Oiongo Udalak argi berdea eman dio Labrazako parke eolikoari, tentsio handiko bilkura batean

Donostiako Langile Batzordeak deituta, ELA eta LAB sindikatuen sostenguarekin, Donostiako Udaleko langileek ahotsa ozendu dute gaur eguerdian: elkarretaratzea egin dute, hirian udaltzain jarduteko ezarritako hizkuntza eskakizunen kontrako ebazpen judizialak salatzeko. Iazko urtarrilean dute abiaburua ebazpen horiek, Udaltzaingoko bi lanpostu baliogabetu baitzituen Donostiako epaitegi batek, iritzita «diskriminatzailea» izan zitekeela hautagaiei euskarazko B2 maila eskatzea. Donostiako Udalak aurkeztua zuen horren kontrako helegitea, baina lehengo astean jakin zen EAEko Justizia Auzitegi Nagusiak helegitea tramitatzeari ere ezezkoa eman diola. Ondorioz, irmoa da orain epaia. Langileek, kalera irtenda, desadostasuna azaldu dute: «Ez gatoz bat ebazpen horrekin». Bide batez, hizkuntza eskakizunak «hankaz gora botatzearen» arriskuez ohartarazi dute. Arratsaldean ere egin dute protesta; Euskalgintzaren Kontseiluaren eta Bagera elkartearen deialdiari jarraitu diote zenbait herritarrek. Euskalgintza aspaldi ari da euskararen normalizazioa eragotzi nahi duten ebazpen judizialen gainean abisu ematen, «oldarraldi judizialaren» gaineko kezka agerikoa da, eta ELA eta LAB sindikatuetako ordezkariek berritu egin nahi izan dute horren gaineko kezka, aurrez hainbatetan egin duten moduan. «Tamalez, azken 30 urteetan legezkoa izan dena orain baztertzailea bihurtu da, urteotan hizkuntzaren inguruko legeria aldatu ez bada ere». Horregatik, hainbat galdera eraman nahi dituzte lehen lerrora: «Zer aldatu da legea aldatu ez bada? Zergatik bihurtu da legez kanpokoa lehen legezkoa zena? Zergatik zigortzen dute orain epaileek lehen aitortzen zutena?». Bi sindikatuen ustez, Donostiako Udalak urteotan euskararen normalizazioaren bidean egin dituen aurrerabideak nabarmengarriak dira. «Eta duela oso gutxi arte, ez da horregatik inolako arazorik izan Donostian», gogorarazi dute. Horregatik, uste dute berebiziko garrantzia duela atzerapausoak dakartzaten ebazpenak salatzeak. «Kalera irteteko unea da». Alderdi Ederren batu dira langileak, euripean. Udaleko talde politikoen artean, EH Bilduk bidali du ordezkaritza bat protestara. Juan Karlos Izagirre eledunak hartu du hitza. Oldarraldi judiziala izan du hizpide berak ere. «Euskararen kontrako jarrera bat da, behin eta berriz errepikatzen dena». Kontra egitea ezinbestekoa dela esan du, eta funtzio publikorako hizkuntza eskakizunen garrantziaren berri ematen ere jarraitu behar dela: «Herritarren eskubideak bete egin behar dira, eta langileek egokitu behar dute hemengo errealitatera; hemengo errealitatea da guk hizkuntza daukagula, kultura daukagula, eta egon behar dugun toki guztietan egongo gara hori defendatzeko». Gipuzkoako Foru Aldundiko Euskara zuzendari Garbiñe Mendizabal ere izan da protestan. Ez du adierazpenik egin. Aldundiko ELA eta LAB sindikatuetako ordezkariek ere bat egin dute protestarekin, eta ordezkaritza bat bertan izan da. Erakunde horrek ezarritako hizkuntza eskakizunen kontrako ebazpenak ere izan dira iragan urteotan, eta maiz atera dira langileak kalera hizkuntza eskubideen alde. Sindikatuek ez ezik, Euskalgintzaren Kontseiluak eta Bagera elkarteak ere gaitzetsi dute erabakia. Oldarraldi judizialaren barnean kokatu dute: «Sententziaz sententzia gero eta argiago geratzen ari da olatu erreakzionario, atzerakoi eta euskarafobo baten aurrean gaudela. Atzo bidezkoa zena ilegala da gaur». Alegia, euskararen normalizaziorako joko arauak aldatu dituztela: «Egun, edozerk balio du gure hizkuntza eskubideak bermatzea xede duten neurriak baliogabetzeko». Eta, horrela, Donostian udaltzain izateko euskara eskakizuna gehiegizkotzat jo du epaileak, «udalaren eskumenaren aurka eta herritarren hizkuntza eskubideen kaltetan». Kontseiluaren eta Bageraren irudiko, neurri horiekin guztiekin euskaldunak «bigarren mailako herritar» izatera kondenatu asmo dituzte: «Berriz ere, arrotz sentiarazi nahi gaituzte gure herrian. Euskararekiko konplexuak, aurreiritziak eta gorrotoa elikatu nahi dituzte, diglosia betikotu». Donostiako kasu zehatza ere izan dute hizpide, eta nabarmendu dute herritarrek jarri izan dituztela kexak ezin direlako udaltzainekin euskaraz aritu. «Baliogabetutako lan deialdiak urraketa horiei konponbidea jartzen hasteko borondatea zeukan, baina, epaitegien erabakiaren erruz, hori ez da posible izango». Horregatik, gogor salatu dute botere judizialaren «injerentzia», eta zera aldarrikatu dute: euskaldunen eskubideak «egiazki» bermatuko dituen, euskararen ezagutza eskubide soziala eta unibertsala izatea lortu eta euskaraz bizitzea posible egingo duen zoru berri bat, arkitektura juridiko berri bat. «Erasoei erantzun behar zaie, baina bada garaia harago joateko, hizkuntza politiketan jauzi bat emateko: aurre egiteari utzi, eta aurrera egiteko». Udal gobernuko ordezkaririk ez da izan arratsaldeko protestan.

Ezin esan aurrez ere elkarlanik ez zenik. Iruñeko Antartika kulturgunearen, Katakraken, Geltokiren eta Teatrolari antzerki eskolaren bideak gurutzatuak ziren lehendik ere inoiz, bazen harremanik haien artean, baina, hori bai, oraintsu indartu dute elkarren arteko aliantza. Bat eginik, sare bat ehundu dute, eta Mikroguneak deitu. «Iruñeko mikroespazio kulturalen sare» gisara aurkeztu dute, eta, sortzaileek diotenez, lau eragileen indarrak batzea eta beren proposamen kulturalen eragin ahalmena handitzea da asmoa. Gainera, Uxue Artxanko Mancho Antartikako ordezkariaren esanetan, garbi dute helburua zein den: «Eskaintza artistiko berritzaile eta alternatiboa ematea». Hain zuzen, sarea datorren astean berean lotuko zaio horretarako bideari: Klandestinak izeneko kultur zikloa abiatuko dute hilaren 21ean. Iruñeko emakume kolektiboei eta disidenteei eskainitako zikloa da Klandestinak, eta historia eta arte eszenikoak ditu oinarrian. Hamar saio antolatu dituzte otsailaren 21etik ekainaren 6ra bitarte, eta, horietan guztietan, historian «isilaraziak eta zapalduak» izandakoen istorioak ekarriko dituzte erdigunera, gaika. Besteak beste, neskameak, prostitutak, sorginkeria delituagatik akusatuak eta frankismoan errepresaliatuko andreak izanen dituzte hizpide; saio bakoitzean, kolektibo bana. Zikloa Amaia Nausia Pimoulier historialari eta irakasleak koordinatu du, eta, Iruñean eginiko aurkezpenean, hark eman ditu saioei buruzko xehetasunak. Jakinarazi duenez, jarduerek forma hau izanen dute, gutxi-asko: bakoitza aurrez zehaztutako toki batean abiatuko da, eta saioko gidariak —historialariak— eta parte hartuko duten herritarrek ibilbide bat eginen dute hiriko kaleetan barrena. Gidariak bitarte horretan eginen du kontakizuna, eta, ibilaldia bukatutakoan, gaiari loturiko ikuskizun bat eskainiko du artista batek. Kasu gehienetan, emanaldi horiek Mikroguneak sareko kide den kolektiboren baten egoitzan izanen dira. Zehazki, hamar saioetatik bi eginen dituzte euskaraz: Putak izenekoa, otsailaren 28an, eta Langileak izenekoa, maiatzaren 2an. Lehenbizikoan prostituzioaren historiari buruz arituko dira. Nausia Pimoulier izanen da gidaria ibilbidean, eta, ondotik, Laura Penagos Rodriguezek bakarrizketa bat eginen du Teatrolariren egoitzan. Langileak izenekoan, emakumeek Iruñeko langile mugimenduetan izaniko rolari erreparatuko diote. Ana Diez de Ure Eraul ariko da gidari, eta Maia Ansa Diez de Urek eta Garazi San Martinek eginen dute emanaldia hondarrean —hori ere Teatrolarin izanen da—. Bideak hirian trazatuta Nausia Piloulierren esanetan, saio bakoitzeko ibilaldiak ez dira ausaz trazatu, eta, era berean, abiapuntuak ere ez daude zoriz hala zehaztuak. Aurkezpenean hainbat adibide eman dituzte. Esaterako, Oier Santamaria historialariaren hitzetan, «guztiz koherentea» da sexu disidenteen borrokari eskainitako saioa San Jose Plazan hastea, besteak beste, plaza horretan egin zirelako harrotasunaren lehenbiziko manifestazioak Iruñean. Aldiz, O-ko plazan hasiko dute genero indarkeriari buruzko jarduera —Erasotuak du izena—, eta Nausia Pimoulierrek gogora ekarri du ezagun dela bertan aurkitu zutela eraildako emakume baten gorpua XIX. mendearen hondarrean. Aldiz, sorginkeriari buruzko saioa Takoneratik abiatuta eginen dute. «Sorgintzat hartzen zituztenak bertan erretzen zituzten, haiekin ibilbide bat egin ondoren», esplikatu du historialariak. Saio guztien informazioa sarean kontsulta daiteke, Klandestinak.eus webgunean, eta hor bertan eskura daitezke sarrerak ere. «Herritarrak nahi nituzke gonbidatu parte hartzera, bidelagun izatera», nabarmendu du Nausia Pimoulierrek. Gainera, «konspiratzera» ere gonbidatu nahi luke jendea, dioenez. «Zirikatzaileak izan nahi dugu, pentsarazi nahi dugu, iraganetik abiatu baina gaur egunera arteko ibilbidea egin, konspirazio kolektibo bat proposatzeko. Eta, horretarako, gure klandestinak izanen dira eredua». HAMAR SAIO – Errepresaliatuak. Noiz: otsailaren 21ean. Non: Adoratzaileen komentuan. Gidaria: Gemma Pierola Narvarte. Artista: Izare. – Putak. Noiz: otsailaren 28an. Non: Portalapeko etxartean. Gidaria: Amaia Nausia Pimoulier. Artista: Laura Penagos Rodriguez. – Aitzindariak. Noiz: martxoaren 7an. Non: Navarreria kaleko 6. zenbakian. Gidaria: Begoña Zabala Gonzalez. Artista: Albina Stardust. – Erasotuak. Noiz: martxoaren 15ean. Non: O-ko plazan. Gidaria: Esther Aldave Monreal. Artista: Baobab Danza. – Disidenteak. Noiz: martxoaren 21ean. Non: San Jose plazan. Gidaria: Oier Santamaria Remon. Artista: Las Nenas Theatre. – Sorginak. Noiz: apirilaren 4an. Non: Takoneran. Gidaria: Irati Zurbano Zuazu. Artista: Titiricantum. – Langileak. Noiz: maiatzaren 2an. Non: Santiago plazan. Gidaria: Ana Diez de Ure Eraul. Artistak: Maia Ansa Diez de Ure eta Garazi San Martin. – Neskameak. Noiz: maiatzaren 16an. Non: Karlos III.aren etorbidearen eta Leire kalearen bidegurutzean. Gidariak: Paco Roda eta Amaia Nausia. Artista: Alicia Otaegi. – Artistak. Noiz: maiatzaren 23an. Non: Argazko pasabideetan. Gidaria: Ana Diez de Ure. Artista: Estefania de Paz Asin. – Emaginak. Noiz: ekainaren 6an. Non: Munduko parkean. Gidaria: Txusa Solorzano. Artistak: Nuria Merencio Fernandez, Laura Gallego eta Aitziber Urtasun. *Saio guztiak 19:00etan hasiko dira.

48 urteko garraiolari bat hil da Pasaiako portuan izandako istripu ez traumatiko baten ondorioz.

Varios medios aseguraban esta mañana que PFR presentará una oferta por el 100 % del capital de Talgo antes del viernes, algo que el fondo de Polonia ha desmentido.

Balentria egin du Nadia Erostarbe surflariak (2000, Zarautz, Gipuzkoa). WTC munduko surf zirkuitorik onenean parte hartu berri du. Hori lortu duen bigarren euskal emakume surflaria da, eta Espainiako Estatuko aurrenekoa. Pauline Ado hendaiarra bost urtez aritu zen maila gorenean. Bederatzigarren amaitu du Erostarbek Hawaiiko Lexus Pipe Pro txapelketan; final-zortzirenetan kanporatu du Caroline Marks estatubatuarrak. «Oso esperientzia berezia izan da, asko disfrutatu dut». Hawaiitik iritsi berritan prentsaurrekoa eman du gaur Donostian, Basque Teamek antolatuta. Han izan dira Gorka Iturriaga Eusko Jaurlaritzako Jarduera Fisiko eta Kirolaren zuzendaria eta Ibone Bengoetxea Jaurlaritzako lehen lehendakariorde eta Kultura eta Hizkuntza Politikako sailburua. Lehiaketa laburra egin zaiola aitortu du Erostarbek: «Luzatu nahiko nukeen, baina oso polita izan da». Iaz sasoi paregabea egin zuen zarauztarrak, eta gertu izan zuen CTrako igoera. Azken unera arte aritu zen borrokan. Egindako lan ona ez da oharkabean geratu, baina. Challenger Serieetako zerrendan seigarren postuan zen, eta hura hautatu dute Johanne Deday ordezkatzeko. WCTko lehen ekitaldia izan da Hawaiikoa. Azken momentuan jaso zuen proposamena. Urduri egon dela esan du Erostarbek, eta azaldu txapelketan ez dituztela oso olatu onak izan. Haren arabera, «jauzi handia» dago Challenger Serieetatik CTra, zirkuitu gorenera: «Surflariak zaintzen dituzte. Desberdina da, oso leku elitista. Hasiera batean kanpoan sentitu nintzen. Denak ezagutzen zuten elkar. Baina esperientzia polita izan da». Hala ere, ez da aritu bere onenean. «Gogo askorekin geratu naiz. Sentitu dut ez dudala nire surfa erakutsi. Prestatuago egongo naiz beste txapelketa batean norbaitek huts egin eta joan behar badut». Hiru hilabete min hartuta egon ondoren, txapelketara joan baino hilabete lehenago sartu zen berriro uretan Erostarbe. Hori «hesi handi bat» izan dela esan du. Gainera, presioa ere sumatu du, badakielako halako proba batek nolako dimentsioa eta ikusgarritasuna duen. Ez da makala, hala ere, lortutakoa. Munduko hemezortzi surflari onenekin aritu da lehian. Lehen txandan, Caroline Marksen eta Bella Kenworthyren aurka, bigarren postuan amaitu zuen. Final-zortzirenetan, baina, Marks berak kanporatu zuen. Ez da edonor estatubatuarra: urrezko domina lortu zuen iazko Olinpiar Jokoetan, eta munduko txapelduna izan zen 2023an. Iturriagak «mugarri historikotzat» jo du Erostarbek lortutakoa. Hala zuzendu zaio zarauztarrari: «Aitzindaria zara, eta bidea irekitzen ari zara esparru askotan». Bengoetxeak, Jaurlaritzaren izenean, lortutakoa aitortu nahi izan dio: «Zutaz oso harro gaude. Eredu bat zara».

«Torturak eta kartzelak ekarri du biolentzia matxistaren dosi oso handi bat. Norbaitek galdetu dizue torturetan jasandako biolentzia matxistaz? Emakume gisa jasandako biolentziaren inguruan, Emakunde etorri zaizue galdezka?», esan du emakume torturatu batek, Tolosan (Gipuzkoan) egindako mahai inguru batean. Tortura politikoa ikuspegi feministatik izeneko hitzaldia ematekoak ziren Olatz Dañobeitia eta Nekane Txapartegi. Biak izan ziren torturatuak, salatu dituzte pairatutakoak, eta egin dute lanketa bat gai horrekin. Baina hitzaldia hasterako irauli dute aretoa. Esan dute maiz joan izan direla torturari buruzko saioetara hitz egitera, baina gaur bestelako ariketa bat proposatu nahi izan dute. Elkartutakoei hitza eman nahi izan diete, eta hartu dute. Berrogei emakume inguru elkartu dira Andragorak antolatutako hitzaldian, emakumeen etxean. Tortura izan dute hizpide, eta Dañobeitiak luzatu du amua. Proposatu du borobilean jartzea, eta erronda bat irekitzea, honako hau galdetuz: zer da tortura zuentzat? Hainbat definizio eman dituzte: infernua, barrenak apurtzea, bakardadea, sarea, ahizpatasuna. Bildu dira duela 50 urte torturatutako emakumeak, duela 30 torturatutakoak, senarra torturatu zietenak, torturatuak gertu izan dtuztenak eta izan ez dituztenak, eta askotarikoak izan dira ekarpenak. Duela 50 urte torturatua izan zen batek esan du bizitza osoan eraman duela bizipen hura gainean: «Ezagutu ditut isilik eramateko garaiak, torturatua izan nintzela jakinda ere beste alde batera begiratu zutenak. Duela hogei bat urte hasi zen sozialki gaia mugitzen. Niretzat hori oso garrantzitsua izan da». Eusko Jaurlaritzak abiatutako programan parte hartu zuen, eta lagungarri egin zitzaion. Bizirik iraun dute «Garai batean ez nintzen gauza kontatzeko zer gertatu zitzaidan, eta gaur egun konta dezaket». Ez du bere burua errukiz begiratu nahi, ez duelako agertu nahi torturaren biktima gisa, bizirik iraundako norbaiten gisa baizik, bizitzan aurrera egin duelako, ahaldundu delako. Eta poltsatik puntua egiteko tresnak atera, eta ekin dio puntua egiteari, lasaigarria egiten zaiolako. «Garai batean ez nintzen gauza kontatzeko zer gertatu zitzaidan, eta gaur egun konta dezaket»EMAKUME TORTURATU BAT Hari horri heldu dio torturatua izan zen beste emakume batek ere: «Txikitu ninduten, baina nire bizitza nik hartu dut nire esku». Beste emakume torturatu batek, berriz, esan du bera biktima gisa aitortzen dela, zeren horrek esan nahi baitu biktimario bat dagoela, eta inportantetzat jo du nork eta zein testuingurutan torturatu zuen presente izatea. Senarra duela 40 urte torturatu zioten andreak hartu du hitza gero. Duela hiru urte hil zen haren senarra, inkomunikazio aldian zer gertatu zitzaion kontatu gabe. Izan ere, tortura pertsonaren suntsiketarako aztertutako tresna zientifiko gisa esplikatu dute, eta urtez urte eta kontestuaren arabera, baldintza ezberdinak sortzen joan dira pertsona suntsitzeko. Horretarako aintzat hartzen dituzte adina, orientazio sexuala, emakumea edo gizon izan… eta horren arabera joan izan ziren tortura metodoak fintzen. Eta hitz egin dute Itziarren semea kantak egindako kalteaz. Inkomunikazio aldiak hamar egunekoak izan ziren lehen aldietan, hiru edo bostekoak geroago, «baina apurtzen zara, nola ez zara apurtuko? Esango nuke justu zein unetan lortu zuten ni haustea». Eta ematen dituzu izenak. Gero komunitateak hori barkatu izan diela esan dute, «baina norberak bere burua barkatu al du?». «Garrantzitsua da hitz egitea, zimenduak jarri behar ditugulako berriz ez gertatzeko» EMAKUME TORTURATU BAT Bestalde, mintzatu dira torturatuak izan zirenean, espetxean eta kanpoan ere genero rolen bereizketaren indarraz. «Nire lagun emakume bat preso ohia da, haren bikotekide gizona ere bai. Kideak gerturatzean, nire lagunari haien haurraz galdetzen diote, bere bikotekideari egoera politikoaz. Hori kartzelak egitea, bale. Baina komunitateak?». 1970etik 1990 arte tortura teknikak salatu izan zirela azaldu dute, sinesgarritasuna emateko diskurtso negazionista nagusi zenean. Egun, baina, bestelako galderak sortu zaizkie: «Nola eragin dio torturatua izateak nire bizitzari, nire sexualitateari, nire familiari…?». Horretaz hitz egiteko espazioak sortzea eskertu dute. Askok ezin izan du kontatu, «eta etorri dira minbiziak, suizidioak…». «Garrantzitsua da hitz egitea, zimenduak jarri behar ditugulako berriz ez gertatzeko». Ildo horretan, larunbatean Euskal Herriko Torturatuen Sarea sortzeak duen garrantzia azpimarratu dute: «Orain da garaia agentzia politikoa hartzeko».

Nafarroan, usu zabaldu da uste oker bat, zeinaren arabera PAI programa ingelesezko murgiltze eredu bat baita. Ezjakintasunagatik dela edo interes politikoengatik dela, D ereduarekin parekatu ohi dute askok: «Euskaldunek badute D eredua, hortaz, gure seme-alabentzat ingelesa nahi dugunoi utz diezagutela PAI aukeratzen». Esaldi hori maiz erabili dute programaren bultzatzaileek, nolabait agerian uzteko PAIren aurkakoen tolerantziarik eza. Argudio horrek, baina, zulo handi bat du oinarrian: PAI ez da hizkuntza eredu bat, eta ikasgai batzuk soilik ditu ingelesez. Hortaz, G, A edo D ereduen gainean eskaintzen da. Gaur egun, PAI ezarria dago A eta G ereduetan nagusiki —gutxi dira PAI ez dutenak—. Askoz urriagoak dira D-PAI ikastetxeak: euskarazko eredukoak izanagatik, ingelesez emaniko ikasgai batzuk dituztenak, alegia. Hasieratik, arazoak eragin zituen ikastetxe horien ezaugarriak zehazteak: zenbat ikasgaitan eskainiko da ingelesa? Zeinetan? Ingeleseko edukiak sartuta, zeri kenduko zaio denbora? Horrek ez al dio eraginen euskarazko murgiltzearen kalitateari? Eta haurren ikasketa prozesuari? Azkenerako, gobernuak erabaki zuen D ereduko PAI programa malguagoa izanen zela; ingelesezko errefortzu soil bat, euskara hutsezko ereduan. Orain, ordea, PAI indartzeko estrategia betean, arauak zorroztu ditu: D-PAI ereduko ikasleek astean ordu bat gehiago egin beharko dute ingelesez, edo, txanponaren ifrentzuari erreparatuta, ordu bat gutxiago euskaraz. Ikasleen eta zentroen jarduna zailtzeaz gain, erabaki horrek asko trabatuko du euskarazko murgiltzea. Eta bada kezkarako beste motibo bat ere: Nafarroako Gobernuak azken urteetan berritik ezarri dituen D ereduko lerro gehienak D-PAI moldekoak dira, hain zuzen. Eleaniztasunaren izenean euskararen presentzia murriztuko dutenak. [articles:2137314]

Von der Leyenek adimen artifiziala garatzeko 200.000 milioi euro bideratzea espero du

Bereziki, enpresa ertain eta txikiei zuzendutako dirulaguntza plana da, eta zati handi bat (100 milioi baino gehiago) deskarbonizazioa sustatzeko erabiliko da. Mikel Jauregi Industria sailburuak kezka agertu du, besteak beste, Trumpek iragarritako muga-zergek izan dezaken eragainarekin.