Euskal kofradiek hegaluzearen kuota autonomia erkidegoen artean banatzea eskatuko diote Espainiako Gobernuari, berdelarekin edo legatzarekin egiten den bezala.

Dogma bat erortzear dago Alemanian. Ez da dogma zahar bat, hamarren bat urte baizik ez baititu kontu publikoak urtero defizit gabe bukatu behar duela dioen pentsamoldeak. Baina arrasto sakona utzi duen dogma bat da, azken urteetan Europako Batasuneko politika ekonomikoa baldintzatu baitu. Angela Merkelen gobernuak 2012an orekatu zituen lehen aldiz bere kontuak, eta 2014tik hona superabitarekin itxi ditu. Ez da ziurra aurten berriz hori gertatzea, Berlingo gobernua gerrikoa askatzeko prest baitago, Alemania ahalik eta lasterren atera dadin atzeralditik.

Teknikoki, Alemania ez dago artean atzeraldian, horretarako bi hiruhileko segidan behera egin behar baitu barne produktu gordinak. Hala gertatu zen urteko bigarren hiruhilekoan (-%0,1), eta hirugarrenean gauzak ildo horretatik doazela ohartarazi zuen astelehenean Bundesbankek. Azkenaldiko susmagarri nagusiak daude ekonomiaren motelaldiaren atzetik: brexit-a, Txinaren eta AEBen arteko merkataritza gerra, dieselaren krisia…

Gertakari horiek guztiak nazioarteko merkataritza moteldu dute, eta besteei baino min handiagoa egin diote Alemaniari, esportazioek indar handia baitute bere ekonomian. Urtearen lehen erdian EBren esportazioen %24 egin ditu Alemaniak; EBko herrialdeen artekoak kenduz gero, %28 dira harenak. Horien artean pisu handia dute autoek, eta haien salmenta gehiago jaitsiko da baldin eta Donald Trumpek bere mehatxua bete eta BMW, Mercedes eta enparauen gaineko muga zergak ezartzen baditu.

Babes handiko politika

Bundesbanken azken txostenak balio dezake Berlingo gobernuaren barruan gastu publikoa handitzeko egon daitezkeen azken erresistentziak hausteko. Baita hainbat urtez aurrekontuetako diziplina zorrotza babestera bultzatutako iritzi publikoaren jarrera aldarazteko ere. Izan ere, Merkelen gobernuek kontu publikoei oreka eman izanak babes handia izan du Alemanian, eta horrek azaltzen du, hein batean, Merkelek azken hauteskundeak irabazi izana. Azken urteetako superabitak zorra kitatzeko baliatu ditu Merkelek, eta horrek jarraitzaile fidelak ditu diru kontuetan kontserbadorea den herrialde batean. Superabitaren diruari eta hazkunde ekonomiko sendoari esker, Alemaniak hogei puntu txikitu du zorra 2012tik 2018ra, %80,7tik %60,9ra. Soilik Irlandak txikitu du gehiago azken urteetan, baina hark %6-7ko hazkundea izan du.

Politika horrek, baina, oso kritika gogorrak jaso ditu Alemaniatik kanpo, batez ere eurogunearen geroa kolokan zegoen urteetan. Azken finean, atzeralditik irten ezinik zeuden herrialdeek Alemaniak gastatzea behar zuten, haiek zulotik ateratzeko.

Atzeraldiaren usainak jarrera aldaketa ekarri du Alemaniara. Diru zorroa irekitzeko eskatu dutenen artean dago BDI patronala, oraintsu arte zorroztasun gordinenaren zaindaria. «Hilabete txarrak ditugu aurrean, baina urteak izan daitezke baldin eta ez badago erabaki politiko indartsu bat», azaldu du Joachim Lang BDIko zuzendariak.

Analista batzuek diote berandu datorrela austeritatearen amaiera, orain dirua jartzeak ez duela automatikoki emaitza handirik izango. «Luzaroan Alemaniak gutxi inbertitu du I+Gn eta azpiegituretan. Hamar-hamabost urterako inbertsio plan bat behar dugu azpiegitura digitaletan, I+Gn eta hezkuntzan», ziurtatu du Marcel Fratzxcher DIW azterketa etxeko arduradunak.

Gogoeta horrek bat egiten du orokortzen ari den kezka batekin: Alemaniako industria, punta-puntakoa orain arte, atzera geratzeko arriskuan dago digitalizazioak, adimen artifizialak eta garraioaren elektrifikazioak dakarten erronkaren aurrean.

Irailean, erantzunak

Uste denez, irailean aurkeztuko ditu ekonomiari bultzada bat emateko neurriak, 50.000 milioi euro artekoak. Haien artean izango dira zerga jaitsierak, herritarren kontsumoa handitu eta hartara konpentsa dezaten industriaren motelaldia. Berez, jada egin du lehen iragarpena: 2021ean ezabatuko du Elkartasun Zerga, Alemaniaren bateratzearen gastuak pagatzeko 1991az geroztik errenta handiko herritarrek eta enpresek ordaintzen duten zerga gehigarri bat.

Erasoak eta kontraerasoak, su-etenak eta gatazkak, negoziazioak eta hausturak, eta, denen gainetik, Donald Trumpen txioak dira merkataritza gerraren egunerokoa. Txio horiek beste maila batera iritsi ziren atzo, Txinako Gobernuak jakinarazi ondoren muga zergak jarriko dizkiela AEBetako sojaren eta autoen inportazioari. Trumpek iragarri zuen AEBetako enpresei «agindu» egiten diela Txina ez den beste alternatiba batzuk bilatzeko beren produktuak egiteko eta saltzeko. Iragarpenak burtsak erorarazi zituen.

«Ez dugu Txina behar, eta, benetan, askoz hobeto geundeke haiek gabe. Amaitu behar du, eta amaituko da Txinak AEBn lepotik eta hari lapurtuz hainbat urtez eta hamarkadaz egindako diruarena. Honen bitartez agintzen diet AEBetako gure enpresa handiei berehala has daitezen Txina ez den beste alternatibak bilatzen, baita zuen konpainiak etxera ekartzen eta zuen produktuak AEBetan egiten». Ondoren, Etxe Zuriko maizterrak jakinarazi zuen FedEx, UPS, Amazon eta US Post banaketa enpresei eskatu diela azter ditzatela Txinatik iritsitako pakete guztiak, fentanil opiazeoaren aztarnak antzemateko. «Fentanilak 100.000 estatubatuar hiltzen ditu urtero. Xi presidenteak esan zuen amaitu egingo zela, baina ez da horrela gertatu».

Txinaren azken tarifei atzo bertan erantzungo ziela hitzeman zuen Trumpek, baina berri hau idazteko orduan oraindik ez zegoen iragarpenik. Trumpek ez du berez eskumenik AEBetako enpresa guztiei Txinarekin negozioak egitea debekatzeko, baina batzuei trabak jarri ahal dizkie, segurtasun arrazoiak argudiatuta.

Enpresaburuen aldetik, argudioak pragmatikoagoak izan ziren. «Trump presidentea agian etsita dago Txinarekin, baina erantzunak ezin du izan AEBetako enpresek 1.400 milioi biztanleko merkatu bati uko egitea. Tentsioak handitzea ez da ona merkatuaren egonkortasunerako, inbertitzaileen konfidantzarako, edo AEBetako enpleguentzako», erantzun zion Merkataritza Ganberako lehendakariordeak, Myron Brilliantek.

AEBetako lehendakaritzara iritsi zenetik, Trumpek behin eta berriro eskatu die AEBetako enpresei Txinara eramandako ekoizpena beren lurraldera eramateko. Berez, Asiako herrialdearekin hasitako merkataritza gerraren helburua hori da, muga zergen bitartez Txinatik AEBetara produktuak eramatea errentagarria ez izatea. Izan dira produkzioa AEBetan bildu duten enpresak, baina are gehiago dira beren produktu eta osagaietarako merkatu alternatiboak bilatu dituztenak, Vietnamen esaterako. Kostu txikiagoek agintzen dute.

Txinaren muga zergak

Txinak irailaren 1ean jarriko ditu indarrean tarifa batzuk eta abenduaren 15ean besteak. Data horiek ez dira ausazkoak, atzo gauean aldaketarik izan ezean, egun horiek hautatu baititu Trumpek Txinako produktuen inportazioa zergapetzeko. Neurrian dago aldea: 300.000 milioi dolarren inportazioak zergapetuko ditu Washingtonek, eta 75.000 milioi dolarren inportazioak, berriz, Pekinek. Arrazoia bien arteko merkataritza harreman desorekatuan dago, AEBek hiru aldiz gehiago inportatzen baitute Txinatik han saltzen dutena baino.

Datorren asteburuan indarrean jarriko direnen artean daude AEBetako sojaren eta petrolioaren gainekoak, %5ekoak. Tarifa horiek nahikoak izan daitezke produktu horien inportazioa eteteko, Txinako erosleek alternatibak aurki ditzaketelako.

Abenduan, berriz, autoen eta autoen osagaiei %25 arteko muga zergak jarriko dizkie Txinak. Neurri horrek batez ere Mercedes eta BMW alemaniarrei egingo die kalte. Izan ere, Txinak AEBetatik gehien inportatzen dituen hamar modeloetatik sei dira Alemaniako enpresa horiek AEBetako fabriketan egindakoak.

Ryanair konpainia irlandarrak Kanaria Handian, Tenerife hegoaldea, Lanzaroten eta Gironan dauzkan instalazioak itxiko ditu 2020ko urtarrilaren 8an.

G7 Gailurra Biarritz 2019ko abuztuak 23: Garraiolarien Federazioak salatu du, Ertzaintzaren murrizketa berriak Frantziakoak ezarritakoak baino “zorrotzagoak” direla.

Langileen matxinada hedatzen ari da Ryanairren. Erresuma Batuko pilotuek bigarren greba eguna egingo dute gaur, lan itun bat eskatzeko. Greba irailaren hasieran jarraitzekoa da, eta baliteke bat egitea Espainiako pilotuek egin lezaketenarekin. Atzo, Sepla pilotuen sindikatuko kideen %90ek baimena eman zieten beren ordezkariei «legezko neurri guztiak» hartzeko Irlandako konpainiak iragarri dituen bostehun kaleratzeak eragozteko. Grebek eragin handia izan lezakete euskal herritarrentzat ere, Ryanairrek hegaldiak baititu Forondan, Miarritzen eta Loiun, baina baita inguruko aireportuetan ere.

Europa barruko hegaldietan bidaiari gehien garraiatzen dituen aire konpainia da Ryanair, baita errentagarriena ere. Baina azken urteetan ez du gatazkei ihes egiterik izan. Iaz, lehen aldiz, Ryanairreko herrialde askotako langileek greba koordinatu bat egin zuten. Helburua zen Irlandako konpainiak bete zezala herrialde bakoitzeko lan legedia, eta ez baliatzea baldintza murritzeneko barrutiak bere langileei ahalik eta gutxien ordaintzeko.

Herrialde batzuetan Ryanairrek amore eman behar izan zuen, baina beste batzuetan ez. Azken horien artean dago Erresuma Batua, Ryanairren negozio eremu nagusia. Protesten ondoren, konpainiak onartu zuen bere langileak sindikatuetan antola zitezela. Ez du, ordea, haiekin traturik itxi, eta Balpa pilotuen sindikatuak grebara deitu bere kideak, lan itun baten alde. Irlandan ere lanuzte batera deitu zuten, soldata igoerak eskatzeko.

Ryanairrek auzitegietara eraman zituen bi grebak. Irlandan, epaitegiek arrazoi eman zioten, baina ez, ordea, Erresuma Batuan. Atzo izan zuten lehen greba eguna, eta konpainiak ziurtatu zuen eragin txikia izan zuela, grebalariak gutxi izan zirelako eta pilotuak aurkitu zituelako hegaldi guztietarako. Gaur izango dute bigarrena, eta irailaren 2an eta 4an jarrai lezake protestak.

Baliteke hiru egoitza ixtea

Irailerako greba batera deitzeko atarian dago Espainiako pilotuen sindikatu nagusia ere, Sepla; Ryanairreko hamar pilotutatik bederatzik babesa eman diote halako protesta bat egiteko. «Ulertzen dugu greba dela geratzen zaigun bide bakarrenetako bat; Ryanair oso konpainia gogorra da negoziatzeko. Legeak beren kasa egiteko eskubidea dutela uste dute», ziurtatu dio Francisco Gomez pilotuen ordezkariak Europa Press agentziari. Egingo balute, kabinetako langileen grebarekin bat egingo lukete, hamar egunez lana uzteko asmoa iragarri baitute; irailaren 1ean eta 2an izango dituzte lehen greba egunak.

Kasu horretan, grebaren bitartez eragotzi nahi dute Ryanairrek bostehun langile kaleratzea. Izan ere, Irlandako konpainiak iragarri du itxi egingo dituela Kanariar Uharteetan dituen bi baseak (Tenerife Sur eta Las Palmas), eta agian berdin egingo duela Gironakoarekin (Katalunia). Guztira, bostehun pilotu eta kabinako laurehun langile bota nahi ditu Europa osoan.

Michael O’Leary Ryanairreko buruaren arabera, kaleratzeen bidez hainbat arazori egin nahi diete aurre: batetik, brexit gogorra gertatuko balitz, arazoak izan litzake Erresuma Batuko eta EB arteko hegaldietan; bestetik, hegazkin eskasia izan lezake, eskatutako Boeing 737 MAX hegazkinak ez zaizkiolako iristen ari, hegan egiteko debekua baitute iaz eta aurten izandako istripuak direla eta.

Ryanairrek ziurtatu du Tenerifeko egoitza ixteak ez duela eraginik izango Forondatik hara doan hegaldian, baina sindikatuek ez dute iritzi bera.

WASHINGTON. Kristalina Georgievak Nazioarteko Diru Funtseko zuzendari izateko traba bat gainditu du. Izan ere, NDFko buruzagitzak onartu du 189 kideen artean bozkatzea ea onartzen ote duten 65 urtetik gorakoak erakundeko zuzendari hautatzea. Georgieva bulgariarrak abuztuaren 13an gainditu zuen adin hori. Europako Batasunak proposatu du Georgieva; ohituraz, europarrek hautatu dute NDFko burua. Christine Lagarde orain arteko zuzendariak EBZ gidatuko du.

FRANKFURT. EBZ Europako Banku Zentraleko kideak uste baino kezkatuago daude ekonomiaren egoerarekin. Atzo zabaldutako uztaileko bileraren aktan agertzen denez, ados daude ekonomiari bultzada bat emateko neurri sorta bat aurkeztu behar dutela irailaren 12ko hurrengo bileran. Gainera, inflazio helburua aldatzeko aukera aztertu zuten bilera horretan —orain «%2 azpitik baina gertu» da xedea—.

Gobernu Batzordeak onetsi du % 1,1eko eguneratzea aplikatzea Udalaren 2020rako tasa eta zergetan. Udal tasa eta zergetarako proposamenaren berritasun nagusiak.

General Electric konpainiaren kontuetan 34.000 milioi euroko zuloa dagoela salatu berri du Wall Streeteko analista ezagun batek, eta AEBetako konpainiaren akzioen balioa beherantz eraman —%15, une jakin batean-. Salatzailea, Harry Markopolos, Bernie Madoff ezagunaren iruzurra publiko egin izanagatik da ezaguna. Eta Markopolosek berak ekarri du Enron auzia gogora, bere 170 orrialdeko txostenean, GErena hura baino zulo handiagoa dela esanez.

Bere garaian —2001. urtean—, esan zen Enron handiegia zela erortzeko, baina erori egin zen. Markopolosek dioena egia bada, General Electric are handiagoa litzateke erortzen uzteko, besteak beste 280.000 langile dituelako mundu osoan. Salaketak, hasieran merkatuak asaldatu bazituen ere, ez du indar gehiago hartu, oraingoz.

Dena den, erortzeko handiegia izan edo ez, General Electricek distira asko galdu du azken urteetan, eta jada ez dabil, garai batean bezala, handienen artean.

Finean, konglomeratu industrial erraldoiak, petrolio konpainiatzarrak eta banku boteretsuak jada ez dira kapitalismoaren ikur nagusiak. Aro hori pasatu zen, edo azkenetan da. Ikusi besterik ez dago milurtekoaren hasieran zeintzuk ziren munduko lehen konpainiak merkatu kapitalizazioaren araberako sailkapenean eta zeintzuk diren orain handienak.

Teknologikoen atzean

Egia da duela hogei urte lehen postu horietan agertzen hasiak zirela Microsoft, Cisco eta Intel teknologikoak, baina 2000ko urteetan oraindik General Electric bazen nor Bill Gatesen taldearen pareko izateko; GE hainbatetan izan zen konpainiarik handiena burtsako balioan, eta orpoz orpo zituen Exxon Mobil, Shell, Citigroup eta sokakoak.

Ia hogei urte pasatu direnean, Apple, Microsoft, Amazon eta Google (Alphabet) teknologikoak dira nagusi balio handieneko hamar konpainien sailkapenean, Warren Buffet-en funtsarekin (Berkshire Hathaway) eta Facebookekin batera, eta Txinako Alibaba eta Tencent ia gainean dituztela. Burtsan egongo balitz Saudi Arabiaren Aramcok izango lukeen balioa bazter utzita, petrolio konpainia bakarrak eusten dio noizean behin munduko balio handieneko lehen horietan agertzeari, Exxon Mobilek.

Eta General Electric ez dago hor. 2000. urtean, munduko konpainiarik handiena zen kapitalizazioan. Gero, azken bi hamarkadatan, urte askotan lortu du zerrendan egotea, baina 2009-2012 tartean erori zen lehen hamarretatik, 2008ko finantza krisiak GE Capital gogor kolpatu zuenean, baina konglomeratuak handienen artera itzultzea lortu zuen, 2017. urtean berriz jausi zen arte.

Beste data esanguratsua iazko ekainaren 26an iritsi zen, General Electric Dow Jones indizetik kanpo gelditu zenean. 1896an eratu zen Dow Jones Industrial Average indizea, eta AEBetako burtsan kotizatzen duten 30 konpainia inportanteenak —hasieran hamabi ziren— hartzen ditu. Hasierako haietako bat izan zen General Electric. Bi urteren ostean, indizetik kanpo geldituko zen, baina 1907an itzuli zen, eta konpainia ehun urtez jarraian egon zen Charles Dowk sortutako indizean; hasierako urte haietatik gelditzen zen bakarra zen.

Nahiko garbi dago azken urteetan gainbeheran joan dela General Electric. Haren negozioetako askok ez dute esperotako mozkinik ematen, akzioek erdia balio dute, eta, aldi berean, konpainiak 100.000 milioi dolarreko zorra du bere kontuetan; zor eramangarria ustiapen ratioari begira, eta betiere GEren kontularien arabera.

Egoerari buelta emateko asmoz, berregituraketa abiatu zuen, eta 2016az geroztik hainbat desinbertsio egin ditu General Electricek —Euskal Herrian ere Ortuellako (Bizkaia) GE Renewableren lantegia itxi zuen 2017an—. GEk, besteak beste, saldu egin du petrolio zerbitzuetako Baker Hughes enpresan zuen partea, eta martxoan saldu zuen, 21.400 miloi dolarren truke, botikagintzako bere alorra. Taldea arinduta, eraginkortasun handiagoa izatea espero dute GEren buruzagiek.

Bestalde, ikusteko dago oraindik Harry Markopolosen salaketak zer bide egiten duen, biderik hartzen badu. Analistaren arabera, osasun aseguruen negozioan aitortzen ez dituen galera itzelak lituzke General Electricek, eta konpainiaren kontuek ez dituzte behar bezala jasotzen petrolio zerbitzuen alorreko salmenta txarraren ondorioz izandako galerak. Zazpi hilabeteko ikerketan 34.000 milioi euroko zuloa atzeman duela dio Markopolosek, eta hori izozmendiaren punta bakarrik dela. General Electricek ukatu egin ditu guztiak. Markopolosen salaketaren atzean funts bat dagoela gaitzetsi du, argitalpena burtsan dirua irabazteko asmotan egin dela.

Burtsako jokaldia

Markopolosek aitortu du funts batekin adostu duela bere txostenaren argitalpena. Trukean, analistak partea jasoko du funts horrek burtsan zorpetze bidez egin dituen operazioen (short selling) etekinetatik.

Zorpetutako salmentetan inbertsiogileek akzioak maileguan hartzen dituzte epe jakin batean itzultzekotan, eta, berehala, saldu egiten dituzte. Akzioaren salneurria jaisten denean, akzioak merkeago erosi, eta itzuli egiten dituzte, hala, bi prezioen arteko aldea poltsikoratzen dute. Operazio arriskutsuak izaten dira, gerta daitekeelako behera egin beharrean akzioen balioek neurrigabe egitea gora, eta bat-batean dirutza bat balio duten akzioak zor izatea.

Denbora gutxian egindako operazioetan, inbertsiogileek akzio baten balioak behera egingo duela egiten dute apustu, eta argi dago Markopolosekin hori izan dela kasua. Beste kontu bat da salaketa egiazkoa den ala ez.

Kiebra jotzeko moduko zuloa izan edo ez, ez da lehen aldia General Electrici leporatu diotela kontuak oso modu nahasian ematen dituela, eta burtsako agintarien ikerketaren bat ere izan dute horren kontura. Garai batean, handienen artean zegoenean, GEk pairatzen ez zituen ajeak.