ELAk deitutako hamabosgarren greba egunean, eta Errege egunaren aurreko azken lanegunean, dozenaka langilek manifestazioa egin dute Donostiako erdialdean, eta kate handietako denda batzuen aurrean gelditu dira, besteak beste, “gaur ez da erosten” oihukatzeko.

Avanza autobus konpainiako langileek greba egingo dute urtarrilaren 5etik 7ra bitartean. Debagoiena eta Donostia, eta Gipuzkoako hiriburua Gasteiz, Bilbo eta Loiuko aireportuarekin lotzen dituzten lineetan lanuzteak egingo dituzte igande honetatik astearte gauerdira bitartean.

Eusko Jaurlaritzako Segurtasun Sailak jakinarazi duenez, 84 urteko emakume bat hil dute gaur Barakaldon (Bizkaia). Ertzaintzak ikerketa abiatu du, eta biktimaren semea atxilotu, hilketarekin zerikusia izan dezakeelakoan. 16:30 aldera Ertzaintzari abisu bat igorri diote, Barakaldoko etxe batean emakume bat hilda egoten ahal zela erranez; gehitu dute etxe horretan bertan oihuak eta eztabaidak entzuten zirela. Poliziak, bertaratu denean, emakumea hilda zegoela ikusi du, eta haren semea atxilotu. Ertzaintzaren lehenbiziko hipotesia baieztatuko balitz, aurten Euskal Herrian gertatzen den lehenbiziko hilketa matxista litzateke. 2003tik 125 emakume hil dituzte gizonek. Indarkeria matxistaren mapa Euskal Herrian iaz sei emakume hil zituzten. Maiatzean, 33 urteko emakume bat hilda aurkitu zuten Donibane Lohizuneko Paris hotelean (Lapurdi), eta haren bikotekidea atxilotu zuten. Hamabortz egun lehenago, emakumea artatu behar izan zuten Ziburuko hotel bateko bosgarren solairutik erori zelako. Emakumea maiatzaren 1ean ospitaletik desagertu, eta handik bi egunera atzeman zuten gorpua. Irailaren 11ko goizaldean, berriz, gizon batek 31 urteko bikotekidea hil zuen, Yanely Gonzales, Bilboko Santutxu auzoan, arma zuri batekin. Gonzalesek amari deitu zion gau hartan bertan, eta erran gizona bere onetik aterata zegoela. Basurtuko ospitalera joan ziren, baina han, gizona artatu eta gero, etxera bidali zituzten. Gero, Gonzales hil zuen. Urriaren 8an, Iruñeko Arrotxapea auzoan, gizon batek Kayle Villar Pons hil zuen. Villar Ponsek 20 urte zituen, eta arma zuri batekin hil zuten, etxabe batean. Etxabean bizi ziren Villar Pons, erasoa egotzita atxilotu zuten gizonezkoa eta beste hainbat pertsona, maizter denak, hainbat bizilekutan banatuta. Villar Ponsen aitarena zen etxabea. Aitak ahalegina egin zuen alaba hil zuen gizona kaleratzeko, maizterrek, baita alabak ere, liskar ugari izan zituztelako harekin. Erran zuen hiltzeko mehatxuak egin zizkiola alabari. Poliziarengana jo izan zuen, maizter horren kontrako hainbat salaketa jarri zituen, eta urruntze agindua ere eskatua zuen. Eneritz Argintxona Fraile uztailean hil zuten, Panaman. Costa Rican boluntario zebilen, eta Panamara joan zen egun batzuk igarotzera. Carenero uhartearen inguruan agertu zen haren gorpua, justu familiak haren desagerpena salatu berritan. Poliziak bi gizon atxilotu ditu, eta feminizidio gisa ikertzen ari dira kasua. Laure Zacchello 43 urteko emakumea ekainean desagertu zen, Urruñan (Lapurdi): Baionako prokuradoreak ikerketa abiatu zuen ustezko hilketagatik. Haren senarra atxilotu, eta behin-behinean preso sartu zuen Frantziako Poliziak. Ekainean egin zuen agerraldian, prokuradoreak erran zuen hipotesi guziak zabalik zeudela, baina indarkeria matxistako kasu bat izatea lehenetsi zuen. Zacchelo senarrak hil zuela uste du, eta hura bizirik aurkitzeko aukera urriak direla. Joan den abenduaren 31n gizonak aske utz zezatela eskatu zuen, eta datorren asteartean ebatziko dute eskaera. Pasaian (Gipuzkoa) izan zen iazko azken hilketa matxista: 53 urteko gizon batek bikotekide ohia hil zuen, suzko arma batekin.

AEB Ameriketako Estatu Batuetako Kongresuak gaur ekin dio legegintzaldiari: 119.a izango da, eta, datozen bi urteetan, errepublikanoek kontrolatuko dituzte bi ganberak, hau da, bai Senatua, bai Ordezkarien Ganbera. Legegintzaldiari hasiera emateko, hain justu, Ordezkarien Ganberako presidentea hautatu behar izan dute. Louisianako gobernadore izandako Mike Johnsonek du kargu hori 2023ko urritik, eta eutsi egin nahi dio datozen bi urteetan ere. Nahi eta lortu. 218 ordezkariren babesari esker lortu du presidentetza berrestea. Iazko azaroaren 5ean egin zituzten presidentetzarako bozak AEBetan. Horietan, errepublikanoen esku geratu zen guztia: presidentetza eta Kongresuko bi ganberetako gehiengoak. Nolanahi ere, Ordezkarien Ganberan alde txikiarekin gailendu ziren: 219 ordezkari ditu Alderdi Errepublikanoak, eta 215 Alderdi Demokratak. Denera, 434 ordezkarik osatzen dute behe ganbera, eta, presidente izendatu zezaten, 218 ordezkariren babesa lortu behar zuen Johnsonek. Beraz, nahikoa zen bi ordezkari errepublikanok haren alde ez egitea ganberaren presidentetza galtzeko. Hori eragozte aldera, Donald Trump presidente hautatuak mezu bat helarazi die bere alderdiko ordezkariei Truth sare sozialaren bidez, eta eskatu Johnsonen alde egin dezatela. Trumpen babes erakustaldia lagungarri izan zaio Johnsoni errepublikanoen arteko ika-mikak baretzeko. Ez zegoen argi 218ren langa gaindituko ote zuen. Izan ere, aurreneko bozketak bi ordu eta erdi iraun du, hiru ordezkari errepublikanok hasieran Johnsonen aurka eman baitute botoa; tartean Kentuckyko Thomas Massie, zeinak aurretik iragarria baitzuen ez zuela orain arte behe ganberako presidente izandakoaren alde egingo. Ordezkari denek boza ahots gora eman ostean negoziazioetan aritu da Johnson bere alderdiko ordezkariekin, eta, azkenean, lortu du horietako bik botoa alda zezaten. Massiek, halere, ez du bere botoa aldatu. 1931 Noiz izan zen azkenekoz hain alde txikia behe ganberako taldeen artean. Ameriketako Estatu Batuetako Ordezkarien Ganberan, 72. legegintzaldian izan zen azkenekoz hain alde txikia Alderdi Errepublikanoaren eta Alderdi Demokrataren ordezkarien artean, 1931n: lehenak 218 ordezkari lortu zituen, eta bigarrenak 216. Nekazarien alderdiak ordezkari bat lortu zuen. Johnsonen agintaldia hasieratik izan da gorabeheratsua. Azken legegintzaldian, Kevin McCarthy izendatu zuten Ordezkarien Ganberako presidente, baina, zentsura mozio baten bidez kargutik kendu ondoren, behe ganberaren jarduna blokeatuta egon zen hiru astez. Azkenean, Johnsonek bete zuen McCarthyk utzitako hutsunea, baina haren aurretik beste hiru hautagai ahalegindu ziren horretan. Denera, hamabost saio behar izan zituzten Ordezkarien Ganberarako presidentea izendatu eta jardunari berriro heltzeko. Ukraina eta demokratak Trumpek gizon «adeitsu, azkar eta erlijioso» gisa definitzen du Johnson, baina Alderdi Errepublikanoko sektorerik kontserbadoreenak uste du «moderatuegia» dela. Horixe aurpegiratu diote kide kontserbadoreenek Ordezkarien Ganberako presidente kargua hartu zuenetik. Hein handi batean, iazko udaberrian demokratekin bat egin zuelako, Ukrainarako laguntza militar eta ekonomiko gehiago onartzeko. Akusazioak eta barne zatiketak gorabehera, Johnsonek argi zuen «irabazteko aukerak» zituela, atzo AEBetako Fox News telebista katean egindako elkarrizketa batean esan zuenaren arabera. «Gabonetako oporretan nire lagun eta lankide guztiekin hitz egin dut», gehitu zuen. Are gehiago, bozketa aurretik X sare sozialean bere aurka egin ahal zuten Alderdi Errepublikanoko ordezkariak konbentzitzen saiatu da. Mezu baten bidez zin egin die AEBetako Gobernuaren gastua gutxitzeko neurriak hartuko dituela. Horien artean dago, esaterako, aurrerantzean aurrera eramango diren politiken eragin ekonomikoa aztertuko duen talde independente bat osatzea.

Urriaren 12an, Iruñerriko GKSk deituta, ehunka lagun elkartu ziren faxismoaren gorakada salatzeko. Eskuin muturreko alderdiak «Espainiako nazionalismo erreakzionarioari gorazarre egiteko» baliatu nahi izan zuen eguna, eta haren kontra erantzun nahi izan zuten GKSkoek. Bi hilabete baino gehixeago igaro dira, eta Espainiako Gobernu Ordezkaritzak isunen jakinarazpenak bidali dizkie 31 laguni. 21.000 eurorenak, guztira. Eguerdian, Espainiako Gobernu Ordezkaritzaren aurrean elkarretaratu dira jokabide hori gaitzesteko. Ohar baten bidez adierazi dutenez, isuna bidali dieten lagun horiek ez zituen Espainiako Poliziak identifikatu. Arau hauste larria egotzi diete, baina Iruñerriko GKSko kideek adierazi dute Voxen kontzentrazioa oztopatzen saiatu zirelako zigortu dituztela. «Isunok aurrekari oso arriskutsua ezartzen dute; izan ere, zigor irmoa ezartzen diote goraldian dauden indar erreakzionarioen kontrako protesta bati, eta erreakzionarismoa sendotzeko bidea irekitzen du». Ironikoki, adierazten duenaren kontrako jokabidea izatea leporatzen diote Madrilgo gobernuari. Izan ere, «Espainiako Gobernu aurrekoienari» aurpegiratzen diote jazarpena erabili duela faxismoaren indar instituzionalaren aurka mobilizatzen direnak zigortzeko. Iruñerriko GKSren arabera, kapitalismoaren krisiari erantzuteko «autoritarismoa proposatzen du faxismo horrek, eta langileen eta zapalduen kontra egin nahi du». Hala, haien ustez, gobernuak jarritako isunak langileriaren eskubideak murrizteko joera orokor horren barnean kokatu behar dira. Elkartasunerako bi bide Elkartasuna adierazi nahi izanez gero, eskura jarri dituzte kontu korronteak. Bestetik, manifestazio batera deitu dute urtarrilaren 25erako; Iruñean egingo dute, faxismoaren kontra egiteko eta isuna jarri dieten gazteei elkartasuna adierazteko. Eskuin muturrari kalean aurre egin behar zaiola azpimarratu dute: «Egoera horretan, premiazkoa da langile-klasearen eskubide politikoen aldeko borroka hedatzea, faxismoaren jarduna ekiditea, haren presentzia desnormalizatzea eta hari espazio guztietan aurre egitea».

Noiztik aurrera izango dute doan garraio publikoa 12 urtez azpikoek Bizkaian eta Gipuzkoan? Iazko abenduaren 23an adostu zuen Euskadiko Garraio Agintaritzak 12 urtetik beherakoentzat garraio publikoa doakoa izatea. Horrek 130.400 umerengan izango du eragina.

Zenbat balio du Osakidetzan ospitaleratuta egoteak? Gorputzetik kanpoko mintz bidezko jaioberrien oxigenazioa da zerbitzurik garestiena (183.878 euro). Bihotz edo biriketako transplanteek 146.195 euro balio dute, eta desfibriladore bat jartzeak 145.821 euro.

Langabezia % 0,37 jaitsi zen 2024an EAEn, eta 1,22 igo Nafarroan, 2023arekin alderatuta.

33.000 ibilgailu baino gehiago saldu dira Hego Euskal Herrian, ia % 6ko igoera EAEn eta % 2koa Nafarroan

Israelek 2023ko urriaren 7an Gazaren aurkako sarraskia hasi zuenetik, zerrendako zenbait eremu «gune humanitario» gisa izendatu ditu Tel Avivek. Horietan, Israelgo armadaren arabera, Palestinako herritarrek babesa hartu dezakete Israelek eraso eginez gero. Ia hamabost hilabete igaro dira aurreneko bonbardaketatik, eta Tel Avivek hainbatetan egin du eraso gune humanitario horien aurka. Gaur bi aldiz bonbardatu dute Israelgo soldaduek Al-Mawasiko eremua: gutxienez hemezortzi lagun hil dituzte, eta hamabost zauritu. Al-Mawasi Gaza erdialdetik hegoaldera doan kostaldeko lur eremu bat da, eta «gune segurutzat» izendatu du Israelek. Bertan, barne desplazatuentzako hainbat errefuxiatu esparru daude. Aurreneko erasoa goizaldean izan da, eta Israelgo hegazkinek errefuxiatuen kanpin dendei egin diete eraso; hamabi lagun hil dituzte. Hildakoen artean Gazako polizia zerbitzuko agintari Mahmud Salah dagoela salatu du zerrendako Barne Ministerioak. Ohar bidez eman dute hilketa horren eta beste polizia baten heriotzaren berri. Ohar horretan, Poliziaren eginkizuna «herritarrak laguntzea» dela azpimarratzeaz gain, Israeli leporatu dio «kaosa hedatzen» aritzea Poliziaren aurkako erasoen bitartez: «Gazako Poliziaren zuzendari nagusia hilez, okupazioak [Israelek] zerrendan kaosa zabaltzeko eta herritarren sufrimendu humanitarioa sakontzeko ahaleginean jarraitzen du». Israelgo armadak ohar bidez argudiatu duenez, Salah «zerbitzu sekretuetako talde bat» eratzen ari zen Hamas talde islamistako beste adar militarrekin batera, «Israelgo soldaduak hiltzeko xedez». Tel Avivek, gune humanitarioen aurka eraso egin izan duenetan, paskin informatiboak jaurti izan ditu herritarrek alde egin zezaten —herritarrek salatu izan dutenez, baina, denbora gutxiegi ematen zieten alde egiteko—. Gaurkoan, ordea, ez dute abisurik eman. Ministerioari eraso Gune humanitarioaren aurkako gaurko bigarren erasoak, bestetik, Gazako Barne Ministerioaren eraikina izan du helburu, Khan Yunisen. Azken hilabeteetan, hiriko zenbait auzo gune humanitariotik at utziz joan da Israelgo armada, baina, ohar bidez baieztatu duenez, gaur arte polizia etxe gisa erabiltzen zuten eraikina «gune humanitarioaren barruan» zegoen. Eraso horretan sei lagun hil dituzte, gehienak poliziak. Tel Avivek ohar bidez jakinarazi duenez, Hamasek eraikin hori erabiltzen du Israelen aurkako erasoak antolatzeko. Hala ere, bi eraso horiek ez dira Israelgo soldaduek gaur egin dituzten bakarrak. Beste hainbat eraso egin dituzte zerrenda osoan, eta, orotara, gutxienez 71 lagun hil dituzte, zerrendako osasun zerbitzuen arabera. Gazako hiriburuan, esaterako, sei lagun hil dituzte. Gazako herritarrentzat nahitaezkoak diren azpiegitura batzuen aurka ere egin dute eraso. Al-Jazeera Qatarko telebista kateak zerrendan duen kazetari batek adierazi duenez, zerrenda erdialdeko Deir al-Balah hirian —Al-Mawasiko eremutik gertu dago—dagoen gasolindegi baten aurka egin dute eraso. Horrek eragindako eztandak bederatzi lagun hil ditu, gutxienez. Al-Jazeera: Zisjordanian aritu ezinik Zisjordanian agintzen duen PAN Palestinako Aginte Nazionalak Al-Jazeera telebista kateari bertatik lan egitea debekatu dio. Hedabideak bertan duen erredakzioa itxiaraziko dute, eta, gainera, Palestinako eremu horretan zeuden kazetariek ezingo dute handik lan egin aurrerantzean. Behin-behineko erabakia dela jakinarazi zuen PANek atzo, eta hala izango dela Al-Jazeeraren «estatus legalaren» berri jakin arte. PANek Wafa Palestinako berri agentziari adierazi zionez, palestinarren artean «sedizioa sustatzeagatik» erabaki dute telebista katearen lana etetea. Al-Jazeerak salatu duenez, Jeninen (Zisjordania) PANeko indarren eta beste milizia palestinar batzuen arteko borroken berri emateagatik hartu dute erabakia. Ez da lehen aldia Al-Jazeera eremu batetik kanporatzen dutena. Iazko maiatzean, Israeldik eta Jerusalemdik aritzea debekatu zion Benjamin Netanyahu Israelgo lehen ministroaren gobernuak. Erabaki horren harira aritzea leporatu dio hedabideak PANi, eta erabakia bertan behera uzteko eskatu dio. 347 Israelek Siria zenbat aldiz bonbardatu zuen iaz. Israelek 347 aldiz egin zuen eraso Siriako lurretan iaz. 2018an abiatu zituen Damaskoren aurkako bonbardaketak, eta iaz izan zen kopururik handiena, Siriako Giza Eskubideen Behatokia erakundearen —Londresen du egoitza— datuen arabera. GKE gobernuz kanpoko erakunde horrek gaur salatu duenez, gainera, lurrez 26 aldiz egin zion eraso Israelek Siriari iaz.