Soraluzeko Galvanizados Arrate enpresan izan den suteak hilabeteetarako gelditu dezake lantegia. Lau makinetako bi suntsitu ditu suak, eta ikusi beharko da beste bi makinetan eta eraikinean bertan kalteak zenbaterainokoak diren. Enpresak 23 langile ditu.

Medikuak grebara itzuliko dira astelehen honetan Nafarroan, lan hobekuntzak eskatzeko. Grebaren oinarri gisa Nafarroako Medikuen Sindikatuak aldarrikapen asko dituen arren, medikuentzat lehentasunez negoziatu beharreko bi gai daude: “lan-gainkarga” eta “lan-baldintza guztien hobekuntza”.

Astelehen honetan hasiko da antxoaren kanpaina baimendutako harrapaketa kopurua % 7 txikituta. Azarora arte iraungo du kanpainak. Harrapaketa kopurua txikituta, iaz baino bi milioi kilo gutxiago arrantzatuko dituzte, hau da, 33.000 tonatik 30.633ra jaitsiko da baimendutako kantitatea.

«Eskerrak Guadalupeko Ama Birjinari ebanjelistak garela». Adiskide salvadortar batek entzun zien mexikar batzuei Estatu Batuetan. Badu mamia esaldiak, berez, teorian, ebanjelistek ez dutelako sinesten Ama Birjinarengan. Bada, esan daiteke kriptodiruekin ere antzeko zerbait gertatzen ari dela. Berez, teorian, banku zentraletatik eta oro har botere zentraletatik aske izateko diru gisa sortu ziren bitcoin diru digitala eta beste kriptodiruak. Baina, hara, AEBetako Gobernuaren legitimazioa eta babesa edukitzeko sekulako lobbygintza egin du kriptoen AEBetako industriak, eta dirutza jarri du Trump presidentetzara eramateko. Artean Etxe Zurira iristeko kanpainan ari zela, Trumpek kritptodiruen mesederako hainbat neurri iragarri zituen. Mesede nagusia zen SEC finantza merkatuen gainbegiratzaileak kriptodiruei jarritako oztopoak kenduko zituela. Eta hori jada hasi da egiten administrazio berria, David Sacks kriptoetarako izendatutako tsarrarekin. Adibidez, Coinbase kriptodiruen artekaritza enpresaren kontrako auzia bertan behera utzi du SECek, eta baita Gemini eta Open Searen kontra zabaldutako ikerketak ere. PABLO GIANINAZZI / EFE Kanpainan bota zuen lehen aldiz Trumpek kriptodiruen erreserba estrategikoaren ideia, eta joan den astean mahai gainean jarri du berriz, Truth Social sarean esan duenean zer kriptodiru sartuko diren erreserba horretan. Itzal handiko bitcoin eta ethereum kriptodiruez gain —espero zen bi horiek egotea—, hain hedatuta ez dauden beste batzuk ere sartuko omen dira erreserba horretan: solana, XRP eta cardano tokenak. Trumpen mezua Truth Social sarean. Argitzeko, labur-labur: erreserba estrategiko bat da noizbait behar izatekotan badaezpada ere erosi eta pilatzen den gordailu bat, adibidez, larrialdi baterako behar denean diruz bizkor ezin erosi diren gaientzat. Adibidez, AEBetako Gobernuak petrolioaren eta ikatzaren erreserba estrategikoak ditu, eta erabili izan ditu, adibidez, upelaren prezioa jaisteko. Deigarria da, hala ere, dolar estatubatuarra nagusi den mundu honetan, munduan erreserbetarako diru nagusia dolarra izanda, Estatu Batuetako Gobernuak kriptodiruak eta tokenak erosteko eta pilatzeko asmoa izatea. Zergatik, zertarako? Badaezpada? Erreserbaren helburuak agian ez daude argi, baina ondorioak jada ikusten dira. Azken asteetan, ziurgabetasun orokorraren ondorioz balioa galtzen ari ziren kriptodiruen eta tokenen balioek gora egin zuten tarte batez —eta gero jaitsi, egoera ekonomikoaren ziurgabetasunarengatik—. ₿uy the dips!!! — Eric Trump (@EricTrump) February 25, 2025 Eta gorakada eta beherakada horien onuradun handienen artean, hara ustekabea, Trump sendia dago. Otsailaren 25ean jada bazekien zerbait presidentearen seme Eric Trumpek, eta X sarean gomendatu zuen beherantz zihoazen (dip) bitcoinak erosteko. Ez hori bakarrik; Trumpek erreserba aipatu eta egun bakarrean, %19 igo zen Solana tokenaren balioa, zeinaren blockchainak (sistemak) Donald eta Melania Trumpen memecoinak eta beste memecoin gehienak hartzen dituen. Memecoinekin, hain zuzen, SEC AEBetako Burtsa eta Baloreen Batzordeak orain, Trumpek izendatutako Paul Atkinsen zuzendaritzapean, nahi du haiek balore bezala ez hartzea «bildumetako objektuen antzera funtzionatzen dutelako». Horrek gardentasun eta informazio betebeharrak arinduko dizkie, eta iruzurrak erraztu. Trump familiak bere kriptodiru plataforma propioa eratu zuen orain hilabete batzuk, eta Donald eta Melaniaren memecoinak Trumpek presidentetza hartu baino egun batzuk lehenago jaulki zituen. Financial Times-ek egindako ikerketa baten arabera, Trumpen memecoinen inguruko proiektuak 350 milioi dolarren etekinak izan ditu egun gutxian. Ezin jakin, ordea, zein dauden memecoin horien erosleen artean. Trumpdarren inguruko zaleak dira, asko dirutza galduko zutenak, Trumpen memecoina 75 dolarrera iritsi eta 13ra jaitsi baita? Edota asmo ilunagoko inbertsiogileak? Edonola ere, erreserba estrategikoarekin beren negozioetarako eta gordailuentzako babesa irabazteaz gain, kriptodiruen industriak etekin politak ere lortuko ditu. Trump, kriptodiruei buruzko goi bileran. Eskuinean, David Sacks, bere kriptoetarako tsarra. CHRIS KLEPONIS / EFE Kriminalak eta motozerrak Horren guztiaren ifrentzuan, bi orbain. Batetik, zerga ihesetik eta jarduera kriminaletatik ateratako irabazien legitimazioa —eta zenbaiten ustez, iruzur sistema oso batena—. Eta, bestetik, defizitaren eta gastuaren murrizketaren aitzakian, Elon Musken motozerra nozituko duen gizarte batean, aurrekontuko diruak kriptodiruak pilatzeko erabiliko dituzte, kriptodiru eta memecoin jabeen onurarako. Kezka ere badago, hau guztia ez ote den kriptoaren industriaren erreskaterako oinarriak jartzeko. Oraingoz, David Sacks Trumpen administrazioko kriptoen tsarrak zehaztu du erreserba gobernuak kasu kriminaletan konfiskatutako kriptodiruekin osatuko dela. Hain zuzen, Etxe Zurian kriptodiruen inguruko goi bilera bat egin zuten ostiralean, besteak beste, dolarrari lotutako stablecoin kriptodiruez, eta alorraren erregulazioaz hitz egiteko. Auzipean egotetik, eta botere zentralizatutik at egon nahi izatetik Etxe Zurira iritsi da kripto industria. Esan daiteke Donald Trumpekin kriptozaleei Ama Birjina agertu zaiela —edo agerrarazi dutela, horrelakoak pasatu izan dira-eta Ama Birjinekin—.

Bartzelonak eta Osasunak gaur jokatu behar zuten, Montjuicen, Espainiako Lehen Mailako 27. jardunaldiko partida, baina bertan behera geratu da neurketa, norgehiagoka jokatu baino ordu batzuk lehenago Carles Miñarro Kataluniako taldeko medikuetako bat hil egin baita, ezustean. Hori ikusita, Bartzelonak partida ez jokatzeko eskatu du, eta, onartu egin diote eskaera. Ikusteko dago noiz jokatuko duten norgehiagoka. Bi taldeak Montjuicera iritsi dira, baita hasierako hamaikakoen berri eman ere, baina gero ez dira zelaira irten, orduan jakin baita Bartzelonako medikuetako bat hil egin dela. Osasunak babes osoa eskaini die Miñarroren familiari, baita Bartzelonako kide guztiei ere.

Itaia emakumeen antolakunde sozialistaren irudiko, matxismoaren kontrako kaleko borrokak eta mobilizazioak lausotu egin dira, kaleko mugimendua instituzionalizatzeraino. «Feminismoaren barneko zenbait sektore aldarrikapenak eta exijentziak baino ez dizkiete egin instituzioei, politikako joko zelaia alderdi politiko profesionaletara eta instituzioetara mugatuz», azaldu dute. Hortaz, instituzioetatik harago, diskurtso matxistei eta faxistei aurre eginen dien «erreferente iraultzaile bat» eraikitzea dute erronka nagusi. [articles:2138598] Euskal Herriko kaleak hartu ditu gaur emakumeen antolakunde sozialistak, Matxismoaren aurrean, emakume langileok borrokara! lelopean. Goizean eta bazkalondoan izan dira Ipar Euskal Herriko manifestazioak, eguerdian Bilbokoa, eta arratsaldean Donostiakoa, Gasteizkoa eta Iruñekoa. Guztietan aldarrikatu dute Martxoak 8, Emakumeen Nazioarteko Eguna, «matxismoaren kontra borrokatzeko eta kaleak hartzeko» eguna dela. Hain zuzen, adierazi dute egunaren «izaera iraultzailea» berreskuratu nahi dutela. Itaia emakumeen antolakunde sozialistak Iruñean egindako mobilizazioa. ITAIA Manifestazioen aitzinetik, gainera, errepide mozketak egin dituzte zenbait tokitan. Bilbon, erraterako, hiriko Zabalburuko sarbidea itxi dute. Iruñean, berriz, errepide bat moztu dute hainbat emakumek, baina antolakundeak salatu du gizon bat autotik jaitsi eta ekintza boikotatzen saiatu dela. Ekintza horietan, argi utzi dute Martxoaren 8a borroka eguna dela, «faxismoaren eta matxismoaren aurka kaleak hartzeko eguna», hain zuzen ere. «Egiturazko mugak» Egungo testuinguru ekonomikoak eta sozialak mobilizatzeko beharra mahaigaineratu du, Itaiaren ustez: «Ideologia ultraeskuindarrak berebiziko eragina du langile klaseko kolektibo zaurgarrietan; esate baterako, proletariotzaren, atzerritarren zein emakumeon aurkako ideiak, jarrerak eta politikak bultzatzen ditu». Azaldu dutenez, alderdi eskuindarrek, boterea izan ahala, hartuko dituzten neurriek zuzenean eraginen dute emakume langileen bizitzetan. Bi ildo nabarmendu dituzte: batetik, emaztekiak gehiago zapalduko dituztela, indarkeria matxista jasan duten emaztekiei babesa eta laguntzak kenduz, erraterako; eta, bertzetik, migratzaileen kontrako jarrerak indartzen segituko dutela, «emakume migratzaileen aurkako esplotazioa eta sufrimendua areagotuz». Finean, haien irudiko, faxismoak emakume langileen kontra egiten du «maila kulturalean, ekonomikoan eta politikoan». Hortaz, Itaiarendako, «urgentzia politikoa» dauka jarrera eta ideia erreakzionario horiei guztiei aurre egiteak. Itaia emakumeen antolakunde sozialistaren mobilizazioa gaur, Bilbon. ARITZ LOIOLA / FOKU Ordea, uste dute azken urteetako politikagintzak erakutsi duela «egiturazko mugak» dituela emaztekien zapalkuntza akitzeko. «Horren adibidea da azken urteetako ezker gobernuek estatu kapitalista administratzen eta enpresari handien interesak lehenesten amaitu izana». Gehitu dute instituzioetatik erdiko klaseko emaztekiendako politikak sustatu direla, baina horiek ez direla «emakume proletarizatuentzako aterabidea». Horrengatik guztiagatik, uste dute gizarteko sektore handi baten pentsaerak eskuinerantz jo duela, «ezker politiken porrotek sorturiko desatxikimenduaren» ondorioz. «Diskurtso horiek emakumeon eskubideen aurka egiten dute behin eta berriz, eta emakumeon gaineko irudi otzana eta sexualizatua indartzen dute etengabe, gure zapalkuntzan sakonduz», borobildu dute. Hortaz, alternatiba «instituzio kapitalistetatik kanpo» kokatzen dute, erronka gisa irudikatuta diskurtso matxistei eta faxistei aurre eginen dien «erreferente iraultzaile bat» eraikitzea. Bide horretan, erran dute langile klaseko kolektiboen arteko lankidetzaren alde eginen dutela, eta emazteki langileek lehenbiziko lerroan egon behar dutela —emakume migratzaileek, sektore feminizatuetan lan egiten dutenek, edo indarkeria matxista jasan dutenek, erraterako—. «Egoera larria» dela diote, baina are larriagoa izan daitekeela nabarmenduta. Hortaz, langileriarendako erreferente baten beharra ikusten dute: «Gizarte kapitalistan bizi dugun zapalkuntza eta esplotazio egoera amaituko duen gizarte antolaketa sozialistara bidean lan egingo duena». Hortaz, faxismoari eta matxismoari aurre eginen dion «mugimendu indartsua» eraikitzeko garaia dela aldarrikatu dute gaurko mobilizazioetan. Eta, horretarako, «instituzio kapitalistetatik kanpo antolatuko den langileen antolakuntza» beharrezkoa dela nabarmendu: «Emakumeon antolakunde indartsuak eraikiz eta emakumeok borroka prozesu hauetan aktibo politiko izanez».

Emakumeen Nazioarteko Egunean, Euskal Herriko kaleak hartu dituzte milaka feministek, euren indarra eta ausardia ozen aldarrikatzeko. Faxismoaren kontra, ausardia eta aliantza feministak! lelopean, argi utzi dute «oldarraldi faxistak eta heteropatriarkalak» ez dituela euren eskubideak ukituko. «Elkarrekin indartsuak eta ausartak gara, eta aurre egingo diogu oldarraldi erreakzionario honi», adierazi dute Bilbon, manifestazioaren amaieran irakurritako adierazpenean. Feminista andana Bizkaiko hiriburuko Jesusen Bihotza plazan batu zen arratsaldean, bertan hasi baita mobilizazioa. Protesta osoan, euri zaparrada izan dute bidean lagun, baina indartsu eutsi diote manifestazioari, oihuak euritakoen mugimenduekin lagunduz. Oihu hauek hartu dituzte Bilboko kaleak, besteak beste: «Gora borroka feminista, antifaxista, antikolonialista!», «Patriarkatua, sionismoa; gauza beraren bi aurpegi dira!» eta «Faxismoaren kontra iraultza feminista!». Tarte batzuetan, «feminismoa» oihukatuz makurtu egin dira manifestariak, eta korrika atera gero, bidea arinago eginez. Aldarri ugariz jantzi dute protesta. Bloke antirrazistak bere pankarta eraman du, Faxismoaren kontra, dekolonialitatea, antirrazismoa eta komunitatea leloarekin. Kale Nagusia zeharkatu ahala, jendea batuz joan da protestara. Izan ere, kale bazterretan itxaroten egon dira asko, euritik babestuz, eta Plaza Eliptikora arte izan dute zain jendea. Han, batukadaren doinuek lagundu dituzte feministen ahotsak. Eta Kale Nagusiaren amaieran, gazte feministak izan dituzte zain, Gazte feministok faxismoa irauli leloa zuen pankartarekin. Udaletxearen aurrean amaitu dute protesta, eta hor ere, beste pankarta bat: Transfobiaren aurrean feminismo antifaxista. ‘Faxismoaren kontra, ausardia feminista’ lelopean egin dute Bilboko manifestazioa. ARITZ LOIOLA / FOKU Amaierako irakurketan, faxismoaren, eskuin muturraren eta populismo autoritarioaren goraldiaz ohartarazi dute feministek, eta erantsi dute goraldi hori «erreakzio patriarkal bortitz» baten eskutik datorrela. «Horrek aurka egin nahi die feminismoari, bere lorpenei, emakumeen eskubideei eta beste hainbat borroka soziali, hala nola LGTBIQ+ komunitateari», zehaztu dute, eta azaldu horren arrazoia dela «iraultza feminista inpugnazio bat» dela «euren proiektu patriarkal, neoliberal, arrazista, kolonialista, kapazitista, transfobo, euskarafobo, supremazista eta ekozidaren aurka». Kide feministak antolatzen ari dira oldarraldi horri ateak ixteko. Horregatik, Bilbotik «ahizpatasunezko besarkada bat» bidali diete munduko edozein lurraldetan faxismoei eta fundamentalismoei aurre egiten ari diren kideei, besteak beste Argentinako, El Salvadorko, Ameriketako Estatu Batuetako eta Kongoko kideei. Hala ere, gogoratu dute faxismoa ez dagoela «hain urrun», eta, munduko beste hainbat tokitan bezala, azken urteotan eskuin muturrak aurrera egin duela «hurbileko parlamentuetan». «Polarizazio izugarria» «Adierazpen askatasuna erabiltzen ari dira, eta ideia feministak instrumentalizatzen ari dira gorroto diskurtsoak sustatzeko eta matxismoa, homofobia eta xenofobia legitimatzeko», salatu dute. Diskurtso horiek «instituzioetan, kaleetan, auzoetan, lantokietan eta unibertsitateetan» ari dira zabaltzen, eta «polarizazio izugarria» eragiten ari dira. Horrek indarkeria erreakzionarioa areagotzea dakar, «batez ere, emakume migratuen, arrazializatuen, transen eta bolleren kontra». Feministek argi esan dute bakarka ezin diotela egoerari aurre egin. «Horrelaxe nahi gaituzte faxistek: bakartuta, desmobilizatuta, itxaropenik gabe». Mugimendu feministak, baina, denbora darama kontrakoa egiten: «Denbora asko daramagu borrokan, eta orain ez gara geldi geratuko: mobilizatzen jarraituko dugu». «Ausardia feminista» aldarrikatu dute, beldurra menderatzeko, isiltasuna hausteko, eta eta atzerantz eraman nahi dituzten «matxiruloei» aurre egiteko. «Borroka feministak hamarkadak daramatza jendearen bizitzak aldatzen; izan dezagun horretan jarraitzeko ausardia, eta sor dezagun dena aldatuko duen indar hori». Horretarako, mugimendu «sendoa, kritikoa eta antolatua» behar dutela jakinarazi dute, kide feministei mugimendura batzera dei eginez. Aldarrikapen zehatzak ere egin dituzte udaletxearen aurrean. Indarkeria matxistarik gabeko bizitzak exijitu dituzte, baita «zaintza sistema publiko komunitarioa» ere. Horrez gain, Euskal Herria «harrera herri bat» izan dadin nahi dute, eta Bilbon emakumeen etxe bat ere bai. «Gaur berriro oihukatuko dugu Atzerritarren Legeak egunero hiltzen duela jendea». Mahai gainean jarri dituzte ere nekropolitikak. Argi utzi dute ez dutela nahi gerra industria gehiago Euskal Herrian, ezta defentsa aurrekontua handitzea ere. Gerra «bakez» mozorrotzen dutenei, zera esan diete: «Ibaitik itsasora, Palestina aurrera!». Beste eskaera bat ere egin diete manifestaziora joan diren feministei: «Adineko emakumeekin dugun zor patriarkala ordaintzeko garaia da, eta horregatik pentsiodunen herri ekinaldi legegilea sinatzera animatzen zaituztegu». Amuge Euskadiko Emakume Ijitoen Elkarteak hitza hartu du protestaren amaieran, eta Basauriko sutean kaltetutako familiak jasaten ari diren egoera salatu du. «22 familia kalean daude, bizitoki alternatiborik gabe; mugimendu feministak ezin du beste aldera begiratu». Hain justu, «feminismo intersekzional eta eraldatzailea» aldarrikatu dute. Ekitaldian, hainbat pentsalari feministen hitzak ekarri dituzte gogora. Besteak beste, gogorarazi dute Angela Davisen arabera «itxaropena diziplina bat» dela, eta Audre Lordek dioela «nagusiaren tresnek» ez dutela «inoiz nagusiaren etxea suntsituko». La Basuk eman dio amaiera ekitaldiari. Bartolo abestia kantatzeaz gain, egun honetarako propio sortutako kanta abestu zuen: «Faxismoaren aurka, ausardia feminista, altxa ukabila!». [articles:2138604] Faxismoaren aurka aliantza transfeminista antolatzera deitu dute Baionan Mobilizazio feminista Baionan, larunbat arratsalde honetan. GUILLAUME FAUVEAU Azken hamarkadetan Martxoaren 8 batez Baionan izan den mobilizazio jendetsuena antolatu dute Ipar Euskal Herriko mugimendu feministak. 1.300 pertsonak parte hartu dute Faxismoaren kontra, ausardia eta aliantza transfeminista lelopean antolatutako manifestazioan. Indartsu hartu dituzte Baionako karrikak borroka feministatik faxismoari aurre egiteko asmoa agertuta. Ezkerreko alderdietako ordezkariek eta sindikatu nagusiek hartu dute parte protestan. Festa giroan amaitu dute eguna, Planning Familial elkarteak antolatutako kontzertuekin. Baionako geltokian zuten egina deialdia arratsaldean. Protesta abiatu aitzin, ke pote ubelak piztu dituzte burua estalia zeramaten hainbat emakumek, eta iaz Euskal Herrian hildako emakumeen izenak oihukatu dituzte: Eneritz, Yaneli, Leonor, Kayle, Laure, Mirentxu, eta beste bi anonimo. Batukadaren harrabotsak eta manifestarien oihuek osatu dute indarkeria matxistaren biktimei egindako omenaldia. Sutan kolektibo transfeministaren izenean, iazko urtean Ipar Euskal Herrian izandako «itsuskeriak» gaitzetsi ditu Aña Iriartek: bi feminizidio izan dira, bortxaketa bat baino gehiago, instituzio katolikoetan izandako abusuak azaleratu dira, sexu osasunaren Baionako arreta zentroa itxi dute, eraso transfoboak izan dira, eta mezu islamofoboak zabaldu dituzte karriketan. «Eskuin muturrak eta faxismoak euren maskara kendu eta bisaia agerian utzi dute; baina ez gaitezen engainatu: hor izan dira beti, askotariko formatan disimulaturik. Sare sozialetan eta Frantziako hedabideetan diskurtso erreakzionarioak konplexurik gabe zabaltzen ari diren honetan, aliantza antifaxista osatuko dugu transfeminismotik». Segurtasunaren izenean feminismoa «instrumentalizatzen» dutenak ere gaitzetsi ditu, eta «arrazismoa eta islamofobia elikatzeko baizik balio ez duen femonazionalismoa» salatu. Eta Poliziaren kontra ere egin du: «Ez dira sekula aterabidea izanen. Polizia konplizea da!». Gizonen pribilegioak zalantzan jartzeak oldarraldi erreakzionario bat ekarri duela iritzi diote feministek. Azaroaren 25ean errandakoa errepikatu diete gizonei: «Ez bazara konponbidea, arazoa zara. Eta, zoritxarrez, arazo izaten jarraitzen duzue. Emazte, trans eta bolleron zapalkuntza betikotzen duen sistemaren sostengua zarete». Oro har, feministek erran dute «bizitza hiltzen» duen sistema baten kontra borrokan ari direla. «Bortizkeriarik bortitzenek zeharkatzen dute gure egunerokoa. Testuinguru horretan, feminismoak erakutsi digu pertsonala politikoa dela: errenta ordaindu ahal ez izatea bortizkeria da; hegoalde globala ustiatzea bortizkeria da; gizonen aliantza bortizkeria da». Horren aurka, fronte transfeminista antolatu eta gizarte mugimenduekin aliantzak egitera deitu dute. [articles:2138609] Indarkeria sexistari eusten dion sistema zapaltzailea salatu du mugimendu feministak, Iruñean Martxoaren 8ko manifestazioa Iruñean. IÑIGO URIZ / FOKU Mugimendu feministak pauso bat ematen duen bakoitzean bueltan «oldarraldi erreakzionario» bat jasotzen dutela adierazi dute gaur, Iruñean egindako manifestazioan. Azaldu dutenez, zapalkuntza mekanismo berriak agertu dira, eta horiek ezin dira dikotomia sinpleetan ulertu: «Berriro ere Euskal Herriko kaleetara atera gara indarkeria sexistari eusten dion sistema zapaltzailea salatzeko, krisi ekosoziala eta immigrazio politika arrazista eta kolonialak iraunarazten dituenaren aurka». Gasteizen eta Donostian bezala, Nafarroako hiriburuan ere Faxismoaren aurka, ausardia eta aliantza feministak! lelopean egin dute mobilizazioa, Antoniutti parketik abiatuta. Gogoratu dute sare sozialetan, prentsan, kalean eta proposamen politikoetan ikus daitekeela eskuin muturraren, faxismoaren eta jarrera erreakzionarioen gorakada. Eta ez dela urruneko zerbait, ezkerreko sektore batzuetan ere antzeman daitekeelako diskurtso arrazisten gorakada. Adierazi dute mugimendu feministak urte luzez egindako lanaren emaitza direla garaipen ugari, baina oraindik bidea dagoela egiteko. «Feminismoarekin posizionatzeko ausardia aldarrikatzen dugu, norbere erosotasunetik ateratzeko aldarri gisa eta erresistentzia eta ofentsibarako lubaki gisa», erran dute. Aliantzak egiten jarraitzera dei egin dute: «Aspaldi ekin genion bide honi, eta ez dugu inolako asmorik atzerapausorik emateko. Faxismoaren kontra, ausardia eta aliantza feministaz armaturik gaude». [articles:2138615] Feminismoarekin posizionatzeko ausardia aldarrikatu dute kolektibo feministek Gasteizen Feminismoarekin posizionatzeko ausardia aldarrikatu dute Gasteizen. ENDIKA PORTILLO / FOKU Gasteizko mugimendu feminista, pentsiodunak, gazte feministak, sexu langileak, Emakumeak Gerraren Aurka taldea, Afrikako emakumeen plataforma eta Auzoan Bizi taldea. Kolektibo horien guztien aldarrikapenak atera dituzte kalera gaur Gasteizen, Faxismoaren aurka, ausardia eta aliantza feministak! lelopean; mugimendu feministak Emakumeen Nazioarteko Egunaren harira egindako manifestazioan. Feminismoarekin posizionatzeko ausardia aldarrikatu dute martxa horrekin; izan ere, haien irudiko, feminismoa ezinbertzekoa da «eraldaketarako proposamen integralak» egiteko. Gogora ekarri dute 2023ko azaroaren 30ean egindako greba feminista orokorra, eta azpimarratu geroztik aldaketa handirik ez dela gertatu. Are, erran dute herriz herri, auzoz auzo mapatzeak egiten ari direla, Arabako herri akordioa osatu eta instituzioei eskari zehatzak egiteko. Salatu dute sistema zisheteropatriarkal, kapitalista, kolonial eta arrazistak «birfundatzen» jarraitzen dutela. «Ez da soilik urrutiko zerbait; eskuinetik datorrena ez da mugimendu estanko bat. Ezkerreko sektore batzuetan ere ari gara ikusten feminismoaren kontrako jarrerak, sexu langileen aurkako posizioak, jarrera esentzialistak, mezu transfoboak edota diskurtso arrazisten gorakada, sistema honen sostengurako ezinbesteko harreman eta ideiak sortzen eta hedatzen dituztelarik», gehitu dute. Hortaz, eskaera eta aldarrikapen zehatzak egin dituzte, bertzeak bertze: Afrikako emakumeen kolektiboak gizartean errotutako aurreiritzi arrazistei aurre egiteko konpromiso zehatzak eskatu ditu; Emakumeak Gerraren Aurka taldeak, berriz, gogora ekarri ditu munduan barrena hainbat gatazkatan borrokan eta erresistentzian dabiltzan kideak, eta premiazkotzat jo dute gizartea desmilitarizatzea, baita Euskal Herriko industria militarra gizarte onurako ekoizpen zibil bihurtzea ere. Gizarte feminista bat eraikitzeko indarrak batzera dei egin dute feministek Donostian Donostiako manifestazioan jendetza bildu du mugimendu feministak. JON URBE / FOKU «Elkartu gaitezen, saretu gaitezen herriz herri eta asanbladaz asanblada. Batu ditzagun indarrak herri eta gizarte feminista bat eraikitzera bidean», adierazi dute mugimendu feministak Donostian egindako manifestazioan. Faxismoaren kontra, ausardia eta aliantza feministak! lelopean, azpimarratu dute desberdinkeriek bere horretan dirautela. Era berean, gogorarazi dute jarrera erreakzionarioen gorakada eskuinetik datorrela, baina ezkerreko sektore batzuetan ere agertzen hasia dela «feminismoaren kontrako jarrera». «Hainbat ardatz eta alorretan, zenbait mekanismoren bitartez, askotariko zapalkuntza eta esplotazio egoerak jasan behar ditugu», erran dute. Hortaz, ezinbertzekoa zaie feminismoa ezkerreko borroken erdigunera eramatea, hiru ardatzetan arreta berezia jarriz: indarkeria matxista, krisi ekosoziala eta sistema arrazista. Are, Donostiako kasuan bereziki salatu dute «metaketa kapitalistaren zerbitzura» jarri dutela hiria, turismoaren mesedetara. Horregatik, funtsezkotzat jo dute hiriko zenbait gune defendatzea, hala nola Emakumeen Etxea. Sistema arrazista eta kolonialari dagokionez, hiriburuan migratzaileen kontra gertatzen ari den «oldarraldi arrazistan» jarri dute arreta: «Turismoaren mesedetara eta atzerritar zuri boteretsuen zerbitzura jarri dute hiria, eta, botere kolonialisten ondorioz, gure komunitatea eta lurraldea eraikitzera datozenei arrazakeriaz eta indarkeriaz tratatzen zaie». Horregatik guztiagatik, kaleak hartzera dei egin dute: «Faxismoaren kontra, ausardia eta aliantza feministez armaturik gaude». Nafarroako Gobernuak dei egin du indarkeria matxista ukatzen duten mezuei aurre egitera Nafarroako Gobernuak Emakumeen Nazioarteko Egunaren harira egindako ekitaldia. NAFARROAKO GOBERNUA «Berdintasunaren arloan izandako lorpen eta aurrerapen guztien aurkako erreakzio gisa, azken urteetan indar handia hartu dute aurrerapen horiek kriminalizatu nahi dituzten diskurtso matxistek. Kontakizun horiek informazio faltsua erabiltzen dute, eta ukatu egiten dute desberdinkeriak daudela», adierazi du Maria Txibite Nafarroako Gobernuko presidenteak. Haren erranetan, beharrezkoa da desinformazioari eta gezurrei aurre egitea, eta, horretarako, informazio zorrotza erabiltzea da gakoa. Nafarroako Gobernuak elkarretaratzea egin du eguerdian, Nafarroako Jauregiaren aitzinean. Txibitek ez ezik, Unai Hualde parlamentuko presidenteak ere hartu du hitza: «Berdintasuna ez da emakumeen kontua: herritar guztien konpromisoa eskatzen du. Berdintasuna oinarrizko giza eskubidea da, eta, gainera, ezinbestekoa da gizarte baketsua bermatzeko eta emakumeentzat eta gizonentzat giza potentzial osoa lortzeko». Agerraldian erran dutenez, anitz dira berdintasunaren arloan egindako aurrerapausoak gaitzesteko erabiltzen diren bideak, hala nola: datuak manipulatzea; feminismoa, berdintasuna eta bestelako kontzeptuak desitxuratzea; soldata arrakala dagoela ukatzea, eta emakumeen aurkako indarkeria hutsaltzea. Horiei aurre egiteko, «politika publiko feministak» bultzatzen jarraituko dutela adierazi dute: «Soilik horrela eginen dugu aurrera gizarte guztiz demokratiko baterantz: berdinzalea, inklusiboa eta emakumeen aurkako indarkeriarik gabea». Afganistango emakumeei elkartasuna adierazi die Plazandreok-ek Emakumeen Nazioarteko Egunean Afganistango emakumeei elkartasuna adierazi die Plazandreok emakumeen plataforma politikoak. Donostiako San Martin merkatuaren inguruan egin dute ekintza: «Afganistango emakume eta neskatoen egoera kritikoa da 2021eko abuztuan talibanak boterera iritsi ondoren. Herrialdea hondatzen ari zen krisi humanitario suntsitzaileari giza eskubideen urraketa sistematikoa eta errepresioa batu zaizkio». Adierazi dutenez, nazioarteko komunitateak egoera hori salatu du, eta bertako agintariei eskatu diete lege diskriminatzaileak indargabetzeko eta emaztekien zein bertze kolektibo batzuen giza eskubideak errespetatzeko neurriak ezartzeko.

2000ko urriaren 18a. Baskoniaren lehen norgehiagoka Euroligan. Bartzelonak, Olympiakosek eta Baskoniak bakarrik esan dezakete edizio guztiak jokatu dituztela. «Harrigarria da hasiera horren parte izatea. Orduan Baskoniak ez zeukan historia hori. Lehen urte hartako mila oroitzapen ditut. Zerbait garrantzitsuaren hasiera izan zen. Finala jokatu genuen, eta hori gauza handia da», adierazi du, hunkituta, taldeko jokalari kutunenetako batek, Luis Scolak. Dokumentalean jasotako pasarteak gogoratuz, egungo taldearen aurrean mintzatu da. Saskibaloiaren historia sorberritu da Gasteizko Ondare eraikineko auditoriumean. Baskoniak eta Euroligak elkarrekin idatzitako 25 urteko historia ospatu dute, mahai inguru eta dokumental berezi baten estreinaldia tarteko. Ekitaldiak ikusmin handia sortu du, eta bertan izan dira Europako saskibaloiaren izen handiak: Dejan Bodiroga, Euroligako presidentea; Pablo Laso, Baskoniako egungo entrenatzailea; eta Luis Scola eta Igor Rakocevic, klubeko jokalari mitikoak. Dokumentalean, berriz, Baskoniaren hazkundea eta Euroligako ibilbide garrantzitsuak errepasatu dituzte. Josean Kerejeta klubeko presidenteak, Alfredo Salazar idazkari teknikoak, Felix Fernandez kirol zuzendariak, Tadas Sedekerskis taldeko kapitainak eta Markus Howardek 25 urte hauetan izandako mugarri handiei erreparatu diete, baita lehiaketaren orainaz eta etorkizunaz hausnartu ere. Hain justu, dagoeneko ikusgai dagoen dokumentalarekin hasi dute omenaldia. Txapelketaren lehen urteak gogoratu ditu presidenteak, ez baitziren «batere errazak izan: klubek kezka zuten lehiaketa berri bat sortzeko orduan». Baina Baskoniak bere patuaren jabe izan nahi zuen hasieratik: «Gure lehiaketen jabe izan behar genuen. Europan sendotzen ari zen proiektu bat ginen, eta aurrera atera nahi genuen». Horretan jarraitzen du. Fernandezek ez du ezkutatzen taldeak daukan «gosea» Europako onenen artean jarraitzeko. Era berean, Salazarrek nabarmendu du helburua beti asmatu nahi izatea dela, nahiz eta batzuetan huts egitea saihestezina izan: «Baskoniaren proiektua beti izan da Europako onenekin lehiatzea. Talentua, esfortzua eta kalitatea nahi izan ditugu beti, eta hori Argentina bezalako herrialdeetan aurkitu genuen, Scola bezalako jokalariekin». Gasteiz saskibaloia bizi duen hiri bat da, eta horrek erakargarri egiten du kluba jokalarientzat, Fernandezek nabarmendu duenez. Baina Gasteizkoa bakarrik ez, «Baskonia Euskal Herriko saskibaloi kluba» dela azpimarratu du Kerejetak dokumentalean: «Arriskutsua izan arren, arriskatzera ausartu ginen, eta horrek saskibaloiaren inguruan biziberritu zuen Gasteizko hiria». Urteotan proiektua izan da garrantzitsuena. Baskonia bezalako taldeentzat denboraldi onak edo txarrak egitea baino garrantzitsuagoa da proiektuak irautea. Klubak beharrezkotzat jotzen du haztea, baina bere balioak mantenduz. Horregatik, presidenteak argi hitz egin du txapelketaren orainari eta etorkizunari buruz: «Erdiko epera eta epe luzera, ekonomia indartsua duena goian egongo da. Fair play finantzario bat beharko litzateke; gaur egungoa baino saskibaloi iraunkorragoa behar dugu». Dokumentalaren amaieran, taldeak orain duen garai korapilatsua erlatibizatu du presidenteak, haren izaera eta nortasuna azpimarratuz: «Gauzak zailtzen direnean, espabilatu beharra dago. Bolada hau horretarako da, zalantzarik gabe». Txalo artean amaitu da dokumentala, Baskoniak iraganean Euroligako gau zirraragarrietako irudiek lagunduta. Lau izar oholtzan Ikus-entzunezkoa amaituta, oholtzara igo dira mahai inguruan parte hartu duten lau protagonistak. Elkarrizketan aritu dira, taldearen eta Euroligaren urte oparoak goraipatuz. Entrenatzaileak hitz egin du lehenbizi; sentitu egiten du Baskonia, eta bi Euroliga irabazi ditu entrenatzaile denetik: «Euroliga zaila da, eta aurrera begiratu behar da beti. Real Madrilekin irabazitako lehen titulua dut gogoan, baina orain Baskoniarekin amesten dut: talde honek badu etorkizuna». Jokalarien txanda iritsi da gero. «1997an sartu nintzenean, helburua Euroligan behin parte hartzea zen. Begira orain non dagoen kluba: lizentzia finkoa, pabiloi erraldoia eta Lauko Finalak behin eta berriz lehiatzen», mintzatu da Scola, harro. Ezin izan du aukeratu Baskoniarein jokatu dituen Euroligako Lauko Final bat: «CSKA Moskuren aurka lortutako garaipena oroitzen dut, haien etxean garaitu genituen. Taldea mundiala zen, oso dibertigarria jokatzeko. Baina zaila da une bakar bat aukeratzea, gehiegi dira». Lau hizlarien argazkia. ENDIKA PORTILLO / FOKU Klubaren beste ikurretako batek hartu du hitza gero: klub asko ezagututakoa da Rakocevic, baina Baskonia «ezberdina» da harentzat: «Klubaren parte sentitzen naiz, nire bihotzeko taldea da. Indarra dauka, Balkanetako jendea eta euskaldunak batzen gaituen zerbait da». Gasteizera doan bakoitzean jendearen partetik jasotzen duen berotasuna nabarmendu du: «Gure garaiko Baskonia talde borrokalaria zen; sekulako grina eta nortasuna erakusten genuen. Jendeak maitatzen gintuen, eta hori oraindik sentitzen da Gasteizen. Garai zail baten ostean iritsi nintzen, eta jokalari moduan berpiztu egin nintzen Baskonian». Rakocevicek eta Lasok harreman estua izan dute. «Entrenatzaile itzela da. Dusko eta Pablok badute zerbait berezia; giro paregabea sortzen dute eta diziplinaz lan egiten irakasten digute», goraipatu du serbiarrak. Esker onez erantzun du Lasok «baskonista» moduan, ondoan dituen jokalariei zuzenduz: «Baskonista naizen aldetik, ohorea da klubeko parte izan diren jokalari hauek taldearen historiaren parte izatea». Gasteiztik pasatzen diren jokalariek azkar ikasten dute lezioa. Gauza guztien gainetik, «saskibaloia eta balioak» dira garrantzitsuenak Baskonian, hala argitu du Rakocevicek: «Teletovic, Prigioni, Scola… denok jokatu ditugu gure denboraldirik onenak Gasteizen. Semeari beti esaten diot: dirua eta fokuak Madril edo Atenasen aurkituko dituzu, baina saskibaloia sentitu eta jokalari modua hazi nahi baduzu, Gasteiz da saskibaloiaren hiria». Publikoak txalo artean hartu du adierazpen hori, eta hala amaitu dute ekitaldia. «Etorkizun oparoa dauka Baskoniak, proiektua delako garrantzitsuena», Scolak adierazi duenez. «Onena opa diot Baskoniari», gaineratu du Bodirogak. Azkenik, Lasok itxi du saioa: «Garaipenen eta porroten gainetik, balioak daude, eta hori badauka Baskoniak. Horregatik egongo gara hemen 25 urte barru ere». Garai haiek… Baskoniaren 25 urteko ibilbideari aitortza egiteko, taldeak ekintza berezi bat prestatu zuten osteguneko Zalgiris Kaunasen aurkako partidarako —66-65 gailendu zen Baskonia—. Lasoren mutilek 2004-2005 denboraldiko kamiseta historikoa jantzi zuten, Scolak, Calderonek, Prigionik, Splitterrek eta Macijauskasek garai batean erabili zuten bera. Garaipenak ospatzeaz gain, zaleek historia ukitzeko aukera izan zuten. Denboraldi hartan, klubak Superkopa irabaztea lortu zuen, ACB Ligako finala eta Moskuko Lauko Finala jokatzeaz gain, eta Europako txapeldunordea izan zen. 2000. urtean, hainbat klub ausartek matxinada egin eta ULEB izenpean beste Euro League bat sortzea erabaki zuten, FIBA tradizionaletik bereizita. FIBAk CSKA, Maccabi eta Panathinaikos mantendu zituen bere babespean, baina talde urdin-gorria abentura berrian murgildu zen, sortzaileetako bat izanik. Garai hartan, Baskonia errebeldetzat jo zuten, Europako saskibaloiaren historian pisu handiagoa zuten klubekin parekatu nahian, hala nola ACBko bi erraldoiekin (Bartzelona eta Real Madril), Olympiakosekin, Virtus Bolognarekin eta Zalgiris Kaunasekin. Matxinada horrek Baskoniaren etorkizuna erabat markatu zuen, eta denboran zehar sendotu egin du haren lekua Europako elitean. Baskoniako gaur egungo jokalariak, mahai ingurua entzuten. ENDIKA PORTILLO / FOKU Ordutik, Baskoniak ez du hutsik egin Euroligan. 2023ko uztailean, Euroligako hamahiru klub jabeek lortutako akordioari esker, Baskoniak lehiaketa horren etorkizuna bermatu du: 2040ra arteko txartela ziurtatu du; beraz, 40 denboraldi jarraian betetzeko aukera izango du. Horrek argi uzten du Baskonia ez dela soilik iragan loriatsua duen klub bat, baizik eta etorkizun sendoa ere baduela, kontinente osoko lehiaketa handienetako batean lekua erabat finkatuta. Ekitaldian argi geratu da Baskoniak ez duela iragana bakarrik ospatzen, etorkizuna ere eraikitzen ari dela. «Saskibaloia aldatu egin da, mundua aldatu den bezala. Euroliga eta Baskonia beste zerbait zen, baina hobera aldatu dela esango nuke. Garai izugarria da saskibaloian jokatzeko», adierazi du Scolak. Hor mantendu da Baskonia: beti borrokan, beti goi mailan eta beti zaleekin bat eginda. Hurrengo erronka, 25 urteko historia bikainari jarraipena ematea.

Balbino Saenz Olarra euskal presoa aske utzi dute gaur, eta Martuteneko espetxetik atera da (Donostia), zigorra bukatuta. Lehen aldia da euskal preso bat aske geratzen dena Espainiako Estatuak euskal presoei aplikatu dien zigorren batuketa baliogabetzeko erreforma baliatuta; arau aldaketa hori iazko urrian egin zuten. Espainiako Auzitegi Nazionalak aske uztea deliberatu du, dagoeneko ez dagoelako indarrean Frantzian betetako zigorrei Espainian ezarritakoak gehitzeko irizpidea. Berez, 2022ko abenduan bete zuen zigorra, Frantzian preso egon zen denbora aintzat hartuta. Araua aldatu izan ez balitz, 2029. urtera arte ez zuen beteko. 2008tik Europako justiziak ebatzita dauka delitu beragatik preso batek ez dituela bi zigor bete behar Europako Batasuneko bi herrialdetan, baina Espainiako Justiziak muzin egin dio irizpide horri urte askoan, harik eta espetxe zigorrak zenbatzeko araua aldatu zuen arte, iaz, erreforma baten bidez. Hura indarrean sartuta, Sare Herritarrak azaldu zuen, 2024ko urtarrilean, zazpi euskal presori berehala eragingo ziela, eta aske geratu beharko zutela; haietako bat Saenz Olarra zen. Gaur geratu da aske, iazko urrian zigor batuketa bertan behera geratu ondoren. Edonola ere, Sarek azaldu duenez, dozenaka dira Espainian ezarritako kartzela zigorrak dioen baino lehenago aske geratu beharko luketen euskal presoak, zigor bikoitzik ez izateko egin duten irizpide aldaketa dela medio. Orain arte, Frantzian betetzen zituzten kartzela zigorrak ez dituzte aintzat hartu Espainiako epaileek beren erabakietan. 2014an hasi ziren aplikatzen zigor batuketa hori, PPk kodean egindako aldaketa baten ondotik. Hala, hamar urte baino gehiago igaro dituzte zigorren batuketak eginez, euskal presoei dagokienez, hau da, Frantzian betetako kartzela urteak kendu gabe. Salbuespen neurria Sarek sarritan salatu du salbuespen neurrien artean zigor zenbaketena izan dela nagusietako bat, Europako justiziaren aurkakoa betiere. Gaur egun ere, indarrean segitzen du Jose Maria Aznarren garaiko 7/2003 legea, zeinak ezartzen baitu 40 urte arteko kartzela zigorra bete dezaketela zigortuek. «Berandu, baina amaiera eman zaio arbitrariotasunari», esan zuen Sare Herritarrak 2024ko urtearen hasieran, erreformaren berri eman zutenean. Plataformak haren ondorioei erreparatu zien, eta azaldu zuen Europako Batasuneko zuzentaraura egokitzeak eragin zuzena izango duela 52 euskal presoren egoeran; eta erantsi zuen haietako zazpik aske beharko luketela lehenbailehen, Frantzian betetako zigor urteak kontuan hartuz gero. Iritsi da lehena: Balbino Saenz Olarra. Sare Herritarraren arabera, Espainiako Gorteek «euren zeregina» bete besterik ez dute egin araua aldatzean, eta hamar urtez eragindako kalteari erantzun zion aldaketak: «Pertsona asko urteak egon dira preso modu bidegabean». Beraz, erreformaren ondorioa ez da zigorrak «murriztea», baizik «modu bidegabean atzeratutako» kaleratzeak bideratzea.

Xabier Zabalo euskal presoaren gradu erregresioa salatu dute gaur iluntzean Urretxu eta Zumarragan (Gipuzkoa). Sare Herritarrak deituta, dozenaka herritarrek Espainiako Auzitegi Nazionaleko Fiskaltzari leporatu diote «iraganeko politiketan» oinarrituta aritzea, eta auzitegiari eskatu diote lehenbailehen Zabaloren hirugarren graduaren alde ebazteko. [articles:2138366] Urtebete zen Espainiako Auzitegi Nazionaleko Fiskaltzak ez zuela halako erabakiri hartzen, baina Zabalori «tokatu» zaio. Beste preso bati egokitu ziezaiokeen bezala, Sareren ustez. Izan ere, argudiatu dute ez dagoela inolako oinarririk halako erabaki bat hartzeko. Zaballako espetxeko (Araba) tratamendu batzordeak abenduaren 20an proposatu zuen Zabalori hirugarren gradua ematea, eta Eusko Jaurlaritzako Justizia Sailak otsailaren 21ean eman zion oniritzia. Hala, Zumarragako presoa Martuteneko kartzelatik (Gipuzkoa) atera zen; bertara lekualdatu zuten progresioa ematearekin batera. Zabalok astebete egin zuen espetxetik kanpo, fiskalak gradu progresioaren kontrako helegitea aurkeztu zuen arte. Izan ere, 2022an Auzitegi Gorenak ezarritako jurisprudentzia dela medio, nahikoa da fiskalak helegitea aurkeztea Espetxe Zaintzako Epaitegi Zentralak ebatzi arte progresioa behin-behinean eteteko. Hori kontuan izanda, Sarek Auzitegi Nazionalari eskatu dio «arduraz» jokatzeko, lehenbailehen ebazpen bat emanez, eta hartan presoen egoera hobekien ezagutzen duten profesionalen erabakiak errespetatuz; hau da, Zaballako tratamendu batzordearen progresio proposamenaren alde egitea. Hain zuzen, espetxeetako profesionalei eta Eusko Jaurlaritzari ere eskatu diete egungo bideari eusteko: «Jarrai dezatela etorkizunari begira modu eraikitzailean lanean». Fiskalaren erabakiak, Zabalori soilik ez, haren inguruari ere «samina» eragiten dio, Sarek salatu duenez: «Erabaki honek etxerako bidea oztopatu ez ezik, sufrimendua areagotu ere egiten du». Adierazi du batzuek aurrera egiteko konpromisoa azaldu dutela, baina, aldi berean, «iraganeko politiken zantzua» nabari dela halako erabakietan. Izan ere, gogoratu dute hirugarren gradua jaso aurretik Zabalok espetxe ibilbideko beste zenbat fase ere egin dituela: esaterako, hainbat irteera programatutan parte hartu du, eta espetxetik irteteko baimenak ere izan ditu. «Etorkizunera begiratzeko konpromisoa erakutsia du behin baino gehiagotan». 25 urteko espetxe zigorra betetzen ari da, eta urrian beteko ditu haren hiru laurdenak.