BILBO. Araba, Bizkai eta Gipuzkoako kimika industriako patronalak —Confebask, Cebek, SEA, Adegi eta Bizkaiko Kimika Enpresen Elkartea— bilera batera daude deituta irailaren 26an, LHK Lan Harremanen Kontseiluaren Bilboko bulegoan. ELA, LAB, CCOO eta UGT ados jarri dira bilerara deitzeko, nahi dutelako mahaia osatu kimika industriaren alorrean EAE mailako itun bat negoziatzeko.

Hitzarmen berriak 17.000 langileri eragingo lieke, zeintzuen lan baldintzak orain estatuko itunean dituzten jasoak. Espainian negoziatutako itunaren «baldintza prekarioak» aipatu ditu ELAk, azaltzeko badela «garaia Euskal Herrian baldintzak hobeak negoziatzeko».

Nafarroan, aldiz, sindikatuak oraindik ez dira ados jarri patronala bilerara deitu eta lurraldeko hitzarmena negoziatzen hasteko. «Ulertezina da Nafarroan kimikan lan egiten duten 6.600 langileek ez izatea aukerarik beren baldintzak duintzeko bideari ekiteko».

Bihar egingo du EBZ Europako Banku Zentralak bere bilera, eta besteak beste, interes tasak berriro igo ala ez erabakiko dute. 2022ko uztailetik etengabe igo dituzte tasak, inflazioari aurre egiteko neurri gisa, eta urtebetean %0tik %4,25era igaro dira. Biharko bileran, baina, ez dago hain garbi tasak beste puntu laurden igoko dituzten ala berdin mantenduko dituzten. Bloomberg-en arabera, EBZko funtzionarioek ere ez dakite zer gertatuko den bihar.

Izan ere, tasa handiak ari dira euroguneko ekonomia hozten. Hazkundea moteltzen ari da, baita etxebizitzen salmenta eta inbertsioa ere. Baina, ez da lortu prezioak menderatzea. Inflazioa %2ko helburutik urrun dago oraindik ere.

Frantziako TotalEnergies-ek 2024an ere mantendu egingo du erregaien gehienezko prezioa. Otsailean iragarri zuen energia enpresak gasolioaren eta gasolinaren prezioak mugatuko zituela, litroari gehienezko 1,99 euroko prezioa jarriz.

Hala, Ipar Euskal Herrian eta Frantzian dituzten 3.400 gasolindegietan erregaiaren prezioak ez du bi euroko muga gaindituko. Erabaki hori erregaien prezioek «garesti» jarraitzen duten bitartean mantenduko dutela adierazi du. Bruno Le Maire Frantziako Ekonomia ministroak neurri hori txalotu du.

Inflazioaren aurkako halako neurriak ez dituzte energia enpresek hartu soilik, elikagaien industriak 5.000 produkturen prezioei muga jartzea onartu baitzuen.

Eusko Jaurlaritzak deskarbonizazioan eta I+G+Bn sakontzeko beste laguntza-sorta bat onartu du

Bizkaian, pertsonako esne eta olio gutxiago eman behar izan dute. Araban, “menu” bera jasotzen dute eskatzaileek oraindik, baina baliteke urte amaieran murriztea. Gipuzkoan, hobeto daude, herritarrek azaroko elikagaien eta bonuen bilketan emango duten erantzunaren zain.

Banketxeei ezarritako zerga kautelaz etetea errefusatu du Auzitegi Nazionalak. Otsailaren hasieran onartutako neurri horren arabera, 2019an 800 milioitik gorako interes eta komisioak izan zituzten finantza erakundeek % 4,8ko tasa ordaindu behar dute etekin horiengatik.

ZAMUDIO. Aerotaxi elektrikoentzat propultsio sistemak eraikitzeko I+G-ko bi proiekturen buru izango da ITP Aero Bizkaiko enpresa. Proiektu horiek 13 milioi euroko aurrekontua dute. Konpainiak azaldu duenez, lurreko garraioen propultsio sistemek heldutasun handia hartu dute, eta, aldiz, aireko garraioan dauden «betebehar zorrotzek» propultsio elektrikoaren erabilera zailtzen dute.

Orain, propultsioetarako bost aldaera atera nahi dituzte, 60 eta 600 kilowatt bitarteko potentziarekin. Sistema horiek irismen mugatua izango dute, eta, horregatik, aerotaxietara joango dira, hots, hiri barruko eta hirien arteko mugikortasunerako, larrialdi zerbitzuetarako eta operazio logistikoetarako.

Erlantz Cristobalek, ITP Aeroko teknologia arduradunak, esan du sektoreko deskarbonizazioarekin eta propultsio elektrikoarekin «konprometituta» daudela, eta bi proiektuak merkatuaren dibertsifikaziorako «mugarri» izango direla.

Auto elektrikoaren merkatuaren hedapenak beste guda zelai bat ireki du. Auto salmentaren lehian nahikoa sestra ez balego bezala, konpainiek kargaleku lasterren premia eta negozioa ikusi dute. Elon Musk Teslaren fundatzaileak aspaldi aurkitu zuen pagotxa, eta beste konpainiek gaur egun lanak dituzte hari aurre egiteko. Diotenez, ez dago etsai komun bat izatea bezalakorik multzo batean batasuna lortzeko, eta horrek behartu ditu munduko auto ekoizle handienetako zazpi akordio historikoa sinatzera eta AEBetan kargagailu sare erraldoi bat eraikitzera.

BMW Group, General Motors, Honda, Hyundai, Kia, Mercedes-Benz Group eta Stellantis (Fiat, Peugeot, Citroen…) dira konpainia horiek, eta indarrak batu dituzte Ipar Amerikan 30.000 kargagailu bizkor jartzeko. Azaldu dutenez, energia berriztagarriz elikatuko dira. Zazpi enpresetako buruek poza adierazi dute, bakarka hastea erokeria litzateke eta.

Lantalde handia da, baina daudenek adinako zeresana eman dute ez daudenek. Izan ere, Teslak eta Volkswagenek bide hori hasia zuten beren kasa. «Auto elektrikoen karga etorkizuneko negozio garrantzitsuenetakoa da. Funtsezkoa da gure produktu eta zerbitzuak garatzea katearen eremu guztietan». Esaldia Thomas Schmallena da, VW taldeko teknologia batzordeetako kidearena. VW auto ekoizlerik handienetan bigarrena da, eta 2025erako Asian, Europan eta Amerikan ibilgailuak azkar kargatzeko 43.000 gune eraikitzeko akordioak sinatu ditu, besteak beste, Electrify Americarekin.

Kargagailuen merkatuko erreferentzia, dena den, Tesla da, are gehiago AEBetan. Hark du sarerik zabal eta eraginkorrena. Azken hilabetean, lehiakideak bere herrialdean sartzen ikusi ditu, eta indarrez erantzun dio kolpeari, baina ez kopuruz, kalitatearen bidez baizik: Teslak berak ekoitzitako V6 kargagailua. 350 kWko indarra du, eta egun ez dago hainbesteko indarrik behar duen autorik, baina etorkizunean beharko direla aurreikusi dute.

Konfiantza erosleei

Ikerketen arabera, kargatzeko arazoak dira auto elektrikoa erostekotan dabiltzan bezeroen zalantza nagusia. Ondorio horrek kargagailu sarea handitzera behartu ditu autogileak, eta, bide batez, petrolio enpresa-autogile dikotomia haustera. Gasolindegi askotan daude kargalekuak orain, baina argindar konpainiek kudeatzen dituzte.

AEBetan, zazpi auto etxek bat egin dute Teslari aurre egiteko; Europan, baina, aurretik ere egon dira aliantza handiak. 2017an BMW, Mercedes-Benz, Volkswagen eta Ford taldeak elkartu ziren Ionity sortzeko, eta 2020an Hyunday gehitu zitzaien. 1.900 kargaleku dituzte gaur egun autobide nagusietan, eta luze gabe 7.000ra iritsiko dira.

Europan, izan ere, kargaguneak asko ugarituko dira bi urtean. 2025eko abendurako, kargagailu laster bat —150 kilowattekoa gutxienez— egon beharko da 60 kilometroan behin. Europako Batzordeak legez behartuko du; beraz, tokian tokiko gobernuek eta autobideak kudeatzen dituzten enpresek zerbitzu hori nola bermatu erabaki behar dute.

Musk marrazoa ere jakinaren gainean dago, baina. Haren helburuak mundu osorakoak dira, gainera: 2022an 33.657 kargagailu zituen guztira, eta 2024aren amaierarako 50.000 nahi ditu. 2025erako langa, berriz, 85.000n jarri du. Goldman Sachsen arabera, 2025ean Teslak 2.800 milioi euro inguru irabaziko ditu kargaren negozioarekin. Alderatzen jarrita, iaz autoen salmentarekin irabazitakoaren %22 da.

Gaixotasun hemorragiko epizootikoaren lehen agerraldiak, Gipuzkoako eta Arabako hamar etxaldetan

Batzuek handik bultzatu dute, beste batzuek hemendik, eta azkenean lortu dute gordailuen hesola mugitzea. Christine Lagarde Europako Banku Zentraleko presidenteak eta Nadia Calviño Espainiako Ekonomia ministroak presio egin ondoren, Espainiako sistemako bankuak hasiak dira interes handiagoa eskaintzen beren bezeroen gordailuen truke. Hori bai, maileguengatik eskatzen duten interesaren azpitik daude.

Ezohikoa bada ere, Eusko Jaurlaritzako bi sailburuk ere eskatu diete bankuei eskuzabalagoak izateko: Javier Hurtado Merkataritza eta Kontsumo sailburuak eta Pedro Azpiazu Ekonomiakoak. Gasteizko gobernuak ez du eskumenik esparru horretan, baina interpreta daiteke neurri batean Kutxabanki eta Laboral Kutxari egin dietela erregua, ikusita bien artean merkatu kuota handia dutela Araban, Bizkaian eta Gipuzkoan. Eta berehala iritsi da Laboral Kutxaren erantzuna, nahiz eta haren iturriek esan duten ez dutela sentitu «inolako presio instituzionalik». «Aurrezkiaren ordainsaria normaltzeko» gogoak eraman ditu bere eskaintza orain hobetzera.

Ostiraletik hasita, Laboral Kutxara gordailu bat kontratatzera doazenei %2,25eko interesa eskainiko die erakundearekin oinarrizko lotura badute —pentsioa edo soldata helbideratuta izatea—; interesa %2,75era irits daiteke finantza produktu gehiago kontratatuz gero. Orain arte haien webgunean agertzen zen eskaintzan, interesak %1,6ra iristen ziren.

Nolanahi ere, Mondragon taldeko kreditu kooperatibak argi utzi nahi izan du azken hilabeteetan aritu dela gordailuen interesa «modu mailakatuan» handitzen, eta uztailean sinatutako gordailuetan %1,7ko interesa eman dutela. Hilabete horretan, martxoan halako hiru gordailu eman zituzten.

Aste honetan hobetu du eskaintza Nafarroan bezero gehien duen erakundeak ere, Caixabankek: %2ko intereseko gordailua eskaintzen ari da 5.000 eurotik gorako gordailuentzat, betiere baldintza batzuk betez gero. Caixabankena «mugimendu lotsatia» dela salatu du Asufin kontsumitzaile elkarteak: «Deigarria da Espainiako beste erakunde batzuek, Santanderrek eta BBVAk, %5eko gordailuak eskaintzea Erresuma Batuan eta Italian».

Nafarroako bertako entitate batek, Nafarroako Rural Kutxak, %1,96ko interesa eskaintzen du bere webgunean, hemezortzi hilabeteko gordailu baten truke: %1,5 lehen seihilekoan, %1,75 bigarrenean, eta %2,5 hirugarrenean.

Kutxabankek, berriz, azaldu du ez duela oraingoz eskaintza orokorrik egingo. BBK, Kutxa eta Vital fundazioen bankuaren webgunean, gordailu hitza aurkitzerik ez dago. Epe laburreko aurrezkirako kontu korronteak eskaintzen ditu, eta hortik aurrera kudeatzailearekin harremanetan jartzeko aholkatzen du. Izan ere, Kutxabankek «aurrezkiaren kudeaketa pertsonala» hobetsi du, «bezeroek helburu eta epe desberdinak dituztelako. Ez da gauza bera gazte bat, adineko bat…». Bulegoetara joaten diren bezero batzuek gordailuak kontratatzen dituzte, baina Kutxabankek nabarmendu nahi du gordailuak ez direla aurrezkiari etekina ateratzeko modu bakarra. «Eskaintza zabalagoa da. Inbertsio funtsak daude, zorroak, etxebizitza kontuak…». Inbertsio funtsen aldeko apustu garbia egin du Kutxabankek azken urteetan; epe ertainera gordailuak baino errentagarriagoak direla ziurtatu du, eta zerga aldetik ere abantailak eskaintzen dituztela.

Likidezia ez da arazo

Gordailuen aipamenik ez da ageri Bankoa-Abancaren webgunean, ezta Sabadell-Guipuzcoanoren orrietan ere, eta BBVArenean pixka bat arakatu behar da %0,65eko interes txikia soilik eskaintzen duen gordailu bat aurkitu ahal izateko.

Gordailuen interes apalaren arrazoia zera da: bankuek ez dute premiarik aurrezki gehiago jasotzeko. Ez, behintzat, horrek kostu bat ekartzen badie. «Beharrik ez daukagu. Gaur egun, Laboral Kutxak likidezia posizio oso lasaia du, %67,1ekoa baita LTD ratioa (maileguak, gordailuekiko)». Kutxabankek ere ez du arazorik alde horretatik, eta gogorarazi du EBZk erraztutako likidezia itzuli behar izateak (LTRO eta TLTRO deitutakoa) ez duela problemarik sortu sektorean.

Ez zen gauza bera gertatu 2008an: orduan, beste finantzaketa iturriak itxi zirenean, bezero arrantzara atera ziren bankuak, eta horretarako amua interes tasa handiak eskaintzea izan zen. Gordailuen gerra deitutakoa amaitu egin zen finantza krisia eta euroaren krisia baretu zirenean, eta EBZk interes tasak zerora jaitsi zituenean ekonomia zulotik ateratzeko.

Egoera egonkorra izan da hainbat urtez, baina iazko uztailean hasi zen aldatzen, banku zentrala interes tasak handitzen hasi zenean, bizkor gainera: urtebetean, EBZren maileguen tasa ofiziala %0tik %4,25era igaro da, eta baliteke datorren osteguneko bileran %4,5era iristea.

Bankuek maileguen truke bezeroei kobratutakoa ere azkar handitu da. Tasa aldakorreko gehien erabiltzen den indizea, Euriborra, %4,1eko atarian dago, eta horrek dozenaka eta ehunka euro garestitu du herritarrek eta enpresek hilero maileguen truke ordaindu beharrekoa. Tasa finkoko maileguak ere %4 ingurukoak dira.

Azken mugimenduek eta hurrengo asteetan espero direnek tasa horietara apur bat hurbilduko dituzte aurrezkiaren interesak ere. EBZren azken datuak uztailekoak dira, eta horretan ikusten da Espainiako bankuek euroguneko lehiakideek baino herabeago jokatu dutela bezeroak saritzeko orduan: batez beste %2,83ko interesa dute eurogunean, eta %2,36koa Hego Euskal Herrian eta Espainian. Azken zenbakia, gainera, merkatua ireki nahian dabiltzan atzerriko bankuek eta digitalek puztutakoa da. Uztailaz gero handitu egin dela onartu zuen Calviñok berak bankuetako buruekin astelehenean izandako bileran, baina koska bat gorago daude, esaterako, Ipar Euskal Herriko eta Frantziako bankuetan jaso daitezkeenak baino: %3,51, uztailean. Aldea badagoela onartuta ere, Kutxabankek azpimarratu du Espainiako sistemako bankuek mailegu merkeagoak ematen dituztela eurogunekoek baino.

Haserre handirik ez

Laboral Kutxak ez du bezeroen «haserre handirik» antzeman aurrezkiari emandako tratuarengatik. «Komunikabideetan agertu dena baino askoz txikiagoa izan da», dio Kutxabankek. Biek ikusi dutenaren arabera, beste bankuetara baino gehiago, errentagarriagoak izan zitezkeen tresnetara aldatu da jendea, inbertsio funtsetara nagusiki.

Hego Euskal Herriko datuen faltan, Espainiako Bankuak Espainiarako eman dituenek balio dezakete erreferentzia gisa. Haren arabera, azken urtean 63.600 milioi euro atera dira gordailuetatik: 1,633 bilioi ziren 2022ko uztailean —EBZ interes tasak igotzen hasi zenean—, eta 1,569 bilioi euro urtebete beranduago. Familiek dute gordailu gehien: 0,98 bilioi euro dira, duela urtebete baino ia 10.000 milioi gutxiago. Gehiago jaitsi dira enpresen gordailuak, 18.000 milioi hain zuzen ere.