Gasteizko aurrekontuak onartu dituzte, PSE-EEk eta EAJk EH Bildurekin egindako itunari esker.Sozialisten eta jeltzaleen aldeko botoak, EH Bilduren abstentzioa eta PP eta Elkarrekin alderdien kontrako boza jaso du 485,9 milioi euroko aurrekontuak.

Arabako eta Nafarroako nekazariek ere aterako dituzte traktoreak kalera, otsailaren 6an. Arabako eta Nafarroako nekazariek ere aterako dituzte traktoreak kalera, otsailaren 6an

Herritarren sumina piztu du joan den ostegunean Zarautzen (Gipuzkoa) gertatutako sexu erasoak. Eta horren erakusgarri da gaur arratsaldean egindako protesta: eragile feministek deituta, manifestazio jendetsua egin dute udaletxe plazatik abiatuta, Indarkeria matxistari erantzun. Autodefentsa feminista lelopean, erasoak gaitzesteko. Ez da protesta bakarra izan, dena den: Tolosan ere (Gipuzkoa) kalera atera dira gaur, herrian izandako sexu erasoak gaitzesteko. Eusko Jaurlaritzako Segurtasun Sailak joan den astean eman zuen Zarauzko kasuaren berri. Ertzaintzak gizon bat atxilotu zuen, adin txikiko neska bati sexu erasoak egitea leporatuta. Ostegunean gertatu zen erasoa, eta ostegunean bertan hartu zuten atxilo gizona; ostiralean eraman zuten epailearen aurrera, deklaratu zezan. Ikerketa zabalik da oraindik, nolanahi ere. Ikertzen ari dira, halaber, Tolosako bi emakumek salatutako sexu erasoak. Segurtasun Sailak atzo jakinarazi duenez, Tolosaldeko osteopatia kontsulta batean lan egiten zuen gizonezko bat atxilotu zuen Ertzaintzak, bulegoan bakarrik zirela ukituak egiteagatik. Bi kasuetan, erasoen ustezko egileak masajea eman zien bizkar, lepo edo gerri aldean, baina, handik gutxira, gizonaren manipulazioa eremu intimoetara iritsi zen, inolako baimenik gabe. Urtarrilaren 21ean atxilotu zuten gizonezkoa, eta bi egun geroago utzi zuten epailearen esku. Ertzaintzak baieztatu duenez, deklaratu ostean aske utzi zuten, kargupean. Atxilotu eta jarraian miatu zuten haren bulegoa, erasoekin lotutako frogen bila. Zazpi atxilotu Nafarroan Indarkeria matxistarekin zerikusia duten delituengatik, Foruzaingoak zazpi gizonezko atxilotu ditu asteburu honetan Nafarroan. Hain zuzen, lau gizon atxilotu dituzte familia eremuko tratu txarren delituengatik: bat Tuteran, beste bat Zarrakaztelun, beste bat Cascanten, eta laugarrena Milagron. Azken herri horretan beste gizon bat ere atxilotu dute, kautelazko neurriak urratzeagatik. Arrazoi berarengatik, beste bat atxilotu dute Caparroson. Zazpigarren gizona sexu erasoengatik atxilotu dute, Iruñean.

Egileek sorturiko jaialdia da Angulemakoa, eta ezagun du. 1974. urtetik gaurdaino iragan den mende erdian, errotik aldatu da, bai neurriz, bai eta ikuspegiz ere, eta, aukeran, batzuek nahi baino gehiago merkantilizatu bada ere, artean mantentzen du hastapen hartako sustatzaileen printzipio behinena: egilea da protagonista, ez saltzailea. Komikigintzan ezer berririk asmatzeko grina lukeenak edo puskatzaile izan nahiko lukeenak, ezinbestean Angulematik (Frantzia) pasatu beharko lukeela dio iritzi zabalduenak, eta ez da harritzekoa. Arlo horretan orain arte egin den guztia jartzen du agerian, baita historia bera ere, komikigintzaren museorik ere badela kontuan hartuta; eta azken boladan gailentzen ari diren estiloak eta datozen joerak ere erakusten ditu. Hiria bere osoan da jaialdi. Han ez da txokorik komikiaren unibertsoari keinurik egiten ez dionik, ez propio jarritako espazioetan, ezta kalean ere. Hirigunean nahiz aldirietan, eraikinetako pareta itsu, dendetako erakusleiho, ostatu, zaborrontzi, espaloi, petril edo bide seinale, edozer izan liteke komikiari keinu egiteko toki Anguleman. Angulemako komiki azokako irudi bat. GARBINE UBEDA 2024ko jaialdiak inoiz baino gehiago aldarrikatu du nazioartekotasuna: Daniel Clowes estatubatuarraren Monica obrari eman dio sari nagusia; Posy Simmonds britainiarraren ibilbideari egin dio gorazarre; eta manga komikiarekin soilik, Durangoko Azoka osoaren halako bi bete ditu. Alabaina, komikigintza frankofonoaren erreinua da oraindik ere Angulema. Merkatu zaila da ezaugarri horretatik at gelditzen denarentzat, baina Julen Ribas marrazkilariak (Arrasate, Gipuzkoa, 1981), esate baterako, garrantzi handia ematen dio bertan «muturra sartzeari», hain zuzen ere, «baldintzak duinak» eskaintzen dizkiolako ofizioan profesional izan nahi duenari. Iris XXII Yurre Ugarterekin batera sortutako komiki futurista besapean duela heldu da jaialdira, eta pare bat hitzordu lotu ditu, harremanetarako eta eskubideen salmentarako espresuki sortutako pabiloitik kanpo. Ribasen ustez, «prozesu osoa kontrolpean edukitzea gustatzen zaie frantses merkatuan dihardutenei, eta eskuetan obra itxi bat duzunean zaila da aurrera egitea». Baina denborak esan beharko du. Edorta Arregi, Mikel Begoña, Julen Ribas, Adur Larrea eta Asier Iturralde Gaston, Anguleman. GARBINE UBEDA Izan ere, orain dela hamabost urte amets hutsa izan zitekeena mamitzen ari da: aurten ez da frantsesera itzulitako euskal nobedaderik iritsi Angulemara, baina aurreko urteetakoek izan dute nolabaiteko presentziarik, eta ez batek edo bik. Dani Fanok, esate baterako, hiru bat ordu eman ditu Rackham argitaletxearen mahaian, Miguel Marmolen hamaika eta bat jaiotzak komikiaren frantses bertsioa sinatzen. Off-ekoak Jaialdi arranditsu ofizialek eta haren abaroan antolatzen diren azokek sarri izaten dute ifrentzurik. Kasu honetan, Off-eko jaialdia du izena, eta kontzientziak egingo lituzkeen lanak egiten ditu: hastapeneko pultsio herrikoi eta parte hartzailea ez galtzea eta bide alternatiboak eskura jartzea du xede. Mikel Begoña gidoilariak, esate baterako, alternatiboen espazioan aurkeztu zuen bere lehen komikia, 2007an: «Paristar batzuekin batera postu txiki bat hartu, eta halaxe aurkeztu nuen Berunezko itsasoa. Kontaktu asko egiteko balio izan zidan». Geroztik, urtero egin izan du Angulemara bisita. Aurten, Asier Iturralde Gaston marrazkilariarekin heldu da. Liluratuta, hura ere: «Ezagutzen ez nituen egile asko deskubritu ditut, eta, gainera, Benoit Peeters ospetsuarekin hitz egiteko aukera izan dut». Bourgeonen erakusketak ere txunditu du: «Oso marrazkilari ona dela banekien, baina nola lan egiten duen ikusi eta bere marrazki guztiak eskuz eginak direla konturatu naizenean, zur eta lur gelditu naiz». Zerocalcare komikigilea, bere lanetako aleak sinatzen, Anguleman. GARBINE UBEDA Inon esplikatzen edo dokumentatzen ez diren sormen erakustaldiak, berriz, gauez gertatzen dira; hain zuzen ere, museoak, dokumentazio zentroak, azokek eta gaineko aretoek ateak itxi, eta komikizaleak zein komikilariak inguruko ostatuetan elkartzen direnean. Hortxe hasten da arkatz, errotuladore eta lumen benetako dantza. Aurten, eszena gogoangarriak utzi ditu gaualdiak, taberna zuloetan: bi marrazkilari, erdi ilunpean, elkarri karikatura egiten, hitzik ere esan gabe; beste marrazkilari bat jatetxe bateko sukaldean sartuta, paisaiari begira, akuarelaz margotzen; koaderno bat, eskurik esku pasatzen, orri zuri guztiak marrazkiz eta esaldiz bete arte, eta koadernoaren jabea, komiki denda bateko saltzaile xumea, begiak arranpalo; eta finean, marrazketa, birtuosismoa baino gehiago, komunikaziorako lengoia dela frogatzen duten beste hamaika egoera gehiago.

Dani Fanok urtero antolatzen du espedizioa Angulemara. Hamarren bat lagun biltzen dira, ez beti berberak, baina bada, Fanok bezala, inoiz huts egin ez duenik. Hotela aurkitzea ezinezkoa izanik, Melain Nzindou margolari kongoarraren etxean hartzen dute ostatu. Jaialdian segurtasun lanetan ari zen batean ezagutu zuten Nzindou, Nora Arbelbide kazetaria tartean zela, eta, geroztik, ateak zabalik izan ditu beti haientzat. Angulemara joateko talde bat batzen duzu urtero. Komunitatea estutu nahian? Xabiroi dago horren atzean. Euskaldunok gu izatearen zentzua dugu, talde edo herri izatearena, eta Xabiroik ere bokazio hori izan du beti, sarea errotzekoa eta egonkortzekoa, eta harremanak estutzekoa. Sekulako parrandak egitera joaten zaretela diote esamesek. Sakrifiziorako sen handia dugu, eta parranda egin behar bada, egin egiten dugu. Baina parrandan ere lanean aritzen zarete, ikusitakoaren arabera. Angulema komikiaren hiriburu bilakatzen da, eta marrazkilariz josita dago. Tabernan elkartu eta marrazten hasten direnean, eta marraztuz gozatzen, giro zoragarria sortzen dute. Horrek sekulako grina pizten digu sortzaileoi. Bertsolariak alde batera utzita, ez da arterik izango horrela biluzten denik. Zuzeneko marrazketak badu magia puntu bat, eta hor, noski, marrazki ona egiteak ez du garrantzirik bere horretan, betiere komatxo artean. Marrazkilariak, hor, komunikazio ariketa bat egiten du arte bisual baten bidez. Indarra komunikazioak hartzen du. Urte asko daramatzazue etortzen. Noiztik, justuki? Lehen aldietan hiruzpalau etortzen ginen, solte ziurrenik, elkarren berri izan gabe. Xabiroi-ren aurreko garaia zen, 90eko hamarkada edo. Xabiroi 2005ean sortu zen, 2006an hasi ginen taldean etortzen, eta, geroztik, urtero etorri gara. Ikastolen Elkarteak Xabiroi sortzeko kontratatu ninduenean, Frantziako argitaletxeek, batez ere aldizkariek, merkatu frankofonoan zer egiten zuten eta nola aritzen ziren ikuskatzera etorri nintzen. «2006an, [euskal egileak] etortzen hasi ginenean, gutako ia inork ez zuen parte hartzen han, ez behintzat egile gisa, eta orain asko gara».DANI FANO Komikilaria eta ‘Xabiroi’ aldizkariaren koordinatzailea Nola ikusten duzu euskal komikigintza Angulemak erakusten duen itsaso zabal horretan? Euskal egileen eboluzioa oso nabarmena izan da. 2006an, etortzen hasi ginenean, gutako ia inork ez zuen parte hartzen han, ez behintzat egile gisa, eta orain asko gara: batzuk zuzenean merkatu frankofonoan lanean, eta beste batzuk euskaraz sortu ditugun lan horien eskubideak frantziar argitaletxeetan salduta. Irakurleak errespetu handiz heltzen dira zuengana. Oso polita da. Hemen, merkatu frankofono honetan bereziki, komikia ez da bazterreko artea, letra larriz idazten den artea baizik, eta guregana heltzen diren irakurle eta erosleek sekulako miresmena erakusten dute. Gurekin hitz egin nahi izaten dute, marrazten ikusi… Ederra da ikustea nola balioesten duten lana, eta zer-nolako maitasuna erakusten duten. Komiki frankofonoaz hitz egin dugu, baina Angulema nazioarteko azoka da berez. Ondo erakusten al du munduko panorama? Ez. Saiatzen dira, eta herrialde gonbidatuei arreta berezia jartzen diete, baina merkatu frankofonoan oinarritzen da. Bestalde, merkatu frankofonoa handienetakoa denez –Japoniakoarekin batera–, munduko egile guztiak etortzen dira. Eta mundu osoko argitaletxeak ikusiko dituzu eskubideak trukatzeko asmoan. Bereziki merkatu frankofonoan oinarritzen da, baina beste inon ez bezala ikus daitezke beste tokietako lanak ere. «Komikiak egiteko gogoz itzultzen gara Angulematik. Makalaldi bat izan duenari, edo inpostorearen sindromeak jota garai txarra pasatu duenari, marrazteko eta proiektu bat martxan jartzeko irrika pizten dio».DANI FANO Komikilaria eta ‘Xabiroi’ aldizkariaren koordinatzailea Jaialdia alimalekoa da, eremu asko ditu. Zein txokotan identifikatzen zarete? Nik neuk erakusketetan gozatzen dut gehien. Baliabide oparoz antolatzen dituzte, eta ia beti, %99, plantxa originalak izaten dira. Jatorrizko lanei begira informazio asko jasotzen da: besteak beste, artistak nola lan egiten duen, eta zer estrategia erabili duen lan jakin bat egiteko. Hunkigarria ere bada txikitatik miretsi dituzun egile horiek aurrez aurre edukitzea. Ofizio prekario batean ari zarete, eta Angulemara etortzeko zorro betea behar da. Zer ematen dizue Angulemak? Komikiak egiteko gogoz itzultzen gara Angulematik. Makalaldi bat izan duenari, edo inpostorearen sindromeak jota garai txarra pasatu duenari, marrazteko eta proiektu bat martxan jartzeko irrika pizten dio. Oso estimulatzailea da. Bakardadean lan egiten ohituta gaude, eta euskal mundua txikia da. Hemengo oparotasunak handiagoa den zerbaiten parte sentiarazten zaitu. Hainbesteko oparotasunak izan dezake efektu antzugarria ere, baina, gehienetan, sortzeko gogoa da gailentzen den emozioa.

A-63 autobideko blokeoa altxatu dute gaur, 2024ko urtarrilaren 29an, Ipar Euskal Herriko laborariek, baina bestelako protestak egingo dituzte.

Ikus-entzunezko industriak 58 milioiko eragina izan du Bizkaian, eta 1.000 filmaketa-egunen langa gainditu da

Lagun bat hil zen atzo iluntzean Irunen (Gipuzkoa), trenak harrapatuta. 24 urteko gizonezko bat zen. Eusko Jaurlaritzako Segurtasun Sailak azaldu duenez, 21:25etan gertatu zen istripua, Renferen Bentak geltokitik 800 metrora. Bertan hil zen gaztea. Ertzaintzak ikerketa zabaldu du gertatutakoa argitzeko. Tren zerbitzua eten egin zuten gauerdira arte.

Things That Are (Said) and Things That Are Not: A brief look at the ideological context of the Basque language —(Esanak) direnak eta ez direnak: begirada labur bat euskararen testuinguru ideologikoari— liburua idatzi du Naroa Anabitartek (1979, Tolosa, Gipuzkoa), eta Nevadako Unibertsitateko Euskal Ikerketen Zentroak (AEB Ameriketako Estatu Batuak) argitaratu berri du. Zientzia hitza esaten denean burura datorren mundu horretan trebatua da: biokimikaria da, eta alzheimerraren inguruan egin zuen, esaterako, doktore tesia. Gizarte psikologiaren arloan ari da orain, eta mundu bien arteko loturaren garrantzia argi du. «Hasieran, tesian-eta, maila molekularrean aztertzen nuen oroimenaren prozesua». Antropologia soziala ikasi zuen gero. «Gai berari ikuspegi ezberdinetatik begiratuta, ikusi nuen beste dimentsio bat hartzen zuela». Euskararen inguruko jarreretan eta ikuskeretan eragina duten aldagai sozialei erreparatu nahi izan die liburuan, kezka «pertsonal» batek ere bultzatuta. Nolabait ere, garunari begiratzeko bi modu dira? Bat barrura begirakoa, eta bestea kanpoan gertatzen denak barruan duen eraginari begirakoa? Bai. Azkenean, garuna ulertzeko korronte ezberdinak badira. Perspektiba asko aurki daitezke, eta bakoitza bere ñabardurak ditu. Korronteetako batek dio gaitasun kognitiboak ezin direla ulertu testuinguru sozialik gabe. Nik bat egiten dut korronte horrekin. Hari horretatik tiraka osatu duzu, hain zuzen ere, liburu hau. Euskararen inguruan esaten direnak aipatu dituzu liburuaren izenburuan, eta esaten ez direnak. Zer ez da ba esaten? Testuinguru ideologikoa aztertzea ez da gauza erraza, detektatzea zer patroi dauden diskurtsiboki-eta. Norbanako moduan, ikasi egiten dugu une bakoitzean zer esan daitekeen, zer ez: zein hitz esatea den egokia, zer testuingurutan. Ariketa hori etengabe egiten dugu, eta, norbanakoa ez dudanez testuingurutik kanpo ulertzen, hor detekta daitezke patroi batzuk zeintzuetan isiltzera egin den: momentu jakin batean ez dira erabiltzen kontzeptu batzuk, edo lotura batzuk. Hor, adibidez, horiek denak ulertze aldera, lan handia egin izan da arrazismoaren arloan, edo sexismoarenean. Euskarekin ere, edota oro har kulturarteko harremanak ulertzeko moduan, horrelako mekanismoak badira. Eta hor bilakaera batzuk ikusi ditut: hizkuntza herriari lotuta ulertzeari utzi, eta banaketa diskurtsibo bat gertatzen ari da. Hori lotuta dago, esaterako, indibidualismoaren ideiarekin… «Bilakaera batzuk ikusi ditut: hizkuntza herriari lotuta ulertzeari utzi, eta banaketa diskurtsibo bat gertatzen ari da» Horrek ere eragina du hizkuntza hautu bat edo bestea egiteko ustez atzean dauden motiboekin? Erruz esaten da egun, esate baterako, gazteek euskara ikasi arren, ez dutela erabiltzen, motibazioa ere falta dutela. Baina hizkuntza hautuaren atzean aldagai asko daude… Hain zuzen ere. Beste elementu batzuk ere aztertu behar dira. Erabilera ez dago bakarrik lotuta norbanakoen motibazioarekin. Txepetxek [Jose Maria Sanchez Carrion hizkuntzalari eta soziolinguista] motibazioaren, erabileraren eta ezagutzaren arteko lotura aipatu zuen; ideia hori asko erabili da euskalgintzan, eta ondo iruditzen zait, baina testuinguruan. Txepetxek berak ere aipatu zuen testuingurua. Baina horri igual ez zaio hainbeste enfasi jarri; gehiago izan da motibatzea, erakargarri egitea, baina agian aldaketa egiturazkoetan ere pentsatu behar dugu. Hizkuntzaren inguruko jarrerei adi erreparatzen zaie euskararen inguruko inkestak-eta ateratzen direnean. Testuinguruak ere eragin handia du hor… Gure prozesu kognitiboak dinamismo batean sortzen dira, testuinguruko ideiekin elkarrizketan, nolabait ere. Eta jarrerena, bai, guztiz lotuta dago horrekin. Eta nik aztertuko nuke jarreren gaia testuinguru ideologikoan kokatuta, eta ez hainbeste norbanakoen jarreren batura moduan, eta aztertuko nuke, gainera, kualitatiboki: batzuetan egiten dugu kuantifikatu, baina gaiak behar du begirada kualitatibo bat ere, nabarmen. Ez dut esaten kuantitatiboa den horrek ez digunik balio, baina gaiak behar du alde kualitatiboa ere. Esaterako, denda batera bazoaz, eta hitz egiten badizute espainolez, edo frantsesez, zuk izan ditzakezu aukera ezberdinak horri erantzuteko, eta aukera berdin baten atzean argudio eta kontraargudio ezberdinak egon daitezke. Alegia, pertsona pasa daiteke akaso hizkuntza dominantera, baina jokabide horren atzean argudio eta kontraargudio oso ezberdinak egon daitezke. Horregatik esaten du ñabardurak behar direla. Nik uste dut Iñaki Iurrebaso soziolinguistak ere, neurri batean, bere doktore tesian horra begiratu duela esan dituen gauzekin: agerian daude datuak, interesgarriak dira, beharrezkoak, baina beste buelta bat ere eman dio: ñabardura gehiago sartu ditu. Horrek pista handiak ematen ditu. «Bada konplexu moduko bat; izan ere, barneratua dugu nazionalismoaren konnotazio negatiboa». Diskurtsoetan zer gertatzen ari den ulertze aldera, aztertu duzu 80ko hamarraldian bertsolaritza txapelketa nagusietan zer gai jartzen ziren bertsotarako, eta zer eboluzio izan den ordutik. Herriaren eta hizkuntzaren arteko dibortzioa hor, esaterako, agertu zaizu? Ageriko diskurtsoan, bai. Horrek ez du esan nahi inplizituki oraindik ez denik existitzen. Horregatik, horrek ere behar du lan handiagoa interpretatzeko zer gertatzen ari den. Nolabait ere, nik lotura egin dut gure testuinguruarekin; gurea kontsolidatu gabeko nazio bat da, eta horrek behartzen gaitu diskurtso esplizitu bat edukitzera, kontziente izatera ideia horietaz. Michael Billing-en Banal Nationalism (Theory, Culture and Society) lan ezagunari erreferentzia eginez, berak aipatzen du nazionalismo gogorrenak, indar handiena dutenak, oharkabean pasatzen direnak direla, oso natural, egia bihurtu direlako. Gure kasuan, ordea, nazionalista izanda, gure indar harremanen posizio horrek ekartzen du kontzientzia izatea, eta bada konplexu moduko bat: izan ere, barneratua dugu nazionalismoaren konnotazio negatiboa. Beraz, hizkuntzaren eta kulturaren aldeko aldarriak egiten dira, baina beste dimentsio horrekin ez da lotura espliziturik egiten… Nazioaren dimentsioaz ari zara… Zertan aldatu da, bada, hamarraldiotan gaia aurkezteko era? Herriaren gaia ateratzen da, baina modua ez da bera. Indibidualismoarekin lotutako ideiak, subjektibotasunenak, berriz, asko gailendu dira: modu horretan ekartzen da gaia.

Glen Ellis Friedman (1962) argazkilari estatubatuarrak 1980ko hamarkadako hastapenetan hardcore musika estiloaren oinarriak eraiki zituen eta korporazio handien kontrako jarrera agertu zuen Washington DC hiriburuko Minor Threat taldeari buruzko argazki-liburua plazaratu du: Just a Minor Threat: The Minor Threat Photographs of Glen E. Friedman (Akashic / Burning Flags, 2023). Friedmanek bere artxiboetan arakatu du ibilbide labur bezain itzal handiko musika talde horren ondarea berpizteko asmoz. Irudi asko oso ezagunak dira, hala nola punk-rock historiako disko azalik esanguratsuenetako bihurtu dena, Salad Days EParena, zeina zaleek hamaika aldiz aldatu duten sareetan, jatorrizko taldekideak bestelako pertsonaiekin ordezkatuz, beteak beste, The Simpson edo The Golden Girls telesailetako pertsonaiekin, baina orain arte plazaratu ez diren argazkiak ere badira. «Argazkilari edo, sinpleki, dokumentalista deitzeak ez du hemen jasotakoa barne hartzen. Testiguaren eta parte-hartzailearen arteko marra ez dago soilik lausotua, kiskalita dago, ezereztuta dago», dio Zack de la Rocha Rage Against The Machine taldeko abeslariak liburuan jasotako testuan, Glen E. Friedman argazkilariaren lanaren harira. De la Rocharenak ez ezik, Minor Threatekin lotura duten hainbat musikariren hitzak ere biltzen direlako liburuan: besteak beste, Guy Picciotto (Rites of Spring, Fugazi), Ian Svenonious (The Nation Of Ulysses, The Make-Up), Jello Biafra (Dead Kennedys) eta liburuaren egilearenak ere tartean direla. Taldea eta publikoa Minor Threaten kontzertuetan ere ez zen mugarik ikus-entzuleen eta taldearen artean, hori ere lanbrotu egiten zen, lau taldekideek eta ikusleek masa humano bera osatzen baitzuten, musikarien eta publikoaren arteko bereizketa zeharo ezabatzeko. Ian Svenoniousek hala azaltzen du: «Minor Threat benetan zen jendearen taldea. Emanaldiak murgilketa bat ziren publikoarekin batera, lehenengo jotzea atsegin zuten (taldekideek), eta emankizuna bat egite bat zen, ez zen antzerkirik». Bada, igorlearen eta hartzailearen arteko alanbre birrindu horretan kokatzen zen Friedman Minor Threaten, irudiak kliskatzeko. Argazkilaria, baina, ohituta zegoen energia handiko testuinguruetan aritzera, 1970eko hamarkadan Dogtown skate eszenako patinatzaile ezagunen argazkiak egiten hasi baitzen: Tony Alva, Jay Adams… SkateBoarder aldizkariko argazkilaririk gazteena zen Friedman, eta Minor Threateko kideek haren lana ezagutzen zuten, musikazaleak izan aurretik, skatezale amorratuak baitziren. Sasoi hartako gazte estatubatuar askok nola, Friedman gazteak ez zuen gurasoengandik ikuskapen handirik jaso; guraso dibortziatuen semea izaki, bazterreko kulturetan aurkitu zuen babesa: «Patinatzailea nintzelako egin nituen skate argazki onak. Punk-rocker-a nintzelako egin nituen punk argazki onak… Bi gauza horiek bizirauten lagundu zidaten nire nerabezaroan». Harrezkeroztik, Friedmanek dozena bat argazki-liburu inguru plazaratu ditu, guztiak skate, punk-rock eta hip-hop azpikulturetako irudiekin josiak. Horietako asko ikur bilakatu dira, eta, disko azaletan ez ezik, museo eta argazki-zentroetan ere ikus daitezke; esaterako, New Yorkeko Metropolitan Museum of Art eta Washington DCko Smithsonian´s National Museum of American History-n. Erretratugile aparta ere bada. Hidrogeno bonba Friedmanek 1981ean entzun zuen lehenbizikoz Minor Threaten musika; hain zuzen ere, zortzi kantu biltzen zituen estreinako EPa. Alta, grabazioak ez zuen argazkilaria zeharo konbentzitu. Hilabete batzuk geroago plazaratutako In My Eyes EPak, baina, Friedmanen burmuina leherrarazi zuen —liburuak grabazio horretatik hartzen du izenburua—. Disko hartan jasotako kantuetan harrapatuta gelditu zen. «Sekulakoa da, ona eta melodikoa. Benetan aparta, punk-rock hau bakarra da», pentsatu zuen. Horrela erreakzionatu izana ez da batere harrigarria, Fugaziko taldekide Guy Picciottok liburuan azaldua duenez, «Minor Threatek hit-ak idazten baitzituen». Horiek horrela, Friedmanek 1982ko uztailaren 2an ikusi zuen estreinakoz zuzenean Minor Threat Kaliforniako Torrance hirian. «Hidrogeno bonba bat hirian leherraraziko balitz bezala izan zen. Kasik urtebetez izan nintzen diskoak entzuten, baina taldekideak nola azaltzen ziren agertokian eta kantuen soinua bestelako esperientzia zen, zalantzarik gabe». Fanatismo horren ondorioz, Friedman eta taldeko abeslari Ian MacKaye lagun min bilakatu ziren —adiskidetasun horrek oraindik ere badirau—, eta argazkilaria hamahiru hilabetez aritu zen musika taldearen argazkiak egiten. Guztira, 200 argazki egin zituen, sei karrete inguru, eta horietatik 140 liburuan daude: Torrance, Washington DC eta New Yorken emandako zuzenekoetan jasotako irudiak; Los Angeles hirian kontzertu ostean hartutako argazkiak, eta Jeff Nelson bateria jotzailearen etxeko portxean egindakoak —etxe hori taldearen entsegu-lokala ez ezik, taldekideek abiatutako Dischord diskoetxearen egoitza ere bada, eta hori dela-eta du Dischord House izena—. Argazki guztiak zuri-beltzean dira, sasoi hartako koloretako argitalpenek ez zutelako punk-rockean interesik. Argazkilaria hamahiru hilabetez aritu zen musika taldearen argazkiak egiten. Guztira, 200 argazki egin zituen, eta horietatik 140 liburuan daude. Hartara, liburuak taldearen historia biltzen duen ibilbide bisuala osatzen du, gaur arte ikusi ez diren hainbat irudi tarteko. Alec MacKaye musikariak (Faith, Hammered Hulls) hala azaldu du liburuan zer sentsazio piztu zuten: «Batzuetan, garai honetako argazki hauek ikustean, jendeak zera esaten du, ‘denbora makina bat izango banu’. Kontua da honelako argazkiak dituzunean, ez duzula denbora-makina bat asmatzeko beharrizanik, atari egokiak baitira. Begira itzazu, eta bertan zaude». Identitate grafikoa Minor Threat mezu, soinu, estilo eta identitate grafiko propioarekin eratu zen, 1980ko hondarretan. Gerora hardcore gisa ezagutu zen estiloaren zutabeak zizelkatzeaz gain, ezberdintasun nabarmenak ere ezarri zituen aurreko punk-rock izar zaharrengandik aldentzeko asmoz. Skate estetikaz jantziak ziren taldekideak, gazteak izaki, ikus-entzuleak nola; eta doinuak, melodia ugariz josiak, abiadura handiko erritmoen gainean nahaspilatu arren. Horretaz gainera, Do It Yourself (Egin ezazu zuk zeuk) filosofiaren ikur bihurtu zen DCko laukotea. Bereizteko beharrizan hori taldearen diseinu-lanetan ere nabarmena zen; Jeff Nelson bateria jotzailea arduratzen zen diseinuaz. In My Eyes lehen EParen grafismoa taldearen ezagunenetarikoa da: Ian MaCKayeren anaia Alec ageri da espaloian eserita, ustez, zeharo hordirik, taldeak alkoholarekiko eta drogekiko agertu zuen jarrera kritikoaren adierazle. Bada, Nike konpainia handiak irudi hori erabili zuen Major Threat izeneko skate-bira sustatzeko, 2005ean. Enpresaren amarruan Nike zapatilekin ageri da Alec, jatorrizkoan janzten zituen botak ordezkatuta. Nikek komunikatu bat igorri zuen barkamena eskatzeko, eta promozio-elementu guztiak suntsituko zituela agindu zuen. Azal horren itzal bera edo handiagoa du taldea behin bananduta argitaratu zen Salad Days agur-grabazioko argazki nagusiak, zeina Glen E. Friedmanek egin zuen, eta punk-rock ikonografiaren lanik garrantzitsuenetariko bat bilakatu den: taldekideak bandaren eta Dischord zigiluaren egoitza zen etxearen lorioan ageri dira, lasai, punk-rockari lotzen zaion estetika oldarkorrarekin batere zerikusirik ez duen jarrera erakusten dutela. Friedmanek ematen du azalpena: «Liburuan saio horretako argazki guztiak argitaratu ditut, baina, nire ustez, hori [azalekoa] perfektua da, ondo konposatuta dago, izaera aproposa du. (…) AEBetako Gotikoa punk-rockera ekartzen ahalegintzen ari nintzen, nagusiki».