2019ko lehen hiruhilekoan 1.000 langabe gehiago zenbatu dituzte EAEn; guztira, 99.600 pertsona. Horrek esan nahi du % 0,98 egin duela gora langabe kopuruak.

Gaurtik aurrera, egunez zein gauez, uneoro egongo da irekita Forondako (Araba) aireportua: 24 orduz. Duela zazpi urte mugatu zuen ordutegia Espainiako Gobernuak, eta hura zabalduta, zama hegaldiez gain, bidaiarientzako hegaldi gehiago eman asmo dituzte. Dena den, horretarako denbora beharko dela ohartarazi dute.

Iaz, 62.000 tona mugitu ziren Forondan -jarduera hori da nagusi gaur egun-. Bidaiariak, berriz, 140.000 bat izan ziren. Charter hegaldiak alde batera utzita, Ryanair konpainia da hegaldi erregularrak eskaintzen dituen bakarra: Sevillara, Tenerife hegoaldera, Palmara, Koloniara eta Bergamora eskaintzen ditu hegaldiak.

EH Bildu “pozik” agertu da berriarekin. Hala adierazi du Kike Fernandez de Pinedo hautagaiak: “Hurrengo helburua izan behar da euskal aireportuak hemendik bertatik kudeatzeko eskumena lortzea”.

Azken zazpi urteetan gorabehera handiak izan dira Forondako aireportuaren orduetan, eskariaren araberako irekitzeekin eta abarrekin. Mariano Rajoyren gobernuaren 2018ko aurrekontuak babesteko EAJk PPrekin hitzartutako akordioan jaso zen Forondaren ordutegia handitzeko diru saila, baina aurrekontu haiek ez ziren aurrera atera, ezta 2019rako Pedro Sanchezenak ere. Gauzak horrela, azkenean Aenak jarri du dirua. Gaurtik aurrera, hamabost langile gehiago izango ditu aerodromoak -42 orotara-, hamar suhiltzaile, zentral elektrikorako hiru behargin eta eragiketetarako bi teknikari gehiagorekin.

Forondako aireportua 24 orduz irekita egongo da 2019ko apirilaren 25etik aurrera. Zama hegaldiez gain bidaiari hegaldi gehiago eskaintzeko aukera izango da.

Bakoitzak bere aldetik ospatuko dute Maiatzaren Lehena, datorren asteazkenean, ELAk eta LABek. Edozelan ere, biek antzeko mezua aukeratu dute Langileen Nazioarteko Egunerako: bizitza da lehena. Gure bizitzak kapitala baino lehen lelopean egingo ditu mobilizazioak ELAk, Iruñean eta Bilbon; LABek, halaber, Euskal Herriak du erabakia. Kapitala hautsi, bizitzari eutsi leloa hautatu du Iruñean eta Baionan mobilizazioak egiteko. Kapitalaren gainetik bizitza lehenestea aldarrikatuko du, beraz, Hego Euskal Herriko gehiengo sindikalak —ordezkari sindikalen %54,6 dauzkate bien artean: %36,2 ELAk, eta %18,4 LABek—.

«Erabat kontrajarrita dauden kontzeptuak dira kapitala eta bizitza, eta bigarrenaren alde egin beharra dago lehenengoari aurre egiteko», argudiatu du Mitxel Lakuntzak gidatutako sindikatuak, ohar batean.

Eta nola defendatu bizitza? «Oinarrizko hiru tresna» aipatu ditu ELAk: mobilizazioa, gizarte partaidetza eta greba eskubidea. Garrantzi berezia eman dio greben indarrari. «Aurten, nabarmen ugaldu dira grebak, eta haietako askotan emakumeak izan dira protagonistak. Hori oso albiste ona da; horrela bakarrik hobetu daitezke gure bizi baldintzak, bai lan arlokoak, bai gizarte arlokoak», azaldu du ELAk Maiatzaren Lehenerako manifestuan.

Borroka antolatuaren bestelako onurak ere nabarmendu ditu: «Borrokak batu egiten gaitu, lagundu egiten digu gure egoeraz jabetzen, eta beldurra eta etsipena eta indibidualismoa gainditzen».

ELAk datorren asteazkenean Iruñeko eta Bilboko kaleetan defendatuko du, hain zuzen, zenbat eta greba gehiago egin orduan eta hitzarmen hobeak lortzen direla —Iruñean, 12:00etan abiatuko da manifestazioa, Gurutzeko plazatik, eta Bilbon, 11:45ean, Jesusen Bihotzetik—. Defendatu du grebak eginda, gainera, «ekarpen txiki bat» egiten dutela «gizarte hobe baten alde»: gizarte demokratikoagoa eta berdintsuagoa sustatzen dutelakoan.

LABen bost zutabeak

Politikaren, ekonomiaren eta lan eta bizi baldintzen arteko erabateko loturaz ohartarazi du Lakuntzaren sindikatuak. «Eskuin muturrak ildo politikoa markatzen du, eta ezkerra ez da gauza aukerako erreferentziak taxutzeko». Agintekeriaren eta beldurraren kultura nagusitzen ari dela iruditzen zaio ELAri, pobreak elkarren aurka jartzen ari direla, eta aberastasuna metatzearen kontrako proiektu kolektiboak zapuzten ari direla.

«Euskal Herrian bertan ere banka eta patronala goxo-goxo dabiltza gobernuen, komunikabide nagusien eta klase politikoaren zati handi baten babespean», adierazi du sindikatuak. «Agintekeriaz baliatzen da Eusko Jaurlaritza elkarrizketa sozialeko mahaian, eta gutxieneko zerbitzuen dekretuak erabiltzen ditu grebak indargabetzeko», salatu du. Baina, ELAren iritziz, «gizarte bat ezin da demokratikoa izan benetako kontrabotererik gabe».

Halaber, LABeko Maider Jauregi komunikazio idazkariak eta Imanol Karrera Nafarroako bozeramaileak atzo Iruñean esplikatu zuten sindikatuak bi helburu dauzkala Maiatzaren Lehenerako: klase kontzientzia indartzea eta langile borrokari bultzada berri bat ematea.

LABek hainbat sektore sozialen borrokak islatu nahi ditu datorren eguaztenean, eta, horregatik, Iruñeko Gaztelu plazan 12:00etan egingo duten mobilizazioak bost zutabe izango ditu, «bost kolektibori dagozkienak: lantokietako gatazkak, feministak, langile migranteak, gazteak eta pentsiodunak».

LABek Maiatzaren Lehenean klase izaera harrotasunez aldarrikatzearen garrantzia nabarmendu du, langileen nazioarteko egunaren «despolitizazio eta folklorizazioaren» aro betean.

Testuinguruaren garrantzia ere aipatu du Jauregik, «faxismoaren gorakada eta kapitalismoaren garai berria» azpimarratuz. Gizartea «inboluzio antidemokratiko» batean dagoela uste du Jauregik, eta inboluzio hori hirukoitza dela. «Inboluzio soziala, eskubide sozialen eta lanekoen galera dakarrena; inboluzio patriarkala, feminismoaren eta emakumeon eskubideen kontrako oldartze kontserbadorearekin; eta inboluzio nazionala, birzentralizazioa eta errepresioa dakarrena, nazio eskubideen kontra».

ELA sindikatuak Bilbon eta Iruñean ospatuko du 201pko Maiatzaren Lehena. ‘Bizitza da lehena’ goiburupean, manifestazioak deitu ditu. Greben balioa aldarrikatuko du.

Bilboko gizarte arloko zortzigarren epaitegiak ebatzi du laneko gaixotasun gisa har daitezkeela lan egiteak txartutako lesioak. CCOOk azaldu duenez, «oso garrantzitsua» da epaia, eta espero du mutualitateek kontuan hartuko dutela langileen gaixotasun batzuk osasun zerbitzu publikoen bizkar ez jartzeko. Epaia I.C.G. langileari dagokio. Conforama lantokian altzariak kargatzen ari zela, min handia sentitu zuen gerrian. Fremap mutualitateak ez zuen gaixotasun profesional gisa artatu nahi izan, langileak lunbagoa izan zuelako aurretik. Epaiak dio, ordea, lana «krisiaren eragilea bada» laneko gaixotasun gisa har daitekeela.

AP-68 autobidearen transferentziaren inguruan asko hitz egin da hauteskunde kanpainaren atarian, baina ELAk faltan sumatu du «huts eginiko» lan ikuskaritzaren transferentziaren inguruko eztabaida. Peio Igeregi lan osasuneko arduradunak azaldu duenez, Eusko Jaurlaritzak baduen arren lan ikuskaritzaren eskumena, «ikuskari kopurua ez da bertan erabakitzen». Eta behar baino gutxiago daude Araban, Bizkaian eta Gipuzkoan, Europako Batasuneko batez bestekoa baino 2,5 aldiz gutxiago. Nafarroan ez daukate eskumena, bertako parlamentuan onartutako adierazpen batek transferentzia hori eskatu bazuen ere.

Ikuskari kopurua Europako batez bestekora berdintzeko eskatu du sindikatuak, azken urtean «prekaritateak eta prebentzio neurriek huts egin dutelako». Hainbeste, ELAk emandako datuen arabera, iaz %20 igo baitzen beharrean zeudela hil ziren langileen kopurua. Denera ,67 behargin. Eskandaluzko datuak, Igeregiren arabera. «Terminologia arazo bat dago honen guztiaren atzean, hemen ez baitago zoririk, hemen prebentzio falta dago; prekaritateak eragindako errealitate baten ondorioa da hau guztia».

Sindikatuak patronala egin du egoeraren erantzule, behar adina prebentzio neurri ez hartzeagatik. «Sarkasmo hutsa iruditzen zaigu, era berean, patronalak langileen konpromisoari dei egitea enpresa kultura berriaren izenean; malgutasuna eskatzen duenean, menderatuak izan daitezela eskatzen die langileei». Alegia, Igeregiren arabera, baldintza horiek eskatuta «lan istripuak egon daitezen eragiten dute» enpresariek.

Baina kontuak ez dizkio bakarrik patronalari eskatu, baita erakundeei ere, «enpresariei doan ateratzen zaielako prebentzio neurriak ez betetzea». Eusko Jaurlaritzari eta Nafarroako Gobernuari prebentzioaren arloan ezer egin ez izana leporatu die, eta patronalari presio egiteko eskatu. «Eskatzen dugu aurre egin diezaiotela prekaritatea bultzatzen duen patronalari, ez dezatela babestu eta presio egin diezaiotela prebentzio neurriak ezar ditzaten».

Are gehiago prekaritatea gero eta hedatuago dagoen honetan. Igeregik azaldu duenez, gaur egun egiten diren kontratuen %44k hilabete baino gutxiagoko iraupena daukate, eta, hori konpontzen ez den artean, «zaila izango da laneko istripuei aurre egitea». Izan ere, lanean gertatzen diren ezbeharren herena laneko lehen hilabetean gertatzen dira. Alegia, behin-behinekotasuna eta istripuak lotu daitezkeela. «Beste askotan, gainera, lana galtzearen beldurrez presa eta estresa sortzen dira, eta hori bateraezina da laneko osasunarekin».

Lan istripuak gora

Osalan eta Nafarroako Lan Osasunaren institutuaren aurkako hitzak ere izan ditu Igeregik, «lan istripuak ezkutatzen» baitituzte. Ohikoa izaten da aldea egotea datu ofizialen eta sindikatuek ematen dituzten istripuen inguruko datuen artean, eta 2018koei dagokienez beste horrenbeste gertatu da. ELAk %30eko azpierregistroa atzeman du. Datu ofizialetan, hildako 47 behargin kontatu dituzte, eta 67 ELAk. «Datu ofizialetan ez dira errepidean gertatutako istripu asko kontatzen, eta trafikoko ezbeharrak balira bezala erregistratzen dituzte»; besteak beste horregatik diote azpierregistro bat dagoela. «Ez zaie interesatzen benetako datuak azal daitezen».

Lan gaixotasunei dagokionez ere berdin. «Datu ofizialek ez dute errealitatea erakusten», eta, hala ere, laneko osasun institutuek erregistratutako gaixotasunek %6,5 egin zuten gora iaz. «Laneko gaixotasuna pandemia bat dela esan daiteke». ELAren arabera, «deigarria da estatistika ofizialek ez dutela jasotzen inongo daturik agente kantzerigenoek sortutako laneko gaixotasunei buruz»; kontuan hartuta, gainera, iaz 34 langile hil zirela amiantoaren eraginez sortutako gaixotasunen ondorioz.

Tubos Reunidos egoera zailean dagoela agerian gelditu da, berriz ere, PwC kontu auditoreak tutugilearen iazko kontuei buruz egindako txostenean, zeina herenegun erregistratu baitzen CNMV Balore Merkatuaren Espainiako Batzordean.

Joan den irailaz geroztik, banku talde batekin duen zorra nola ordaindu negoziatzen dabil Amurrioko taldea, aitortua baitu oso zaila izango duela gaur egungo ordainketa epeak betetzea. Negoziazio hori argitu artean, eta, gaur egungo egoerari begira, PwCren ustez, «ziurgabetasun material bat dago, zeinak zalantza nabarmenak sor ditzakeen sozietateak enpresa gisa lanean jarraitzeko duen gaitasunari buruz».

Krisitik atera nahian zebilen Tubos Reunidos, eta haren ibilbidea okertu besterik ez zuten egin AEBez kanpoko altzairuari Donald Trumpek jarritako %25eko muga zergek, eta hura bere zorraren ordainketa berriz negoziatzera behartu zuten. Amurrioko taldeak bere salmenten %45 inguru egiten ditu AEBetan.

Tubos Reunidosek 2017. urtean izenpetutako kreditu sindikatuak gaur egun hiru zati ditu: 120,5 milioi eurokoa da mailegu nagusia, bost urtetan haziz doazen amortizazioekin —10,6 milioi iaz; 11,1 milioi aurten; 26,3 milioi 2020an; 32,5 milioi 2021ean; eta 37,6 milioi 2022an—.

Bigarren mailegua—58,2 milioi eurokoa— bost urte eta erdiren buruan kitatu behar du tutugileak, kapitala epe amaieran itzulita eta ordura arte soilik interesak ordainduz. Kreditu sindikatuaren hirugarren zatia, berriz, 29 milioi eurokoa da, automatikoki bost urte eta erdira luzatu daitekeena —baldintza jakin batzuk beteta—.

Ordainketak atzeratzen

Joan den abenduan, zorra ordaintzeko zailtasunetan, kredituaren kontratua berritu zuen Tubos Reunidosek, eta 2018ko azaroko kuotaren eta interesen ordainketa 2019ko otsailera atzeratzea hitzartu zuen bankuekin. Era berean, bankuek barkatu egin zioten kredituak ezartzen zuen finantza ratioa ez betetzea.

Otsailean azaroko kontuak kitatuta, beste kontratu berritze baten bidez, otsaileko ordainketak maiatzera arte atzeratzea lortu zuen Arabako enpresak. Txostenaren arabera, kreditua berregituratzeko negoziazioetan buru-belarri dabil Tubos Reunidos, eta haiek «aurki ixtea» espero du.

Iaz, Tubos Reunidosek 34,4 milioi euro galdu zituen, baina galeraren arrazoi nagusia zorraren ordainketa izan zen, emaitza operatiboak positiboak izan baitziren (18,6 milioi euro). Taldeak %10 handitu zuen bere negozio kopurua —342,5 milioi euroraino— petrolio industriaren eskaerei esker. Eta aurtengo bigarren seihilekoan eskariak eta salmentak handitzea espero du.

Bitartean, Trapagarango Productos Tubularesen iragarritako kaleratzeak baztertuta, tutugintza taldea behin-behineko lan erregulazio dosierrekin egiten ari da aurre ekoizpen murrizketei. 2018 amaieran 1.351 langile zituen Tubos Reunidosek.

ELA sindikatuak jakinarazi duenez, 2018an 67 lagun hil ziren lan-istripuetan Araban, Bizkaian, Gipuzkoan eta Nafarroan. 2012tik izan den daturik okerrena da.

DONOSTIA. Hego Euskal Herriko bankuek kosturik gabeko kontuak eskaini beharko dizkiete gaurtik aurrera zaurgarritasun ekonomikoan dauden herritarrei. Oinarrizko eragiketak egin ahal izango dira horien bidez: soldata jasotzea, txartel elektronikoari lotzea, dirua ateratzea eta EB barruan dirua transferitzea. Martxoaren 25az geroztik kontu sinpleak eskuragarri dituzte herritar guztiek, gehienez hiru euroko kostuarekin.