SEA Arabako patronalaren arabera, grebaren jarraipena % 0,6koa izan da. Deialdia egin duten sindikatuek, ELAk, UGTk eta CCOOk, batetik, eta LABek, bestetik, adierazi dute eskoletako jantokietara bideratuta zegoela lanuztea, aisialdira baino gehiago, eta haietan jarraipena positiboa izan dela.

«EB-Mercosur akordiorako helmuga bistan dago. Landu dezagun, gurutza dezagun». Ursula von der Leyen Europako Batzordeko presidenteak Montevideora iritsi berritan esandakoek erakusten dute oraingoan gerta daitekeela planetak lerrokatzea. Mercosurren —Argentina, Brasil, Bolivia, Paraguai eta Uruguai — eta EBren arteko merkataritza libreko ituna bururaino iristen bada, 780 milioi kontsumitzaile izango lituzkeen merkatua eratuko litzateke. Hori bai, gauza bat da akordioa ixtea, eta beste bat gero abian ezarri ahal izatea. Frantzia ez baitago ados, eta ez da inoiz egon. Horregatik, Emmanuel Macron Frantziako presidenteak —herrialdea krisi politiko betean duen bitartean— tartea hartu du Von der Leyeni deitzeko eta esateko akordioaren zirriborroa «onartezina» dela. Kontua da, ordea, Frantzia ez dela nahikoa akordio hori bertan behera uzteko, nahiz eta haren alde izan Polonia, Austria eta Herbehereak. Europako Parlamentuak atzera bota dezake akordioa, edo denen artean gutxienez EBko biztanleriaren %35 bilduko lukeen herrialdeen talde batek. Frantzia, azkenaldian, asmo horrekin dabil Italia eta Errumania limurtu nahian. Ez dirudi Macronek ezer eragotziko duenik oraingoz. Von der Leyen ez da Montevideoraino joan esku hutsik itzultzeko, eta pentsatuko zuen Errepublikako presidenteak galtzak bete lan dituela lehen ministro eta gobernu berria hautatzen. Batzordeak Alemania, Espainia eta Portugal ditu bere alde akordioa sinatzeko. Europako Batzordearen arabera, Europako enpresek urtero 4.000 milioi ‘aurreztuko’ lituzkete muga zergetan. Edonola ere, nazioarteko testuingurura begira, Europako Batzordeak badu argudiorik EB-Mercosur ituna defenditzeko. Horietan nagusia Donald Trump da. AEBetako presidentetza berriak muga zergekin egin dezakeenaren beldur, bai Europari eta bai Hego Amerikako gobernuei orain are konbentzigarriagoa zaie elkarren arteko salerosketak erraztea. Horrez gain, EBrentzat eta Mercosurreko herrialdeentzat beren arteko merkataritza liberalizatzea modu bat izan daiteke Txinarekiko menpekotasuna arintzeko. Ikusteko dago, hori bai, Luiz Inacio da Silva Lula Brasilgo presidente eta itunaren defendatzaileak Javier Milei Argentinako presidentea limurtuko ote duen. Mileik uste du Trumpekin duen harreman onari esker lor dezakeela bere herrialdearen eta AEBen arteko merkataritza itun propioa. Mercosurrekin ituna eginda, Europako Batasunak, adibidez, Hego Amerikan autoak saltzeko erraztasunak izango lituzke, eta oro har, manufakturak —makineria, ehunak eta sendagaiak—. Era berean, pentsatzen dute ituna onuragarria izango litzatekeela Frantziako gazta eta ardo ekoizleentzat ere. Batzordearen arabera, Europako enpresek urtero 4.000 milioi aurreztuko lituzkete muga zergetan. Europako nekazarien kezka Baina, beste aldean, Europako nekazariek badituzte kezkarako —eta protestarako— zenbait argudio ere. Uste dute haragi ekoizleena izango dela EB-Mercosur akordioarekin Europan galtzen aterako den sektore nagusia. EBko nekazari horiek salatu dute hainbat arau bete behar izaten dituztela elikagaiak ekoizteko, Hego Amerikakoek bete behar ez dituztenak. Horregatik, besteak beste, ispilu klausulak eskatzen dituzte, Mercosurreko herrialdeetan ere joko arau berak ezartzeko. Atlantikoaren beste aldean, lehengaien, sojaren eta haragiaren sektoreak dira Txinaz aparteko merkatu bila dabiltzan sektore handienak. MENDE LAURDEN NEGOZIATZEN Europako Batasunak eta Mercosurreko herrialdeek 25 urte daramatzate merkataritza libreko itun bat negoziatzen. Bai, mende laurden. Beraz, zentzuzkoa da erresalbu guztiarekin hartzea akordio bat. 2019. urtean bertan jada iritsi zen akordio bat, baina ez zen berretsi. Austriak, Frantziak, Herbehereek eta Irlandak zalantzan jarri zituzten hegoamerikarrek ingurumenari lotuta hartutako konpromisoak, eta negoziazio gehiago behartu zituzten.

Euskal herritarrek 588 euroko gastua aurreikusi dute aurtengo Gabonetarako. Kontsumitzaileen % 52k esan du iaz gastatu zuen kopuru bera gastatuko duela, eta % 33k esan du gehiago izango dela. % 15ek, berriz, beren gastua murrizteko asmoa dute.

EAEko ekonomia % 1,8 hazi da 2024ko azken hiruhilekoan, iragarritakoa baino bi hamarren gehiago, Eustatek emandako datuen arabera.

EAEko 160.000 langile autonomo inguruk BGAE berriak kontratatzen hasi ahal izango dute aurten

Eusko Jaurlaritzak ez du baztertzen EH Bildurekin aurrekontuak adostea, baina etxebizitzan jarrerak urrun daudela onartu du Imanol Pradales lehendakariak.

Alokairuaren garestitzeak Etxebiden izena emanda daudenen kopurua % 46 igoarazi du urte eta erdian, Etxebizitzaren Euskal Behatokiak egindako azterketa baten arabera.

Gerra legea ezarri du Hego Korean Yoon Suk-yeol presidenteak. Gaur telebistan egin dituen adierazpenetan, oposizioari egotzi dio «matxinada bat» prestatzen aritzea, eta horregatik ezarri du salbuespenezko neurria. Hego Koreako Parlamentuan gehiengoa du oposizioak, Alderdi Demokratak. Eta presidenteak —Herriaren Indarra alderdikoa da bera— salatu du Alderdi Demokrata herrialdeari kalte egiten dioten politikak egiten ari dela, eta Ipar Korearen alde lerratu dela. Ordu batzuk geroago, eta parlamentuaren eskariak eta kaleetan izandako presioak direla eta, gerra legea kentzea erabaki du. Gauerdian egin ditu adierazpenak presidenteak eta, lege hori indarrean sartuta, debekatu egin dituzte herrialdeko ekintza politiko guztiak; tartean, Hego Koreako Parlamentuaren jarduera etenda geratu da. Halere, 190 diputatuk ezohiko bozketa bat egin dute parlamentuan —dagoeneko asteazkeneko goizaldea da Hego Korean—. Eta guztiek legea indargabetzeko eskaeraren alde bozkatu dute, Yonhap berri agentzia hegokorearraren arabera. 300 eserleku daude Hego Koreako Parlamentuan; beraz, gehiengoak bozkatu du legea indargabetzearen alde. Herriaren Indarra presidentearen alderdiko buruzagi Han Dong-hoon ere gerra legea ezartzearen aurka agertu da, eta adierazi du presidentearena erabaki «okerra» izan dela. Konstituzioaren arabera, presidentea behartuta dago gerra legea bertan behera uztera parlamentuaren gehiengoak hala eskatzen badio. Eta hala egin du ordu batzuk geroago, ministroekin bildu ondoren. Yoonek hori jakinarazi aurretik, Woo Won-sik Alderdi Demokratako kide eta parlamentuko presidenteak argi utzi du gerra legea indargabetuta zegoela: «Herritarrak lasai egon daitezke: parlamentuak demokrazia babestuko du». Nahasmen eta tentsio handiko gaua izaten ari da Hego Korean. YTN Hego Koreako telebista katean emandako zuzeneko irudietan hutsik ageri ziren parlamentuko eserleku ugari, eta jendetza eraikinaren kanpoaldean, protestan. Reuters berri agentziaren arabera, oposizioko alderdiko kideak zeuden eraikinaren barruan, eta ateak blokeatu dituzte militarrak sartzea eragozteko. Soldaduek eta poliziek eraikinaren kanpoaldea inguratu dute; tankeak ere atera dituzte kalera. Militarrak parlamentutik atera dira diputatuek legea indargabetzearen alde bozkatu ostean. Yoonek agindua eman du gerra legea zuzentzeko ardura zuen buruzagitza militarra desegiteko, eta, Hego Koreako hedabideen arabera, armada erretiratu egin da. Manifestariak ez, hala ere. Militarrak parlamentuaren eraikinetik ateratzen, diputatuek legea indargabetzearen alde bozkatu ostean. YONHAP / EFE Gerra legeak debekatu egiten ditu manifestazioak, baina, Reutersen arabera, milaka izan dira presidentearen kargugabetzea eta legea indargabetzea eskatzeko kalera irten direnak. Alderdi Demokratako buruzagi Lee Jae-myungek eskatu die bertaratzeko, gerra legea blokeatzeko asmoz. Gero, parlamentuak legea indargabetzearen alde bozkatu ostean, esan du presidentearen aginduak betetzen ari dena «legearen kontra» ari dela. Alderdi Demokratak «estatu kolpetzat» jo du presidentearen erabakia, kaleratu duen oharraren arabera. Azkenengoz, 1979an Azken asteetan, datorren urterako aurrekontu orokorrak eztabaidatzen aritu dira Hego Koreako Parlamentuan; eta, aste honetan, oposizioko alderdiak aurrekontuak murrizteko erabakia hartu du. Yoonen eta oposizioaren arteko tentsioak gainezka egin du, eta presidenteak ezusteko eta ezohiko erabaki batekin konpondu nahi izan du gatazka, argudiatuta Alderdi Demokratak demokrazia liberala eraitsi nahi duela. Gaur arte, Hego Korean 1979an ezarri zuten azkenekoz gerra legea. Park Chung-hee diktadorea hil zutenean hartu zuten neurri hori. Diktadurak beste zortzi urtez iraun zuen Hego Korean, 1987ra arte. Konstituzioaren arabera, presidenteak gerra legea ezar dezake militarren esku hartzea beharrezkoa bada. Betiere, herrialdea gerran badago, gatazka armatu bat abian bada, larrialdi nazionala ezarri bada, edota ordena publikoa ezartzeko beharrezkoa bada.

Euskal Herrian Euskaraz (EHE) mugimenduko bi kide Baionako epaitegiko teilatu gainera igo ziren atzo, eta euskararentzat justizia eskatu zuten. Hain zuzen, Justizia euskararentzat leloa idatzi zuten epaitegiko horman. Frantziako Poliziak atxilotu eta komisarian sartu zituen Gorka Torre Roca eta Intza Gurrutxaga dira bi ekintzaileak. EHEko beste kide batzuk ere identifikatu zituzten ekintza bukatu ondoren. Arratserako, aske utzi zituzten Torre eta Gurrutxaga. [AZKEN ORDUA] Baionako epaitegi gainera igo dira @EHEbizi-ko kideak eta ‘Justizia euskararentzat leloa margotu dute @berria pic.twitter.com/VkyLpqbMns — Ekhi Erremundegi (@EkhiErremundegi) December 3, 2024 Aurretik, teilatu gainean zeudela, adierazi dute hainbat instituziok «beren burua zuritzeko» erabiltzen dutela Euskararen Nazioarteko Eguna. «Guk, berriz, euskararentzat justizia eskatzen dugu». EHEko kideen hitzetan, euskaldunon hizkuntza eskubideak «etengabe» zapaltzen dituzte, eta Euskal Herrian euskaraz bizitzeko eskubidea ukatzen dute. «Baionako epaitegian egindako pintaketa honekin salatu nahi dugu Frantziako Konstituzioak eta gaur egungo legediak euskaldunak baztertzen dituela», adierazi du Gurrutxagak. «Hego Euskal Herrian, Espainiako Konstituzioak ere gure eskubideak zapaltzen ditu, eta azken garai honetan oldarraldi bat ere bada: euskaldunok borrokaz irabazi genituen eskubideak atzera eramaten dituzte», erran du Torrek. Horren aitzinean, EHEko kideek «ezinbestekotzat» jo dute Euskararen Errepublika, «Euskal Herria berreuskalduntzeko, eta euskaraz bizi ahal izateko». Bidean, intsumiso jarrera kolektiboak garrantzitsuak direla esan dute. Larunbatean Durangon egingo duten manifestazioan parte hartzera ere gomitatu dituzte euskaltzaleak. Bi epaiketa eta isunak Ez da lehen aldia Torre Roca atxilotzen dutena. Lehenago ere egin ditu euskararen aldeko desobedientzia ekintzak, Herribiltza taldearekin eta EHErekin. Bi aldiz epaitu dute Baionako Auzitegian, eta bietan uko egin dio epaiketan parte hartzeari, epaileak ez baitio onartu euskaraz deklaratzeko eskubidea. Martxoan izan zuen lehen epaiketa Torre Rocak, 2023ko irailean Herribiltzak euskararen alde egindako pintaketa batzuengatik. Hilabeteko presondegi zigorra eman zioten, gibelapenarekin, eta bostehun euroko isuna ordaintzera zigortu zuten. Dei egin zion auziari. Irailean berriz epaitu zuten, Baionako suprefeturan pintaketa egin eta frantses hutsean idatzitako hainbat bide seinale kentzea leporatuta. 3.268 euroko isuna ezarri zioten denera. Nafarroa Behereko EHE taldeak urrian iragarri zuen Torre Rocak ez dituela ordainduko Baionako Auzitegiak ezarri dizkion isunak.

PSE-EEk urriaren hasieran iragarri zuen alderdiaren X. Kongresua otsailaren 14tik 16ra bitarte egingo dutela, Donostian. Orain, baina, hartara bitarteko prozesuaren egutegia ere jakinarazi du: ondo bidean, abenduaren 11tik aurrera aurkeztu ahal izango dira idazkaritza nagusirako hautagaitzak, eta beranduenez otsailaren 1erako jakingo da primarioen emaitza zein den. Eneko Andueza egungo idazkari nagusia karguan jarraitzeko prest da, eta ez da espero hark aurkaririk izaterik. Gaur arratsaldean bildu da PSE-EEren batzorde exekutiboa, eta egutegiaren inguruko xehetasunak adostu ditu. Batzorde Nazionalak hura onartzea da hurrengo urratsa. Hori hilaren 11n egingo dute, eta egun hartan bertan hasiko da prozesua. Alderdikideek idazkari nagusi izateko hautagaitzak aurkeztu ahal izango dituzte, eta abenduaren 16an argitaratuko dira. Behin hautagaitza aurkeztuta, Araba, Bizkai eta Gipuzkoako militanteen gutxienez %12ren babesa eskuratu beharko dute prozesuan aurrera jarraitzeko. Horretarako epea urtarrilaren 7tik 14ra bitartekoa izango da. Bi alderdikidek edo gehiagok igarotzen badute galbahe hori, urtarrilaren 14tik 24ra arte izango dute kanpaina egiteko aukera, eta hilaren 25ean militanteek bozkatuko dute nor nahi duten PSE-EEren gidari. Orduan inork ez badu lortzen botoen %50en langa igarotzea, bigarren itzulia egingo dute otsailaren 1ean. Boto gehien eskuratu duten bi hautagaien artean egingo dute bigarren itzulia. Anduezak «aktiboki eta anbizioz» parte hartzeko deia egin die PSE-EEko kideei. Hain zuzen, uste du anbizioz jokatu behar dutela «Euskadin politika aurrerakoietan sakontzeko». Azaldu du horretarako erakundeetan «eragin» behar dutela, baita horien gidaritza hartu ere: «Etapa berri bat ireki behar dugu erakundeetan eragin eta lidergo handiagoa lortzeko asmoz, batez ere Eusko Jaurlaritzan, baina baita udal eta aldundietan ere».