A talde honetan Jabalera eta Goikoetxea VI.a izan dira jaun eta jabe bi partidak irabazi eta gero. Jaialdia B taldeko partidak itxi du. Bertan, Arluziaga eta Zubiri bikotearen debuta izan da, baina ezin izan dute irabazi. Gurrutxagak eta Goikoetxea VI.ak 2-0 (15-11 eta 15-9) lortu dute garaipena. Goikoetxeak, Aiestaran ordezkatu du hernaniarraren belauneko lesio baten ondorioz. Modu honetan, Gurrutxagak eta Aiestaran VI.ak B taldeko lidertzan amaitu dute ligaxka zortzi punturekin, bi partidak erraz irabazi eta gero. Bigarren postua gaur zortzi erabakiko da. Zubiri-Arluziaga bikotearen eta Zaldua II.a-Eskudero bikotearen arteko irabazlea izango da finalerdian, Jabaleraren eta Goikoetxearen aurkaria. Gaurko bi partidak sakeak erabaki ditu. A taldekoan, Zalduak Apezetxeak baino hobeto sakatu du, bederatzi tanto eginez saketik batek eta bakarra besteak. Aurreko koadroetan Susperregik akats gehiago egin ditu Irazurekin alderatuta. B taldekoan ere, Goikoetxeak hamar tanto egin ditu saketik eta Zubirik berriz lau. Gainera, Gurrutxagak asko hobeto du bere jokoa eta ez du apenas akatsik egin. Arluziaga urduri aritu da eta errestoan ez du asmatu, eta erasoan sei tanto bakarrik egin ditu.

Ernaik antolatutako gazte ekinaldiak 3.000 gazte eta mila boluntariok bildu ditu Lezon, Gipuzkoan. Jardunaldiaren amaierako mezu politikoan aldarrikapen argia egin dute: «Gazteen eskutik loratuko da udaberria». Nahiz eta lan prekaritateak eta etxebizitza lortzeko zailtasunek etsia harraraz diezaioketen gazte askori, itxaropen mezu bat zabaldu nahi izan du Ernaik, eta adierazi «aldaketa posible» dela. Horretarako, «gazte fronte bat» osatzera deitu du, «beste Euskal Herri bat posible dela erakusteko». Eusko Legebiltzarrerako apirilaren 21eko bozen atarian egin dituzte adierazpenok. Uste dute EH Bilduk lortuko duela «boto gehien», eta koalizioa irabazle aterata herritarren bizi baldintzak hobetuko direlakoan daude, «ezker independentismoaren bokazioa hori baita: herri hau askatu eta guztion bizi baldintzen alde lan egin eta borrokatzea». Gazteen lan baldintzak salatu dituzte, «eliteak, elite izaten jarraitzeko, beste batzuk zapaltzeko beharra duelako. Kapitala ahalik eta gehien metatzen jarraitzeko esplotatzen gaituzte, gure bizitzak, gazteon bizitzak arriskuan jartzeraino». Horren alternatiba mahai gainean jartzen ari direla adierazi dute, «gazteon beharrak, nahiak eta anbizioak asetzeko egingo dugu politika, eta horretan jarraituko dugu. Kontrakoa sinetsarazi nahi diguten arren, aldaketa posible baita». Bizitza duina izateko eskubidea defendatu dute, «argi baitugu zer den duintasuna gazteontzat: argi dugu ez dela bikote heteronormatibo batekin etxe bat erosteko 8 ordu lan egin eta bizitza osoan ordaindu ezingo dugun hipoteka bat izatea». Esan dutenaren arabera, etxebizitzarako sarbidea izatea da duintasuna, bizi proiektuak eraiki ahal izatea soldataren parterik handiena etxebizitzetan utzi gabe; erasorik gabe bizi ahal izatea eta «bizi eredu alternatiboak eraikitzeko ahalmena eta erabakimena izatea» da duintasuna. Horregatik uste dute «jauzi bat» egiteko garaia dela. «Gu utopikoen saga bateko kide baikara. Euskal Herriarekin amesten zuten gau eskolako ikasle eta irakasleena, Sartagudako alargunena, intsumisioaren bidea aukeratu zutenena. Martxoaren 3ko borrokalariena, Euskaldunakoena, baita greba feministako etxeko langileena ere». Eta hari horri segida eman nahi diote: «Bihar inongo gazte zapaldurik biziko ez den Euskal Herri sozialista eta feminista errealitatea izan dadin». «Bidea gazteekin» Hainbat jardunaldi izan dituzte gaur, eta besteak beste, Pello Otxandiano Eusko Legebiltzarrerako hauteskundeetarako EH Bilduren lehendakarigaia ere Lezon izan da. Gazte independentisten topagunea da Lezokoa, eta gazteekin hitz egin du EH Bilduren hautagaiak, gazteen egoeraz eta Euskal Herriaren etorkizunaz. Gazteen garrantzia nabarmendu du: «Apirilaren 21ean [hauteskunde eguna] ziklo politikoaren aldaketa bizkortu egingo da, eta horretarako ezinbestekoa da gazteen bultzada». EH Bilduk uste du Araba, Bizkaia eta Gipuzkoa ziklo politiko berri batean daudela, eta, Otxandianoren iritziz, aldaketa bizkortzeko funtsezkoak izango dira «gazteen arnasa eta ekimena». «EH Bildu ez dator gazteak ordezkatzera», ohartarazi du. «Bidea gazteekin batera egitera dator EH Bildu». Gazteei ahotsa eta erabakitzeko gaitasuna ematearen alde agertu da Otxandiano: «Gazteek izan behar dute momentu honen subjektu politiko eta ziklo politiko berriaren protagonista. Hartu behar diren erabaki nagusien subjektu protagonistak izan behar dute. Beraz, gazteei bidea elkarrekin egitea proposatzera, horretara gatoz gu». Gazteak erakartzeko asmoz, esan die EH Bildu dela etorkizuneko indarra, gauzak egiteko beste modu bat duelako eta bidea gazteekin batera egin nahi duelako. Otxandianorentzat, «ezinbestekoa» da gazteei bizi eta lan baldintza duinak bermatzea. Etxebizitzaren egoera eta lan merkatuko baldintzak aipatu ditu. «Herri gogoa» aipatu du EH Bilduren lehendakarigaiak. Korrikak eta euskal selekzioak erakutsi duten herri gogoa, eta «ziurrenik» biharko Aberri Egunean ere ikusiko dena. «Konbentzituta gaude herri gogo horrekin eta gazteen bultzadarekin herri honek etorkizuna duela eta herri honen zati honetan inflexio puntu bat markatuko dugula». Otxandianok Lezon izan duen solasaldian parte hartu dute Eraitz Saez de Egilaz Eusko Legebiltzarrerako hauteskundeetarako Gipuzkoako hautagaiak, Edurne Benito del Villa Bizkaiko hautagaiak eta Izar Hernando EH Bilduko gazte idazkari eta Donostiako zinegotziak.

Sarek premiazko agerraldia egin zuen ostegunean, jakinarazteko Espainiako Auzitegi Nazionaleko fiskaltzak hirugarren aldiz ukatu diela hirugarren gradurako eskaera Juan Carlos Subijana eta Joseba Borde euskal presoei. Horrenbestez, kartzelara itzuli beharko dute. Hori salatzeko manifestaziora deitu du Sarek. Apirilaren 5ean izango da, Gasteizen, 20:00etan, Andra Maria Zuriaren plazatik irtenda. Eusko Jaurlaritzak hirugarren gradua onartu zien martxoan Subijanari eta Borderi, baina, Auzitegi Nazionaleko fiskaltzak atzera bota duenez, kartzelara itzuli behar izan dute biek. Subijanak 59 urte ditu, eta 23 urte daramatza preso; Bordek 65 urte ditu, hogei baino gehiago eman ditu kartzelan, eta zigorraren hiru laurdenak 2019an bete zituen.

Hamar urte beteko ditu aurten Lasterbidean ekimenak, euskal presoen eskubideen aldeko herri lasterketak. Aurten Abadiñon (Bizkaia) hartu dute antolaketaren lekukoa. Ekainaren 14rako eta 15erako egitaraua ontzen dabiltza, baina aurreratu dutenez, hamar kilometroko korrika lasterketa bat antolatuko dute ekainaren 15ean. Korrikan baino oinez nahiago dutenentzat ere izango da aukera, eta haurrentzako lasterketa laburrago bat ere prestatuko dute. Ondoren hainbat jarduera eta herri bazkaria izango dira. Ekimenaren hamargarren urtemuga dela-eta propio abesti bat sortu dute, eta gaurtik aurrera sareetan entzungai da. Anboto magaleko koplak izena du abestiak. Amets Arzallus bertsolariak idatzi du letra, Antton Uriartek konposatu du abestia, eta Haize Arrosak taldeak musikatu. Igor Galarzak, Aitor Gorosabelek (Su Ta Gar), Eneritz Gorrotxategik eta Edurtzeta Aniak (Haize Arrosa), eta Gaizka Jareñok (Iheskide) kantatu dute. Bideoklipean hainbat kirolarik parte hartu dute: Oihana Azkorbebeitia, Erlantz Zaldunbide, Oihane Unzalu eta Zigor Iturrieta mendi korrikalariek, June Arbeo eta Itsaso Gangoitia atletek, Abadiñoko Sokatira taldeak, Ganbarru txirrindulari elkarteak eta Axtxiki pilota taldeko kideek. Duhalderi esker ona Hamargarren urtemuga dela eta, asteburu osoko egitaraua prestatzen dabiltza. Ekainaren 14ean, Anje Duhalderi esker ona adierazteko ekitaldia prestatu dute Amnistia Plazan, ohar bidez adierazi dutenez, «Euskal Preso eta Iheslarien alde egin duen lan guztiagatik». Ekitaldi horretan Euskal Herriko hainbat artista elkartuko dira. 15ean izango dira lasterketak. Izena eman liteke jada kirolprobak.com helbidean. Lasterketaren ostean haur jolasak izango dira. Arratsaldean elektrotxaranga izango da, eta iluntzean kontzertuak. Lasterbidean-eko asteburua iristerako, ordea, Durangaldean hainbat ekimen antolatu dituzte apirilean eta maiatzean.

Txapligua aireratuta hasi da Ernairen topagunea, Lezon. Gaur eta bihar egingo du ekitaldia ezker abertzaleko gazte antolakundeak Gipuzkoako herrian, eta igandean, Iruñean. Urtero, Aberri Egunaren bezperan egiteko antolatzen dute ekitaldia, baina aurten erabaki dute Gazte Topagunea ez deitzea, baizik eta Gazteon Eskutik Loratuko da Udaberria egitasmoa, «eskema zurrunetatik ateratzeko». Hala azaldu zuen Ane Alaba Ernaiko bozermaileak BERRIAri joan zen astean emaniko elkarrizketa batean. Gazte independentisten topaleku bilakatu nahi dute Lezo. Gazteak «protagonista» bihurtzeko garaia dela esan du Enaik. Egitarau zabala prestatu dute. Ekitaldi politikoez gain, bestelako hitzaldiak, jolasak eta kontzertuak egingo dituzte. Bizitza duinen aldeko udaberria eta Pornoa, desira, plazera eta morala hitzaldiak entzun ahalko dituzte gazteek. Baina, horrez gain, bertso saioak egingo dituzte. Musika emanaldien artean, Belako, Hofe x 4:40, Eire, Zilibito Rekords, Azken Sustraiak, Xiberoots eta Amooma taldeen kontzertuak programatu dituzte. Gaztedia, «subjektu politiko» Gazteria subjektu politiko gisatzat hartzea garrantzitsutzat jo du Ernaik, gaztaroan «identitateak, ideologiak, etorkizunerako espektatibak eraikitzen» direlako. Erakundeak esan duenez, bere barruan belaunaldi aldaketa gauzatu zen iaz, eta gazte askok bat egin dute eurekin, taldearen hamargarren urteurrenak bultzatuta. Gazteek prozesu independentistari nola begiratzen dioten agertu nahi dute Lezon, baina baita munduaren egoerari ere. Esaterako, Bizitza duinen aldeko udaberria hitzaldian, ziklo politikoaz hitz egingo dute, eta Ernairen proposamen politikoa azalduko dute, besteak beste etxebizitzaren eta osasungintza publikoaren gaiaren ingurukoa.

Gipuzkoako bertsolaritzaren munduan aski ezaguna da Arantzazu Loidi (Aretxabaleta, 1967). Taula gainera igo zen lehen andrazkoetako bat izan zen, eta gazte-gaztetatik lotura estua izan zuen bertso munduarekin. Hain zuzen, Gipuzkoako lehen bertso eskolan hasi zuen ibilbidea Loidik —aurten 50 urte beteko ditu eskola hark—. Kazetaria eta itzultzailea izandakoa ere bada, eta hogei urte baino gehiago daramatza jada garapen pertsonalaren munduan murgilduta. Gaur egun, pasioz bizi du psikopedagogiaren bidez beste batzuei laguntzea ahalbidetzen dion lanbidea. Nola gogoratzen duzu haurtzaroa? Aretxabaletan jaio eta hazi nintzen, baina gurasoak Bergarako San Kristobal auzokoak dira, eta beti eduki dut lotura berezi bat Bergarako baserri munduarekin. Haurtzaroa giro horrekin oso lotuta gogoratzen dut. Aitaren eta amaren aldetik amona bana neukan, eta amaren jaiotetxearekin, batez ere, lotura estua izan dut beti. Aretxabaletan bizi nintzen, baina kalekumea izan arren, denbora asko igarotzen nuen baserrian. Aretxabaletan ere ibiltzen zinen? Bai. Almen eta Loramendi ikastoletan ikasi nuen, batxilergoa bukatu arte. Herrian nire lagun taldea nuen txikitatik, baina momentu batetik aurrera bertso kuadrillarekin gehiago ibiltzen hasi nintzen. Nerabezaroan jada bertso munduan sartuta nengoen. Noiz hasi zinen bertsotan? Almen eskolako bertso eskolan. Ikastetxeko hiru aitak larunbatetan bertsolaritza klaseak jartzeko ideia izan zuten, eta horrela hasi ginen. Hasieran denontzat zen eskaintza, baina gero taldeko batzuk nabarmendu ginen. Orduan hasi ginen aparte biltzen, eta eskolarteko txapelketan parte hartzen. Horrela sartu ginen gurpil horretan: lehenengo bertso eskolako esparru formalago batean, eta geroago baita bertso afari eta lagunarteko bestelako espazioetan ere. «Aretxabaletan bizi nintzen, baina kalekumea izan arren, denbora asko igarotzen nuen baserrian» Noiz igo zinen oholtzara lehen aldiz? 8 edo 9 urte izango nituen. Bertso eskolan nenbilela, herriko bertso saio baten aurretik hasierako gonbidatu lanak egitea tokatu zitzaigun. Buruz ikasitako bertsoak kantatzera atera ginen, eta antzerki pixka bat egitera. Gero, 13 urterekin eskolartekoan lehiatzen hasi nintzen, eta hortik aurrera jada jende aurrean kantatzen nuen. Eskolartekoan, bi urte eman nituen gazteenen mailan, eta gero helduagoen mailara igo nintzen. 18 urterekin irabazi nuen eskolarteko txapelketa. Ordurako jada hasiak ginen herriz herri saioak antolatzen eta gazteen txapelketetan parte hartzen. Bertsotan hasi zinen garaian, neska bakarrenetarikoa zinen. Nola bizi izan zenuen? Gure bertso eskolan hasieratik egon ziren neskak. Talde txikiago hori osatuz joan ginenean ere, lotsatia nintzela ikusita, beste neska batzuk ere hasi ziren nirekin batera. Hala ere, maila horretako txapelketara aurkeztu zen lehenengo emakumezkoa izan nintzen. Neska bakarra izan arren, lagun artean babestuta eta gustura sentitzen nintzen, baina egia da oholtzara irtetea erronka bat zela niretzat. Gaur egungo begiekin begiratuta, sentitzen dut nik naturaltasunez bizi nuela, baina beste batzuek naturaltasunez hartzen ez zutela ikusita, konturatu nintzela ez zela oso ohikoa, eta denetarik entzun behar izan nuen. Harrigarria zen batzuentzat, taula gainean emakume bat ikusteaz gain, gizonezko ahotsen artean emakumezko baten ahotsa entzutea. Egokitu behar izan nuen gizonezkoen artean egotera, eta kontraste hori barneratu behar izan nuen. Gaur egun normalizatua dagoen arren, orduan ez zegoen. Denbora batez ni izan nintzen bakarra, eta geroago etorri ziren emakumeen bertso saioak eta bestelako ekimenak. Kazetaritza eta itzulpengintza ikasi zenituen. Argi eduki zenuen hasieratik zer ikasketa egin nahi zenituen? Hizkuntzarekin lotura berezia neukan, eta mugitzen ninduena idazkerarekiko neukan zaletasuna zen. Idazten ikasi nahi nuen, eta horregatik aukeratu nuen kazetaritza. Kazetaritza ikasketen bigarren urtean, erabaki nuen itzultzaile eskolara ere joatea, eta biak batera ikasten hasi nintzen. Oso lotuta sentitzen nituen biak bertsolaritzarekin eta nire idazteko zaletasunarekin, baina, bestetik, nik banuen jendeari laguntzeko sena ere. «Denbora batez, ni izan nintzen emakume bakarra; gero etorri ziren emakumeen bertso saioak» Nola gogoratzen duzu ikasle garaia? Ikasle giroaren oso oroitzapen ona daukat. Gasteizen bizi nintzen aste barruan, ikasle pisuan. Adin hartan izugarri erakartzen ninduen autonomiak, eta hartaz gozatzeko aukera nuen. Hala ere, oso etapa bizia izan zen; aste barruan itzulpengintza ikasten nuen Gasteizen, eta, era berean, modu ez-presentzialean egiten nituen kazetaritza ikasketak, eta asteburuetan bertso saioetan ibiltzen nintzen. Lagunartea baneukan, baina ez, agian, gaztetan eduki ohi den bestekoa, lan askoko garai bat izan zelako eta gauza askori uko egin behar izan nielako, nire inguruko gazteekin alderatuta. Zer ibilbide egin zenuen kazetari eta itzultzaile moduan? Urte askoan, gauza biak txandakatu edo bateratu nituen. Lehenengo kazetari hasi nintzen, Arrasate Press hedabidean, eta gero zuzendari izan nintzen. Itzultzaile lanetan ibili nintzen ondoren, udal eta foru administrazioan, eta kazetaritzara bueltatu nintzen. Enpresa munduko itzulpengintza lana ere egin nuen, Emun kooperatiban. Dena den, laster aldatu zenuen bidea. Nola hasi zinen psikologiaren mundura hurbiltzen? Neure buruaren lanketa egiten hasi nintzenean egin nituen lehenengo urratsak. PRH Personalidad y Relaciones Humanas [nortasuna eta giza harremanak] erakundean formakuntza bat egin nuen, nire kezka pertsonalak eta harremanen mundua lantzeko gogo batetik abiatuta. Garapen pertsonala oso bizirik izan dut barnean, gaztetatik, baina denbora askoan ez nuen lantzeko aukerarik izan. Hala ere, lantzen hasi nintzenean, hasieratik atzeman nuen oso gustuko nuela. Batez ere, ikusi nuen jendea laguntzea zela nire bokazioa, eta, apurka, eskola horretan formatzen hasi nintzen. Lehenengo, neure burua formatzeko, eta, ondoren, beste batzuei laguntzeko. Lan arloa ere egokituz joan nintzen pixkanaka, trebatzen jarraitzeko aukera izateko. Azkenean, profesionalki mundu horretara salto egiteko hautua egin nuen, eta orain 22 urte daramatzat arlo horretan lanean. Irudian, Arantzazu Loidi 1985eko Eskolarteko Txapelketan. Txapela irabazi zuen lehen aldiz, artean 18 urte zituela. GIPUZKOAKO HITZA Nolakoa izan zen jauzia egiteko unea? Gauza biak uztartuz hasi nintzen, eta, arlo profesionalaz gain, seme bat ere izan nuen. Zaintza lanak egiteko hautua egin nuen eszedentzia baten bidez, eta hor erabaki nuen zirt edo zart egiteko ordua zela. Eszedentziatik ez nintzen lehengo lanera bueltatu, eta helduen garapen pertsonalaren arlora bideratu nuen lan jarduna. Neure burua etengabe trebatzen egon naiz orduz geroztik. Hala ere, salto naturala izan zen, aurretik oso prestatuta nentorrelako, eta ikusten nuelako beste lanbideak oso gustuko izan arren etapa berri bat hasi nahi nuela. PRH hezitzailea zara orain. Zer esan nahi du, zehazki? Helduen heziketarako nazioarteko eskola bat da PRH. Jatorriz Frantziakoa da, baina gaur egun mundu guztian zabalduta dago. Psikopedagogian eta garapen pertsonalean lan egiten du, metodologia eta ikuspegi propioarekin. Korronte humanistaren barruan kokatzen da. Garapen pertsonalerako ikastaroak ematea da gure lana. Barnera begiratzeko metodologia bat erabiltzen dugu, norbere nortasuna, barne bizipenak, harremanak eta erabakiak hartzeko modua lantzeko. Bakarka edo taldean egiten dugu lan, bizitzako hainbat arloren inguruan. Zer eman dizu lan horrek azken urte hauetan? Lehengo eta behin, neure buruaren garapen bat. Transmititzen dudan hori aurrez barneratuta edukitzeko erantzukizuna daukat; lanketa pertsonal bat dago oinarrian, eta hortik abiatzen da guztia. Etengabe neure burua trebatzera ere bultzatzen nau. Eta, bestalde, pertsonekin oso harreman estuak egiteko aukera eman dit, eta baita jende asko ezagutzekoa ere. Batez ere, niretzat oso aberasgarria izan da pertsonen barne mundua ikustea, eta bakoitzaren barrualdeko misterio horretara hurbiltzeko aukera eta pribilegioa izatea. Lanean asko gozatzen dut. Zer asmo daukazu hurrengo urteetarako? Lan arloan ilusioz jarraituko dut ibilbide honetan, eta pertsonalki lagunartea zaintzen jarraitzeko asmoa dut, familia giroan, eta herri mailan ere txertatuta. Bertso munduan ere era batera eta bestera jarraitzeko asmoa daukat. MOTZEAN Bertsolari bat? Gaur egun, Maialen Lujanbio. Bertso kutun bat? Haurtzaroko bertsopaperak. Haurtzaroa gogorarazten dizun kantu bat? Benito Lertxundiren Loretxoa. Eguneko unerik gustukoena? Gosaria. Momentu gogoangarri bat? Semearen jaiotza. Emozio bat? Bizipoza! Liburu bat? El don de arder [Sutan egotearen dohaina]. Inma Sanchis kazetariarena. Estimu berezia diozun leku bat? Arantzazu. Amets bat? Asko!

Zorraren zama nabarmen arindu zuten iaz Hego Euskal Herriko erakundeek. Espainiako Bankuaren arabera, 2023. urtearen amaieran 17.264 milioi euro zor zituzten Jaurlaritzak eta lau foru erakundeek, urtebete lehenago baino 616 milioi euro gutxiago (-%3,5). Eusko Jaurlaritzak 10.661 milioi euro zor ditu (-160 milioi), 2.951 milioi Nafarroako Gobernuak (-207 milioi), eta 3.036 milioi hiru aldundiek (-249 milioi). Zorraren kopuru osoa txikitzen duten bigarren urtea da, eta jada atzean utzi dute 2021eko marka, 17.684 milioi eurokoa. iFrameResize({ log: true },’#AdminZorra24′); Edonola ere, zorra barne produktu gordinean duen pisuaren arabera neurtzea da ohikoena, horrek ematen baitu zor den diru horren zama errealago bat. Alde horretatik ere, 2023. urteak arindu handia ekarri du. Eusko Jaurlaritzak, esaterako, 1,2 puntu jaitsi du zorrak Arabako, Bizkaiko eta Gipuzkoako BPGan duen pisua, %12,4raino. 2012. urteraino joan behar da halako ehuneko txiki bat ikusteko. Urterik okerrena 2020a izan zen (%16,2), COVID-19aren ondorioz ekonomia hondoratu eta gastu publikoa handitu baitzen. Urte hartan, %19,2raino iritsi zen Nafarroaren zorra, baina hori are gehiago jaitsi da: 2022. urtea %14ko zorrarekin amaitu zuen, eta %12raino jaitsi da 2023an. 2010era egin behar da atzera portzentaje txikiago bat ikusteko. Bankuak eta bonuak Nafarroako Gobernua batez ere bankuekin dago zorpetuta (%64), baina ez, ordea, Jaurlaritza: bankuei 2.574 milioi zor dizkie, eta 7.161 milioi, berriz, bere bonuak erosi dituzten inbertitzaileei. Azken urteetan, Gasteizko gobernuak batez ere bonu jasangarriak erabili ditu bere burua finantzatzeko. Azken operazioaren berri otsailean eman zuen Pedro Azpiazu Ekonomia eta Finantza sailburuak. %107,7 Espainiako erresumak 70.955 milioi euro handitu zuen iaz zorra, 1,547 bilioi euroraino. Hala ere, zor horrek BPGan duen pisua ia lau puntu apaldu da, %107,7raino. Zor horren zatirik handiena administrazio zentralari dagokio (%98,1), eta hark handitu zuen iaz gehien (+%5,5). Erkidegoek —Nafarroak eta EAEk barne—, BPGaren %22,2 zor dute, eta tokiko erakundeek —udalek eta aldundiek—, %1,6. Gizarte Segurantzaren zorra ere asko handitu da (+%9,4), baina hark administrazio zentralarekin hartu du zorra, pentsioak ordaindu ahal izateko, eta ez zaie, beraz, besteei gehitu behar. Foru aldundiek, ordea, finantza erakundeetara jo ohi dute finantzaketa bila, eta gaur egun zor dutenaren bi heren baino gehiago epe luzeko maileguak dira. Udalek bankuak erabiltzen dituzte beren gastuak eta inbertsioak finantzatzeko. Bilbok, baina, oso gutxi jotzen du haiengana. Espainiako Bankuaren arabera, ia ez du zorrik haiekin: 30 milioi euro. Konparazio baterako, Bartzelonak 1.333 milioi euro zor ditu, eta Madrilek, 1.960 milioi. kalifikazio agentzien onespena Zorra interesekin ordaindu behar izaten da, eta interes horiek gutxitzeko modu on bat kalifikazio agentzien onespena izatea da. Hala gertatzen zaie Hegoaldeko gobernuei. Aste honen hasieran, Moody’s agentziak berretsi egin zuen Euskal Autonomia Erkidegoaren A3 rating-a, eta hobetu egin zuen bere ikuspegia (Outlook), egonkorretik positibora, zorrei aurre egiteko «sendotasun nahikoa» duela iritzita. Beste agentzia batek, Standard and Poor’s-ek, maila horretako kalifikazioa eman dio Nafarroaren zorrari ere —AA-, bere sailkapenaren arabera—. Iruñeko gobernuak nabarmendu duenez, Espainiaren zorra baino bi maila gorago dago Nafarroarena. Europako Batasunean hura eta EAE soilik daude egoera horretan. S&Pren txostenak uste du Nafarroa gai izango dela aurrerantzean zorra txikitzeko, azken urteetan superabitak izan dituelako —%1,43koa iaz—, altxortegia maila onean dagoelako, eta EBren funtsak jasotzen ari delako inbertsioak finantzatzeko.

Espainiako Auzitegi Nazionaleko fiskal Marta Durantezek bi urte eta erdiko espetxe zigorra eskatu du Luis Rubialesentzat, Espainiako Futbol Federazioko presidente ohiarentzat, Espainiako futbol selekzioak Munduko Kopa irabazi eta gero baimenik gabe Jennifer Hermoso musukatzeagatik. Gainera, biktimari 100.000 euroko kalte ordaina emateko ere eskatu du. Sexu erasoa izan zela dio fiskalaren idatziak. Kalte ordainaren erdia Rubialesek ordaindu beharko luke, eta bestea erdia, berriz, Jorge Vilda hautatzaile ohiak, Albert Luque egungo Espainiako Futbol Federazioko kirol zuzendariak eta Ruben Rivera marketin zuzendariak. Haietako bakoitzarentzat ere urte eta erdiko espetxe zigorra eskatu du, jokalariari mehatxu eta presio egiteagatik. Fiskalak dio jazarri egin zitzaizkiola, musua baimendutakoa zela esan zezan. Baina jokalariak behin eta berriz egin ziola uko horri. Bestalde, Rubialesentzat inhabilitazio berezi bat eskatu du kirol arloan lan ez egiteko zigorrak irauten duen bitarterako, eta ez dadila jokalariarengandik 200 metro baino gertuago egon lau urtean. Rubiales egun Dominikar Errepublikan dago. Adierazi duenez, apirilaren 6an Espainiara itzuliko da. Hala eginez gero, hura atxilotzeko agindua dago, bera presidente zenean federazioak sinatutako hainbat kontratutan izandako iruzurrarengatik. Tartean daude Cartujako futbol zelaiaren obrak eta eta Espainiako Superkopa Saudi Arabiara eramateko kontratuak.