Labeetako bat itzali du Tubos Reunidos enpresak matxura baten ondorioz. Arazoa konpondu bitartean bi aukera eman dizkie kaltetutako 150 langileei: lanorduen erdia aurrerago berreskuratzea edo aldi baterako enplegu-erregulazioko espedientea aurkeztea.

“Bizpahiru aste barru” sinatuko dute Talgoren erosketa. Lehendakariak esan du “azken xehetasunak” adostu behar direla, eta burtsan kotizatzen duen enpresa izaki, arau batzuk bete behar direla prozesuan.

Berdinketaz berdinketa dabil Osasuna. 11 lortu ditu dagoeneko, beste inork baino gehiago Espainiako Lehen Mailan. Puntu banaketak burumakur utzi izan du sarri. Irabazteko aukera onak galdu dituzte gorritxoek. Erdi hutsik ikusi izan dute edalontzia. Berdinketa sortari buruz, ordea, interpretazio baikorra ere egin daiteke: edonorentzat dira aurkari zaila. Azken bost partidetatik bakar bat ere ez dute galdu. Gaur, ligako liderra geldiarazteko gai izan dira. Real Madril partida azkar irabazteko asmoz iritsi da, jokalari onenak gehiegi ez behartzeko Europako partidari begira. Bada, ahalegin betean aritu arren, ezin izan dute Osasunaren harresia eraitsi. Mbapperen golari Budimirrek erantzun dio, gol historikoa sartuta: 57. aldiz sareratu du baloia Lehen Mailan elastiko gorritxoarekin, eta, hartara, Sabino Andonegiren marka berdindu du. Galako hamaikakoa erabili du Osasunak, baina ñabardura batekin: Boyomo zigortuta zegoen, eta Herrandok jokatu behar izan du haren ordez. Harrobikoak partida handia egin du. Hasieran, hori bai, dardarka aritu da gorritxoen defentsako egitura. Real Madrilek ere hamaikako oso lehiakorra plazaratu du, eta oldarkor abiatu du neurketa. Mbappek azkar jarri du lanean Sergio Herrera. Gero gozokia eman dio Viniciusi, baloia eztiki erdiratuta. Brasildarrak dena zuen alde, baina kanpora joan zaio buruz egindako errematea. Hirugarrengoan, zuriek ez dute hutsik egin. 15. minutuan izan da: Valverde tximista bezala sartu da eskuin hegaletik, Osasunak utzitako zuloa baliatuz, eta arearen barrunbean bakarrik agertu da Mbappe. Baloia indarrez bidali du sareetara. Nafarrek minutu zailak izan dituzte, baina pixkanaka itzalpetik ateratzen hasi dira. Jokaldiak ehuntzeari ekin diote, baita area arriskuz zapaltzeari ere. Aukerarik garbiena Aimarrek izan du, area barruan trebezia erakutsi eta boleaz indartsu errematatuta. Ordea, Courtoisek geldiketa txundigarria egin dio. Gero, Viniciusek beste aukera garbi bat huts egin du. Mbappek gola eskura eman dio berriro, baina gaurkoan barkabera agertu da brasildarra; baloia zuzenean Herreraren eskuetara bidali du, bigun. Epailea galtza bete lan ari zen izaten, batik bat Real Madrileko kexa etengabeen ondorioz. Eta halako batean, txartel gorria erakutsi dio Bellinghami, iraindu egin duelakoan. 39. minutua zen; hots, Osasunak oraindik denbora asko zuen kopuru nagusitasuna baliatu eta markagailuan bere onera etortzeko. Erasokor ekin dio bigarren zatiari, baina defentsako lanean adi ibili beharra zeukan. Real Madrilen kontraeraso biziek mehatxu handia eragin dute. Hala ere, kementsu aritu da Vicente Morenok zuzenduriko taldea, eta 58. minutuan jaso du saria, Budimirren bidez. Camavingak zapaldu egin du jaurtiketa egin ondoren, eta epaileak penaltia adierazi, VAR-aren deia jaso eta errepikapena ikusi ondoren. Erabakiak biziki haserretu ditu bisitariak. Sadarren, ordea, zoramena eragin du. Batik bat, Budimirrek penaltia maisuki sareratu ondotik. Talde lan handia Garaipena lortzeko ametsa zabaldu da harmailetan. Zelaian, ordea, Real Madrilek serio hartu du egoera, eta izarren distira baliatu nahi izan du markagailuan berriz ere aurretik ipintzeko. Mbappek min handia egin du zelai zabalean, duen ahalmen fisiko ikusgarriari esker. Viniciusek, berriz, erotu egin du Ruben Peña –Aresoren ordez sartu da–. Hari izkin egin, eta Sergio Herrera ere gainditu egin du jokaldi batean, baina oso behartuta egin du errematea, eta buruz atera du Catenak. Mbapperi, berriz, diru zorroa lapurtu dio Herrandok, area barruan bakarrik zela. Azken txanpan, berriz, Sergio Herrerak gelditu aparta egin dio frantziarrari. Jokalari guztien ahaleginari esker iraun du zutik Osasunak. Budimir, Aimar eta Ruben Garcia ere atzelari bihurtu dira zenbaitetan. Eta erresistentzia anbizioarekin uztartu dute gorritxoek. Ahal izan duten guztietan, aurkariaren aterantz abiatu dira. Erasoan bukatu dute partida. Berdinketa gozoa lortu dute oraingoan. Osasuna-Real Madril Osasuna: Sergio Herrera; Areso (Peña, 58. min), Catena, Herrando, Juan Cruz (Bretones, 59. min); Moncayola (Iker Muñoz, 79. min), Torro, Aimar Oroz; Ruben Garcia, Budimir eta Bryan (Moi Gomez, 79. min). Real Madril: Courtois; Valverde: Tchouameni, Asencio, Fran García; Modric, Camavinga, Bellingham; Brahim (Rodrygo, 67. min), Mbappe eta Vinicius. Golak: Mbappek 0-1 (15. min). 0-1: Budimirrek (58. min, penaltiz).

Indarberri enpresak Gasteiz inguruan eraiki asmo dituen Vitoria Solar 1 eta 2 parke fotovoltaikoek beste langa bat igaro dute. Eusko Jaurlaritzak haiek eraikitzeko behin betiko administrazio baimena eman du, eta orain hirigintza baimena baino ez zaie falta lanekin hasteko. Bi egitasmoak batera ari dira tramitatzen, eta aurretik lortuak zituzten ingurumen inpaktuaren deklarazioa eta aurretiazko administrazio baimena. Erlazionatuta Nekazariak, kexu Diruaren truke «jazarri» egin dietela salatu dute UAGAko nekazariek Vitoria Solar 1 eta 2 egiteko egitasmoek hirurogeina hektarea hartuko dituzte. Bien hedadura 168 futbol zelai profesionalen adinakoa da, eta 32 milioi euroko kostua izango dute. Bietako bakoitzak 90.000 panel fotovoltaiko izango ditu, eta 49,99 megawatteko gehienezko potentzia. Bertan bildutako energia Gasteizen egongo den azpiestazio batera bidaliko dute lurpeko kable baten bitartez. 180.000 eguzki panel jartzeko asmoa du Indarberrik, eta bien artean profesionalen mailako 168 futbol zelaik adinako hedadura izango dute Vitoria Solar 1 Gasteizen eta Arratzua-Ubarrundian (Araba) egongo da, eta Vitoria Solar 2, berriz, Gasteizen eta Burgun (Araba). Faseak ez du epe jakinik, eta udalek zehaztuko dute zer hirigintza eskakizun bete beharko diren bi proiektuak eraikitzeko behin betiko onarpena lortzeko. Sektore pribatuaren eta publikoaren arteko elkarlan eredua da Indarberri. Solaria enpresak eta Energiaren Euskal Erakundeak sortu zuten, 2022an. %70eko partaidetza pribatua du, eta %30eko publikoa. Gasteiz inguruan eraiki nahi dituzten bi parkeak egiteko batu ziren, hain zuzen ere. UAGAk Solariaren aurka egindako protesta. BERRIA Iaz hasi zen prozesua, eta ordukoan, UAGA Arabako Nekazari Elkarteko hainbat laborarik salatu zuten Solaria enpresa presioa egiten ari zitzaiela lursailak saltzeko. UAGA egitasmoaren aurka agertu zen, baita kaltetutako herrietako batzar administratiboak ere. «Kolonizazio mehatxua» salatu dute, herritarren lur emankorrak «okupatu» nahi baitituzte makrozentralak instalatzeko. Are gehiago, elkarteak gaitzetsi zuen nekazariak «mehatxatzen» ari direla, eta diru kopuru «izugarriak» eskaini dizkietela lurrak saldu edo alokatzearen truke. Salatu dute enpresak «oso informazio zehatza» duela euren jabetzei eta bizitza pertsonalari buruz, eta hori baliatzen duela presio egiteko.

Ultraeskuinaren aurkako aldarria indarrez iritsi da Dusseldorfera ere. Hamar mila lagun espero zituzten Ipar Renania-Westfaliako hiriburuan AfD Alemaniarentzako Alternatiba alderdiaren aurkako protestan, baina askoz jende gehiago elkartu da. Faxismoaren eta nazismoaren aurkako mezuak ahoan, gazteak eta zaharrak, ekintzaileak eta herritar arruntak nahastuta bildu dira, eta tankera guztietako kartelek erakutsi dute beste norbaiti ere zuzenduta zegoela gaurko protesta: Friedrich Merzi, CDU-CSU batasuneko kantzilergai eta datorren igandeko hauteskundeak irabazteko faborito nagusiari. Ultraeskuinaren mezuetara asko hurbildu da Merz, eta duela bi aste Bundestagen (Alemaniako Parlamentuan) haien botoa onartu izanak tabu bat hautsi du Alemaniako politikagintzan: eskuin muturrarekin harremanak ez izatearena. Jarrera horrek iragana gogorarazi die askori, eta iragana batzuetan mingarria da Alemaniarrentzat. «Alemaniaren historia txarra da alde horretatik. 1930eko hamarkadan zegoen alderdi zentrista saiatu zen Hitlerren alderdi nazia kontrolatzen, uste zuelako hartaz baliatu zitekeela. Baina hori suarekin jolasean aritzea da. Ez zuen funtzionatu, eta ez genuke berriro egin behar», azaldu du Nilsek, 50 urte inguruko gizonezko batek. Nilsek esan du azken asteetan Alemanian izandako erasoek eskuin muturra indartzeko balio izan dutela: «Hori terrorismoa da, fanatismoa da, eta zigortu behar da, baina ez da nahikoa arrazoi fanatismo bat beste batekin borrokatzeko». Askoz gazteagoa da Alina, baina hark ere argi dauka: «Ez dut 1933. urtera itzuli nahi». Data hori manifestarien kartel ugaritan agertzen da, urte horretan iritsi baitzen Adolf Hitler boterera, eskuin tradizionalaren nolabaiteko onespenarekin. Alderdi naziaren sortzailea ere izan da manifestazioan, ihauterietako irudi baten bitartez, baina AfDren kolore urdineko jantziarekin. Jendetza batu da AfDren aurkako manifestaziora. IKER ARANBURU Alina kezkatuta dago, bera bezalako gazte asko ikusten dituelako Interneten AfDren iritziekin bat egiten. Berak ere, «zoritxarrez», badu gertuko norbait ultraeskuinaren zalea dena. «Gogorarazi nion AfDk nolako mezuak zabaldu dituen etorkinen aurka, baina hedabideek esajeratu egiten zutela erantzun zidan. Ukazioan bizi dira». «Garai zailak» Alemaniako gizartea, beste herrialde askotakoa bezala, eskuinerantz doala uste du Fabian Grewingek, eta «erokeria» gerarazteko asmoz bertaratu da Dusseldorfeko manifestaziora. Berdeak alderdiaren bandera eta txanoa ditu, eta espero du azkenaldiko manifestazio jendetsuek lagunduko dutela bi helburu lortzeko: CDU-CSU batasuna AfDrengandik urrun mantentzea eta zalantzak dituzten boto emaileak esnatzea. «Agian jende bat ohartuko da AfDren aurkako mugimendu handia dagoela, eta gaiei zorrotzago begiratuko diete». Ez da, ordea, oso baikor: «Garai zailak datoz, ez soilik Alemanian. Ikusi zer gertatzen ari den AEBetan. Garai gogorrak dira besteengan pentsatzen dugunontzat; eskuinak beretzat eta bere ingurukoentzat nahi ditu onurak, eta mugak eta hesiak eraikitzen ditu besteak urruntzeko». Militante ekologista den aldetik, ohartarazi du AfDk klima aldaketa bera ukatu ohi duela, eta badagoela onartzen duenean esaten duela ez dutela gizakiek eragin. «Ekonomia handitzeari soilik begiratu behar diogula diote, eta alde batera utzi behar ditugula ingurumenaren aldeko neurriak. Desastre hutsa da». Sankt Pauli futbol talde ezkertiarraren eta ostadarraren koloreak uztartzen dituen bandera bat du eskuan Paulek. AfD LGTBI komunitatearen etsaia dela uste du, eta ez du ulertzen nolatan izan daitekeen Alice Weindel haien hautagaia: «Lesbiana da, Suitzan bizi da beste emakume batekin, bi ume ditu harekin… Uste du boterea lortuko duela, baina, lortzen badu, berehala kenduko dute hortik, aurkari gisa ikusiko dutelako». Paulen iritziz, alemaniarrak behartuta daude ultraeskuinaren aurka azaltzera. «Ez dugu berriro faxismorik nahi. Eduki genuen, eta obligazioa daukagu halakorik berriro gertatzea eragozteko. Ikusi zer gertatzen ari den AEBetan. Arriskutsua da». Ziurtatu du AfD jendearen beldurrarekin elikatzen dela: «Ez dute konponbide bakar bat ere gure arazoei aurre egiteko. Arazoak nonahi ikusten dituzte, eta irtenbide merkeak eman». Manifestari bat, ‘Ez izan nazia, izan zoriontsua’ dioen kartelarekin. IKER ARANBURU Eskuineranzko joera Faxismoaren aurkako oihuak eginez sartu da Die Linke ezkerreko alderdiko multzo bat manifestaziora. Haien artean dago Lisa Marie gaztea, bozgorailua eskuan duela. SSD ikasle sindikatu sozialistako kide da, eta «borroka antifaxistaren atzean ideologia antifaxistak ere egon behar duelako» agertu da manifestaziora. Ez dago gustura beste alderdien jokabidearekin. «Nik uste dut alderdi gehienek egin dutela eskuinerantz. Haien erretorika barneratzen ari dira, eta AfDren mezu batzuek gizartean onarpen handiagoa izatea ekartzen du horrek». Pobreziarekin lotu du ultraeskuinaren gorakada. «Pobreziak eta hari aurre egiteko politika batzuek huts egiteak elikatu du faxismoa. Jende askok uste du bazterrean geratzen ari direla eta inor ez dela haietaz arduratzen; orduan, hor alderdi bat agertu da eta esan die etorkinen erruz daudela haiek horrela, laguntzak kentzen dizkietelako. Gezurra da, baina funtzionatzen du». Lisa Mariek gogorarazi du AfDk Alemaniako ekialdeko lander pobreagoetan lortzen dituela emaitzarik onenak. %30etik gora geratu zen udazkenean Thuringiako eta Saxoniako hauteskundeetan, eta beste alderdi batzuek bat egin zutelako geratu ziren gobernutik at. Mendebaldean, berriz, indar apalagoa dute, gora egiten ari diren arren. Ipar Renania Wesftaliako parlamenturako azken hauteskundeetan, 2022ko maiatzean, botoen %5,4 lortu zituen ultraeskuinak, eta 195 parlamentariren artean hamabi baizik ez ditu. AfDren kartelik ez da ageri Dusseldorfeko kaleetan, baina gaur mitina egin du hango erdialdeko plaza batean, Diorren eta luxuzko beste marka batzuen denden artean. Inguruan, poliziak barra-barra, AfDren aurkako manifestazioa handik 200 metro eskasera bukatu baita.

Lehenengoa erreferentea da tren-sektorean; bigarrena, berriz, liderra siderurgian.

Hizlariek hitza hartu aurretik ere, ideiak argi. «Euskadik eta Kataluniak liskar eta banaketa nazionalista sufritu dituzte» eta, egungo testuinguruan, eskuin muturraren gorakada betean, «ez da independentziarekin eta estatus berriarekin jo eta ke aritzeko garaia». Hala aurkeztu ditu bideo batek Eneko Andueza PSE-EEko idazkari nagusia, Jose Luis Rodriguez Zapatero Espainiako gobernuburu ohia eta Salvador Illa Kataluniako Generalitateko presidentea. Gaia: Euskadi plural eta anitza Espainia moderno eta kohesionatu batean. PSE-EEren hamargarren kongresuari ekin aurretik ere, alderdiak adierazi zuen ez zuela «eztabaida zaharretara» jotzeko asmorik; hau da, lurraldearen auzira. Eguneko hitzaldi nagusian, baina, hori izan dute hizpide. Hain zuzen, euskal subiranismotik eta Espainiako eskuinaren joeretatik urrutzenko asmoz. Hala, moderatzaileak, Maider Etxebarria Gasteizko alkateak, ekitaldia hasi du esanez «ultren», albiste faltsuen eta «prentsa erasokorraren» aurka, «kudeaketa, kudeaketa eta kudeaketa» dela PSE-EEren erantzuna. «Nazionalismoaren eztabaida amaiezinen aurka, gizartea kezkatzen duten beste gai batzuk eztabaidatzea». Amu horri helduta, azken urteetako bilakaerari erreparatu dio Anduezak. Hark argudiatu du eztabaida publikoa nabarmen aldatu dela Euskal Herrian, eta onerako egin duela. «Sozialisten konpromisoak eragin du eztabaida herritarren intereseko gaiei adi egotea», zehaztu du, eta gehitu PSE-EEren ekarpen nagusietako bat izan dela «sentimendu independentistak» behera egitea, «lubakietatik» eskua luzatu dutelako akordioak lortzeko. Anduezak abertzaletzat jo du bere burua, baina Espainiako eskuinaren nazionalismotik eta euskal abertzaletasunetik aldenduta: «’Edo haiek edo guk’ pentsatzen ez dutenak ere onartzen ditugu gurean. Horrek hobe egiten gaitu». Izan ere, argudiatu du «printzipio eta balioetan oinarritutako abertzaletasuna» dela eurena, «espainiar guztiak berdin» egiten dituena. Hain zuzen, adierazi du hori izan dela «ezberdinen arteko gobernuak» sustatzearen oinarria: «Printzipio demokratikoa eta gizartearen aurrerapena Alderdi Sozialistaren gisako alderdi abertzale batekin soilik lortu daitezke». «Hezkuntza, instituzioak, errespetua» oinarri dituen abertzaletasuna, gehitu du Zapaterok. Eta bakearen aldeko jarrera ere aipatu du PSE-EEren oinarri eta ekarpen gisa: «Euskadiko Alderdi Sozialista bakearen eta pluraltasunaren alderdia da». Hala, ETAren amaiera gogoratu du, eta Patxi Lopez, Jesus Egiguren eta Rodolfo Ares omendu nahi izan ditu. Bakeari lotuta, liburu bat idatzi duela ere adierazi du: La solución pacífica (Konponbide bakezalea; martxoan argitaratuko da). Eta eskuinak memoriaren harira PSOEri egindako erasoei erantzunez, azaldu du eurek «biktima guztien aitortzan eta elkarbizitzan» oinarritutako memoria sustatzen dutela. «Lurralde gatazkarik» ez Egungo testuingurura itzuliz, Zapaterok adierazi du Espainiak «bere historia demokratikoko unerik onena» bizi duela. Hitz horiek balio izan dute Pedro Sanchezen gobernuari aitortza egiteko, eta aipatu du «lurralde gatazkarik» gabeko testuinguru bat eskuratu dutela. Izan ere, Kataluniako prozesu independentista gogoan, esan du Espainiako Gobernuak eta PSCk bideratu zutela «amildegitik» gertu zegoen egoera hori. «Gehiago gustatzen zait partekatzeko eskubidea erabakitzeko eskubidea baino», bota du. Iritzi berekoa da Illa ere. Hark defendatu du Kataluniaren autogobernua zerbitzu publikoak indartzeko baliatu behar dela, Espainia «plural eta anitzaren» barruan. Izan ere, adierazi du oparotasuna sortu eta konpartitu egin behar dela, «gizarteari eta lurraldeari dagokienez». Hitzartzeetan presente egon da eskuin muturraren gorakada, eta bidegurutze gisa aurkeztu du egoera Generalitateko presidenteak. «Nora goaz?», galdetu du, nazioarteko testuinguruari begira: «Indarraren boterea edo argudioaren boterea», adierazi du, besteak beste, Ukrainari erreparatuz. «Dolar bat, boto bat edo herritar bat, boto bat», oraingoan, AEBetako enpresa digital handien boterea hizpide. «Hori da jokoan dagoena». Zapateroren esanetan, baina, eskuin muturrak «hutsune bat» dagoela adierazten du: «Ideien hutsune erraldoi bat». Eta horren aurka «berpizkunde demokratikoa» defendatu du. Horri ekiteko elementu gisa, migrazio politikak aipatu ditu. Aferak sendotasun ideologiko eta politiko handia eskatzen duela azaldu du, eta azaldu eskuineko populismoaren lehen heldulekua dela. Harekin bat egin du Anduezak ere: «Aukera bat da haientzat, baina baita herrialde honentzat ere». Eta argudio gisa aipatu du iraganean biztanle ugari iritsi zirela Espainiatik Euskal Herrira. «Eta hemen nago, Gernikako arbola baino euskaldunago», esan du Anduezak. Babestuta iritsi da Anduezak baditu arrazoiak kongresuari lasaitasunez heltzeko. Hura izan zen PSE-EEko gidaritza hartzeko hautagai bakarra, eta, ondorioz, 2024a amaitu aurretik ziurtatua zuen bigarren agintaldia. Gisa berean iritsi dira Araba, Bizkai eta Gipuzkoako idazkari nagusi izateko hautagaiak ere, oposiziorik gabe. Beste hiru gizonezko: Javier Hurtado Jaurlaritzako Turismo sailburua, Mikel Torres bigarren lehendakariordea eta Jose Ignacio Asensio Gipuzkoako Foru Aldundiko ahaldun nagusiordea. Gainera, ezin da esan Anduezak PSOEren babesik ez duenik. «Euskadiko Alderdi Sozialistaren mailan dago», goraipatu du Zapaterok, baina hura ez da Anduezari babesa emateko Madrildik iritsi den bakarra. Kongresuko ekitaldi nagusian parte hartuko du bihar Pedro Sanchez Espainiako gobernuburuak, eta lau ministro ere han izango dira. Horietako bik gaur hartu dute hitza: Oscar Puente Garraio ministroa eta Isabel Rodriguez Etxebizitza Ministerioko burua. Bihar, berriz, Carlos Cuerpo Ekonomia ministroa eta Oscar Lopez Eraldaketa Digitalekoa izango dira parte hartzaileen artean. Azken hori Sanchezen konfiantzazko taldearen parte da, Santos Cerdan nafarra bezala. PSOEko Antolakuntza idazkariak igandeko itxiera ekitaldian hartuko du hitza.

Talgoren egoitza Arabara itzultzea; horixe izan zen motibazio nagusia Sidenorrek, Eusko Jaurlaritzak —Finkatuz funtsaren bidez— eta BBK eta Vital fundazioek osatutako partzuergoak Talgoren akzioak erosi zituenean. Jatorriz euskal enpresa da Talgo —1942an sortu zen—, baina duela urte batzuk Madrilera eraman zuen egoitza soziala. Lantegi nagusia, baina, Ribabellosan du (Araba). Aste honetan, Espainiako Gobernuaren diplomazia mugimenduak eta negoziazioak etengabekoak izan dira. Sidenorren eskaintzarekin lehian ari ziren beste konpainiek —Poloniako PFR eta Indiako Jupiter— albo batera egin zuten, eta, azkenean, Talgo ez da atzerriko kapitalaren esku geratuko. Sidenorrek azaldu duenez, bere azken eskaintza akzioko gehieneko bost eurorena izan da, helburuei lotutako akzioko 0,85 euroko sari aldagarria barne, eta orotara operazioa 185 milioi eurorena. Mikel Jauregi Eusko Jaurlaritzako Industria sailburuak esan du erosketa «albiste bikaina» dela eta Talgoren «sustraitzea eta garapen industriala» ziurtatuko dituela. «Operazioa lankidetza publiko-pribatuaren adibiderik onena da, Euskadiko industria indartzeko bide gisa eta, hartara, euskal gizarte osoaren ongizatea indartzeko bide gisa. Argi dugu industria dela Euskadiren motorra eta indarra, horrek bermatzen duela gure bizi maila handia, eta horrek sortzen dituela aberastasuna eta enplegua», adierazi du Jauregik. Imanol Pradales Eusko Jaurlaritzako lehendakariak sare sozialetan azpimarratu du operazioaren garrantzia. «Baterako ahaleginari esker, hemen lehiatzen eta inbertsioa erakartzen dakigula erakutsi dugu». TALGO Euskadira iristea albiste bikaina da gure industriarentzat eta enpleguarentzat. Baterako ahaleginari esker, hemen lehiatzen eta inbertsioa erakartzen dakigula erakutsi dugu. Industria funtsezkoa da gure etorkizunerako, eta horren aldeko apustua egiten jarraituko dugu. [image or embed] — Imanol Pradales Gil (@imanolpradalesgil.bsky.social) February 14, 2025 at 7:06 PM Arabako ahaldun nagusi Ramiro Gonzalez ere gustura azaldu da: «Operazio honek sinbolismo handia du Arabarentzat. Talgok Arabako bihotza eta arima ditu, eta erabakigunea gure lurraldera itzultzeak gure nortasun industrialaren ezaugarrietako bat berreskuratzea dakar». Gonzalezek espero du, Talgoren errotzearen ondorioz, «gure industria ehuna indartzea, lurralde osoari eta, bereziki, Talgoren hornitzaile arabarrei mesede egitea eta gure enpresentzat aukera berriak irekitzea». Pello Otxandiano EH Bilduko buruzagiak ere «albiste ona» dela esan du. «Bereziki balioesten dugu euskal finantza-sistema behar bezala erabiltzea lurraldean enpresa estrategiko bat errotzeko». Begi onez ikusi dugu, hasieratik, Sidenorrek Talgoren %30a bere egiteko ekimena. Uste dugu albiste ona dela Eusko Jaurlaritzak BBK eta Vitalekin batera operazio hau babestea. Bereziki balioesten dugu euskal finantza-sistema behar bezala erabiltzea lurraldean enpresa estrategiko bat errotzeko. — Pello Otxandiano Kanpo (@pellootxandiano.bsky.social) February 14, 2025 at 7:00 PM Lan eskerga Akzioen erosketa argitu ondoren, Talgok lan eskerga du aurretik. Batetik, isunak: 170 milioi euroko isuna ordaindu behar dio Renferi kontratu bat ez betetzeagatik. 2016an, Talgok 2.600 milioi euroko kontratu bat lortu zuen, Renferi abiadura handiko 30 tren berri egiteko eta haien mantentze lanak egiteko, baina ezin izan du enkargua agindutako epean bete. Gainera, tren berriek matxura ugari izan dituzte harrezkero. Bestetik, konpromiso guztiei nola aurre egingo dien. Renferekin ez ezik, trenak fabrikatzeko beste kontratu batzuk ere lotuta dauzka, baina ez du konpromiso guztiei aurre egiteko gaitasunik —lantegiak eta eskulan gehiago beharko luke—, eta eskaerak bete ezinik dago. Horregatik, Sidenorreko presidente Jose Antonio Jainaga buru duen partzuergoa akziodun nagusi bihurtuko balitz, orain lehian pauso bat atzera egin duten beste tren konpainiak —Poloniakoa, Indiakoa eta Txekiakoa— sartuko lirateke joko eremuan. Izan ere, haien lantegiak eta eskulana beharko lituzke Talgok hartuak dituen konpromisoak bete ahal izateko. Kronologia 2023ko azaroa. Hungariako Magyar Vagon taldeak konpainia erosteko asmoa agertu zuen. 2024ko martxoan aurkeztu zuen eskaintza: akzioen %100 erosi nahi zuen, akzio bakoitza 5 euroan; 619 milioi euro guztira. 2024ko uztaila-iraila. Skoda Transportation tren fabrikatzaile txekiarrak Talgori eskaini zion bi enpresen arteko fusioa egiteko, baina Talgoko administrazio kontseiluak aukera baztertu zuen, akziodunek erosteko eskaintza publikoa (EPP) nahiago zutelako. 2024/08/27. Espainiako Gobernuak betoa ezarri zion Magyar Vagon hungariarrari. Talgoko akziodunen oniritzia zuen operazioak, baina Talgok izaera estrategikoa duela argudiatuta, atzerriko inbertsioak mugatzen dituen dekretua baliatu zuen. Magyar Vagonek Viktor Orban presidente ultraeskuindarrarekin lotura edukitzeak ez zuen begi onez ikusi Espainiako Gobernuak. 2024ko urria-abendua. Eusko Jaurlaritzak jakinarazi zuen lanean ari zela Talgok Euskal Herrian errotuta jarrai zezan. Lankidetza publiko-pribatua proposatu zuen gobernuak, eta, Finkatuz funts publikoarekin batera, beste enpresa batzuekin negoziatzen ari zirela aurreratu zuen. Handik egun batzuetara, Jose Antonio Jainaga Sidenorreko presidenteak iragarri zuen eskaintza bat egiteko prest zegoela. Akzioko 4 euro eskaini zuen. Espainiako Gobernuaren eta Eusko Jaurlaritzaren babesa jaso zuen. 2025/02/06. Eusko Jaurlaritzak —Finkatuz funtsaren bidez—, BBK eta Vital fundazioek bat egin zuten Sidenorrekin, eta Talgoren kontrola hartzeko asmotan, Jainagaren hasierako eskaintza hobetu zuten. 4,15 eurora igo zuten akzioko prezioa, eta 4,8 eurora igotzeko aukera zabaldu zuten Talgok 2027rako eta 2028rako aurreikusita dituen helburuak lortuz gero. Orotara, 177 milioi euroko operazioa: 45na milioi Sidenorrek, Finkatuz-ek eta BBKk jarriko lituzkete, eta 20 milioi euro Vitalek. 2025/02/08. PFR Poloniako funts publikoak (Pesa tren konpainiaren jabea) eskaintza bat egiteko prest zegoela jakinarazi zuen. Bi enpresen arteko elkarlan bat proposatu du abiadura handiko trenen sektorean «Europako txapeldun» bihurtzeko. 2025/02/12. Espainiako Ekonomia ministroa, Carlos Cuerpo, Varsovian (Polonia) zegoela, Poloniako prentsan zabaldu zen PFR funts publikoak berehalakoan zabalduko zuela eskaintza. Segurutzat jotzen zuten Talgoren akzioen %100 eta akzioko bost euroren truke erosteko eskaintza jarriko zuela mahai gainean, eta horrek berehalako eragina izan zuen burtsan: Talgoren akzioek %4tik gora igo ziren. Cuerpok Poloniako ekonomia, azpiegitura eta finantza arloko ministroekin bilera amaitu eta gutxira, CNVM Balore Merkatuaren Espainiako Batzordeak ezeztatu zuen PFRk eskaintzarik egin zuenik. 2025/02/13. Poloniako PFR funtsak, Espainiako Gobernuaren oniritzirik ez zuela ikusita, albo batera egitea erabaki zuen. Bide bera hartu zuen Indiako Jupiter Wagons tren fabrikatzaileak. Ondorioz, bidea libre utzi zioten Sidenorrek buru duen euskal partzuergoari.

Gregorio Orobengoak bere izena ikusi zuen Arrasateko elizaren kanpoaldean Espainiarengatik eta Jaikoarengatik hildakoen artean. Nola zitekeen? Amari galdetu zion, eta honek zeharka erantzun zion: osabagatik zela, eta berak ere Gregorio izena duela haren omenez, baina xehetasun gehiagorik gabe. «Gure etxean ez dute horri buruz ezer kontatu. Min handia ematen du», esan du. Gerora ezagutu zuen osabaren historia, Intxorta 1937 memoria taldeak egindako ikerketa lanari esker. Amaiur batailoiko gudaria izan zen Gregorio Orobengoa Zeziaga 1936ko azarotik 1937 abuztura arte, 69.017 zenbakiarekin. Preso hartu zuten, erreketeen uniformea eman, eta euren alde borroka egitera behartu zuten, hil zen arte. Ondoren, 1939. urtean, haren izena eta beste hainbatena zuen plaka bat jarri zuten elizako arkupeetan herriko agintari berriek. «Ondo zekiten ez zirela faxistak eta behartuta eraman zituztela, baina beste behin iraindu nahi zituzten», esan du Juan Ramon Garai Intxorta 1937ko kideak. Orobengoarekin batera, beste zazpi pertsona ere identifikatu dituzte zerrenda horren parte izan behar ez zuketenak: Juan Arrese, Angel Etxebarria, Carmelo Balantzategi, Esteban Elortza, Francisco Gastañares, Sabino Ortiz de Guzman eta Ramon Ugalde. ‘Espainiarengatik eta Jainkoarengatik hildakoen omenez’ Arrasateko elizako arkupeetan jarri zuten plakaren inaugurazio eguneko argazki bat. INTXORTA 1937 955 arrasatear borrokatu ziren bi fronteen lehen lerroan, gaur Intxorta 1937k eman dituen datuen arabera. 552, kolpe militarraren kontrako erresistenteekin batera, eta 403, matxinatuekin. Azken horien artean daude soldaduska egiten ari zirela gerrak harrapatu zituen 250 gazte. «Zenbat kasu izango dira beste herrietan? Ehunka egongo dira», azpimarratu Garaik. Esteban Elortza Olalde izan zen gerrak soldaduskan harrapatu zuen gazteetako bat. Bizente eta Anton lobek kontatu dute haren historia. «Oso gutxi dakigu. Beldurragatik, ez ziguten ia ezer kontatu, eta gogorik ere ez zuten», nabarmendu dute hasi aurretik. Badakite abertzalea zela, baina Teruelera (Espainia) joan zen soldaduska egitera, eta errepublikaren aurka borroka egitera behartu zuten. Elortza-Olaldetarren etxean, gainera, samina bikoitza da. Estebanen beste anaia bat, Bizente eta Antonen beste osaba bat, eraman egin zuten. «Gure aitaren bila joan ziren, baina ordurako joana zen. Baten bat eraman behar zutela eta, Felix hartu zuten», kontatu du Bizentek. Oiartzunen fusilatu zuten, eta oraindik ez dituzte haren gorpuzkiak berreskuratu. Anabel Ugaldek kontatu du bere osaba Ramoni ere dei egin ziotela soldaduskara joateko, baina uko egin ziola. «Ezkutatu egin zen, batek daki non eta zein egoeratan». Hilabete eutsi zion, eta etxera itzuli zen gero. Harrapatu zuten, eta behartuta eraman zuten frontera. Hilabete gutxira hil zen. «Txikia nintzen, baina ondo gogoan dut plaka apurtu zuten egunean aita —Ramonen anaia— poztu egin zela. Min ematen zion. Batek esan zion anaiaren izena ere hor zegoela, eta, bere onetik aterata, erantzun zion bere anaiak ez zuela hor egon behar». Zuzenketa Arrasateko plaka bi bider suntsitu zuten, baina eragina nabaria da oraindik. Herri gehienetan jarri zituzten gerran hildako batzuen izenak leku publikoetan, eta zerrenda horietan jasotako deiturekin osatu zuen XX. mendearen bukaeran Fundacion Popular elkarteak bere datu basea. Alderdi Popularrari lotutako taldea da, «eta denok dakigu nondik datorren Alderdi Popularra», esan du Garaik. Bada, «matxinoen ondorengoek» idatzitako izenetatik tiraka osatu du bere zerrenda Gogora institutuak, eta hortik datoz akatsak. «Errekete edo boluntario gisa sartu dituzte pertsona batzuk, eta benetan ez ziren hori izan. Inoiz ez ziren izan. Haietako batzuek aurre egin zioten kolpe militarrari, eta preso hartu zituzten. Gero, behartu egin zituzten euren alde borrokatzera». Senitartekoek Gogora-ri eskatu diote informazioa zuzentzeko. Ez dute matxinatuen artean agertu nahi. Are, errepublikaren aurka egin zutenen izenak ezabatu nahi dituzte. «Badut esperantza», esan du Orobengoak. «Ikusiko dugu», erantzun dio Elortzak. «Intxorta 1937koak lan handia eta ona egiten ari dira, baina asko dago egiteko. Begira zenbat fusilatu dauden desagertuta». Intxorta 1937ko kideak prest agertu dira Gogora-rekin kolaboratzeko. Azaldu dute ez direla eurekin harremanetan jarri, baina badakitela egindako ikerketak aprobetxatu dituztela hainbat datu lortzeko.

El Talgo erostea “herri mailako apustu industriala” dela nabarmendu du lehendakariakVasco y la oposición aplauden la compra de Talgo