Ez da euskal finalik izango bihar Iberiar Superkopan. Bera Bera denboraldiko lehen titulua irabazteko lehiatuko da. Donostiako taldeak 31-21 irabazi dio gaur Portugalgo Madeira taldeari lehen finalerdian, Iruñeko Anaitasuna pabiloian. Beti Onak-ek, ordea, 24-25 galdu du Portugalgo beste taldearen aurka, Benficaren kontra. Beraz, Bera Berak eta Benficak jokatuko dute finala, 20:00etan (RTVE Play). Aurretik, 17:45ean, hirugarren eta laugarren posturako partida jokatuko dute Beti Onak-ek eta Madeirak. Bera Berak ez du huts egin. Faborito argia da hirugarrenez jarraian Iberiar Superkopa irabazteko, eta gaur berriro erakutsi du. Jakina zen Madeira baino koska bat gorago dagoela, eta argi utzi du partida hasi eta buka. Hasieratik hasi da garaipena bideratzen, hark sartu baititu lehen lau golak. Gero, Madeira apur bat suspertu da (8-6), baina ez nahikoa Imanol Alvarezek entrenatutako taldea estu hartzeko. Aitzitik, minutuek aurrera egin ahala, aldea handitzen joan da, eta atsedenaldian jada ia erabakita utzi du neurketa, bederatzi golen aldea baitzuen: 19-10. Nahieran aritu da: Portugalgo taldeak makina bat baloi galdu ditu, eta donostiarrek ezin hobeto aprobetxatu dituzte kontraerasoan aurkaria zigortzeko. Hori gutxi ez, eta lehen zatian bikain aritu da Nicole Wiggins Bera Berako atezaina. Bigarren zatian bide beretik joan da. Lucia Pradesek lekukoa hartu dio Wigginsi atean. Hura ere ikusgarri aritu da, baita Anne Erauskin eta Elba Alvarez ere. Azkenean, garaipen argia. Urrats bakarrera dute beste titulu bat irabaztea. Beti Onak, ordea, gogotik saiatu da, baina ahaleginak ez du saria izan, eta ez ariko finalean. Atarrabiako taldeko jokalari eta entrenatzaileek esana zuten Benfica zela faboritoa irabazteko, eta Portugalgo taldeak usteak baieztatu ditu. Hala ere, gogotik sufritu du, Miguel Etxeberriak entrenatutako taldea nor baino nor gehiago aritu baita neurketa hasi eta buka. Benfica ia partida osoan joan da aurretik, baina ez da gai izan Beti Onak atzean uzteko: gehienez, hiru golen aldea izan dute portugaldarrek. Meritu handia du horrek, nafarrek duela bi egun eskas jokatu baitzuten ligako partida Valladoliden (Espainia). Apenas hartu duten atseden, baina, hala ere, oso lan ona egin dute, eta estu hartu dute ustez koska bat gorago dagoen taldea. Azkenean, gol bakar batengatik galdu dute. Hala ere, argi geratu da Beti Onak luzaroan irauteko etorri dela. Bidasoak lana biribildu nahi du Bidasoak, berriz, bihar jokatuko du. Europako Ligako multzoen faserako sailkatzeko kanporaketako itzuliko partida jokatuko du, Bragan (Portugal), etxeko taldearen aurka (18:00). Irungo (Gipuzkoa) taldeak oso bideratuta du lehen ligaxkan aritzea, kanporaketako joaneko neurketan bederatzi golen aldeaz irabazi baitzuen Artalekun: 35-26. Abantaila handia izan arren, Bidasoako jokalari eta entrenatzaileak ez dira fidatzen, eta argi utzi dute helburua berriro irabaztea dela. Aurreko sasoian Bidasoak Europako Ligako final-laurdenetara iritsi zen.

Gazako kazolak eta eltzeak hutsik daude. Ez dago haiek betetzeko edo gutxienez hondoa estaltzeko janaririk. Jateko bila joatea ere arriskutsua bihurtu da, Israelgo soldaduek tiro egiten baitiete janari bila doazenei. Ezintasun soinua egiten dute Gazako kazolek eta eltzeek. Amorru zarata atera dute gaur kazolek eta eltzeek Euskal Herrian. Burrunba egin dute Euskal Herriko ehun udalerritan baino gehiagotan, udaletxeen aurrean, Gernika-Palestina herri mugimenduak antolatuta. Genozidioa gelditzeko eskatu dute. Israelekin dituzten lotura guztiak eteteko eskatu diete erakundeei eta enpresei. Herritarrek ez ezik, deialdiarekin bat egin dute hainbat eragilek eta elkartek: alderdi politikoen (EH Bildu, PSE-EE, Geroa Bai, Ahal Dugu, Sumar, Ezker Anitza) eta sindikatuen (ELA, LAB, CCOO, UGT, Steilas, Etxalde, Hiru) ordezkaritza zabal batek eta hainbat eragilek (Euskal Herriko Bilgune Feminista, Ernai, SOS Arrazakeria, Gure Haurrak Ere Badira, Artistak Genozidioaren aurka…). Sionismoa zuritzearen kontra Bilbon mila lagun inguru elkartu dira. Plaza Biribiletik Miguel Unamuno plazara joan dira, eltzeak eta lapikoak jotzen. «Palestina askatu!», oihukatu dute. Israel Palestinan egiten ari dena genozidioa dela gogoratu dute: 64.000 pertsona baino gehiago hil dituela —horietako asko haurrak—, gosea erabili duela suntsiketarako arma gisa, eraso egin diela janaria banatzeko lekuei, ospitaleei eta errefuxiatuen kanpalekuei… «Horrek guztiak izena du: genozidioa». Israelen kontrako protestek Vueltako Bilboko etaparen bukaera bertan behera uztea lortu zuten. Protesten kontra egin dutenei esan diete Bilbo ez dela ekitaldi erraldoien eszenatokia bakarrik: «Ezetz diogu. Bilbotarrok ez gara isilduko genozidio baten aurrean. Milaka bilbotar eta bizkaitar izan ginen. Ez dugu onartuko sionismoa zuritzea kultur, kirol eta musika ikuskizunen bitartez». Israelen interesei boikot egiteko eskatu diete herritarrei. «Ez dago ekintza txikirik», esan diete. «Vuelta eta behar den guztia geraraziko dugu, ezin baitugu onartu halako izugarrikeria».

Alardea eginen dute heldu den astelehenean, irailaren 8an, Hondarribian (Gipuzkoa). Desfile horretan espazio publikoaren erabilera arautzeko dekretua atera zuen udalak joan den astean, eta, bertan jasotzen denez, Jaizkibelek konpainia gisa desfilatuko du, bigarren urtez jarraian. Aurten ere bereizita desfilatu beharko du konpainia mistoak, alardearen antolatzaileek emakumeei ez dietelako uzten gizonen pare parte hartzen. Bada, udalaren dekretuaren kontrako helegitea aurkeztu zuen atzo HAOSE Hondarribiko Alardearen Ondarea Sustatzeko Elkarteak, baina gibelerat bota du epaileak. Igor Enparan Hondarribiko alkateak eman du horren berri, goizean egindako prentsaurreko batean. Enparanen irudiko, epailearen erabakiak argi utzi du udalak «modu egokian» lan egin duela, eta, gainera, «ontzat» jo du HAOSEk auzitara jo izana: «Horrek erakusten baitu legeak eta arauak onartzeko eta errespetatzeko borondatea» dagoela. Enparanek ezinbertzekotzat jo du Gernikako Arbolan banatutako espazioak eta ordutegiak «zorrotz» betetzea. Izan ere, dekretuan ezarritako ordutegien arabera, Gernikako Arbola zelaidian topo egin beharko dute Jaizkibelek eta alardeko konpainiek —ordutegi horien kontra jarri dute helegitea, zehazki—, baina iaz ez zuten bete: alarde baztertzaileko buruzagiek propio saihestu zuten Jaizkibelekin topo egitea, ez ziren bertan agertu zegokien orduan, eta ondorioz, desfile baztertzailea berandu abiatu zuten. Aurten ere dekretua beteko ez balute zer gertatuko litzatekeen galdetuta, Enparanek adierazi du ez dela mintzatuko gertatu ez den zerbaiti buruz, baina sinesten duela herritarrek arduraz jokatuko dutela. Halaber, HAOSEko arduradunei eskatu die epailearen agindua bete dezatela, eta «udalaren zilegitasuna errespetatzeko borondatea» ager dezatela. «Ez litzateke arduraz jokatzea duela urte askotako garai ilunetara itzultzea», erran du. Imanol Pradales Eusko Jaurlaritzako lehendakariari eta Eider Mendoza Gipuzkoako ahaldun nagusiari ere eskaera egin die: lagun dezatela «oinarrizko eskubide guztiak errespetatzeko arazoak» konpontzen, bertatik bertara eta «modu serio eta zuzenean». «Urrats ausartagoak» Jaizkibel konpainia irmo mintzatu da asteon dekretuarekin gertatutakoaz, eta, ohar bidez, adierazi du testuaren kontrako salaketak «argi» erakusten duela «inposizio bakarra» HAOSEkoek ezartzen dutela. «Nahiago dute festarik ez egin, alarderik ez egon, emakumeokin espazioak konpartitu baino. Ahazten dute, ordea, festa ez dela beraiena, herriarena dela. Eta herritarren ordezkari gorena alkatea da». Gehitu dute dagoeneko adierazi dutela ez daudela dekretuaren edukiarekin ados, «urrats ausartagoak» egiten ahal zirela uste baitute. «Baina nahiz eta ados ez egon eta hura kritikatu, ez dugu haren zilegitasuna auzitan jartzen», erran dute. Are, adierazi dute eskatutako ordu eta lekuetan egonen direla astelehenean eta igande arratsaldeko salbean eta aurreskuan. «Eta irailaren 9tik aurrera, konponbiderako elkarrizketa espazio guztietan egongo gara, udal gobernu taldearekin batera, baita konponbidea nahi duten herritar guztiekin ere», borobildu dute. Hondarribiko Udalak «hasitako bidea» ontzat jo du arartekoak EAEko Arartekoa «pozik» agertu da Hondarribiko Udalak alardearen auzian emandako pausoekin. Bigarren urtez, Jaizkibel konpainia gisa aitortu du alkateak dekretu bidez, eta, Ines Ibañez de Maeztu jarduneko arartekoaren ustez, udalak iaz «hasitako bidea» egonkortu du horrek: «Bereziki, baloratu egiten da herritar guztiek lekua izango duten eta emakumeen berdintasunerako eskubidea errespetatuko duten jaiak lortzeko bidean atzerapausorik ez emateko alkatetzak egin duen ahalegina». Urtero bezala, Arartekoaren ordezkaria Hondarribian izango da astelehenean, Jaizkibel konpainia parekidea babesten. Prentsa ohar bidez adierazi duenez, udala aurrerapausoak ematen ari da, baina «aurrera segitu behar da emakumeen eta gizonen berdintasunerako eskubidea bermatzeko eta sexuagatiko diskriminazioaren debekua errespetatzeko funtsezko lege agindua erabat betetzeko bidean». Ildo berean, udaleko agintariei iradoki die «elkar ulertzea eta elkarrizketarako espazioak sustatzeko dagoeneko abian dauden ekinbideak sendotzeko». Erakunde publikoei gogora ekarri die, halaber, EAEko Berdintasun Legea betearazteko ardura dutela, eta, beraz, ez dela «onargarria» emakumeen parte hartzea ukatzen duen inolako kultura jarduerarik antolatzea. Azken egunotan herrian zabaldutako tentsioa ikusita, alardea «gizalegezko giro lasaian» egiteko eskatu du udalak, eta dei horrekin bat egin du Ibañez de Maeztuk ere.

Osasunak 0-1 irabazi dio Athletici, eta gorritxoek irabazi dute Euskal Herria Txapela lehiaketa. Hala, iragan denboraldiko arantza atera ahal izan dute. Orduan zuri-gorriak gailendu ziren: 2-1. Athleticek izan du jokoaren ekimena eta baloiaren jabetza, baina bigarren zatiaren ordu laurdenetik aurrera Osasunak zuzenago eta biziago jokatu du, eta errazago gainditu du zuri-gorrien presioa. Azkenerako saria jaso du. Asier Osanbelak sartu du gorritxoen gola, 76 minutuan, jokaldi nahasi batean. Osasunak hirugarrenez jantzi du txapela, eta Athleticekin berdinduta dago lehiaketaren garaipen zerrendaren lehen tokian. Bi taldeetako hainbat jokalari ez dira finalean izan, selekzio arteko partidak zituztelako. Gainera, Valverdek eta Liscik atseden eman diete hainbat jokalariri. Denboraldia hasi berri da, eta lan kargak ondo kudeatu behar dituzte; are gehiago Athleticek, lau txapelketa jokatuko baititu: Liga, Espainiako Kopa, Espainiako Superkopa eta Txapeldunen Liga. Baina partida ona jokatuko dute bi taldeek. Neurketari hobeto ekin dio talde zuri-gorriak. Baloi jabetzea gehiago izan du, eta biziago mugitu du baloia. Lehen abagunea Guruzetak izan du. Gorosabelek erdiraketa ona egin du, eta aurrelariak ondo errematatu du buruarekin, baina kanpora joan zaio. Handik gutxira Robert Navarrok buruz buruko jokaldi ona egin du, eta area ertzetik egin du errematea. Baina ez du indartsu jaurti. Osasuna kostata aritu da, eta lanak izan ditu Padillaren atera iristeko. Baina pixkanaka lortu du, eta ez du aparte izan gola. Geldikako jokaldietan izan da. Argiena Ruben Garciak izan du, falta jaurtiketa batean; Padillak, ordea, gelditu bikaina egin du. Hortik aurrera partida parekatu egin da apur bat. Baina Athleticek bizi jokatu duenean nagusi izan da, eta arriskua sortu du Aitor Fernandezen atean. Kontraeraso batean Nico Serrano bakarrik geratu da Aitor Fernandezen aurrean, baina haren erremateak atezainaren gorputzean jo du. Handik gutxira, Serranok berak gogor jaurti du ezkerrez area kanpotik, eta baloia kanpora joan da. Lehen zatiaren azken txanpan Athleticek asmatu egin du presioan, eta gorritxoei kostatu egin zaie erasoan jokaldiak lotzea. Zuri-gorriek izan dute jokoaren ekimena, baina ez dut aparteko aukerarik sortu. Hala, lehen zatia hasi bezala amaitu da: 0-0. Osasuna zuzenago Bigarren zatiari ere hobeto ekin dio Valverdek zuzentzen duen taldeak. Ezker hegaletik saiatu da min egiten batez ere. Bertatik buruz buruko jokaldiak egiten ahalegindu da Robert Navarro. Ondo eutsi dio, ordea, Osasunaren atzealdeak. Hura eta Guruzeta izan dira Athleticen jokalari oldarkorrenak erasoan. Lehen abisua, hala ere, gorritxoek eman dute. Iker Benitok jaurtiketa ederra egin du area ertzetik, eta baloia gutxigatik joan zaio kanpora. Aukera horrek hauspotuta Osasunak zuzenago jokatu du, eta partidaren erritmoa biziagoa izan da. Izan ere, Athleticek izan du baloiaren jabetzea, baina Osasuna ondo atera da erasora, eta Raul Garcia de Arok pare bat aukera izan ditu. Bizkorrago jokatuta, Osasunak errazago gainditu du Athleticen presioa. Azkenean Asier Osanbelak egin du gorritxoen gola, 76. minutuan. Jokaldi nahasia izan da arean, eta hirugarren ahaleginean zulatu du zuri-gorrien atea erdilariak. Jokaldian Padillak gelditu bikaina egin du, eta baloiak langan jo du. Baina aldaratzea ederki baliatu du Osanbelak. Ordu laurden falta zen neurketa amaitzeko, eta gorritxoek ondo eutsi diote. Hala, garaikurra haientzat izan da. .

Itsaso zakarra zegoen gaur Donostian. Bi metro eta erdiko olatuak izan dira batez beste, eta haizea. Ustekabekoak izateko baldintza aproposak zeuden, baina ez da halakorik izan. Faboritoek ez dute huts egin Kontxarako sailkatze estropadan, eta Eusko Label ligako lehen zazpi ontziak sailkatu dira: Urdaibai, Orio, Zierbena, Hondarribia, Getaria, San Juan eta Isuntza. Donostiarra ere ariko da datozen bi igandeetan, baina ez du sailkatze estropada jokatu behar izan, hura baita Donostiako trainerua. Bestalde, Galiziako ontzirik ez da izango. Bou Bizkaia traineruak egin du denborarik onena, eta aspaldiko partez sailkatu da Lekittarra, baita Erreka ere. Pozez txoratzen ospatu dute arraunlariek. Hunkituta hitz egin du Osertz Aldai Isuntzako entrenatzaileak: «Taldeak merezi zuen. Urteetan esfortzu handia egin dugu, eta gaur sailkatzea oso garrantzitsua zen guretzat. Bagenekien gure lana egiten bagenuen azkar ibiliko ginela, eta dena eman dugu». Lekeitioko taldeak 1999an parte hartu zuen azkenekoz Kontxan; hots, duela 26 urte. Kostata, baina apurtu dute madarikazioa. Herriko jaiak dituzte, eta Donostian ere piztu dute festa. Azken bi urteetan gutxigatik geratu ziren kanpoan, baina hirugarren saiakera balekoa izan da. Haiek eskuratu dute zazpigarren postua. Irribarretsu hitz egin du Ander Makazaga San Juan taldeko arraunlariak ere: «Gure helburua, ligan ondo ibiltzeaz gain, Kontxan sartzea zen, eta lortu dugu. Urte asko daramatzagu marea arrosa ikusi gabe, eta egundokoa izan da». 2017tik sailkatu gabeak ziren. Gaur, ontzi azkarrenetan seigarrena izan da. Hala ere, biei luze egin zaie itxaronaldia. Faboritoak izan dira lehiatzen aurrenekoak. San Juan bigarren taldea izan da erlojupekoari ekiten, eta Isuntza laugarrena. Hortaz, behin lanak amaituta, zain egon behar izan dute. B multzoan, Santurtzi eta Chapela ziren ezustekoa emateko hautagai nagusiak, eta joaneko luzea ikusita, haiek soilik zuten beste bi taldeen denbora hobetzeko aukera. Santurtzik irabazi du KAE1 liga, eta Chapelak Galiziakoa. Dena den, azkenean, dezentez beranduago helmugaratu dira. Lekittarra-k baino hemeretzi segundo gehiago behar izan ditu Sotera-k —bederatzigarren egin du—, eta 28 segundo gehiago Chapelak —hamaikagarren egin du—. Ziaboga ematerakoan ere, talde onenetan zortzigarrena zen Isuntza, baina estu: bi segundoren aldea ateratzen zion Ondarroari, hirurena Santurtziri, eta bostena Aresi. Poparean, baina, bikain aritu dira, eta, azkenean, zortzigarren trainerua baino hamahiru segundo lehenago bukatu dituzte lanak. San Juanen denbora hobetzekotan ere egon dira; ehunenen aldea baino ez da izan batetik bestera. Gaurko onena, berriz, Urdaibai izan da, azken hiru aldietako txapelduna. Aldaketa asko izan dituzte traineruan, eta balentria handia litzateke aurten Bou Bizkaia-k lortzea Kontxako Bandera. Hala ere, erakutsi dute sasoiko daudela. Orio izan da bigarren, irabazteko hautagai nagusia, eta Zierbena hirugarren. Joaneko luzean, galipoak izan dira azkarrenak, baina poparean joan egin zaie ontzia, eta denbora asko galdu dute. Hondarribiak eta Getariak ere lan ona egin dute. Laugarren bukatu du Ama Guadalupekoa-k, eta bosgarren Esperantza-k. Ligan bezalaxe, parean aritu dira, eta merezita sailkatu. Txanponaren beste aldea 21 ontzi lehiatu dira, eta ezin denak asebeteta geratu. Kontxarako sailkatze estropadan, zortzigarren postua da onartzen zailena, eta Ondarroak bete du gaur. Xanet Gimeno patroia, ordea, itxaropentsu aritu da etorkizunaz: «Kontua ez da hainbeste guk huts egin izana: Isuntza eta San Juan hobeak izan dira, eta zoriondu nahi ditut. Egin dugun denboraldiaz harro gaude, eta hurrengo urtean sartuko gara». Konbentzituta mintzatu da. Ares izan da Galiziako ontzirik azkarrena, baina urrun samar geratu zaio zazpigarren postua: hogei segundora. Lan erdietan oraindik bizi-bizirik zegoen, baina bueltako luzean ez da hain fin aritu. Cabok, berriz, makal egin du arraun. Galiziarrak Eusko Label ligako azken postuan daude, eta Kontxarako sailkatze estropadan ez dira hobeto aritu. Azken-aurreko postuan bukatu dute, hogeigarren. Horiek horrela, jakina da zer ontzi lehiatuko diren Kontxan datozen bi igandeetan. Baita irailaren 7an ontzi bakoitza zer txandatan ariko den ere: Urdaibai, Orio, Getaria eta Zierbena izango dira lehen txandan. Eta Donostiarra, Isuntza, San Juan eta Hondarribia bigarrenean. Sentipen onei eustea izango dute helburu.

Gaur egun 10.800 palestinar inguru daude preso Israelgo kartzeletan, eta horietatik 450 adingabeak dira, Palestinako Addameer elkartearen arabera. Gutxi gorabeherako kopuruaren berri izanda ere, zaila da jakiten atxilotutakoak nortzuk diren. Hori argitzeko asmoz, ikerketa bat egin dute Palestinako +972 aldizkariak, Erresuma Batuko The Guardian egunkariak eta Israelgo Local Call kazetak, Israelgo armadaren datu basea eta iturri ofizialen lekukotzak erabilita, eta ondorioztatu dute ezen Israelek Gazan atxilotutakoen laurdenak soilik direla Hamaseko edo Palestinako Jihad Islamikoko matxinoak; gainontzekoak, hau da, gehien-gehienak zibilak dira. The Guardian egunkariak gaur kaleratu du ikerketa, eta, haren arabera, urte asko preso daramatzaten palestinar gehienak osasun langileak, irakasleak, kazetariak, idazleak, adingabeak eta desgaitasun fisiko edo psikikoren bat duten herritarrak dira. Adibide bat ere jarri dute: alzheimerra duen 82 urteko emakume bat dago presoen artean, duela sei aste atxilotua. Israelgo soldadu bat aipatuz ikerketan jakinarazi dutenez, Israelgo Sde Teiman espetxe militarrean solairu geriatrikoa izeneko eremu bat sortu behar izan dute, preso hartutako desgaitu eta adineko guztiak hara eramateko. Gainera, Palestinako hainbat GKE gobernuz kanpoko erakundek eta ikerketaren egileek salatu dute Israelek aurretik epaiketarik egin eta ebidentziarik erakutsi gabe espetxeratzen dituela palestinarrak. Are, atxiloaldi administratiboa baliatuta, Israelgo soldaduek denbora luzez izaten dituzte atxilo; kasurako, maiatzeko datuen arabera, egoera horretan zeuden 6.000 pertsona baino gehiago. Hain justu, Israelgo Gobernuak 2023ko urriaren 7aren ondoren lege bat onartu zuen baimena ematen duena jendea 180 egunez atxilo izateko inolako epaiketarik egin gabe. The Guardian egunkariak zehaztu duenez, ikerketa zabaldu aurretik Israelgo armadak aukera izan du hura irakurtzeko. Hala, 2.000 zibil baino gehiago askatu dituzte egiaztatu ondoren ez dutela inolako loturarik Hamasekin; halere, adierazi dute atxilotutako gehienek parte hartzen dutela «ekintza terroristetan». Menia ezartzea xede Hamasek duela bi aste pasa eman zion oniritzia bitartekariek —Egiptok, AEBek eta Qatarrek— ondutako azken menia proposamenari. Israelek oraingoz ez du esan onartzeko prest dagoen edo ez, eta AEBetako presidente Donald Trumpek, Tel Avivi presio egin ordez, Hamasi egin dio presio. Atzo gauean, sare sozialen bidez, Etxe Zuriko maizterrak Palestinako erakunde islamistari exijitu zion aske utz zitzala bizirik dauden gatibu guztiak; hots, hogei inguru. Haren arabera, hori da Israelen erasoaldia amaitzeko «modu bakarra». Hain justu, tregoa abiarazteko negoziazioetan parte hartu duen enpresari estatubatuar-palestinar Bixara Bahbahk AEBen azken menia proposamena helarazi dio Hamasi, atzo Bahbahk berak esan zuenez Al-Arabiyah hedabideari emandako elkarrizketa batean. Proposamen horretan jasota dago, hain zuzen, Hamasek gatibu guztiak askatzea. Ikusteko dago menia akordio bat erdiestea posible izango ote den; izan ere, Palestinako erakunde islamistak gogorarazi du dagoeneko onartu duela tregoa proposamen bat, eta Israelgo Gobernuari dagokiola orain aurrerapausoak ematea. Tel Avivek esan du, ordea, Hamasen adierazpenek ez dutela «ekarpenik» egiten. Eta menia ezartzeko aukera ez aurrera ez atzera dagoen honetan, Bahituen eta Desagertuen Familien Foroak Israelgo Gobernuari, AEBetakoari eta bitartekariei eskatu die «ahalegin handiagoa» egin dezatela. Erasoak eta ebakuazio aginduak Meniarik ezean, alabaina, Israelek Gazari eraso egiten jarraitzen du, baita Zisjordaniaren aurka egiten ere. Hain justu, Israelgo armadak Tulkarem ekialdeko auzo bat husteko agindu bat zabaldu du gaur goizean, baina ez du iragarri zer egin asmo duen han. Zerrendari dagokionez, gaur goizaldetik Gaza hiria bonbardatzen aritu da Tel Aviv, eta, Gazako Osasun Ministerioaren arabera, 39 pertsona hil dira eraso horien ondorioz. Gainera, Israelgo armadako bozeramaile batek jakinarazi du Gaza hiriaren %40 kontrolpean dutela. Abuztuaren hasieran eman zion oniritzia Gaza hiria okupatzeko planari Tel Avivek. Bestalde, UNRWA Palestinar Iheslarientzako Laguntza eta Lan Bulegoak salatu du ezin izan duela laguntza humanitariorik banatu Gazan azken sei hilabeteetan, eta Israelgo Gobernuari eskatu dio eman diezaiola horretarako baimena. Sare sozialen bidez egin du eskaera: «Gazako familiek ez dute oinarrizko baliabiderik». Israelgo Gobernuak urtarrilean onartutako lege baten ondorioz, UNRWAk debekatuta dauka Israelen edo haren kontrolpeko lurraldeetan sartzea. HRW-ek eskatu du «gerra krimen» gisa ikertzeko iranek israelgo eremu zibilen aurka egindako erasoak HRW Human Rights Watch GKE gobernuz kanpoko erakundeak eskatu du «gerra krimen» gisa ikertzeko Iranek ekainean Israelgo eremu zibilen aurka egindako eraso batzuk; zehazki, horietako bost. «Hamabi egun iraun zuen erasoaldi hartan, Iranek jaurtitako misil balistiko batzuek soilik lortu zuten Israelera sartzea, baina hori lortu zutenetako batzuek zibilen aurka egin zuten», adierazi du erakundeko zuzendari Ida Sawyerrek, gaur kaleratutako ohar batean. Gainera, Teherani leporatu dio eraso horiek egin aurretik abisurik ez eman izana. Israelgo Gobernuak emandako datuen arabera, erasoaldi horretan 31 israeldar hil ziren; horietatik 30 zibilak ziren. Iranen, berriz, bederatziehun pertsonatik gora hil ziren Israelen erasoen ondorioz; horietatik 38 adingabeak ziren, datu ofizialen arabera.

Portugalgo agintariek jakinarazi dutenez, gutxienez hamabost pertsona hil dira Lisboan, funikular baten istripuan. Beste hemezortzi lagun zauritu dira ezbeharrean. Gloriako Igogailua du izenak funikularrak, eta Portugalgo hiriburuko nagusienetako bat da. Lekuko baten arabera, 43 pertsona inguru zeuden barruan eta inguruan. Oraingoz ez dute jakinarazi hildakoak nongoak diren, baina turista askok bisitatzen duten funikular bat da. Marcelo Rebelo de Sousa Portugalgo presidenteak atsekabea agertu du gertatutakoagatik. «Hildakoak eta zaurituak» izan ditu gogoan. Poliziak istripua gertatu den tokia inguratu du. Hogei anbulantzia inguru eta suhiltzaileen zenbait ibilgailu hurbildu dira. Efe albiste agentziaren arabera, errailetatik atera eta irauli egin da. Ondorioz, sabaia erabat zanpatuta geratu da. Etxerantz zihoan langile batek Eferi adierazi dio funikularra ez zela ohiko abiaduran jaisten ari: «Buelta eman eta korrika egiteko astia izan dugu soilik». Bagoia bihurgune batean atera da errailetatik, eta eraikin bat jo ondoren irauli da. «Burrunba izugarria» izan da lekukoen arabera, eta funikularra «erabat txikituta» geratu da. Gloriako Igogailuak Restauradores plaza eta Goiko Auzoa lotzen ditu, eta azken horretatik gertu Alcantarako San Pedro begiralekua dagoenez, oso ohikoa dute turistek «Gu funikularrera igotzekoak ginen. Goiko aldean geunden, begiralekuan, baina atzeko kaletik paseo bat emateko jaitsi gara, eta igotzeko tokira iritsi garenean ikusi dugu istripua», adierazi diote Eferi bi turista brasildarrek.

Athletic zain dago zer gertatuko den Aymeric Laporteren izen ematearekin. Astelehenean bazirudien dena eginda zegoela. Laportek kontratua eten zuen Al-Nassr taldearekin, eta, hala, Athleticek fitxatu zuen. Akordioa hiru urterako zen. Baina atzo dena zapuztu zen. FIFAk ez zuen ontzat eman jokalariaren izen ematea. Arrazoia: Arabiako Federazioak ez zuen dokumentazioa garaiz bidali. Hala, futbol erakundeak ez zuen ontzat eman, eta, beraz, jokalariari zaildu egin zaio izen ematea, nahiz eta Espainiako Futbol Liga Profesionalaren webgunean fitxaketaren berri eman zen. Orain, ordea, ez da ageri halako jakinarazpenik. Athleticek ere ezin izan du Laporte Txapeldunen Ligako jokalarien zerrendan sartu. Klub zuri-gorriak bi aukera ditu orain: TAS Kirola Arbitratzeko Epaitegira jotzea, eta hiru aldeen arteko kontratua sinatuta zegoela frogatzea, edo urtarril arte itxarotea jokalaria fitxatzeko. TASera jotzen badu, bada aurrekari bat: Lassana Diarrarena. 2014an kontratua eten zuen Lokomotivekin, Charleroik fitxatu zezan. Baina Errusiako taldeak haren izen ematea blokeatu zuen. Jokalariak Europako Batasuneko Justizia auzitegira jo zuen, eta epaian hau ebatzi zuten: FIFAren araudiak Europako Batasunaren lan legedia urratzen zuela. Hala, futbolari profesionalei, langileak izanda, Europako Batasuneko lan legedia aplikatu behar zitzaien. Baliteke epai horrek mesede egitea Athletici. Talde zuri-gorriak ohar baten bidez adierazi du lanean jarraitzen dutela hiru aldeen borondatea behar bezala betetzeko, eta aukera guztiak aztertzen ari dela. Nolanahi ere, berretsi du jokalaria Athleticera batzen ez bada akordioak ez duela ondoriorik izango, eta klubari ez diola kalte ekonomikorik eragingo. Uda osoan hitz egin da Laporte itzultzearen inguruan. Ernesto Valverdek erdiko lau atzelari zituen denboraldiaurrea hasteko: Aitor Paredes, Dani Vivian, Yeray Alvarez eta Unai Egiluz. Baina uztailaren 10ean ezagutarazi zuten Yerayk positibo eman zuela UEFAren dopin analisi batean. Zehazki, Europako ligan Manchester Uniteden aurka jokatutako finalerdietako joaneko partidaren ostean egindako kontrolean eman zuen positibo. Kasua ikertzen ari dira, eta, bitartean, zelaietatik kanpo dago jokalaria, auzia argitu zain. Jokalariak esan zuen minbizia gainditu zuenetik alopeziaren aurkako tratamendua jasotzen ari zela, eta orduan jakin zuela hartutako botika batek debekatuta dagoen substantzia bat zuela: «Nahi gabe izan da; kolpea hartu dut, inoiz ez baitut substantzia debekaturik kontsumitu». Egiluzek, berriz, eskuineko belauneko lotailu gurutzatua apurtu zuen Racing Santanderren aurkako lagunarteko batean, eta denboraldi osoa emango du jokatu gabe. Horrenbestez, lehen taldean erdiko bi atzelari baino ez ditu Valverdek jokatzeko moduan: Vivian eta Paredes. Norgehiagokaren batean Yuri hegaletik mugitu du bertan jokatzeko. Baina talde zuri-gorriak egutegi betea izango du denboraldi honetan, lau txapelketa jokatuko baititu: Liga, Txapeldunen Liga, Espainiako Kopa eta Espainiako Kopa. Horrenbestez, jokalari multzo handia behar du, tartean erdiko beste atzelari bat. Lau partidako zigorra jarri diote Valverderi, eta hirukoa Padillari Zigor gogorra jarri diote Athleticeko entrenatzaileari, igandean epaileak, Betisen aurkako partidan, egotzi ostean. Teknikariak lau partida egon beharko du aulkian eseri gabe. Bi neurketako zigorra jarri diote «epaileari protesta egiteagatik», eta beste bi «epailea gutxiesteko keinuak» egiteagatik —Valverdek txalo egin zion epaileari aldagelara bidean zegoela—. Alex Padillari, berriz, hiru partidako zigorra jarri diote, «jarrera desegokia» izateagatik. Atezainak baloi bat jaurti zuen zelaira aulkian zegoela. Ikusteko dago Athleticek erabakiaren aurkako helegitea jartzen duen .

Mikel Landa txirrindulariak ihesaldi ederra egin du Gangurenen (Bizkaia), nahiz eta, ordu erdi geroago, tropelak harrapatu eta amore eman behar izan duen. Israel Premier Tech taldeko txirrindularientzat, berriz, ez da ihesaldirik izan: ibilbide osoan nabaritu dute Palestinaren aldeko elkartasuna, baita Israel Gazan egiten ari den sarraskiaren kontrako arbuioa ere, Espainiako Vueltako Bizkaiko etapan. Bide osoan izan dira elkartasun keinuak, baina protesta giroak goia jo du helmugan, Bilboko Kale Nagusian: azkenean, antolatzaileek erabaki dute lasterketa hiru kilometro lehenago amaitzea, txirrindulariak Bilboko erdigunera ez sartzea eta irabazlerik ez egotea. Lasterraldia abiatu eta berehala hasi dira protesta ekitaldiak. Txirrindulariak 13:35ean atera dira San Mames futbol zelaiaren aurreko zabalgunetik, eta, hamar bat minutu geroago, Enekuri mendatera igotzen ari zirenean, gelditu egin behar izan dute, lagun talde batek errepidea moztu baitu, Palestinako ikurrak eta Destroy Israel (Israel suntsitu) esaldia idatzita zuen pankarta bat zeramala. Poliziek eta antolakuntza taldekoek han bildutakoak egotzi dituzte, eta, minutu batzuk geroago, txirrindulariek berriro ekin diote lasterraldiari. Handik hiru ordutara, manifestariek berriro moztu dute bidea: Gangurenen egin dute, pankarta bat aterata, baina txirrindulariak pasatu dira, eta lasterraldia ez da eten. [galleries:vertical:101] Gernika-Palestina plataformak, BDS sareak eta beste elkarte batzuek 16:00etarako egina zuten deialdia, Bilboko Kale Nagusiaren eta Gregorio de la Revilla zumarkalearen bidegurutzean, baina ordu erdi lehenagotik ere jende andana batu da han, ikurrinekin eta Palestinako ikurrekin. Haietako askok Palestinako kirol selekzioetako elastikoak eta Palestinako zapiak zeramatzaten soinean. «Israel boikotatu, Palestina askatu» oihuka hasi dira, eta 16:00etarako burrunba ikaragarria zen; esatariak bozgorailuetatik egiten ari ziren iruzkinak erabat ostenduta geratu dira. Manifestariek oso argi zituzten protestan parte hartzeko arrazoiak. «Israelgo Estatuak diru asko jartzen du txirrindulari taldea hemen egon dadin», azaldu du Kontxi Gomezek. «Haren parte hartzea genozidioa zuritzeko modu bat da». Iñaki —ez du abizenik eman nahi izan— lehenengo lerroan zegoen, argazkiak egiten: «Gerran dauden beste herrialde batzuek galarazita daukate zenbait kirol lehiaketatan parte hartzea; agerian gelditzen da Mendebaldearen moral bikoitza». Hiru atxilotu Apurka-apurka, tentsioak gora egin du, eta Salazar Zubia lorategiaren parean istilu bat izan da manifestarien eta Vueltaren antolatzaileen artean. Antolakuntza taldeko bereizgarriak zeramatzaten batzuk oso gogor oldartu dira manifestarien kontra, eta ertzainek ere esku hartu dute. Kaleko jantzitako ertzain batzuek gizon bat atxilotu dute: Palestinako bandera bat zeraman, eta ahoa odoletan zeukan. Eskuburdinak jarri dizkiote. Beste manifestari batzuk, hiru gutxienez, bazter batera eraman dituzte identifikatzeko, eta litekeena da haietakoren bat atxilotu izana. Bingen Zupiria Eusko Jaurlaritzako Segurtasun sailburuak jakinarazi duenez, hiru lagun atxilotu dituzte, eta bost identifikatu. Gainera, lau ertzain zauritu dituzte. Zupiriak arbuiatu egin ditu «segurtasunaren eta elkarbizitzaren aurkako jarrerak». Tropela igaro denean, areagotu egin dira Palestinaren aldeko eta Israelen kontrako oihuak. Geroago, udaltzain eta ertzain gehiago iritsi dira, eta Kale Nagusi osoa hartu dute. Lehia amaitzeko hamar bat kilometro falta zirenean, zurrumurru bat hedatu da manifestarien artean: «Bertan behera utzi omen dute etapa». Geroago iritsi da baieztapena: giroa ikusita, antolatzaileek erabaki dute lasterketa amaitutzat ematea hiru kilometro falta zirenean, eta txirrindulariak zuzenean joan dira autobusetara, helmugara iritsi barik. Etaparen «irabazlea», Palestina Gernika-Palestina plataformak ontzat jo ditu Espainiako Vuelta Euskal Herrian zehar ibili den honetan Israel taldearen parte hartzearen aurka egin diren protestak. «Helburua bakarra zen, eta hala da oraindik ere: Israel Premier Tech taldea Vueltatik kanpo uztea eta, oro har, apartheidaren eta genozidioaren enbaxadoreak diren Israelgo talde guztiak kirol lehiaketa guztietatik at uztea». Plataformaren esanetan, «txirrindulariek, etapa aurreko bilerekin; zaleek, nonahi, euren sinboloekin; ordezkari instituzionalek, euren adierazpenekin… badakite Israel taldea ez dela ongi etorria, eta gaurko etapan gertatutakoak argi eta garbi erakusten du kirolaren bidezko zuriketa ez dela bidea». Beraz, uste dute Palestinak «irabazi» duela gaurko etapa, baina ohartarazi dute «genozidioaren aurkako konpromisoak biderkatu» behar direla. Bihar egingo duten agerraldian emango dute horretarako asmoen berri.

Hego Euskal Herrian pentsioen osagarri bat sortzeko herri ekinaldi legegilea tramiterako onartzearen kontra azaldu da gaur Eusko Jaurlaritza. EHPM Euskal Herriko Pentsiodunen Mugimenduak aurkeztutako 145.142 sinadurak ez dira nahikoa izan gobernuak proposamena aintzat hartzeko, haren ustez ez baita beharrezkoa. «Egungo diru sarrerak bermatzeko errentaren eta Inklusiorako Euskal Sistemaren koherentziaren aurkakoa da, Eusko Legebiltzarrak adostasun politiko zabalarekin onartu berri baitu», justifikatu du Mikel Torres lehendakariordeak. Jaurlaritzaren iritzia ez da loteslea, eta Eusko Legebiltzarraren esku dago HELa eztabaidatzea. Osoko bilkura batean bozkatu beharko dute gaia jorratzea onartu ala ez, eta EH Bilduren, Sumarren eta PPren aldeko botoak ziurtatuta omen dituzte pentsiodunek. Horixe bera adierazi zuen Jon Fano Bizkaiko Pentsiodunen Mugimenduko kideak, joan den abuztuaren 18an, Bilboko Aste Nagusian egindako manifestazioan. Baina gobernuaren iritziaren ostean, litekeena da EAJk eta PSE-EEk kontrako botoa ematea, eta hori nahikoa izango litzateke pentsiodunen mugimenduaren proposamena bertan behera uzteko. Iazko irailean aurkeztu zuten pentsiodunek ekinaldia, eta lau hilabete eman zituzten kalean sinadurak biltzen: guztira 145.142 izenpe batu zituzten —gutxienez 10.000 sinadura aurkeztu behar dira halako bat tramitatzeko—. Horrez gain, Euskal Herriko Pentsiodunen Mugimendua Imanol Pradales Eusko Jaurlaritzako lehendakariarekin eta Mikel Torres lehendakariordearekin bildu ziren uztailean, eta Gasteizko gobernuak eskariaren inguruko txosten bat noiz aurkeztuko zain zeuden: irailaren 8rako espero zuten. Jaurlaritzak, ordea, gaur eman du HELaren inguruko iritzia. Jaurlaritzaren argudioak Eusko Jaurlaritzak emandako argudio nagusietako bat zera da, «pentsioak jasotzen dituztenentzako babesa dagoeneko sisteman txertatuta» dagoela: «2008az geroztik, Euskadik diru sarrerak bermatzeko eredu propioa du, gutxieneko errenta duinak bermatzen dituena, eta pentsiodunentzako neurri espezifikoak jasotzen ditu». Jaurlaritzaren arabera, 14/2022 Legeak estaldura horiek indartu zituen, «zenbatekoak Europako pobrezia atalasaren gainetik jarri, eta pentsiodunak lehentasunezko kolektibo gisa onartuta». Jaurlaritzak gaineratu duenez, «egungo sistemak neurri espezifikoak ditu»: «Izan ere, oinarrizko zenbatekoaren gaineko %40ko osagarriak aurreikusten ditu, ezohiko bizikidetza unitateak aitortzen ditu, eta aldizkako berrikuspenak egiten ditu zenbatekoak egokiak direla bermatzeko». Horiek horrela, gaur egun, pentsiodun batek 1.080,82 euroko gehieneko pentsioa jaso dezake, diru sarrerak bermatzeko laguntzari esker. Bizikidetza unitatearen tamainaren arabera, errenta 1.535,91 eurora arte ere handitu daiteke. EHPMk, ordea, EAEko erakundeek norbanako baten gutxieneko errenta gutxieneko soldatarekin (1.184 euro) parekatzea nahi du, hartara iristeko falta den dirua erakundeek jarrita eta bizikidetza unitatea aintzat hartu gabe. Pentsiodun bat Bilboko Aste Nagusian antolatutako manifestazioan. GORKA RUBIO / FOKU Sistema horrek «bikoiztasunak eta desberdintasunak» saihestuko lituzke, HELaren proposamenak ez bezala. Izan ere, Jaurlaritzaren arabera, «proposamen horrek pentsioak banaka osatzea planteatzen du, bizikidetza unitatearen diru sarrerak kontuan hartu gabe, eta premia ekonomikoaren azterketatik bereizita». Horrek gainjartzeak sortuko lituzke indarrean dauden prestazioekin, eta «lehentasunezko tratua» emango lioke kolektibo bati, «beste talde zaurgarri batzuen kaltetan; hala nola desgaitasunen bat dutenen edo diru sarrera txikiak dituzten langileen kaltetan». Eskumenik ez Bestalde, Jaurlaritzak azpimarratu duenez, neurriaren izaeragatik, [Espainiako] Estatuari dagokio pentsioen balizko hobekuntza orokorrak egitea, eta «euskal sistemak, berriz, gizarte babesa asistentziatik bermatzen du». Era berean, ohartarazi du HELa aplikatzeak «euskal finantza publikoei egiturazko gastu jasanezina» ekarriko liekeela. Horregatik guztiagatik, Jaurlaritzak uste du HELa ez datorrela bat indarrean dagoen araudiarekin, «ezta gizarte babeseko euskal ereduaren iraunkortasun, ekitate eta koherentzia printzipioekin ere». Halaber, haren iritziz, «proposamenak ez ditu betetzen Eusko Legebiltzarraren Erregelamenduan ezarritako baldintzak, aurrekontu kredituak handitzea dakarten ekimenei dagokienez». Edonola ere, Torresek aurrez aurre azalduko die pentsiodunei ezezkoaren arrazoiak bilera batean; noiz izango den oraindik ez du iragarri, ordea. Pentsiodunak haserre Hain zuzen ere, ezustean eta hedabideen bidez jaso dute erabakiaren berri Euskal Herriko Pentsiodunen Mugimenduko kideek, gaur. Bada, ezekoa emateko argudioak ez ezik, erabilitako moduak ere kritikatu diote Jaurlaritzari. «Eusko Jaurlaritzaren aurkako txosten honekin gobernuaren jarrerari buruz ditugun itxaropen txarrenak betetzen ari dira, eta bi aldiz engainatuta sentitzen gara, gainera», adierazi dute ohar baten bidez. Pentsiodunek salatu dutenez, herri ekinaldi legegilea tramiterako ez onartzeko emandako arrazoiak politikoak dira, eta ez juridikoak. Eta azpimarratu dute, 145.000 sinadura baino gehiago kolpe batez baztertuta, Jaurlaritzak mespretxu egin diela ekinaldia babestu zuten milaka herritar eta erakunderi. Herritarren parte hartzeko politikorako eskubidea gutxiestea eta gaia Eusko Legebiltzarrean eztabaidatzea oztopatu nahi izatea ere egotzi diote. «Aurkako txosten horrekin, Eusko Jaurlaritzak agerian uzten du demokrazia eta justizia soziala indartzeari buruzko bere diskurtsoa propaganda hutsa dela», azpimarratu dute. Halaber, pentsiodunek adierazi dute pentsio apalak osatzeko egun dauden tresnak ez direla nahikoa; besteak beste, 2019ko lege aldaketa baten ondorioz, bakarrik bizi den pentsiodun batek ere ez duelako bermatua gutxieneko soldataren pareko pentsiorik. Eta azpimarratu dute norbanakoaren gainetik bizikidetza unitatea aintzat hartzeak bereziki andreei egiten dietela kalte, ezkontideen edo izatezko bikoteen menpeko bihurtzen dituelako. «Pentsiodun bakoitzak errenta nahikoa izateko duen eskubidea erreklamatzen dugu, bizikidetza harremanak edozein direla ere». Pilota Madrilen teilatura pasatu izana ere kritikatu diote Jaurlaritzari; izan ere, gogorarazi dute Gernikako Estatutuan jasota dagoela pentsioak osatzeko sistema bat eratzearena, Eusko Legebiltzarreko Mahaiak eta bertako Zerbitzu Juridikoek berretsi zutenez: «Eskumen baten utzikeria nabarmena da». Era berean, ez dute ontzat jo gobernuak diru nahikorik ez duela esatea ere: «Onartezina da pentsiodun prekarioenentzat baliabide ekonomikorik ez dagoela esatea, itzuli behar ez dituzten ehunka milioi euro enpresa handiei banatzen zaien bitartean». Horiek horrela, pentsiodunek argi adierazi dute ez dutela etsiko; azkeneraino jarraituko dute mobilizatzen. Bada, datorren astelehenean hasiko dituzte protestak berriz, eta egun horretan emango dute beste ekinaldi batzuen berri ere. «Akats larria» Eusko Jaurlaritzak pentsiodunen herri ekinaldiari ezezkoa eman izanak «akats larritzat» jo du EH Bilduk, «pentsiodunek eta, bereziki, emakumeek egunero pairatzen duten prekaritateari bizkar ematea» baita. Hori dela eta, erabakia berraztertzeko eskatu dio gobernuari. Izan ere, koalizio abertzalearen ustez, Euskal Herrian badaude «pentsio duinak bermatzeko eta prekaritateari aurre egiteko beharrezko baldintza sozioekonomikoak». Eusko Legebiltzarrean herri ekinaldia babestuko duela berretsi du EH Bilduk. Jaurlaritzaren erabakia kritikatu du ELAk ere, eta Torres lehendakariordeak emaniko argudioak errefusatu ditu. Sindikatuaren iritziz, pentsio apalenak gutxieneko soldatarekin parekatzeko osagarri bat beharrezkoa ez dela esatea milaka pertsonei «iruzur» egitea da, besteak beste, «pentsiodun asko, batez ere emakumeak, pobrezian bizi direlako gutxieneko pentsioekin». Eta uste du ezezko horren helburu bakarra herri ekinaldi legegilearen tramitazioa oztopatzea dela. Bada, ELAk iragarri du mobilizatzen jarraituko duela hurrengo hilabeteetan ere.