Antolatzaileak, gainera, arazoak izaten ari dira zerbitzariekin. Eragin gazte prekarioen plataformak jakinarazi duenez, behargin askok uko egin diote lan egitera joateari. Zerbitzarientzako ez baitago jaialdirik; plataformako kideen arabera, BBK Live antolatzen duen Last Tour konpainiak lan baldintza «prekarioak» ezartzen dizkie zerbitzariei.
Sare sozialetan kanpaina bat abiatu dute kritika hori zabaltzeko, eta «erantzun positiboa» izan duela azaldu du Mikel Ruiz Oar-Arteta Eragin plataformako kideak. Kanpaina horren eraginez, 40 garbitzaile inguru ez baitira Kobetamendira igo, eta hainbat zerbitzarik ere uko egin diote lanera joateari. Ondorioz, Eragin-ek esan du antolatzaileak azken unean jendearen bila ari direla. Plataformako kide batzuek Last Tourrekoei idatzi diete jakiteko zer baldintzatan ari diren zerbitzari horiek bilatzen, eta zeuzkaten susmo denak argitu dizkiete kontaktu horiek: «Ez diete kontraturik ere eskaintzen». BBK Liveko prekaritatearen aurka abiatu duten kanpainak, beraz, oihartzuna izan duela nabarmendu du.
Lan egitera joateari uko egiteaz gain, Eraginek jaialdian lan egin duten eta egiten ari diren pertsonen testigantzak bildu eta zabaldu ditu sare sozialen bidez. Hala dio bildutako testigantzetako batek: «Bilera eduki berri dugu Kobetamendin, lan baldintzen berri jasotzeko, eta hamar, hamabi eta hamazazpi ordu arteko lan txandak eman dizkigute; azaldu dutenez, gainera, ikuskariren bat baldin badator, gezurra esan behar diegu, esanez kontratua daukagula eta zortzi orduko txandak egiten ditugula».
Atzo lanean hasi eta dagoeneko Kobetamendira gehiago ez igotzea erabaki duen beste behargin baten mezuaren arabera, hamabi orduko lanegunak ezarri dizkiote, eta, kontratua eskatu arren, ez du ezer sinatu. «Lankide batek bero kolpe bat izan du, eta arduradunak ez dira gai izan bisera bat eta botila bat ur eramateko, ezin zutelako euren postua utzi; DJ batek bere emanaldia geratu eta bere bisera utzi behar izan dio. Oso surrealista izan da dena».
Prekaritatearen aurkako plataformak jaso dituen mezu gehienetan antzeko baldintzak deskribatzen dituzte: «Hamabi edo hamalau orduko ordutegiak dituzte; langile gehienak kanpotik etorritakoak dira; kanpinean egiten dute lo, eta lau edo bost euro artean kobratzen dute orduko. Bizkaiko ostalaritzako itunak hamar euro inguruko ordaina jasotzen du».
Last Tourrek salaketa horiei erantzun die komunikazio bulegoaren bidez: «Inguruko jendea kontratatzen saiatzen gara, eta, kanpotik baldin badatoz, aukera eskaintzen diegu nahi izanez gero kanpinean lo egiteko, doan». Lan baldintzei buruz galdetuta, argi azaldu dute langileek hasieratik dakitela zer lan ordutegi izango duten, eta zenbat irabaziko duten lanaren truke. «Hau da, inork ez dauka aurretik hitzartu gabeko lan baldintzarik; ez dute ordu gehiagoz lan egiten, eta ez dute kanpin batean lo egiten derrigortuta». Lanordu bakoitzeko zenbat ordaintzen duten galdetzean, erantzun dute informazio hori eskura ez dutela. Bilatu eta bidaliko dutela hitzeman arren, BERRIAk ez du informaziorik jaso.
Laguntza publikoa
Lan baldintza horien gordina salatu du Eragin taldeak, baina BBK Livek diru laguntza publikoa jasotzen duela kontuan hartuz gero egoera are larriagoa dela esan du Ruiz Oar-Artetak. Jaialdiak izenean Bilbao hitza eramateagatik 1,4 milioi euro jartzen ditu udalak, «baina ez dute bermatzen bertan lan baldintza duinak egongo direla». Horregatik, erakunde publikoei gutxieneko berme batzuk ezar ditzatela eskatu die plataformak. «Eurekin zerbait egitea pentsatzen ari gara».
Eraginek jakinarazi dituen lan baldintzetatik tiraka, Bilboko EH Bilduk galdera egingo dio Bilboko Udalari, jakiteko zenbatekoa den jaialdira bideratzen duen diru laguntza, eta zer neurri hartzen duen lan baldintza duinak bermatzeko. «Diru publikoa erabiltzen den heinean, uste dugu beharrezkoa dela Bilboko Udalak enpresa antolatzaileei eskatzea lan baldintza duinak bermatzeko; badakigu ekitaldi handien ondorioz sortzen diren lanpostuak kasu askotan prekarioak izaten direla, eta BBK Liven kasuan, salaketak egon dira».
LAB sindikatuak ere bere egin du Eragin plataformak egindako salaketa BBK Liveko langileen baldintzen inguruan, eta Bilboko Udalaren jarduna kritikatu du. «Azpikontratazioa eta prekarizazioaren finantzaketa dira EAJk eta PSE-EEk gidatutako instituzio publikoen ohiko praktika», esan du sindikatuak. Era berean, lan ikuskaritzari eskaera egin dio «hartu beharreko neurriak har ditzan». Gaur itzaliko dira BBK Live jaialdiko argiak, baina bertako lan baldintzek soka luzea ekarriko dute datozen hilabeteetan.
Ikearen estrategia berriak hiri barruko denda txikien alde egin du; hiri inguruetan biltegi denda handiak irekitzeari utzi dio azkenaldi honetan, eta auzoetako saltoki txikiak zabaldu ditu, bezeroarekiko gertutasuna lortzearren. Estrategia horrek esplika dezake Ikearen ukoa Iruñean; edota Cordovillako kokagunea ez duela gustuko orain, eta beste kokagune baten bila dabilela. Zailagoa ematen du bigarren aukera horrek, dena den. Kontua da Iruñean luze gabe zabaldu behar zuen saltoki handia ez duela eraikiko, eta hark eman behar zituen 275 enpleguak ez direla sortuko, ez bada proiektu berririk erdiesten.
Egoitza nafarra behar zuen
Hala, Nasuvinsa sozietate publikoarekin egindako kontratua ez da beteko; iraungitzear zen kontratu promesa hori, Superser zenaren eraikinak botatzen ari direla. Ikeak ia hamar milioi euro pagatu behar zituen luze gabe, edota pagatzeari uko egin, eta erretiratu proiektua. Bigarren aukeraren alde egin du azkenean. Negoziazio luzeak egin dira azken urtean, eta Nafarroako Gobernuak ikusia zuen Ikea ez zegoela oso motibaturik proiektuarekin. Gobernuak eskatu zion Suediako konpainiari egoitza nagusia Nafarroan izango zuen enpresa bat eratzeko, zergak Nafarroan pagatzeko.
Edonola ere, Ikearen estrategia erabat aldatu da bere hedapen moduan. Martxoan jakinarazi zuen Norvegian zabaldu behar zituen lau saltoki handi ez zituela egingo. Beraz, pentsatzekoa da konpainiak hartu duen ziabogak zerikusi handia duela Iruñeko proiektuaren saio antzuarekin. Katalunian eta Espainian ere atzera egin du merkataritza gune handi izango ziren proiektu bitan, Tarragonan eta Sevillan. Galizian (Vigo), berriz, saltoki handia behar zuena hiri erdigunean kokatuko den denda txiki bat bihurtu da.
Iruñeko Ikeak 30.000 metro koadroko saltokia izan behar zuen, eta aurten zabalduko zuten. Ikeak Iberiar penintsulan zabalik zituen proiektu handien artean aurrera doan bakarra Almeriakoa da. Alacanten, adibidez, 107 metro koadroko denda bat ireki du, eta ematen du konpainiaren eredua hori izango dela aurrerantzean. Saltokirik handienak hiri barruko makrodendak izango dira, Parisko erdigunean zabaldu duen dendaren antzekoa. Hark 5.400 metro koadro ditu.
Langile batzordearen gehiengoak babestu zuen erabakia. Enpresa batzordea pozik agertu da, zuzendaritzak «langileen eskaerak» onartu dituelako. Akordioak «berehalako neurri batzuk eta epe ertainerako beste batzuk» biltzen ditu, murriztu daitezen «kontrolik gabe hazten ari diren ordu estrak».
Lanuzteen helburu nagusiak ziren lan taldeak egiten dituen aparteko orduak murriztea eta egiturazko postuak betetzea. 2017an Ekoizpen Zuzendaritzan 22.469 aparteko ordu egin zituzten,; 2018an, 20.586; eta 11.156, berriz, 2019ko lehen lau hilabeteetan. Horrek langileen osasunari eta segurtasunari kalte egiten diela salatu zuen batzordeak.
Beste neurri batzuen artean, adostu da 75 pertsona instalazioko operadore izateko trebatzea 2020ko urria baino lehen, baita hamar egun baino gehiagoko gaixoaldiak ordaintzea ere; bi langile gehiago jarriko dira produkzio arloko egituran, eta langileek baimenak hartu ahal izango dituzte unitateak abiatzeko eta gelditzeko sekuentzietan.
Enpresa batzordearen arabera, neurri horiek izango dira Petronorreko hurrengo lan hitzarmenaren oinarria. Gaineratu dutenez, bere horretan ez dira nahikoa «findegian gehiegizko orduen erruz familia bizitza bateragarri egiteko dagoen arazoa konpontzeko». 2020an hasiko da negoziazioa.
Emisioen murrizketa
Petronorrek P1 plataformako Packinox trukagailua aldatu du azken belaunaldiko bat jartzeko. Findegiak ohar batean adierazi duenez, urtean 5.500 tona CO2 gutxiago isuriko ditu aldaketa horri esker.
Packinox beroa leheneratzeko gaitasun handia duen bero trukagailu bat da, plaka motakoa. Gasa eta likidoa nahasteko duen sistemak P1 unitatearen produktibitatea hobetuko du, energia kontsumoa murriztuz aldi berean.
Aldaketa hori Petronorren CO2 isuria murrizteko planaren barruan kokatzen da; helburuak dira findegiaren ingurumen inpaktua murriztea eta eraginkortasun energetikoa hobetzea.
