Abuztuan iragarri zituen kaleratzeak gauzatzeko urratsak egiten jarraitzen du Lauak talde aeronautikoak. Lan arloko agintariei eskatu die 198 langile kaleratzeko baimena, horietatik 138 Hazparneko (Lapurdi) eta Aiherrako (Nafarroa Beherea) lantegietan, eta gainontzekoak Isle-Jourdainen (Frantzia). Taldeak 530 langile inguru ditu Euskal Herrian.

Lan agintaritzak bi asteko epea du orain Lauak-en eskaerari erantzuteko. Baiezkoa bada, haren ondoren hasiko dira langileak kaleratze gutunak jasotzen.

Konfinamenduen eta bidaiatzeko beste mugen ondorioz aeronautikaren sektore osoa «larri» dagoela argudiatu du enpresak kaleratzeak justifikatzeko. Nagusiki Airbusentzat egiten du lan, eta lan eskaerak asko gutxitu direla azaldu du: %50 2020ko azken bederatzi hilabeteetan. Erantsi du beste hainbeste gutxituko zaizkiola salmentak ere.

Eusko Jaurlaritzak ekonomia suspertzeko eta enplegua sustatzeko ‘Berpiztu Programa’ onartu du, COVID-19aren pandemiak eragindako krisiari aurre egiteko asmoz.

Bilboko 30 negoziok alokairuak adostu dituzte Udalaren bitartekaritzarekin. COVID-19aren krisiaren kalteak jasan dituzten negozioei laguntzea da helburua.

Ingurumen lege berriak hondakinen tasa barne hartzea espero du Jaurlaritzak.
2020ko azaroaren 3an Ingurumen Administrazioaren lege-proiektua igorri da.

Emakume bat zauritu da Delikan, Amurrion (Araba), txakolindegi batean upel bat garbitzen ari zela, eskailera batetik erorita. Gurutzetako ospitalera eraman dute.

Bilbo Estibak «legea inposatzeko» eskatu die erakunde publikoei Bilboko portuko zamaketarien grebak eragindako «egoera larria» ahalik eta bizkorren konpontzeko. Zamaketa lanak egiten dituzten enpresak batzen dituen elkarteak —Toro y Betolaza, Berge, S.L.P. eta Txinako Cosco— azpiegituraren etorkizuna kolokan jartzea egotzi die sindikatuei, eta ahalik eta bizkorren parte hartzeko exijitu die instituzioei, «bakoitzaren obligazioaren arabera». Are gehiago, zorrotzak izan behar dutela ohartarazi die, «’aldeen arteko elkar ulertzea’ edo ‘elkarrizketarako konponbide berritzaileak’ bilatu gabe», haren ustez zamaketariek inoiz ez dutelako hitz egin nahi izan.

Zamaketariek gaur dute 26. greba eguna, eta bigarren deialdi honetan egun erdiko lanuzteak egiten ari dira. Dena den, eta azaldu dutenez, hainbat egunetan ezin izan dute grebarik egin, portuko agintaritzak ontzi guztiak zerbitzu minimotzat jo dituelako. Era berean, salatu dute lan hitzarmenean eurei dagozkien ardurak hartzen ari direla Adecco aldi baterako enpresaren bitartez kontrataturiko langileak. Hori dela eta, hainbatetan jo dute lan ikuskaritzara ustezko arau hauste horiek iker ditzaten eta epaitegiek behin-behineko neurriak har ditzaten, baina ikuskariek ez dituzte eskatu. Ustezko arau hauste horiek izan dira, hain zuzen, hirugarren grebara deitzeko arrazoia, eta sindikatuek dagoeneko jakinarazi dute azaroaren 9tik abenduaren 9ra egun osoko lanuzteak egingo dituztela.

Deialdi horrek eragin du Bilbo Estibaren erreakzioa, eta, ohar gogor batean, Eusko Jaurlaritzako eta Espainiako Gobernuari «dagokien ardura» hartzeko exijitu die: «Larrialdi egoera honetan, beharrezkoa eta atzeraezina da erakunde bakoitzaren ardurak zehaztea, eta haien arabera jokatzea, eta kaltegarriak izan daitekeen elkarrizketa konponbiderik ez eskatzea, Espainiako Gobernu Ordezkaritzak eta Jaurlaritzako Lan eta Enplegu Sailak hurrenez hurren egin duten bezala». Bilbo Estibak eta sindikatuek asteak daramatzate negoziatzen, eta iragan astean Arantxa Tapia Ekonomiaren Garapeneko sailburuak artekaritza lana egiteko eskatu zion Espainiako Garraio Ministerioari.

Bilbo Estibaren ustez, izan ere, ez dagokie enpresei zamaketa lanen liberazioa gauzatzeak ekar ditzakeen «ondorioei» aurre egitea. Elkarteak gogoratu du liberalizazio hori maiatzaren 14an sartu zela indarrean, eta hori «mehatxua» dela «betidanik portuak kontrolatu dituztenentzat». Zamaketarien sindikatuez ari da akusazio horretan.

Kontratu mugagabeko zamaketariei «plusak eta txanda onenen abantailak» berentzat gordetzea leporatzen die, eta behin-behinean dauden zamaketariak «bahituta edukitzea». Finkoak 320 dira; behin-behinekoak, aldiz, 103, eta gehienek hamabi urte daramatzate egoera horretan. Sindikatuek, besteak beste, mugagabe kopurua handitzea eskatu dute, eta behin-behinekoei lan hitzarmen hobea aplikatzea. Bi multzoek bat egin dute greban.

Lineak galtzeko arriskua

Bilbo Estibaren ustez, grebaren kalteak oso larriak dira dagoeneko, eta okerrera egin dezakete: «Orain arte linea batzuen behin-behineko desbideraketa izan dena behin betiko alboratze bihurtu daiteke, eta horrek kolokan jartzen du operadoreen iraupena. Asko kostako zaie azken urteetan eginiko inbertsio handiak berreskuratzea». Grebak iraun duen bitartean, hainbat ontzik Santanderrera eta Gijonera (Espainia) jo dute. Bilbokoak baino ahalmen txikiagoa dute portu horiek, dena den.

Zamaketa enpresek nabarmendu dutenez, eragin negatiboa ez da portura mugatzen, eta ehunka dira beren etorkizuna kolokan ikusten duten enpresak, «soldata handiko 300 zamaketariren erruz».

Hoztera egin du berriro jarduera ekonomikoaren termometroetako batek: autoen salmentarenak. Eta sukarra ez da, irailean bezala, hamarren batzuetakoa izan (-%3,9), baizik eta gradu batzuetakoa (-%16,8). Zehazki, 3.542 auto berri matrikulatu dira Hego Euskal Herrian, iaz baino 714 gutxiago.

Uztailean eta abuztuan, gora egin zuen merkatuak, Eusko Jaurlaritzaren Renove plana indarrean zegoelako, eta itxialdiaren ondorioz gelditu ziren operazioak berriro aktibatu zirelako, baina irailean berriro hasi zen merkatua jaisten, eta urrian areagotu egin da beheranzko joera. Ez da espero urte amaiera onik, krisi ekonomikoaren ondorioz eta bizitza soziala murrizteko indarrean jartzen ari diren neurrien ondorioz asko txikituko dela uste baita.

Urriko erorikoa handia izan den arren, artean oso urrun dago urteko batezbestekotik. Guztira, 30.864 auto matrikulatu dira aurtengo lehen hamar hilabeteetan, iazkoetan baino 11.781 gutxiago. Hau da, merkatua %27,6 txikitu da urtebetean. Hobekuntza txiki bat da iraileko datuaren aldean, orduan %28,8 ari baitzen erortzen merkatua.

Auto berrien merkatuan joera bat sendotzen ari da: motor alternatiboak dituzten ibilgailuek gero eta tarte handiagoa dute. Hibridoak dira horietako gehienak, baina motor guztiz elektrikoak eta gasa erretzen dutenak ere hor sartzen dira. Iazko lehen hamar hilabeteetan %10,6 ziren halakoak, eta jada %21,7 izan dira aurten. Urrian bertan, are kuota handiagoa lortu dute, %26tik gorakoa. Berez, motor horiek dituzten autoen salmenta %48 handitu da aurten.

Alternatiboen artean hibridoak dira gehienak, baina elektriko hutsen pisua gero eta handiagoa da. Izan ere, ibilgailu guztiz elektrikoen salmenta %128 handitu da azken urtean: 483 izan ziren iaz, eta 1.103 aurten. Autoak ez ezik, furgoneta eta autobus elektrikoak ere sartzen dira kopuru horretan. Ibilgailu hibridoen salmenta, berriz, %54,7 handitu da. Motor alternatiboek lortutako merkatua gasolinazko motorren lepora egin dute. Motor horiek dira oraindik nagusi autoen artean, baina haien kuota hamar puntu jaitsi da urtebetean: %66tik %56ra.

Jaitsiera apalagoa izan du, berriz, dieselak automobilen artean: %23,5etik %22ra. Furgonetetan, autobusetan eta beste ibilgailu handietan, berriz, bere nagusitasuna ia erabatekoa da.

Marka guztien salmentak ari dira jaisten, bilakaera hobea izaten ari dira korearrak, haien artean nagusi baitira arrakasta gehien duten autoak, SUV motatakoak. Horrela, hamar salduenen artean kokatu dira Kia (2.197) eta Hyundai (1.760), biak konpainia berdinarenak. Edonola ere, Europakoak dira lehen lauak Hego Euskal Herrian salduenen artean: Peugeot (2.544), Seat (2.393), Volkswagen (2.298) eta Renault (2.242).

Matrikulazioen beherakada joera orokorra da Europan. Hego Euskal Herrian baino gehiago gutxitu dira salmentak Espainian: %21 urrian, eta %36tik gora 2020an. Frantzian, berriz, merkatua %9,5 uzkurtu da urrian, eta %27 aurten.

Jantokietako sindikatuek langile gehiago eskatu dizkiote Eusko Jaurlaritzari “langile falta dagoelako” eta “kalitatezko” zerbitzurik eskaintzen ez delako.

Txandako 2 orduko lanuzteak Bizkaibuseko hainbat lineatan 2020ko azaroaren 2an. Txorierriko eta Mungialdeko autobusei eragingo die 07:00-09:00 eta 18:00-20:00.

Gipuzkoako Aldundiaren proiektu estrategikoetako bat da Mubil elektromugikortasun zentroa. Fundazioa lehendik ari da lanean, baina laster egoitza fisiko bat ere izango du Mubilek Tolosan, gero behin betiko egoitza Zubietan izateko. Ane Insausti Altunak (Donostia, 1984) ekainean hartu zuen Mubilen lema, zuzendari nagusi gisa. Maskararen eta krisiaren gainetik, begi erneekin grinaz begiratzen dio etorkizunari, aukera berriei. Hain zuzen, haren lanetako bat izango da adi egotea mugikortasun berriak euskal enpresentzat eta ekonomiarentzat dakartzan aukerei.

Nola dago orain Mubil, zein fasetan zaudete?

Une oso interesgarrian dago. Mubilen behin-behineko eraikina urte hasieran jarriko da martxan, Tolosan, Usabal poligonoan. Urrats garrantzitsua izango da, gauzatu egingo delako aurretik datorren estrategia. Usabalek jada egingo ditu pauso garrantzitsu batzuk. Bertan izango dugu, adibidez, energia biltegiratzeko laborategia. Cidetecek kudeatuko du laborategia, eta, han, enpresek garatzen dituzten baterien kontzeptu probak egin ahal izango dituzte. Ekipamendua punta-puntakoa izango da Europa mailan. Urrats hori guretzat oso garrantzitsua da, azpiegitura teknologiko bat izango dugulako. Bilera gelak eta formazio gela ere egongo dira. Eta horrekin aukera izango dugu ekintzailetzaren eta ezagutzaren kudeaketaren inguruan dagoeneko egiten ari garena sendotzeko.

Fase polita diot pandemiaren erdian elektromugikortasunaren eta mugikortasun berriaren inguruan albiste positibo asko daudelako. Mubil bideratzaile gisa gure lurraldean egoteak oso posizio politean jartzen gaitu, aurrera egiteko eta etorkizunerako. Badakit orain gauzak beltz ikusten direla, baina etorkizun hori iritsiko da, eta garapen jasangarrira begira toki onean egongo gara.

Pandemiak gauzak hamar urte aurreratu dituela esaten da.

Ehuneko ehunean ados nago horrekin. Azeleratu egin ditu erabat; ikusten ari gara. Mugikortasun berriaren arloan lau faktore daude neurtzeko azelerazio horretan gauden edo ez gauden, eta egongo garen. Faktore bat teknologia da. Teknologian, gure enpresa askok urteak daramatzate lanean, eta harro egon gaitezke, baina gainerako lurraldeetan ere ari dira teknologia horretan.

Teknologiaren aurrerapenak eragin handia du beste faktore batean: prezioan. Auto elektrikoen prezioak pixkanaka jaisten ari dira, batez ere teknologiaren garapenaren ondorioz. Beste faktore garrantzitsu bat da jendearen sentsibilizazioa. Garapen jasangarria hitzak jende askoren ahotan entzungo dituzu, baina galdera da ea benetan barneratuta zeuden ala ez. Pandemiak ekarri du jendeak hitz horiek benetan sinestea, ekonomiaren jasangarritasuna izatea helburu.

Laugarren faktorea lurralde politika izan da, lehendik bazetorrena. Europak argi utzi du 2050. urterako CO2 isuriak %90 murriztu behar direla garraioan. Eta hori lortzeko mugikortasun berriaren arloan gauzatzen ari diren egitasmo, teknologia garapen, ekintzailetasun guztiak izango dira beharrezko, nahi eta nahi ez.

Hain zuzen, Europarentzat trantsizio energetikoa da krisi sakon honetatik irteteko bide nagusietako bat. Europako funtsak ere horretara bideratuta daude. Zer espero duzue Europatik Mubilen?

Galdera ez da zer eskatu behar dion, baizik eta zer eskaini diezaiokeen Mubilek Europari. Ni berria naiz, baina Mubil 2018an jarri zen abian; 2019an sortu zen fundazioa, eta Mubilen estrategia ehuneko ehunean dago lerrokatua Europaren estrategiarekin. Horrekin abantaila handia dugu. Europako funtsez ari zara, jakina. Guretzat laguntza handia da jada hor lerrokatuak egotea. Baina hori iristen bada, egiaz izango da guk eskaini dezakeguna hor dagoelako. Mubilen proiektuak, bideratzaile gisa, baina baita inguruan ditugun osagaiek ere: enpresa traktoreek, enpresa txikiek, zentro teknologikoek… Denek batera benetan asko dugu eskaintzeko Europaren estrategia horretan. Etxeko lanak egin behar dira, baina lasai esan dezaket posizio onean gaudela.

Elektromugikortasunaren arloan agente asko daude, ez soilik Gipuzkoan, baita beste euskal lurraldeetan ere. Enpresak, erakundeak, zentro teknologikoak… Zenbateraino ez dago atomizatuegia arlo hori? Nola ikusten duzu sektorea elkarlanerako eta lehiakortasunerako masa kritiko bat lortzeko?

Nik uste dut osagai onak ditugula: enpresa asko ari dira lanean, eta ez orain bakarrik, lehendik ere buru-belarri ari ziren. Eta Mubilen helburuetako bat hori da, hain zuzen; bideratzaile izatea elkarrekintza horretan, ekosistema horretan laguntzea. Egia da zentro teknologikoen artean, enpresen artean, kolaborazio horiek gertatzen ari direla Europan eta egin behar direla. Adibidez, Volvo eta Daimler, lehiakideak izanda ere, elkarlanean ari dira. Lehiakideak dira auto erabilgarrietan, baina hidrogenozko autobusentzako teknologien garapenerako aliantza egin dute, gauzak azkarrago egin ahal izateko, eta produktua besteek baino lehenago jarri ahal izateko merkatuan. Ikusten dutelako benetako lehia kanpotik etorriko dela; Tesla, Europan hidrogenozko autobusa eskaini nahi duen Hyzon AEBetako enpresa, eta Asiatik etor daitezkeenak.

Uste dut denek argi dugula kolaborazioa beharrezkoa dela, eta Mubilen eginbehar bat da hori laguntzea. Pixkanaka ari gara ikusten. Jendearen artean argi dago hori beharrezkoa dela.

Kontu horretan bi gauza ikusten ditut nik. Batetik, zaila da jada lehiakideak diren zerbaitetan elkarlanean hastea jada produktua merkatuan izanda; baina, aukera berriekin merkatu berriak irekitzen direnean, hor errazagoa izan daiteke kolaborazioa, abantailak ikusi egiten direlako.

Erakundeen arteko elkarlana nola ikusten duzu? Boroan ibilgailu elektrikoen inguruko beste zentro bat sortuko da, Gestampekin.

Horiek txasisean egingo dute lan. Bateria elektrikoekin, autoak pisu handia hartzen du, eta zentro horretan aztertuko dute nola aurreztu pisua autoen txasisetan, aerodinamika galdu gabe, segurtasuna mantenduz… Guretzat oso albiste ona da, osagarritasun hori ematen digulako eta herrialde gisa indartsuago egiten gaituelako. Azken finean, bakarrik joanda ez daukazu indar hori, baina, herrialde gisa, gure gaitasunak elkarrekin jartzen baditugu, zerbait askoz ere ahaltsuagoa egin dezakegu.

Eskuzaitzetako (Zubieta, Donostia) egoitza noiz iritsiko da?

Hor gabiltza. Abuztuan atera zen obraren lizitazioa, eta esleipena egitear gaude. Usabalek lanean hasteko aukera ematen digu, baina Mubilen helburua polo ekosistema bat sortzea da, eta horretarako beste tamaina bat behar dugu. Paraleloan hori ere egiten ari gara.