Gipuzkoako Foru Aldundia abeltzainekin bildu zen atzo beste behin, gaixotasun hemorragiko hepizootikoak izandako eragina aztertzeko. Iñaki Goenaga Gipuzkoako ENBAko presidentearen arabera, aldundiak 890 kasu baino gehiago zenbatu ditu orain arte, lurraldeko 315 etxaldetan. Eritasunagatik hildakoak eta sakrifikatuak ere ohi baino gehiago dira. Hala, atzoko bileran aldundiak abeltzainei adierazi zien akabatutako ganadua diruz konpentsatzeko asmoa dutela.

Aldundiak gaur emango ditu diru laguntzei buruzko xehetasunak, baina baserritarrek uste dute beharrezkoa dela galerak konpentsatzea. Izan ere, Garikoitz NazabalGipuzkoako EHNEko presidentearentzat, sektore estrategikoa da abeltzaintza, eta uste du halako egoera zailetan ezinbestekoa dela laguntza: «Sektore honentzat, egoera kritiko bat da egungoa, eta horren neurriko laguntzak behar dira». Larzabalen arabera, atzoko bilera gaitzaren jarraipenean eta diru laguntza berrietan zentratu zen, eta EHNEk bere proposamena izan zuen hizpide.

Gaitzaren jarraipenari buruz, Goenagaren esanetan, aldundiak adierazi zuen eritasuna lasaitzen ari dela, agerraldi handiena pasatua baita. Hala ere, Goenagak oraindik ez du garbi hori, uste baitu «inork ez» duela garbi gaitza pixkanaka itzaliko den edo berriro indarra hartuko duen.

Goenagak eta Narzabalek adierazi dute gaitza ez dela berdin agertzen ari toki guztietan. Inguru batzuetan beste batzuetan baino gogorrago jo du, eta baserri batzuetan agerraldi ziklikoak ikusi dituzte, gaixotasuna joan eta itzuli baitabil.

Mugen afera

Joan den hilean, Frantziak mugak itxi zituen kabalentzat. Izan ere, gaitzaren bi kasu detektatu zituzten orduan Iparraldeko bi etxaldetan, eta debekatu egin zuten fokuetatik 150 kilometrorako baserrietako abereak mugitzea.

Espainiak ere murriztu egin zuen abereen mugimendua, baina herenegun berriro ireki zuen muga Frantziako abere gazteentzat. Hala ere, eritasunak eragindako eremu batetik abere bat mugitzeko, urriaren lehenetik beharrezkoa da test bat egitea.

Urteko garai batzuetan, ohikoa da abereak alde batetik bestera ibiltzea bazka bila, eta, ganadua Ipar Euskal Herrira itzuli aurretik, beharrezkoa da animaliak desinfektatzea kamioietan kargatu baino lehen. Hegoaldean, gaitzak erasandako leku batetik mugitzeko ere desinfektatu egin behar dira aurrez abereak.

Bi filial ditu CAF enpresa beasaindarrak Israelen, bat Tel Aviven eta bestea Jerusalemen. Orotara, 100 langile inguru ari dira bertako tranbiaren ekoizpenean lanean.

Alokairua ordaintzeko laguntza berria emango du Eusko Jaurlaritzak, epemugarik gabe. Etxebizitza Sailak kudeatuko du dirulaguntza berria eta espero da 18.000 bat lagunek jasoko dutela.

Lehendakaria eta 51 euskal enpresatako ordezkariak Japoniara doaz ostegunean, aldebiko harremanak areagotzeko. Urkulluren bisitak helburu du bi aldeen arteko harremanak bizitzea eta “Euskadi Basque Country” marka asiar herrialdean sustatzea, Eusko Jaurlaritzak jakinarazi duenez.

Enpresarien zereginak “aitortza sozial handiagoa” merezi duela nabarmendu du Confebask patronalak.

Petronor hidrogeno berdea ekoizten hasi da EAEn jarri duen lehen elektrolizagailuan. 2,5 megawatteko elektrolizagailua prest dute Muskizko findegian, eta urtean 350 tona hidrogeno berriztagarri inguru ekoiztuko ditu.

Claudia Goldinek Ekonomiako Nobel saria jaso du, emakumeen lan-merkatua ulertzeko egindako lanagatik

Barakaldoko auzokide bat hil da Zaragozan lan istripuz. Ezbeharra joan den asteazkenean jazo zen. La Puebla de Albortoko parke eolikoan lanean zebilela, zama bat gainean erori zitzaion 58 urteko gizonari.

Nekazaritzan belar txarrak, izurriteak eta gaixotasunak dira uztak suntsitzen dituzten faktore nagusiak. Horregatik, nekazariak pestizidak erabiltzen hasi ziren, haien aurka egiteko. Urteen poderioz, pestizidak oso ohikoak bilakatu dira, tartean glifosatoa.

Zehazki, nekazariek belar txarrak desagerrarazteko erabiltzen dute glifosatoa. Herbizida organofosforatu bat da, eta lainoztatu egiten da. Haren erabilpena asko zabaldu da azken urteetan. 2011tik 2021era bitartean herbiziden, zurtoin-hiltzaileen eta goroldio-hiltzaileen salmenta %32 handitu zen, eta haietatik %38 herbizida organofosforatuak ziren.

Glifosatoak eztabaida ugari piztu ditu. Aurkakoen aburuz, kantzerigenoa izan daiteke; aldekoen ustez, aldiz, ez da larritu behar hura erabiltzeagatik. Munduko herrialde batzuetan, debekatua dago erabiltzea, baina EB Europako Batasunean ez. Debatea, ordea, zabal-zabalik dago. Glifosatoa erabiltzeko bost urteko luzapena igaro den honetan, datorren ostiralean erabakiko dute EBn beste hamar urtez baimendu ala ez. Adostasunik ez badago, errekurtso batzorde batek hartuko du erabakia. Horrek prozesua atzeratzea ekarriko luke.

Austriako Gobernuak iragarri du glifosatoa erabiltzeko baimena berritzearen aurka bozkatuko duela, eta beste herrialde batzuei eskatu die gauza bera egiteko. Alemaniak ez du alde bozkatuko, baina, seguruena, abstenitu egingo da. Frantziari dagokionez, Pascal Canfin Europako Parlamentuko Ingurumen Batzordeko presidente eta Renaissanceko, hau da, Emmanuel Macron presidentearen alderdiko kideak ziurtatu du ezin dutela glifosatoaren baimena berritzearen alde egin.

Hamar urteko luzapena

Minbizia Ikertzeko Nazioarteko Agentziak 2015ean ateratako txosten batean ziurtatu zuen datu nahikoa zeudela glifosatoaren eta animalien minbiziaren artean lotura egiteko. Beste ikerketa batzuek diote erleei eta intsektuei eragiten diela. Beste txosten batzuen aburuz, gizakietan hormona sistemaren eraldatzea, Parkinsonen gaitza sortzea eta immunitate sistema ezabatzea ekar dezake.

EFSA Elikagaien Segurtasuneko Europako Agintaritzak, aldiz, ez du kezkarako arrazoi «larririk» aurkitu, uztailean argitaratutako txosten batean. Hori oinarri hartuta, Europako Batzor-deak proposatu du baimena beste hamar urte luzatzea, Stefan de Keersmaecker bozeramailean hitzetan, «zientzian oinarrituta» dagoelako.

Hala ere, batzordeko goi mailako funtzionario batek, izenik eman gabe, Euroactiv egunkari digitalari aitortu dio hutsune batzuk daudela datuetan, eta eztabaida batzuk «bukatu gabe» daudela; horien artean, substantziaren ekotoxikologiari eta ugaztunetan izan ditzakeen ondorioei buruzkoak.

Adierazpen horiek baliatu dituzte kritikoek, eskatzeko ez dadila berritu glifosatoa erabiltzeko baimena. Europako milaka herritarren bizitza beste hamar urtez «arriskuan» jarriko dutela nabarmendu du Jutta Paulusek Alemaniako eurodiputatu ekologistak.

Eztabaida kontraesan handiak sortzen ari da Europan. Izan ere, Baserritik Mahaira estrategiaren arabera helburua da 2030erako fitosanitarioen eta ongarrien erabilera egungoaren erdira jaistea. Estrategia horren beste helburu bat da nekazaritza ekologikoaren kuota %8tik %25era handitzea, eta horrek ere gutxitu beharko luke glifosatoaren eta beste osagai kimikoen erabilera.

AEBetan ere egin dituzte ikerketak. CDC Gaixotasunak Kontrolatzeko eta Prebenitzeko Zentroak egindako azterketa batean, haur eta helduetan hartu zituzten lagin guztien %80k glifosatoaren arrastoak zituzten. CDCren iritziz, «kezkagarriak» dira datu horiek. AEBetan, glifosatoa duten produktuen artean gehien erabiltzen dena Bayer enpresaren Round Up da. Enpresak milaka erreklamazio jaso ditu urteetan, minbizia sortzen zuela salatzeko. Orain arte, Bayerrek 10.400 milioi euro ordaindu ditu kalte ordainetan.

Euskal Herrian

Euskal Herrian ere baliatzen da glifosatoa, baina badira zalantzak tartean. ELB Euskal Herriko Laborarien Batasuneko bozeramaile Panpi Sainte Mariek azaldu du nekazari handiek «erraztasunagatik» erabiltzen dutela glifosatoa, eta beste askok «noizbehinka» baliatzen dutela. Hark, ordea, ez, laborantza ekologikoan ari baita. Eskuekin eta makineria arinarekin kentzen dituzte belar txarrak; eguzkitan uzten dituzte, eta sustraiak erre egiten dira.

Sainte Mariek glifosatoa baliatzearekin lotu du azken hogei urteetan Europan zeuden txorien erdiak hil izana. Txoriek egiten zuten lana —zizareak jan, besteak beste—ez du inork egiten, eta glifosatoa gehiago erabiltzera bultzatzen ditu laborariak. «Zirkulu eroa» bihurtu dela salatu du ELBko bozeramaileak, eta egoera «dramatikoa» dela gehitu.

EHNEk, berriz, ez dauka argi zer erabil daitekeen belar txarrak kentzeko glifosatoaren ordez. Irailera arte debekatuta dago makineria erabiltzea suteengatik, eta azaldu du horrek zaildu egiten duela glifosato gutxiago erabiltzea. Alternatibak bilatzeari «egoki» irizten diote EHNEkoek, eta zehaztasuneko nekazaritza lantzen ari dira. Jada badaude glifosatoa belar txarrak dauden lekuan bakarrik botatzen duten makinak. Laserraren bitartez belar txarrak mozteko proiektu bat ere abian da, baina, hala ere, sindikatu horrek «egokitzat» jo du glifosatoa erabiltzeko baimena luzatzea.

1 A zer uda! Euskal Herria leporaino egon da. Ostalariek ez dute negarrik egingo aurten! Eta ostalari izatera jolasten ari diren beste askok ere ez. Hotel batean bezala igaro dut uda. Turistak ordu oro, gora eta behera. Nekagarria izan da.

2 Lehen solairuko bizilagunak jarri duen apartamentu turistikoarengatik diozu? Bai. Pandemiaz geroztik, onddoak udazkenean bezala agertu dira apartamentu turistikoak. Batzuek sekulako dirutza egiten ari dira. Eta badakizu: batzuen poza, besteon negarra.

3 Bada, diotenez, Airbnb plataforma azkenetan dago. Batek daki. Egia da Brian Chesky zuzendariak alerta mezua bidali duela Financial Times-en eta Bloomberg-en —nazioarteko prentsa ekonomikoan erreferentzia dira biak ala biak—.

4 Eta zer esan du? «Etxea» ordenatu behar dutela, eusten dioten zutabeak ez direla nahikoak… Bestela esanda, Airbnb-ren eredua berrikusi behar dutela: epe luzeko alokairuak bultzatu, autoen sektorera jauzi egin…

5 Baina ez al da errentagarria? Bai, oso. Baina goia jo duela dio. Aurtengo emaitzak ikusita, konpainiak espero du diru sarrerak %12-16 inguru handitzea. Handitu arren, 2008an plataforma sortu zenetik izandako hazkunderik txikiena litzateke hori, pandemia urtekoa salbu. Eta aurreikuspenak ez dira batere onak. Opor alokairuen datuak analizatzen espezializatutako All The Rooms webguneren arabera, AEBetan %30-50 apaldu dira diru sarrerak aurten. Konpainia bereziki kezkatuta dago New Yorkekin.

6 Zer gertatu da New Yorken? Han sortu zen Airbnb! Bai, baina oso bestelako asmoekin. Arazo baten irtenbide gisa sortu zen; orain, arazoa bera da. Irailetik, epe motzeko alokairuak debekatu dituzte han, salbuespenekin: jabeek etxean egon behar dute logelak alokatzen diren egunetan, ezin dituzte bi pertsona baino gehiago hartu… Helburua da epe luzeko alokairuak bultzatzea, hirian ez baitago ia halakorik, eta prezioak izugarri garestitu baitira, alokairuan dauden etxeena eta salmentan daudenena.

7 Arazo hori Euskal Herrian ere badugu. Pentsa. Haritik Hirira kolektiboaren ikerketaren arabera, Donostian egonaldiko batez beste ordaintzen diren prezioak Paris, New York eta Bartzelonakoen gainetik daude. 1.659 apartamentu turistiko daude, duela urtebete baino %16 gehiago. Euskal Herrian 11.500 inguru daude, gehienak Iparraldean (6.000-7.000), eta 5.000 inguru Miarritzen eta Angelun.

8 Eraginkorrak dira New Yorkekoaren pareko debekuak? Hilabete eskasean apartamentu turistikoen 10.000 iragarki kendu dituzte, lautik hiru. Beste hiri turistiko askotan ere hasi dira debekuak jartzen: Bartzelonan, Lisboan, Florentzian, Parisen… Euskal Herri osoan araututa daude, baina ez dira hain zorrotzak.

8 Beraz, negozioa egiten jarraituko dute hemen. Ez pentsa. Airbnb-ko buruak beste ohar bat bidali du: oro har, eta leku batzuetan bereziki, eskaintza gehiegizkoa dela, prezioak puztuta daudela, kalitatea asko jaitsi dela, eta, hori ikusita, bezeroak hoteletara itzultzen ari direla. Finean, prezioak merkatzea eta lehiakorragoak izatea nahi du. Baina ez da erraza izango, diru gosea aseezina baita. Horrek hilko al du Airbnb?