2 Argiago kontatzen ez badidazu… Demokratek AEBetako Ordezkarien Ganberako gehiengoa lortu zuten urtarrilean, eta, harrezkero, ganberaren legezko tresna guztiak baliatzen ari dira Donald Trumpen ustezko ustelkeria azaleratzeko. Uste dute ezagutaraz daitekeena eskandalagarria izan daitekeela, Trump hari batean uzteko modukoa.
3 Eskandalagarria? Zer dauka ezkutatzeko ba Trumpek Alemaniako bankuan? Zikinkeria asko, antza denez. Ordezkarien Ganberako Inteligentzia eta Finantza Zerbitzuetako Batzordeak Deutsche Banki galdegin dio Trumpekin azken hamarkadetan izandako finantza harremanei buruzko datuak emateko. Baina presidentea eginahalak egiten ari da bere historia finantzarioa ezagutaraz ez dadin: Alemaniako bankuari jarritako demanda da azken ahalegina.
4 Nahikoa da berori… Ez daukazu xehetasun gehiago eman beharrik. Argi dago badaukala zeozer ezkutatzeko. Utz iezadazu kontatzen. Irakurri dudanez, Trumpek bankuekin izandako harremanak thriller baterako ematen du.
5 Trump erakusten ari den beldurragatik, baita Etxe Zuriko giltzak galtzeko ere. Tira, konta iezadazu. Higiezinen magnateak hainbat bankarrot kateatu zituen, eta AEBetako bankuek ateak itxi zizkioten 1990eko hamarkada hasieran. Ez omen zen fidatzekoa, ez zuelako maileguetako dirua bueltatzen. Trumpek ia 1.000 milioi dolarreko zorra pilatu zuen haiekin. Harrezkero, atzerrian bilatu zituen bere negozioetarako inbertitzaileak eta maileguak eskatzeko bankuak. Reutersen 2017ko txosten batek iradokitakoaren arabera, Errusiako oligarkek dirutzak inbertitu zituzten magnatearen proiektuetan, eta zantzuak omen daude ez ote zituzten Trumpen negozioak erabiltzen diru beltza zuritzeko. Ezetz asmatu zein banku hasi zitzaion maileguak ematen 1990eko hamarkadan?
6Arriskatuko naiz, ba; ea asmatzen dudan: D letrarekin hasten da, eta K-rekin amaitu, eta joan den astean bertan behera utzi zuen Commerzbankekin egotekoa zen fusioa. Dra! Zelan asmatu duzu?
7 Intuzio hutsa izan da. Badirudi Alemaniako bankuak ez zuela hain intuizio ona eduki Trumpekin, AEBetako bankuak harekin fidatzen ez baziren ere, Deutsche Bankek milaka milioi dolarren maileguak eman baitzizkion; prest zegoen arriskatzeko, bankuaren inbertsioen negozioa handitzeko AEBetan.
8 Begi ona Deutsche Bankekoek; Kapitolioan kontuak ematen amaitu dute azkenean. Bankua prest agertu da ganberarekin lankidetzan aritzeko. Baina ikusi beharko da ea Trumpen auzi eskeak aurrera egiten duen. Presidenteak dio pribatutasuna urratzea dela bankuaren eta bere arteko finantza harremana ezagutaraztea. Demokraten ustez, interes publikokoa da argitzea presidenteak negozio ilunak izan dituen ala ez.
Bittor Oroz Eusko Jaurlaritzako Nekazaritza eta Arrantzarako sailburuordeak atzo Getarian emandako datuen arabera, Bizkaiko eta Gipuzkoako arrantzaleek agortu egin dute aurtengo kuota. Guztira, 8.810 tona arrantzatu dituzte, eta kiloko batez beste 1,36 euro ordaindu dizkiete lonjetan. Biderketa eginez gero, 11.981.600 euro dira.
Iaz, kuota handiagoa izan zen, 11.000 tonakoa, baina nabarmen gutxiago ordaindu zieten arraina: 0,97 euro kiloko, besterik ez. Guztira, 10.670.000 euro; aurten baino 1,31 milioi gutxiago.
Kuota, ezbaian
Berdelaren kuota aste gutxi batzuetan agortu dute arrantzaleek, Europa iparraldeko beste gune batzuetan ez bezala, Bizkaiko Golkoko uretan nahiko arrain aurkitu dutelako. Baina gerta daiteke hurrengo urteetan are murritzagoa izatea arrantzaldia, Galiziako eta Asturiasko arrantzaleek beren kuota handitu nahi dutelako, bizkaitarren eta gipuzkoarren kaltetan.
Oraingo banaketa 2015. urtean lortutako akordio baten ondorio da, baina Asturiasko eta Galiziako kofradiek beste banaketa bat nahi dute orain, beste arrain batzuen eskasia ikusita, oraintsu arte gutxietsi duten berdelari leku gehiago egin nahi diotelako. Betidanik, euskal arrantzaleek eta kantabriarrek gehiago erreparatu izan diote berdelari, eta haien eskubide historikoak aintzat hartzen ditu oraingo banaketak. Zehatzago esateko, 2002-2011 arteko harrapaketek baldintzatzen dute egungo kuotaren %70, eta arrantzale kopuruak, itsasontzien kopuruak eta haien neurriak gainontzeko %30.
Guztira, 24.597 tona eman dizkio aurten EBk Espainiako Erresumari. 2022ra arte 6.000 tona gutxiago arrantzatu ahal dute, 2009ko eta 2010eko kuotak ez errespetatzeagatik.
Apirilaren hasieran, lehen bilera egin zuten Kantauriko kofradiek eta Luis Planas jarduneko Arrantza ministro espainiarrak kuotaren beste banaketa bat aztertzeko, baina erabakirik gabe amaitu zuten.
Antxoarekin kezka
Berdelaren kosterak baino garrantzi handiagoa izan du beti antxoarenak euskal arrantzaleentzat, eta aurten ere hala izango da. «Intentsoa» izaten ari da, Orozen hitzetan. Orain arte 7.000 tona antxoa lehorreratu dituzte Bizkaiko eta Gipuzkoako portuetan, eta 1,23 euroan saldu ahal izan dute. Guztira, 8,61 milioi euroko diru sarrera.
Antxoaren prezioa behera egiten ari da azken urteetan. Duela urtebete, kosteraren lehen balorazioa egitean, Jaurlaritzak azaldu zuen 8.000 tona arrantzatu zituztela, eta 1,42 euro ordaindu zietela kiloa. 2017an, berriz, 1,78 eurora iritsi zen kiloa.
Prezioa igo nahian, egun batzuetan portuan geratu dira antxoatan ibiltzen diren euskal ontziak, 200en bat. Izan ere, porturatu duten antxoa egokia izan da merkaturako, batez beste 45-60 ale kiloko, baina txikiegia da kontserbarako, eta arrandegietan freskorako saltzeko arazoak izaten ari dira, kontsumoa jaisten ari delako. Hori dela eta, Orozek eskatu die herritarrei antxoa freskoa kontsumitzeko.
Elkartearen erabakiaz eta ika-mikaz galdetu zioten atzo Arantxa Tapia Garapen Ekonomikoko sailburuari Eusko Legebiltzarreko kontrol saioan, eta sailburuak nahiko argi adierazi zuen aldaketa ez dela Jaurlaritzaren gustukoa. Aurretik antzeko iritzia agertu zuen Arabako Aldundiak. Kritikatu egin zuen gauzak erabakitzeko elkartearen jokaera eta orain arte ABRAk jasotzen duen diputazioaren diru laguntza zalantzan jarri zuen.
«Elkarte pribatu bati buruz ari gara, eta, beraz, izena aldatzea erabaki pribatua da erabat», erantzun zion Arantxa Tapiak Alderdi Popularrak atzo egindako galderari, gaiari buruzko ardurak kokatzeko asmoarekin. Hori bai, berehala gaineratu zuen Jaurlaritzak aldaketaren berri prentsaren bidez jakin duela. «Hilabete bat lehenago egin genuen bilera elkarteko buruzagi berriekin, eta horrelako aldaketa bat ez zen aipatu inongo momentutan», azaldu zuen Ekonomiaren Garapeneko sailburuak .
Elkartearen izen berriari buruz, Arabako Errioxa marka bazterrera uztea «ez da estrategia egokia», sailburuaren arabera. Aldiz, uste du «mundu globalizatu honetan estandarizazioak balioa galtzea» dakarrela, eta «ulertezina» zaio izendapen propioari uko egitea. Arabako Errioxa marka eta haren espezifikazioa «bultzatu egin behar dira, ez ezkutatu», uste du Tapiak.
Arabako Errioxako upategiek txakolin sor-markekin eta sagardogileekin elkarte bakarra osatzeko aukeraz, sailburuak uste du halako elkarte bat «haien guztien borondatetik» sortu beharko litzatekeela, eta ez soilik alde bakar baten ekinaldiz.
ABE Euskadiko Upategien Elkarteko zuzendari nagusi Ines Baigorrik herenegun azaldu zion BERRIAri elkarte zabalago baten xedea zein den: «Erakundeen aurrean sendoagoak ginateke, eta, aldi berean, Errioxako sor-markaren barruan desberdinagoak, gehiago desberdintzeko helburu garbia ere hor baitago».
Baigorriren arabera, kontua ez da Arabako Errioxa marka bazter uztea. «Ez dugu ABEren izenarekin saltzen, Arabako Errioxarenarekin baizik», esan zuen Baigorrik. «Zigilu horren barruan desberdintzeko da ABE, garena indartzeko eta kontsumitzaileentzat errazagoa izateko nor den nor desberdintzea».
Batzar berria ikusmiran
ABEk batzarra egin zuen ostegunean, eta, bilkuraren ostean, aldaketak eta proiektu berriak aurrera jarraitzen duela adierazi zuen zuzendaritzak. Dena den, batzarrean zenbait bazkidek beste bozketa bat eskatu zuten, eta zuzendaritzak beste batzar batera deitzeko konpromisoa hartu duela azaldu zuten.
Beste batzar hori aipatu zuen atzo Arantxa Tapiak berak, eta gaineratu «gauzak argitzeko baliagarria» izango dela.
