Italiako Gobernuaren eta Europako Batzordearen arteko borrokaren bigarren round-a hasi da. Abenduan, irabazlerik gabe amaitu zen lehenengoa, defizita handitzeagatik Bruselak Erroma zigortu nahi izan zuenean. Erdibideko akordio bat lortu zuten, eta borrolakari bakoitza bere txokora itzuli zen, jakinda goiz edo berandu berriro egingo zutela topo. Sei hilabetera amaitu zaio pazientzia Europako Batzordeari, eta berriro mehatxu egin du Italiari zigor prozedura bat irekitzearekin, oraingoan zor publikoa jaisteko neurririk ez hartzeagatik. Bruselaren ekinaldiak ataka estuan jarri ditu EBko gobernuburuak, haien esku baitago estatu kide baten aurkako zigor prozedura irekitzea. Uztailean dira biltzekoak. Aurrera eginez gero, 3.500 milioi euroren zigorra jaso dezake Italiak. Prozedura mordoa izan arren, EBk ez du inoiz estatu kiderik zigortu.

Valeris Dombrovskis EBko lehendakariordeak eta Pierre Moscovici Ekonomia komisarioak atzo azaldu zutenez, Italiak hautsi egin du zor publikoa txikitzeko konpromisoa. BPGarekin alderatuta, EBko zorrik handienetan bigarrena du Italiak (%132,2 2018. urte amaieran), Greziaren atzetik (%181), baina kopuru osoetan handiena da: 2,32 bilioi euro zor ditu, eurogunearen zor osoaren %23.

EBko Egonkortasun Itunaren arauek diote estatu kideen zorrak ezin duela BPGaren %60 gainditu, baina kopuru horretatik gora daude haietako hamalau, handi guztiak barne —Alemania, Frantzia, Erresuma Batua, Italia eta Espainia—. Italiaren berezitasuna da zor hori gora doala, ez soilik zenbaki osoetan, baita portzentualki ere, ekonomia ez aurrera ez atzera doalako. Berez, Italia da euroa sortu zenetik bere per capita errenta txikitu duen estatu kide bakarra.

Bruselaren kalkuluen arabera, Italiaren zorra BPGaren %135era iritsiko da 2020rako, eta defizitak %3ko muga gaindituko du berriro, %2,5etik %3,5era igoko baita Erromako gobernuak ez badu gastua txikitzeko neurririk hartzen. Gainera, bada beste faktore bat: azken asteetan berriro gorantz egin du Italiak bere zor publikoaren truke ordaindu beharreko interesak. Espainiaren pare zegoen —86ko arrisku saria zuen atzo—, eta Greziara (319) gerturatu da: 278 puntukoa zuen atzo. Horrek esan nahi du zorraren faktura mila euro handitu dela italiar bakoitzeko.

Ondorioa garbia da Bruselarentzat. «Badakigu non dagoen Italian hazkunderako bidea: erreformatzeko ahaleginean, eta ez, ordea, ez dagoen dirua gastatuz, esan zuen Dombrovskisek.

Batzordearekin negoziatzeko asmoa du Giuseppe Conte Italiako gobernuburuak, «edozer egiteko prest» dagoelako zigorrari izkin egiteko. Baina ikusteko dago Conteren lehentasun berak ote dituzten haren gobernua sostengatzen duten bi indarrek, M5S Bost Izarren Mugimenduak eta Legak, Bruselarekin xextran ibiltzeak beren diskurtso euroeszeptikoa indartzen duelako. «Onartezina da benetan sei milioi langabe dituen eta beren ahaletik behera ekoizten duten milaka enpresa dituen herrialde baten bizkar gurutze bat jarri nahi izatea, hazkundean, enpleguan eta zerga txikiagoetan inbertitu nahi duelako», azaldu zuen Luigi Di Maio lehendakariordeak eta M5Sko buruak, eta marra gorri bat jarri die Conteren negoziazioei: erretiroaren adina jaisteko erreforma «ezin da ukitu».

Zorraren arazoari aurre egiteko, EBrekin gatazka gogor bat eragin dezakeen neurri bat aztertzen ari da Italiako Gobernua: bere hornitzaileei eurotan ez ordaintzea, baizik eta zor bonu txikien bidez, minibot izenekoak. Dibisa paralelo bat bihur daitekeela diote aurkakoek.

Jose Miguel Garcia Zegona Erresuma Batuko akziodun nagusiaren ordezkaria Euskaltel konpainiako kontseilari delegatu izendatu dute. 2019ko ekainak 5.

Osakidetzako Lehen Arreta zerbitzuko sindikatuek (Satse, ELA, LAB, CCOO, UGT eta ESK) beste greba-egun bat deitu dute 2019ko ekainaren 17an.  

Amazonek 8.000 metro koadroko enpresa-gune berri bat zabalduko du Trapagaranen hurrengo egunetan. 50 lanpostu sortuko ditu bertan, konpainiak jakitera eman duenez.

Krisi aurreko kopuruetara itzultzeko beste urrats bat egin du Hego Euskal Herriko lan merkatuak. Krisiaren lehen hotsak 2007ko udan iritsi ziren, baina beste urtebete behar izan zen Euskal Herrian lehen eragin serioak izateko, 2008ko irailean Lehman Brothers lehertu eta munduko finantza sistema seko geratu zenean. Hamar urte baino gehiagoren ondoren, amaitu berri den maiatzean azkenean lortu du landunen kopuruak ospe txarreko hilabete horretako kopurua gainditzea: batez beste, 1.258.414 lagunek kotizatu zuten Gizarte Segurantzan Araban, Bizkaian, Gipuzkoan eta Nafarroan, 2008ko irailean baina ia 3.000 gehiagok. Egia da urte horretako urrian orain baino mila kotizatzaile gehiago izan zirela, udazkenean afiliazioek gora egin ohi dutelako, baina, orduz gero, ez da oraingo kopuruetara hurbildu. 2014ko urtarrilean jo zuen behea, eta orain ia 150.000 kotizatzaile gehiago daude; goia, berriz, 2008ko maiatzean, 1.269.581.

Hego Euskal Herri osoan oraindik 11.000 enplegu gehiago sortu beharko dira maila historikoa gainditzeko, baina Nafarroan jada gertatu dela nabarmendu zuen atzo Miguel Laparra Nafarroako Eskubide Sozialetako jarduneko lehendakariordeak. «Egoera soziala hobera doa, oraindik erritmo motelean, baina aurrera doa», esan zuen, eta beste datu bat eman zuen: urtarriletik maiatzera 7.721 lagunek eskatu dute errenta bermatua, iaz baino %3,9 gutxiago.

Gustura azaldu da Confebask, betetzeko modukoa ikusten baitu urte osorako egindako iragarpena: 14.000 enplegu gehiago Araban, Bizkaian eta Gipuzkoan. Oraingoz, duela urtebete baino 17.000 lagun gehiago ari dira Gizarte Segurantzan kotizatzen.

LANGABEZIA

Ohi bezala, behera

Langabe kopuruak jaisten jarraitzen du: maiatzean, 145.316 zeuden erregistratuta Lanbiden eta Nafar Lansaren, apirilean baino 3.089 gutxiago, eta iazko maiatzean baino 11.001 gutxiago. Kopururik txikiena da 2018ko abenduaz geroztik, baina 2008ko maiatzean baino ia 40.000 gehiago dira. 2013ko martxoan jo zuen goia langabe kopuruak (235.827).

Maiatza hilabete ona izan ohi da enpleguarentzat —krisirik garai gorrienean ere enplegua sortu duen hilabete bakarra da, ekainarekin batera—, eta aurten bereziki positiboa izan da Bizkaian (-1.336) eta Nafarroan (-1.218). Gipuzkoak du, ordea, langabezia tasarik txikiena (%8,9). Nahiko urrun du Nafarroa (%10,1) eta are urrutiago Araba (%11,7) eta Bizkaia (%12).

Apirilean zerbitzuek egin zioten tira behera langabeziari, Aste Santuak ostalaritzari lotutako lanpostuak ekarri zituelako. Orekatuagoa izan da maiatza: zerbitzuetan 2.165 lagunek utzi zioten langabe izateari, eta 483 industrian, 375 lehen sektorean eta 321 eraikuntzan.

Oreka gutxi dago, berriz, emakumeen eta gizonen artean. Emakumeak dira ia hamar langiletik bat (%58), nahiz eta langileen %48 baizik ez diren. Ondorioz, haien artean langabezia tasa %12,9 da, gizonen artean baino 4,2 puntu handiagoa (%8,7). Maiatzak, gainera, desoreka handitu du: langabe izateari utzi diote 1.897 gizonek, baina soilik 1.192 emakumek.

KONTRATUAK

Lan erreforma, ezbaian

Dena ez da urre lan merkatuan, inondik ere. «Prekaritatea lan munduaren errealitatea da oraindik ere», ziurtatu du ELAk, eta datu bat aipatu du hori esateko: maiatzean sinatu diren kontratuen %92,45 behin-behinekoak izan dira, « azken hilabeteetako kopururik handiena». LABek azken lan erreformei egotzi die aldi baterakotasun handiaren errua: «2012ko erreformaren aurretik Hego Euskal Herrian Gizarte Segurantzan afiliatuta zeuden langileen %53,7k lanaldi osoko lan harreman mugagabea zuten. Orain, %50era egin du behera kopuru horrek». Sindikatu horrek gogorarazi duenez, lehen aldiz Espainiako Gobernuko presidente hautatu zutenean, Pedro Sanchezek agindu zuen erreforma baliogabetuko zuela, baina ordutik atzera egin du; «langile klaseari egindako beste iruzur bat». Maribel Ballesteros UGT-Euskadiko politika sindikaleko buruak ere esan du presazkoa dela lan erreformaren «alderdi kaltegarrienak» baliogabetzea.

LANGABEZIA SARIA

900 eurotik behera

Lan merkatuaren beste alde beltz bat da langabeen erdiek baino gehiagok ez dutela babesik. Laurdenek baino gutxiagok jasotzen dute langabezia sari arrunta, eta beste %15,5ek subsidioarekin moldatu behar dute. Batez beste, 875 euroko saria dute langabeek Araba, Bizkaian eta Gipuzkoan, eta 900 eurokoa, berriz, Nafarroan.

Iazko urtean eta urte honen hasieran geldotu egin da jarduera ekonomikoaren hazkundea Araban, Bizkaian eta Gipuzkoan. Esportazioak 2017an baino gutxiago hazi dira, zerbitzu turistikoak ere motelago ibili dira, eta, aldi berean, gastu eta inbertsio publikoak aurreko joerari eutsi eta ez dira hazi. Horiek horrela, BBVA Research-en Zertan den Euskadi txostenaren arabera, 2018. urtea %2,2ko hazkundearen itxi dute Arabak, Bizkaiak eta Gipuzkoak.

Barne produktu gordina 2019an %2,2 eta 2020an beste %2 hazita, ikerketaren egileek uste dute erkidegoko jarduerak hazkunde erritmo dinamiko horri eutsiko diola. Txostenean diote bilakaera horretan enplegua ere handitu egingo dela, bi urtean 27.000 enplegu sortuko baitira. BBVAk iragarri du erkidegoko langabezia tasa %8,1era apalduko dela 2020. urte bukaeran.

Hazkunde horretan lagungarri izango dira, batez ere, diru politika (interes tasa txikiak), petrolioaren salneurri txikia eta doikuntza fiskalerako behar txikiagoa —eta horrek administrazioentzat dakarren maniobrarako tarte handiagoa—.

Dena den, eta batez ere enpleguari begira, hobekuntzari gehien igarriko dioten eskualdeak hiriguneak izango dira —gehienbat Donostia eta Gasteiz inguruak—. Beste zenbait eskualdek, aldiz, jaitsiera nozitu dute Gizarte Segurantzako afiliazioetan, hala nola Aiaraldeak, Arabako Errioxak eta Markina-Ondarroak—.

Arriskuak

%2 inguruko hazkunde erritmoa moteldu dezaketen arriskuak, hala ere, hor daude, eta ez dira makalak. Ziurgabetasuna gero eta handiagoa da munduko ekonomian. Esaterako, hor dago brexit-aren inguruko argitasun falta. Hala ere, BBVAren ustez, arrisku handiena AEBen eta Txinaren artean piztutako merkataritza gerratik datorkio euskal ekonomiari; batez ere, gatazka hori automobilgintzara eta ekipo ondasunen sektoreetara hedatzen bada.

Barne merkatuari dagokionez, txostenak zalantzak agertu ditu jada hartu diren zenbait neurriren inguruan. Adibidez, ikertzaileek uste duten gutxieneko soldataren igoerak ondorio negatiboak izan ditzakeela hazkundean eta enpleguan, horrekin batera ez badator beste neurririk produktibitatea hobetzeko.

Beharrezkotzat jotzen ditu ekonomiaren kalteberatasuna murrizteko neurriak ere; adibidez, demografiaren ondorioz lanpostu batzuk ezin bete ditzakeen ekonomiak, aldi berean behin-behinekotasun maila esanguratsua izateak eragin ditzakeen desoreka eta inklusio falta eragozteko.

LOGROÑO. Bere eskualdeei eta herriei gehiago bereiztea baimendu ondoren, labeletan aldaketa gehiago onartu ditu Errioxa sor-markak. Horrela, mahasti zaharretako ardoak eta 550 metrotik gorako garaierako mahastietakoak nabarmendu ahal izango dira. Ardo txuri eta gorrietan, ondutako ardoa upelean 18 hilabetez egondakoa izango da.

Bizkaiko metalgintza sektoreko greba deitu duten sindikatuentzat etsigarria da Bizkaiko Metalgintzako Enpresen Federazioaren proposamena, eta greba mantendu dute.

EAEko 2020 Aurrekontuak: Eusko Jaurlaritzak talde guztiekin negoziatuko du. Datorren astean, Jaurlaritzak agiri batean zehaztuko ditu Aurrekontuen ildo nagusiak.

Langabeziak behera maiatzean: 113.873 langabe zenbatu dituzte EAEn, eta 31.263, Nafarroan, Enpleguko eta Gizarte Segurantzako Ministerioak emandako datuen arabera.